3. MATERYAL ve YÖNTEM
3.2 Yöntem
3.2.4 Sektörel kullanım alternatiflerinin arazi kullanım potansiyel
Tarım sektörü için seçilen kriterler, alt kriterler ve arazi kullanım potansiyel değerinin saptanması
Tarım sektörüne uygun alanları belirlemek amacıyla yapılan analizde arazi kullanım kabiliyet sınıfının faktör ağırlığı 3 olarak alınmıştır. Arazi kullanım kabiliyet sınıfının alt birimleri ve alt birimlere verilen sayısal değerler sırasıyla; I. Sınıf araziler 4, II. Sınıf araziler 3, III. Sınıf araziler 2 ve IV. Sınıf araziler ise 1 değeri almıştır. VI.-VII. ve VIII.
Sınıf araziler ile veri olmayan alanlara 0 değeri verilmiştir (Çizelge 3.4).
Tarım arazi kullanım şeklini etkileyen diğer faktör toprak derinliği olarak belirlenmiş ve bu faktörün ağırlığı ise 2 olarak alınmıştır. A sınıfına giren ve derin (td>90 cm) olan topraklara alt birim değeri olarak 4; B sınıfına giren orta derinlikteki (td=50-90 cm) topraklara 3; C sınıfına giren ve sığ (td=20-50 cm) olan topraklara 2; D sınıfına giren çok sığ (td<20 cm) olan topraklara ise 1 değeri verilmiştir (Çizelge 3.4).
Tarım arazi kullanım şeklini etkileyen faktörlerden bir diğeri ise eğim olarak belirlenmiştir. Eğim faktörünün faktör ağırlığı 2 olarak alınmakla birlikte bu faktörün alt birimlerine sırasıyla; % 0-2 ve %3-6 eğime sahip alanlara 4; %7-12 eğime sahip alanlara 3; % 13-20 eğime sahip alanlara 2; % 21-30 eğime sahip alanlara ise 1 değeri verilmiştir. Eğimi %30’dan fazla olan alanlar ise değerlendirmeye alınmamıştır (Çizelge 3.4).
Araştırma alanında tarıma uygun alanları belirlerken dikkate alınan diğer bir faktör ise erozyondur. Erozyon faktörünün ağırlığı 2 olarak alınmıştır. Alt birimlerine ise sırasıyla; erozyonun yok ya da az görüldüğü alanlara en yüksek değer olan 4 değeri; orta derecede erozyon görülen alanlara 3; şiddetli erozyon görülen alanlara 2; çok şiddetli erozyon görülen alanlara ise 1 değeri verilmiştir (Çizelge 3.4).
Tarım kullanımlarını olumsuz etkileyebilecek bir faktör olan sınırlayıcı toprak özellikleri faktörünün faktör ağırlığı 1 olarak belirlenmiş ve bu faktörün alt faktör birimlerine ise negatif değerler verilmiştir. Araştırma alanında “e” (eğim ve erozyon zararı), “s” (toprak yetersizliği) ve “w” (yaşlık-drenaj bozukluğu) özelliklerinin yalnızca birine sahip olan alanlara -1 değeri; bu özelliklerden herhangi ikisini barındıran alanlara -2 değeri verilmiştir. Herhangi bir sınırlayıcı toprak özelliği bulunmayan alanlara ise 4 değeri verilirken veri olmayan alanlar 0 değerini almıştır (Çizelge 3.4).
Tarım arazi kullanım şeklini etkileyen faktörlerden bir diğeri ise su kaynağına yakınlık faktörüdür. Söz konusu faktörün ağırlığı 1 olarak belirlenmekle birlikte bu faktörün alt birimlerine sırasıyla; yüzey suyu kaynaklarına 0-100 m uzaklığa sahip olan alanlara 4;
101-200 m uzaklığa sahip alanlara 3; 201-300 m uzaklığa sahip alanlara 2; 301-400 m uzaklığa sahip alanlara 1 değeri verilmiştir. Su kaynaklarına 0-100 m uzaklıktaki alanlar (taşkın riski taşıdığından dolayı) ile su kaynaklarının koruma alanları değerlendirmeye alınmamıştır (Çizelge 3.4).
Araştırmanın yöntemi çerçevesinde AKPD 23,5’a eşit ve bu değerden büyük olan alanlar tarım sektörü için “I. Derece Uygun Alanlar”, 23,5 ile 7 arasında olan alanlar tarım sektörü için “II. Derece Uygun Alanlar”, AKPD 7 değerine eşit ve 7’den küçük olan alanlar ise söz konusu sektör için uygun olmayan alanlar olarak değerlendirilmiştir (Çizelge 3.4).
Çizelge 3.4 Tarım sektörü için potansiyel alan kullanımlarının belirlenmesinde seçilen faktörler, faktör ağırlıkları – alt faktörler ve alt faktör değerleri
ARAZİ KULLANIMI
SEÇİLEN FAKTÖRLER
FAKTÖR AĞIRLIĞI
ALT FAKTÖRLER
ALT FAKTÖR DEĞERİ
ARAZİ KULLANIM KABİLİYET SINIFI
3
I. Sınıf 4
II. Sınıf 3
III.Sınıf 2
IV.Sınıf 1
TOPRAK DERİNLİĞİ
2
Derin 4
Orta derin 3
Sığ 2
Çok sığ 1
EĞİM
2
%0-2 4
%3-6 4
%7-12 3
%13-20 2
%21-30 1
EROZYON
2
Yok ya da az 4
Orta 3
Şiddetli 2
Çok şiddetli 1
SINIRLAYICI TOPRAK ÖZELLİĞİ
1
Sorunsuz alanlar 4
“e” veya “s” -1
es/se/sw -2
SU KAYNAĞINA
YAKINLIK 1
101-200 m 4
201-300 m 3
301-400 m 2
>400 m 1
AKPD
max40
AKPD
min7
AKPD
ort23,5
Ağaçlandırılacak alanlar için seçilen kriterler, alt kriterler ve arazi kullanım potansiyel değerinin saptanması
Ağaçlandırılacak alan kullanım şekline uygun alanları belirlemek amacıyla yapılan analizde arazi kullanım kabiliyet sınıfının faktör ağırlığı 3 olarak alınmıştır. Arazi kullanım kabiliyet sınıfının alt birimleri ve alt birimlere verilen sayısal değerler sırasıyla; VII. Sınıf arazilere 4, VI. Sınıf arazilere 3, IV. Sınıf arazilere 2 ve III. Sınıf arazilere 1 değeri verilmiştir. I.-II. Ve VIII. Sınıf araziler ile veri olmayan alanlara 0 değeri verilmiştir (Çizelge 3.5).
Ağaçlandırılacak alan kullanım şeklini etkileyen diğer faktör toprak derinliği olarak belirlenmiş ve bu faktörün ağırlığı ise 2 olarak alınmıştır. A sınıfına giren ve derin (td>90 cm) olan topraklara alt birim değeri olarak 4; B sınıfına giren orta derinlikteki (td=50-90 cm) topraklara 3; C sınıfına giren ve sığ (td=20-50 cm) olan topraklara 2; D sınıfına giren çok sığ (td<20 cm) olan topraklara ise 1 değeri verilmiştir (Çizelge 3.5).
Ağaçlandırılacak alan kullanım şeklini etkileyen faktörlerden bir diğeri ise eğimdir.
Eğim faktörünün faktör ağırlığı 2 olarak alınmakla birlikte bu faktörün alt birimlerine sırasıyla; Eğimi % 30’dan fazla ve % 21-30 eğime sahip alanlara en yüksek değer olan 4; % 13-20 eğime sahip alanlara 3; % 7-12 eğime sahip alanlara 2; % 3-6 eğime sahip alanlara ise 1 değeri verilmiştir. Eğimi % 0-2 olan alanlar ile veri olmayan alanlar değerlendirmeye alınmamıştır (Çizelge 3.5).
Araştırma alanında ağaçlandırılacak alanlara uygun mekânları belirlerken değerlendirmeye alınan önemli bir faktör ise erozyondur. Erozyon faktörünün ağırlığı 2 olarak alınmıştır. Alt birimlerine ise sırasıyla; çok şiddetli erozyon görülen alanlara 4;
şiddetli erozyon görülen alanlara 3, orta derecede erozyon görülen alanlara 2; erozyonun yok ya da az görüldüğü alanlara ise en düşük değer olan 1 değeri verilmiştir (Çizelge 3.5).
Çizelge 3.5 Ağaçlandırılacak alanlar için potansiyel alan kullanımlarının belirlenmesinde seçilen faktörler, faktör ağırlıkları–alt faktörler ve alt faktör değerleri
Araştırmanın yöntemi çerçevesinde AKPD 23’e eşit ve bu değerden büyük olan alanlar orman sektörü için “I. Derece Uygun Alanlar”, 23 ile 10 arasında olan alanlar tarım sektörü için “II. Derece Uygun Alanlar”, AKPD 10 değerine eşit ve 10’dan küçük olan alanlar ise söz konusu sektör için uygun olmayan alanlar olarak değerlendirilmiştir (Çizelge 3.5).
ARAZİ KULLANIMI
SEÇİLEN FAKTÖRLER
FAKTÖR AĞIRLIĞI
ALT FAKTÖRLER
ALT FAKTÖR DEĞERİ
ARAZİ KULLANIM KABİLİYET SINIFI
3
VII. Sınıf 4
VI. Sınıf 3
IV.Sınıf 2
III.Sınıf 1
TOPRAK DERİNLİĞİ
2
Derin 4
Orta derin 3
Sığ 2
Çok sığ 1
EĞİM
2
>%30 4
%21-30 4
%13-20 3
%7-12 2
%3-6 1
EROZYON
3
Çok şiddetli 4
Orta 3
Şiddetli 2
Yok ya da az 1
AKPD
max36
AKPD
min10
AKPD
ort23
Yerleşim sektörü için seçilen kriterler, alt kriterler ve arazi kullanım potansiyel değerinin saptanması
Yerleşim alan kullanımına uygun alanları belirlemek amacıyla yapılan analizde arazi kullanım kabiliyet sınıfının faktör ağırlığı 2 olarak alınmıştır. Arazi kullanım kabiliyet sınıfının alt birimleri ve alt birimlere verilen sayısal değerler sırasıyla; VIII. Sınıf arazilere 4, VII. Sınıf arazilere 3, VI. Sınıf arazilere 2 ve IV. Sınıf arazilere 1 değeri verilmiştir (Çizelge 3.6).
Yerleşim alanlarını belirlerken jeoloji faktörünün ağırlığı 2 olarak alınmıştır. A sınıfına giren litolojik birimlere alt birim değeri olarak 4; B sınıfına giren litolojik birimlere 3; C sınıfına giren litolojik birimlere 2 ve D sınıfına giren ve yerleşim açısından çok az uygun olan litolojik birimlere ise 1 değeri verilmiştir (Çizelge 3.6).
Yerleşim kullanım şeklini etkileyen faktörlerden bir diğeri ise eğimdir. Eğim faktörünün faktör ağırlığı 2 olarak alınmakla birlikte bu faktörün alt birimlerine sırasıyla; % 3-6 eğime sahip alanlara 4; % 7-12 eğime sahip alanlara 3; % 13-20 eğime sahip alanlara 2;
% 21-30 eğime sahip alanlara ise 1 değeri verilmiştir. Eğimi %0-2 ve % 30’dan fazla olan alanlar ile veri olmayan alanlar değerlendirmeye alınmamıştır (Çizelge 3.6).
Araştırma alanında yerleşim sektörüne uygun alanları belirlerken dikkate alınan diğer bir faktör ise erozyon olarak belirlenmiştir. Erozyon faktörünün ağırlığı 1 olarak alınmıştır. Alt birimlerine ise sırasıyla; erozyonun yok ya da az görüldüğü alanlara en yüksek değer olan 4 değeri; orta derecede erozyon görülen alanlara 3; şiddetli erozyon görülen alanlara 2; çok şiddetli erozyon görülen alanlara ise 1 değeri verilmiştir (Çizelge 3.6).
Yerleşim kullanım şeklini etkileyen bir diğer faktör bakıdır ve bu faktörün ağırlığı ise 1 olarak alınmıştır. Alt birim değeri olarak G, GD, GB ve Düz bakılarına 4; D ve B bakılarına 3; KD ve KB bakılarına 2; K bakısına 1 değeri verilmiştir (Çizelge 3.6).
Araştırma alanında yerleşime uygun alanları belirlerken dikkate alınan diğer bir faktör ise yükseklik olarak belirlenmiştir. Yükseklik faktörünün ağırlığı 1 olarak alınmıştır. Alt birimlerine ise sırasıyla; 1250-1350 m yüksekliklere 4; 1351-1450 m yüksekliklere 3;
1451-1550 m yüksekliklere 2 ve 1551-1650 m yüksekliklere ise 1 değeri verilmiştir.
1250 m’nin altı ve 1650 m’nin üstü yükseklikler yerleşim alanları açısından uygun görülmemiştir (Çizelge 3.6).
Araştırmanın yöntemi çerçevesinde AKPD 36’ya eşit ve bu değerden büyük olan alanlar yerleşim sektörü için “I. Derece Uygun Alanlar”, 36 ile 10 arasında olan alanlar yerleşim sektörü için “II. Derece Uygun Alanlar”, AKPD 10 değerine eşit ve 10’dan küçük olan alanlar ise söz konusu sektör için uygun olmayan alanlar olarak değerlendirilmiştir (Çizelge 3.6).
Çizelge 3.6 Yerleşim sektörü için potansiyel alan kullanımlarının belirlenmesinde seçilen faktörler, faktör ağırlıkları – alt faktörler ve alt faktör değerleri
ARAZİ KULLANIMI
SEÇİLEN FAKTÖRLER
FAKTÖR AĞIRLIĞI
ALT FAKTÖRLER
ALT FAKTÖR DEĞERİ
ARAZİ KULLANIM KABİLİYET SINIFI
2
VIII. Sınıf 4
VII. Sınıf 3
VI.Sınıf 2
IV.Sınıf 1
JEOLOJİ
2
A 4
B 3
C 2
D 1
EĞİM
2
%3-6 4
%7-12 3
%13-20 2
%21-30 1
EROZYON
2
Yok ya da az 4
Orta 3
Şiddetli 2
Çok şiddetli 1
BAKI 1
G,GD,GB 4
D,B 3
KD,KB 2
K 1
YÜKSELTİ 1
1250-1350 4
1351-1450 3
1451-1550 2
1551-1650 1
AKPD
max36
AKPD
min10
AKPD
ort23
Sanayi sektörü için seçilen kriterler, alt kriterler ve arazi kullanım potansiyel değerinin saptanması
Araştırma alanında sanayi sektörüne uygun alanları belirlerken dikkate alınan faktörler;
Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları, Eğim, Erozyon, Hâkim Rüzgâr Yönü, Ana Yola Uzaklık faktörleridir. Bu faktörlerden Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları, Eğim ve Erozyonun alt faktör birimlerine yerleşime uygun alanları belirlerken kullanılan alt faktör birimleri ile aynı değerler verilmiştir. Ancak Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları faktörünün faktör ağırlığına 3; Erozyon faktörünün faktör ağırlığına ise 2 değeri verilmiştir (Çizelge 3.7).
Sanayi kullanım şeklini etkileyen faktörlerden birisi ise hâkim rüzgâr yönüdür. Hâkim rüzgar yönünün faktör ağırlığı 1 alınmakla birlikte; hâkim rüzgara ters yönde bulunan alanlara 4; hâkim rüzgar yönünde bulunan alanlara 1 değeri verilmiştir (Çizelge 3.7).
Sanayi alan kullanımına uygun alanları belirlemek amacıyla yapılan analizde ana yola uzaklık faktörünün ağırlığı 1 olarak alınmıştır. Bu faktörün alt birimleri ve alt birimlere verilen sayısal değerler sırasıyla; ana yola 0-1 km uzaklıkta olan alanlara 4; 1-2 km uzaklıkta bulunan alanlara 3; 2-4 km uzaklıkta olan alanlara 2; ana yoldan 5 km daha fazla uzakta olan alanlara ise 1 değeri verilmiştir (Çizelge 3.7).
Araştırmanın yöntemi çerçevesinde AKPD 40’a eşit ve bu değerden büyük olan alanlar sanayi sektörü için “I. Derece Uygun Alanlar”, 40 ile 10 arasında olan alanlar sanayi sektörü için “II. Derece Uygun Alanlar”, AKPD 10 değerine eşit ve 10’dan küçük olan alanlar ise söz konusu sektör için uygun olmayan alanlar olarak değerlendirilmiştir (Çizelge 3.7).
Çizelge 3.7 Sanayi sektörü için potansiyel alan kullanımlarının belirlenmesinde seçilen faktörler, faktör ağırlıkları – alt faktörler ve alt faktör değerleri
ARAZİ KULLANIMI
SEÇİLEN FAKTÖRLER
FAKTÖR AĞIRLIĞI
ALT FAKTÖRLER
ALT FAKTÖR DEĞERİ
ARAZİ KULLANIM KABİLİYET SINIFI
3
VIII. Sınıf 4
VII. Sınıf 3
VI.Sınıf 2
IV.Sınıf 1
EĞİM
2
%3-6 4
%7-12 3
%13-20 2
%21-30 1
EROZYON
2
Yok ya da az 4
Orta 3
Şiddetli 2
Çok şiddetli 1
HÂKİM RÜZGAR
YÖNÜ 1
Hâkim rüzgâra
ters yönde 4
Hâkim rüzgar
yönünde 1
ULAŞIM(ANA YOLA UZAKLIK)
2
Anayola 0-1 km 4
Anayola 1-2 km 3
Anayola 2-4 km 2
Anayola >5 km 1