Sanayi Ürünleri Ana Sektöründe Ürün Gruplarına Göre İthalat

1997 yılında ülke ithalatında bir önceki yıla göre % 15.20 artış oranı ile 36.13 milyar dolarlık ithalat değerinin gerçekleştiği sanayi ürünleri ana sektöründe; takip eden yıllarda yaşanan düşüşler ile birlikte 1999 yılı ithalat değerinin 30.52 milyar dolar değerine kadar gerilemesini, deprem felaketi ile ülkemizin en önemli küçülmelerinden birini yaşamasına bağlayabiliriz.Bu düşüşün gerçekleşmesinde, makina-ulaşım araçları ile birlikte demir–çelik alt sektörünün de etkili olduğunu söyleyebiliriz.Sanayi ürünleri ülke ithalatı, 2000 yılında tekrar yükselişe geçerek % 28.93 ile 39.35 milyar dolar değerine yükselmiş ve 2001 kriziyle birlikte % 26.89 azalış ile gerçekleştirilen 28.77 milyar dolarlık ithalatın son 10 yıllık dönemdeki en küçük ithalat değeri olduğu görülmüştür.Bu durumun gerçekleşmesinde ise, özellikle makina–ulaşım araçları alt sektörünün büyük etkisi olduğunu söyleyebiliriz.Ülke ithalatına paralel bir şekilde ithalat artış yada azalışlarının yaşandığı Konya ili dış ticaretinde, 1997 yılı sektör ithalatı % 28.67 artış ile 138.58 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.Takip eden yıllarda düşüş göstermeye başlayan ithalatın 1999 yılında bir önceki yıla göre % 26.75 azalış oranı ile 94.66 milyon dolar değerine kadar gerilemesinde, ülke ithalatına benzer şekilde makina-ulaşım araçları ile demir–çelik alt sektörlerinin etkili olduğu görülmektedir.2000 yılında % 28.77 artış oranı ile 121.89 milyon dolar ithalat değerinin gerçekleştiği sektörde, 2001 yılında % 46.97 ile son 10 yıldaki en yüksek azalış oranı gerçekleşmiş ve bu yıldaki ithalat değerinin 64.64 milyon dolar olduğu saptanmıştır.2001

yılında gerçekleşen ithalatın 1996-2005 dönemindeki en küçük ithalat değeri olmasını ise; makina-ulaşım araçları, kimyasallar ve yarı mamuller alt sektörlerinde meydana gelen ithalat azalışlarına bağlayabiliriz.

2001 yılında en küçük ithalat değerinin gerçekleştiği ülke dış ticaretinde, 2002 yılında % 26.93 artış oranı ile 36.52 milyar dolarlık ithalat değerine ulaşıldığı görülmüştür.2003 yılında %38.12 oranı ile 50.14 milyar dolarlık ithalat değerinin gerçekleşmesinde, tüm alt sektörlerle birlikte özellikle sanayi sektörü ithalatı içinde büyük pay sahibi olan makina-ulaşım araçları ile kimyasallar alt sektörlerinin etkisinin olduğunu görmekteyiz.2004 yılında % 46.94 ile en yüksek ithalat artış oranının gerçekleştiği sektörde 74.12 milyar dolar olan ithalat değeri, 2005 yılında da % 14.95 oranı ile 85.20 milyar dolar değerine ulaşarak son 10 yıllık dönemdeki en yüksek ithalat değerinin gerçekleştirilmesine neden olmaktadır.Bu artışların yaşanmasında ürün grupları bazında ise; nükleer reaktörler ile elektrikli makine ve cihazlar, motorlu kara taşıtları vb. ve demir-çelik ürün ithalatlarının belirleyici bir rol oynadığını söyleyebiliriz.Konya ili dış ticaretinde ise; 2002 yılında 2001 kriz yılına göre % 83.11 gibi büyük oranda bir ithalat artışının gerçekleşmesiyle 118.36 milyon dolar değerine ulaşan sektör ithalatının, takip eden yıllarda da artışını devam ettirerek 2003 ve 2004 yıllarında sırasıyla 187.25 ve 288.32 milyon dolarlık ithalat değerlerine ulaştığı görülmektedir.2002 yılındaki artışta kimyasallar alt sektörünün büyük payı olduğu görülmekle birlikte, 2003 ve 2004 yıllarında bu alt sektörle beraber makina-ulaşım araçları, yarı mamuller ve tüketim malları alt sektörlerinde0 meydana gelen ithalat artışlarının da etkili olduğunu söylememiz doğru olacaktır.2005 yılına gelindiğinde ise, % 22.38 artış ile birlikte ithal edilen ürün tutarında gerçekleşen 352.84 milyon dolarlık değerin, Konya ili sektör ithalatında 1996-2005 dönemindeki en yüksek ithalat değeri olduğunu söyleyebiliriz. Sanayi ürünleri ana sektör ithalatında bu artışın gerçekleşmesinde ise, kimyasallar ve demir-çelik alt sektörlerinin büyük etkisi olduğu açıkça görülmektedir.

Son 10 yıllık dönemde Konya ili sanayi ürünleri ana sektöründe, Konya ili toplam ithalatına paralel bir şekilde artış(azalış)’lar yaşanmış olup, yine bu dönemde 2005 yılına kadar Konya ili toplam ithalatında meydana gelen artış ve azalışlarda başrolü oynayan alt sektör konumunda olan makina-ulaşım araçları sektörünün sadece bu yılda Konya ili toplam ithalatından farklı olarak azalış göstermesi, dikkat çeken bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır.

Ülke dış ticaret dengesinin sağlanması açısından önemli bir yere sahip olan sanayi sektörünün, 1996 yılında % 71.89 olan ülke ithalatı içindeki payını 1998 yılında % 77.70 ile en üst seviyeye çıkardığı görülmektedir.Bu durumun oluşmasına tarımsal ürünler ve madencilik ürünleri ithalatının 1997 yılına oranla daha düşük bir seviyede gerçekleşmesinin neden olduğunu söyleyebiliriz.Takip eden yıllarda düşüşe geçen bu oranın % 69.51 ile ülke ithalatı içinde en küçük payını aldığı 2001 yılı, sektör payının son 10 yıllık dönemde % 70 değerinin altına düştüğü tek yıl olarak karşımıza çıkmaktadır.Bu yıldan sonra 2004 yılına kadar artışların yaşanmasıyla % 75.99’lara kadar yükselen bu oranın, 2005 yılında yaklaşık 3 puanlık bir düşüş göstererek % 73.09 seviyelerine kadar gerilediğini görmekteyiz.Konya ili dış ticaretinde ise; ana sektörler itibariyle Konya ili sanayi ürünleri ithalatının Konya ili toplam ithalatı içindeki payının 1996 yılında % 66.80 ile en küçük değerine ulaşmasının, büyük ölçüde tarımsal ürünler ithalatının 52.95 milyon dolar ile son 10 yıllık dönemin en yüksek 2. ithalat rakamını gerçekleştirmesinden kaynaklandığını söyleyebiliriz.1997 yılında % 76.35 olarak gerçekleşen bu oranın 1999 yılına kadar düşüş göstermesiyle bu yılda % 67.82 olarak gerçekleşmesinde, deprem felaketinin yaşattığı olumsuzlukların etkili olduğunu söyleyebiliriz.2000 yılında %80’lerin üzerine çıkan oran, 2001 yılında % 72.07 olarak gerçekleşmiş ve 2003 yılına kadar sektörün Konya ili toplam ithalatı içindeki payının sürekli artış göstermesiyle bu oranın % 76.46 seviyelerine kadar yükseldiği görülmüştür.2004 yılında küçük oranda bir düşüşün gerçekleştiği bu oranın, 2005 yılında % 82.75 ile en yüksek değerine ulaştığını görmekteyiz.2001 yılı itibariyle sektördeki Konya ili ithalatının istikrarlı bir artış göstermesinin, sektörün Konya ili toplam ithalatı içindeki payının da genel olarak artış göstermesine neden olduğunu söyleyebiliriz.

1996-2005 yılları arasında sanayi ürünleri ana sektörünün toplam ülke ithalatından aldığı pay %73.50 iken, Konya ili ithalatında bu oran % 76.22 olarak gerçekleşmektedir.1990-2000 arası dönemde giderek yaygınlaşan büro otomasyonu ile birlikte bilgisayar ile yan birimleri ithalatında artışlar yaşanmış ve mobil iletişim dalındaki büyüme sonucu, mobil telefonlar başta olmak üzere sektöre yönelik her türlü ürün ithalatında büyük artışların yaşandığı görülmektedir.Otomotiv sanayi ürünlerinde de, reel faiz oranlarının döviz kurlarındaki artış oranlarından daha yüksek seyretmesi nedeni ile ithalat fiyatlarında ortaya çıkan nispi ucuzlamalar sonucu otomobil ithalatında bir patlama yaşanması ve bunun gerektirdiği satış sonrası servis ihtiyaçları nedeni ile “motorlu kara taşıtları” ülke ithalatının, 2005 yılında 1996 yılına oranla yaklaşık 3 kat artış göstererek 2.69 milyar dolardan 10.54 milyar dolar değerine kadar

yükseldiğini görmekteyiz.Konya ili ithalatında ise inişli çıkışlı bir grafik izleyen “motorlu kara taşıtları” ithalatı, ülke ithalatından farklı olarak, en yüksek ithalat değerini 23.99 milyon dolar ile 1996 yılında gerçekleştirirken, 2005 yılında bu tutarın 12.57 milyon dolar değerine kadar gerilediğini görmekteyiz.1996–2005 döneminde eczacılık ürünlerinde de % 592.08 oranında önemli bir artış gözlenmiş ve ülkeye giren ilaç ile diğer eczacılık ürünlerinin ithalat tutarı 1996'daki 411.66 milyon dolar seviyesinden 2005 yılında 2.84 milyar dolar düzeyine ulaşmıştır.Son 10 yıllık dönemdeki eczacılık ürünleri ithalatı toplamı 691.50 milyon dolar olan Konya ili ithalatında ise 1999 yılı, 176.59 milyon dolar ile en yüksek ithalat değerinin gerçekleştiği yıl olarak karşımıza çıkmaktadır.Dokumacılık ürünleri sektöründe Türkiye dünyada ilk 15 ülke arasında yer almasına rağmen; örneğin, 2004 yılında 4.62 milyar dolarlık ihracata karşılık 3.19 milyar dolar tutarında da ithalatın gerçekleştirilmiş olması, özellikle hammadde temininde dışa bağımlılığın bir göstergesi olarak karşımıza çıkmaktadır.Bu anlamda, farklı türde dokumacılık ürünlerinin ve hammaddelerinin ülke içinde üretilmesine yönelik yatırımların arttırılması ve ülke içi teşvik ile maliyetleri düşürmeye yönelik uygulamaların getirilmesinin, sektördeki ülke ihracatını dünya dış ticareti içinde daha üst sıralara çıkarabileceği açıkça görülmektedir47.

Türkiye de; ithal edilen demir-çelik, plastik ürünleri, çeşitli makine ve cihazlar, motorlu taşıtlar ve kıymetli eşya ürün gruplarındaki artışlar, özellikle 2000’li yıllarda sektör ithalatı üzerinde etkisini göstermeye başlamıştır.Konya ili sektör ithalatında ise; gübre, demir-çelik, plastik ürünleri, çeşitli makine ve cihazlar mal gruplarına ilaveten organik ve inorganik kimyasallar, kauçuk ve kauçuktan eşya, yün iplik ve dokumaları, motorlu taşıtlar ve optik cihazlarında etkili olduğunu görmekteyiz.