Saving Private Ryan Filminde Normandiya Çıkartması

1998 yapımı Saving Private Ryan (Er Ryan‟ı Kurtarmak) filmi II. Dünya SavaĢı‟nda Fransa‟nın Omaha Sahili‟nde, Normandiya çıkartması sırasında geçen bir savaĢ ve dram filmidir. Robert Rodart tarafından yazılmıĢ ve yönetmenliğini Steven Spielberg üstlenmiĢtir. BaĢrollerini ise Tom Hanks (YüzbaĢı John Miller), Matt Damon (Er James Ryan), Tom Sizemore (ÇavuĢ Hovarth) , Edward Burns (Er Reiben),

152

Aydemir, a.g.e., 80.

153 _{Ahmet Sedat Aybar, “Ġyi Öldürmeler Good Kill Hollywood”, içinde Hollywood Sineması ve}

61

Adam Goldberg (Er Mellish) paylaĢmaktadır. Bu isimler geniĢ bir oyuncu kadrosuna sahip olan filmde öne çıkan karakterlerden olmuĢtur.154

Genel çerçevede film, II. Dünya SavaĢı sırasında üç erkek kardeĢinin de cephede öldüğü haberinin alınmasıyla ailesinin tek oğlu olarak kalan ve Normandiya çıkartması sırasında paraĢütçü birlikte olduğu bilinen er James Ryan‟ın Amerika Genel Kurmay BaĢkanlığının emriyle bulunup sağ olarak ailesine teslim edilmesi hikâyesini anlatmaktadır. Çıkartmanın yapıldığı sırada YüzbaĢı John Miller komutasında sekiz askerin hayatlarını tehlikeye atarak sorguladıkları bu görevi yerine getirmeye çalıĢmalarına ve aralarındaki çatıĢmalara yer verilmiĢtir.155

Filmin ilk sahnesini ve aynı zamanda son sahnesini duygusal bir müzik eĢliğinde dalgalanan Amerikan bayrağı oluĢturmaktadır. Askeri bir mezarlık olduğu Hristiyanlık dini sembolü olan Haç Ģeklindeki ve Yahudilik dini sembolü olan Davut‟un Yıldızı Ģeklindeki mezar taĢlarına yapılan vurgudan anlaĢılmaktadır. Filmin ilk dakikalarında Amerikan Bayrağı ile iç içe geçmiĢ dini semboller ve mezar taĢı baĢında ağlayan yaĢlı adam ve onu arkada bekleyen çocukları ve torunlarına dikkat çekilmiĢtir. Filmin geri kalanının yaĢlı adamın hatıraları olacağı seyirci tarafından anlaĢılmaktadır. Bu sembollerle seyirciye Amerika‟nın milli ve dini değerlerinin ne olduğunu ve bu değerlerin yaĢatılması için insanların açılar çektiklerini ve bunların ne kadar zaman geçse de unutulmaması ve nesilden nesile aktarılması gerektiği mesajlarını vermektedir.156

6 Haziran 1944‟te Omaha Sahili‟nde gerçekleĢen Normandiya çıkartması sahnelerinde Amerikan ordusunun denizden karaya çıkarken çok fazla kayıp verdiği ve askerlerin korku içinde olduğu, büyük bir çoğunluğunun dua edip haç çıkarttığı ve Ġncil‟den parçalar okuduğu gösterilmektedir. Filmin ilk 20 dakikası oldukça gerçekçi çatıĢma sahnelerini içermektedir. Gerçekçiliği artırmak için kullanılan kamera açıları seyirciyi askerlerin arasındaymıĢ gibi yakın bir Ģekilde konumlandırmaktadır. Çekim açılarının canlı ve hareketli olması seyircide kendisini savaĢan askerlerin yerine koyma içgüdüsü uyandırmaktadır. Sahnelerin etkileyici olmasına özellikle dikkat edilmiĢtir. Seyirci Amerikan askerleriyle birlikte korkmakta ve Amerikan askerlerinin ölürken

154

Steven Spielberg, Saving Private Ryan, (California: Dreamworks Pictures and Paramount Pictures, 1998).

155 _{Spielberg, Saving Private Ryan.} 156 _{Spielberg, a.g.e.}

62

çektiği acılarla üzülmektedir. Özellikle ölmek üzere olan askerlerin “anne” diye sayıklayarak ağlamalarına, etraftaki karmaĢa, silah, patlama ve çınlama sesleri arasında sürekli dua edenlere seyircinin dikkati çekilmek istenmektedir. Bu Ģekilde Amerika‟nın bu çıkartmada ne kadar zorluklar çektiği ve ne kadar çok kayıp verdiği fakat inandığı değerler uğruna ilerlediği ve haklı olduğu mesajı verilmiĢtir.157

Aynı zamanda Amerikan ordusunun II. Dünya SavaĢı‟nda çok sayıda askerle ve teçhizatla savaĢtığı gösterilmiĢtir. Çıkartma esnasında yaĢanan çok sayıda can kaybı ve çaresizliklerinin yanında komutanların akıllıca planlar uyguladıkları ve askerlerin de komutanlarının emirlerine uydukları görülmüĢtür. SavaĢan askerler ne kadar genç ve deneyimsiz olsalar bile Amerikan ordusunun disiplinli ve eğitimli yapısı gösterilmiĢtir.158

Alman SS askerlerine karĢı acımasız olunması gerektiği ve onların güvenilmez oldukları, hatta insanlık dıĢı davranıĢları hak ettikleri, Amerikalıların Avrupa‟yı onlardan temizlemeleri gerektiği mesajı filmin birçok sahnesinde verilmiĢtir. Gaz bombası atıldıktan sonra alev püskürtülerek yakılan Alman askerlerine hemen ölmemeleri, yanarak ölmeleri için Amerikan komutanın askerlerin ateĢ etmemeleri gerektiği emrini vermesi, teslim olan SS askerlerinin direk vurulması, Fransız bir ailenin yıkılan evlerinden doğru çocuklarını canlarını kurtaracaklarını düĢündüğü için zorla Amerikan askerlerine vermek istemesi sahneleri buna örnek teĢkil etmektedir. Özellikle esir düĢen bir SS askerinin serbest bırakılmak için Amerika‟yı sevdiğini söylediği, Hitler‟e karĢı söylemler dile getirdiğinin gösterildiği sahnelere dikkat çekilmiĢtir. Ayrıca daha sonra serbest kalan aynı askerin geri gelip onu serbest bırakan Amerikan askerlerini öldürmesi Amerikan askerlerinin insani değerleri gözettiğini fakat SS askerlerinin insani değerleri gözetmediklerini bu sebeple Amerikalıların Fransa‟da Almanlarla savaĢmakta ne kadar haklı oldukları imajı oluĢturulmuĢtur.159

Amerikan askerlerinin arasında Yahudi ve Ġtalyan askerlere dikkat çekilmiĢtir. Yahudi askerin esir düĢen Alman askerlerine yıldızlı kolyesini gösterip “bakın ben Yahudi‟yim” diye tekrar ettiği sahnelerde bu savaĢta ABD ile birlikte Yahudilerin de zafer kazandığını göstermektedir. Askerler James Ryan‟ı Cherbourg Ģehrine doğru aramaya baĢladıkları sırada aralarında geçen diyaloglarda “Cherbourg‟dan sonra Paris,

157

Spielberg, a.g.e.

158 _{Spielberg, a.g.e.} 159 _{Spielberg, a.g.e.}

63

Paris‟i alırsak da Berlin‟i alırız ve sonra evimize döneriz” söylemleri Amerika‟nın II. Dünya SavaĢı planının sadece bölgeyi SS askerlerinden temizlemek olduğu, Amerikan askerlerinin de orda olmak istemediklerini seyirciye lanse etmiĢlerdir.160

Er James Ryan‟ı arama ve kurtarma görevi, arama ekibindeki askerler tarafından mantıksız bulunsa da emirlere karĢı gelmedikleri gösterilmiĢtir. Arama esnasında kayıplar verseler de görevlerine sadık kalmıĢlardır. James Ryan ise arkadaĢlarını bırakıp eve dönmek istememiĢtir. Askerlerin bu davranıĢları Amerikan ordusunun disiplinli yapısını ve askerlerin görevlerine nasıl sağdık olduklarını seyirciye göstermektedir.161

Saving Private Ryan filmi 1999 yılında 71. Akademi Ödüllerinde on bir dalda aday gösterilmiĢtir. BeĢ dalda Oscar ödülünü kazanmıĢtır. Bunlar en iyi yönetmen, en iyi sinematografi, en iyi ses kurgusu, en iyi ses miksajı ve en iyi film kurgusu Oscarlarıdır.162