Sakarya havzasının alanı

Sakarya havzasının alanı 58 160 km²’dir. Sakarya havzasının tarım alanı 2 814 341 ha, yıllık toplam akımı 6.40 km³’ dür (Altın 2007).

Sakarya Havzasından seçilen ve Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından işletilen akım gözlem istasyonlarına ait aylık ortalama, yıllık maksimum ve yıllık minimum akım verileri çizelge 3.2- 3.25 ’te verilmiştir.

değerleri

Çizelge 3.3 1219 Numaralı akım gözlem istasyonunda ölçülen aylık ortalama akım

değerleri

Çizelge 3.5 1222 Numaralı akım gözlem istasyonunda ölçülen aylık ortalama akım

değerleri

Çizelge 3.7 1224 Numaralı akım gözlem istasyonunda ölçülen aylık ortalama akım

değerleri

Çizelge 3.9 1233 Numaralı akım gözlem istasyonunda ölçülen aylık ortalama akım

değerleri

Çizelge 3.11 1239 Numaralı akım gözlem istasyonunda ölçülen aylık ortalama akım

değerleri

Çizelge 3.13 1249 Numaralı akım gözlem istasyonunda ölçülen aylık ortalama akım

minimum debiler

Çizelge 3.15 1219 Numaralı akım gözlem istasyonunda ölçülen yıllık maksimum ve

minimum debiler

Çizelge 3.17 1222 Numaralı akım gözlem istasyonunda ölçülen yıllık maksimum ve

minimum debiler

Çizelge 3.19 1224 Numaralı akım gözlem istasyonunda ölçülen yıllık maksimum ve

minimum debiler

Çizelge 3.21 1233 numaralı akım gözlem istasyonunda ölçülen yıllık maksimum ve

minimum debiler

Çizelge 3.23 1239 Numaralı akım gözlem istasyonunda ölçülen yıllık maksimum ve

minimum debiler

Çizelge 3.25 1249 Numaralı akım gözlem istasyonunda ölçülen yıllık maksimum ve

3.2.1 Aylık ortalama verilerin seçilmesi

Araştırmada kullanılan ve çizelge 3.1’de bazı özellikleri belirtilen akım gözlem istasyonlarında ölçülen aylık ortalama debi değerleri çizelge 3.2 – 3.13’de verildiği gibi seçilmiştir (Zhang et al. 2001, Cığızoğlu vd. 2002, Kahya ve Kalaycı 2004, Birsan et al.

2005).

3.2.2 Yıllık maksimum ve minimum akım verilerinin seçilmesi

Araştırmada, akımların eğilim analizi amacıyla göz önüne alınan akarsular üzerinde bulunan istasyonlardan elde edilen debiler yıllık maksimum ve yıllık minimum diziler halinde çizelge 3.14 – 3.25’te görüldüğü gibi seçilmiştir (Zhang et al. 2001, Cığızoğlu vd. 2002, Kahya ve Kalaycı 2004, Birsan et al. 2005).

3.2.3 Ön istatistiksel analizlerin gerçekleştirilmesi

İstatistiksel olarak dengede olmayan hidrolojik veriler eğilim analizi testlerinde doğal halleri ile kullanılamamaktadır. Bu tür çalışmalara başlamadan önce verilerin varyans ve ortalamalarının homojenliği, ardışık gözlemlerin bağımsızlığı ve bu gözlemlerin normal dağılıma uyup uymadığının denetlenmesi gereklidir (Çetin 1995, Yücel 1999).

Araştırmada bu amaçlar için parametrik olmayan testler uygulanmadan önce her bir akım gözlem istasyonunda ölçülen debilere ön istatistiksel değerlendirmeler için uygun testler yapılmıştır (Kalaycı ve Kahya 1998).

Akım debisi verilerine parametrik olmayan eğilim testleri uygulanmadan önce her bir gözlem istasyonundaki akım debileri için aşağıda açıklanan analizler gerçekleştirilmiştir. Bu analizler hem aylık ortalama debiler için hem de yıllık maksimum ve yıllık minimum testler için uygulanmıştır (Kalaycı ve Kahya 1998).

a) Özet istatistiksel bilgilerin bulunması: Bu bilgilerin hesaplanmasında ortalama, standart sapma, değişim, çarpıklık ve basıklık katsayıları kullanılmıştır.

b) Zaman serilerinin görsel incelenmesi: Akım debilerinin zamanla değişimin görebilmek için debilerin uzun yıllık değişimlerinin ortalamadan olan sapması grafikler halinde incelenmiştir. Bu amaçla bölüm 4.6 da verilen hareketli ortalama sonuçlarından yararlanılmıştır.

c) Normalite testi: Akım debilerinin normal dağılıma uyup uymaması, debilerin çarpıklık katsayılarından ve Shapiro-Wilk normalite testine göre yorumlanmıştır. değerinden küçük olan değerler verinin normal dağılmadığını gösterir. Çizelge 4.4’te verilen istatistikler sadece test istatistiği değeridir. Tüm değerlerde p<0.05 dir (Kahya ve Kalaycı 2004).

elemanlarının herhangi bir olasılık dağılıma uyması şartını aramayan ve parametrik olmayan Spearman sıralı seri korelasyon katsayısı testi kullanılmıştır (D’Agostino and Stephens 1986).

di= X ve Y değerleri ile ilgili sıra sayıları arasındaki fark n= değerlerin çift sayısı

• H0 İki değişken arasında ilişki yoktur.

• H1 İki değişken arasında ilişki vardır.

3.2.4 Mann-Kendall testinin uygulanması

Mann-Kendall testi (Yu 1993) Kendall’s Tau olarak bilinen testin özel bir uygulaması olup parametrik olmayan bir testtir. Hidroklimatolojik verilerin analizinde en çok uygulanan ve eğilim bulmak için mükemmel bir yöntem olarak belirtilen bu yöntem verilerin büyüklüğünden çok sıraları üzerine esastır (Partal 2003).

Mann-Kendall eğilim testi parametrik olmayan bir testtir. Diğer bir değişle değişkenlerin dağılımından etkilenmez (Önöz vd.2007).

Mann-Kendall mertebe korelasyonu iki değişken arasındaki ilişkiyi bulmak için yapılan dağılımdan bağımsız bir yöntemdir (Kosif 1999).

Mann-Kendall testi uç değerler ve doğrusal olmayan eğilimlere sahip ve normal dağılmayan veriler için özellikle uygun bir testtir (Helsel and Hirsch 1992, Birsan et al.

2005). Bu teknik az ve normal dağılıma uyma zorunluluğu gerekmeyen verilerde

oldukça kullanışlıdır (Yu et al. 1993). Bu testte zamana göre dizilmiş gözlemler, H ₀ hipotezine göre zamandan bağımsız ve benzer dağılmış rasgele değişkenleri, H₁ hipotezi ise bu değerlerin dağılımlarının benzer olmadığını, diğer bir değişle dizide doğrusal bir eğilim bulunmadığını göstermektedir. Böylece bu araştırmada uygulanacak olan söz konusu test eşitlik (1) de verilmiştir.

S =

∑

⁻ j > k olursa buna göre işaret fonksiyonu eşitlik (2) deki şekilde yazılır.

sgn =

(

^{x −}_j ^x_k

)

⁼

( )

uygundur. Buna göre ortalama ve varyans eşitlik (3) ile hesaplanmıştır.

=0

Standart normal değişken eşitlik (4) ile hesaplanmıştır.

Z=

H0hipotezi kabul edilir, tersi ise reddedilir. Eğer hesaplanan Z değeri pozitifse artan, negatif ise azalan eğilim olduğu ifade edilmektedir.

Hesaplanan Z değeri herhangi bir eğilim olmadığında (-1.96) - (+1.96) sınırları arasında değişmekte olup, (+1.96)’dan büyükse istatistiki olarak artan yönde eğilimin olduğunu, (-1.96)’dan küçük ise azalan yönde eğilim olduğunu göstermektedir (Aksoy 2002).

Mann-Kendall testinde H₀ ve H₁ olmak üzere iki çeşit hipotez söz konusudur.

• H0 hipotezinin kabulü eğilimin olmadığını belirtir.

• H 1 hipotezinin kabulü eğilimin olduğunu belirtir.

Mann-Kendall testi H₀ hipotezinin kabul yada reddedilmesi esasına dayanır. Gözlenen değerlerde bir eğilimin olmadığı sonucuna varılması durumunda H₀ hipotezi kabul edilmektedir. Gözlenen değerlerde bir eğilimin olması durumunda ise bu hipotez reddedilmektedir. Hipotezin kabul veya reddedilmesinde seçilen anlamlılık düzeyinin önemi büyüktür. H₀ hipotezi doğru olduğu halde reddedilmesi olasılığı α anlamlılık düzeyine eşittir (Önöz vd.2007).

3.2.5 Mevsimsel Kendall testinin uygulanması

Aylık ortalama ve mevsimlik ortalama akımlarda eğilimin varlığı incelendiğinde, bu verilerin mevsimsellik problemlerinden dolayı Mann-Kendall testinde önerilen H₀ hipotezi yeterli olmamaktadır. Hircsh et al.(1982)’da ifade edildiği gibi verilerin yılın farklı zamanlarında farklı dağılım göstermesi Mann-Kendall testinin özel bir durumu olan mevsimsel Kendall testinin sonuçlarını etkilememektedir.

Her mevsim için bir istatistikten çok genel istatistikleri içeren Mevsimsel Kendall’ın kullanımı eğilim testinin homojenliği ile doğrulanmaktadır (Kahya ve Kalaycı 2004).

Bu test mevsimsel değişiklikle zaman dizileri için kullanılmakta olup zaman dizilerinin normalliğini gerektirmez. Bir veri grubunun rasgele olmasını değerlendirmek için tasarlanmıştır. Bu test Mann-Kendall testindeki Z istatistiği ile her ay için hesaplanır ve yorumları ona göre belirtilir (Kahya ve Kalaycı 2004).

Herbir istasyonda dört mevsim için z değerleri ayrı ayrı hesaplanmaktadır. α = 0.05 anlamlılık düzeyi için z_α/2= z_0,025 değeri standart normal dağılım tablosundan 1.96 olarak okunmaktadır. Hesaplanan z değerinin (-1.96 , 1.96) kabul bölgesinin içinde kalması durumunda H₀hipotezi kabul edilip eğilimin olmadığı sonucuna ulaşılmaktadır. Değerlerin kabul bölgesinin dışında kalması durumunda ise H₀hipotezi ret edilip eğilimin olduğu sonucuna varılır. Diğer bir değişle H₀ hipotezi α anlamlılık düzeyinde z ≤ z_α/2 olması durumunda kabul edilir (Önöz vd. 2007).

Ancak bir mevsimde artan yönde eğilim, diğer bir mevsimde ise azalan yönde bir eğilimin olması halinde, mevsimler arası eğilim heterojendir (Önöz vd. 2007).

3.3 Hareketli Ortalama

Sakarya Havzasındaki istasyonlarda ölçülen ve çizelge 3.2 – 3.25’te verilen aylık ortalama debi, yıllık maksimum ve minimum debilerin eğilim analizleri Schulz (1973)’da belirtilen esaslarla hareketli ortalama yöntemine göre yapılmıştır.

Sakarya Havzasından seçilen istasyonların her biri için yılın aylık ortalama debi miktarları ile yıllık maksimum ve minimum debi miktarların ortalamaları alınıp, bu ortalamalar beş yıllık hareketli ortalamalara göre daha düzgün bir duruma dönüştürülmüştür. Daha sonra aylık ortalama debi, yıllık maksimum ve minimum

Aynı koordinat üzerinde Sakarya Havzası için belirtilen aylık ortalama ve yıllık maksimum ve minimum debilerin beş yıllık hareketli ortalama değerleri, her grubun son yılına karşılık gelecek şekilde noktalanarak değişim grafikleri elde edilmiştir. Böylece elde edilen hareketli ortalama grafiğinin, aylık ortalama debi, yıllık maksimum ve minimum debi ortalamasını gösteren doğrunun altında kalan kısım kurak, üzerinde kalan kısım ise yağışlı dönem olarak belirtilmiştir (Okman 1979 , Anlı 2003).

4. ARAŞTIRMA BULGULARI

Bu bölümde Sakarya Havzasından seçilen istasyon verilerine uygulanan test sonuçları incelenmiştir.

4.1 Akım Gözlem İstasyonlarının Yıllık Maksimum ve Minimum Debilerin Değişimi

Çalışmada ele alınan akım gözlem istasyonlarına ait yıllık maksimum ve minimum debilerin değişimi Şekil 4.1-4.24’ te verilmiştir.

Şekil 4.1 1203 numaralı istasyon yıllık maksimum debilerin değişimi

Şekil 4.2 1203 numaralı istasyon yıllık minimum debilerin değişimi

Şekil 4.3 1219 numaralı istasyon yıllık maksimum debilerin değişimi

Şekil 4.4 1219 numaralı istasyon yıllık minimum debilerin değişimi

Şekil 4.5 1221 numaralı istasyon yıllık maksimum debilerin değişimi

Şekil 4.6 1221 numaralı istasyon yıllık minimum debilerin değişimi

Şekil 4.7 1222 numaralı istasyon yıllık maksimum debilerin değişimi

Şekil 4.8 1222 numaralı istasyon yıllık minimum debilerin değişimi

Şekil 4.9 1223 numaralı istasyon yıllık maksimum debilerin değişimi

Şekil 4.10 1223 numaralı istasyon yıllık minimum debilerin değişimi

Şekil 4.11 1224 numaralı istasyon yıllık maksimum debilerin değişimi

Şekil 4.12 1224 numaralı istasyon yıllık minimum debilerin değişimi

Şekil 4.13 1226 numaralı istasyon yıllık maksimum debilerin değişimi

Şekil 4.14 1226 numaralı istasyon yıllık minimum debilerin değişimi

Şekil 4.15 1233 numaralı istasyon yıllık maksimum debilerin değişimi

Şekil 4.16 1233 numaralı istasyon yıllık minimum debilerin değişimi

Şekil 4.17 1237 numaralı istasyon yıllık maksimum debilerin değişimi

Şekil 4.18 1237 numaralı istasyon yıllık minimum debilerin değişimi

Şekil 4.19 1239 numaralı istasyon yıllık maksimum debilerin değişimi

Şekil 4.20 1239 numaralı istasyon yıllık minimum debilerin değişimi

Şekil 4.21 1245 numaralı istasyon yıllık maksimum debilerin değişimi

Şekil 4.22 1245 numaralı istasyon yıllık minimum debilerin değişimi

Şekil 4.23 1249 numaralı istasyon yıllık maksimum debilerin değişimi

Şekil 4.24 1249 numaralı istasyon yıllık minimum debilerin değişimi

1203 numaralı akım gözlem istasyonunun maksimum ve minimum debilerinin değişiminde azalan eğilim görülmektedir (Şekil 4.1ve 4.2). Seçilen istasyonların bazı yıllarında veri alınmadığından ve grafikte kopukluk oluşturmaması için; 1219 numaralı akım gözlem istasyonunun yıllık maksimum ve minimum debi değerlerinin 1969 ve 1970 yılları (Şekil 4.3 ve 4.4), 1221 numaralı akım gözlem istasyonunun yıllık maksimum ve minimum debi değerlerinin 1962 yılı (Şekil 4.5 ve 4.6), 1223 numaralı akım gözlem istasyonunun yıllık maksimum ve minimum debi değerlerinin 1961 ve 1971 yılı (Şekil 4.9 ve 4.10), 1226 numaralı akım gözlem istasyonunun yıllık maksimum ve minimum debi değerlerinin 1981 yılı, 1233 numaralı akım gözlem istasyonunun yıllık maksimum debi değerlerinin 1961, 1962, 1963 yılları (Şekil 4.15) ve minimum debi değerlerinin 1961, 1962 yılları (Şekil 4.16), 1237 numaralı akım gözlem istasyonunun yıllık maksimum debi değerlerinin 1963 yılı (Şekil 4.17), 1239 numaralı akım gözlem istasyonunun yıllık maksimum ve minimum debi değerlerinin 1961, 1963, 1964, 1965 yılları (Şekil 4.19 ve 4.20), 1245 numaralı akım gözlem istasyonunun yıllık maksimum ve minimum debi değerlerinin 1969 ve 1970 yılları (Şekil 4.21 ve 4.22) şekillerde sanki sıfır olarak görülmektedir. Oysa o yıllarda veri eksikliği söz konusudur.

Aylık ortalama değerlere uygulanan istatistiksel bilgiler çizelge 4.1’de özet halinde verilmiştir.

Çizelge 4.1 Aylık ortalama değerlere uygulanan özet istatistiksel bilgiler

İstasyon Ortalama Standart Sapma Değişim Katsayısı Çarpıklık Basıklık

1203 8.161 7.790 95.45 2.33 7.06

Çizelge 4.2 Yıllık maksimum değerlere uygulanan özet istatistiksel bilgiler

İstasyon Ortalama Standart Sapma Değişim Katsayısı Çarpıklık Basıklık

1203 48.59 37.95 78.10 2.23 7.62

Yıllık maksimum değerlere uygulanan istatistiksel bilgiler çizelge 4.2’de özet halinde verilmiştir.

Yıllık minimum değerlere uygulanan istatistiksel bilgiler çizelge 4.3’de özet halinde verilmiştir.

Çizelge 4.3 Yıllık minimum değerlere uygulanan özet istatistiksel bilgiler

İstasyon Ortalama Standart Sapma Değişim Katsayısı Çarpıklık Basıklık

1203 2.338 1.202 51.41 0.77 - 0.43

Verilerin genel istatistiksel karakteristikleri için yapılan özet istatistiksel hesaplar aşamasında, ortalama, standart sapma, değişkenlik ve çarpıklık katsayıları hesaplanmıştır. Aylık ortalama debi ölçümlerinin ve yıllık maksimum debi ölçümlerinin sağa çarpık olduğunu, yıllık minimum debi ölçümlerinin de yalnızca 1219 numaralı akım gözlem istasyonunda sola çarpık olduğu görülmüştür.

Aylık ortalamalar için bütün p (olasılık) değeri önem düzeyi % 5 den küçük olduğu için hiçbir aylık ortalama veri seti normal dağılmamıştır.

Aylık ortamla, yıllık maksimum ve yıllık minimum değerlere uygulanan Shapiro –Wilk testi sonuçları çizelge 4.4-4.6’da verilmiştir.

İstasyon Shapiro-Wilk istatistiği

Akım debilerinin normal dağılıma uyması durumunda parametrik testler kullanılabilir.

Parametrik olmayan testler normalite şartı aramamasına rağmen Sakarya Havzası’ndan seçilen istasyonların debi verilerinin normal dağılıp dağılmadıkları, çarpıklık katsayılarından ve Shapiro-Wilk normalite testine göre yorumlanmıştır.

Yıllık maksimum ve minimum değerlerin sadece % 29 u (7 istasyon verisi) normal dağılıma uymaktadır (p>0.05), diğerleri ise normal dağılmamıştır.

Çizelge 4.5 Yıllık maksimum değerlere uygulanan Shapiro-Wilk istatistiği İstasyon Shapiro-Wilk istatistiği

Çizelge 4.6 Yıllık minimum değerlere uygulanan Shapiro-Wilk istatistiği

Aylık ortalama veriler için yapılan Spearman sıralı korelasyon testine göre verilerin tamamının içsel bağımlılığa sahip olduğu gözlenmiştir.

Akım verilerinin içsel bağımlılığını belirlemek için seri elemanlarının herhengi bir olasılık dağılıma uyması şartını aramayan parametrik olmayan Sperman’ın sıralı seri korelasyon katsayısı testi kullanılmıştır.

Yıllık maksimum ve minimum verilerde ise yaklaşık olarak %23 ünün içsel bağımlılığa sahip olduğu gözlenmiştir.

4.3 Akım Gözlem İstasyonlarının Aylık Ortalama Debi Değerlerinin Sonuçları

Çalışmada, Sakarya havzasından seçilen istasyonlara debilerdeki eğilim varlığının araştırılması amacıyla Mann-Kendall testi uygulanmış ve test sonuçları çizelge 4.7’de verilmiştir.

İstasyon

Çalışmanın kapsamında Sakarya havzasından seçilen akım gözlem istasyonlarından elde edilen aylık ortalama debiler için Mann-Kendall eğilim analizinde aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir (Çizelge 4.7).

Bir istasyonun akım değerleri yılın belli zamanlarında çok düşük değerler alabildiği gibi bazen de kuruyabilmektedir. Çalışma alanında verilerinden yaralanılan 1223, 1233, 1239, 1245, 1249 numaralı akım gözlem istasyonlarında böyle bir durum görülmektedir.

Bu durum genellikle su eksikliğinin bulunduğu ve sulamanın zorunlu olduğu yaz aylarında meydana gelmektedir.

Şekil 4.25 Sakarya havzasında seçilen akım gözlem istasyonlarının aylık ortalama debilerindeki eğilimlerin değişimi

Çalışmada, Sakarya havzasından seçilen bazı akım gözlem istasyonlarının yıllık maksimum debi değerlerine Mann-Kendall testi uygulanmış ve test sonuçları çizelge 4.8’de verilmiştir.

Çizelge 4.8 Yıllık maksimum debilere uygulanan Mann-Kendall test sonuçları İstasyon

• 1219, 1221, 1222, 1233, 1237, 1239, 1249 numaralı akım gözlem istasyonlarının yıllık maksimum debilerinde eğilim gözlenmemektedir.

• Çalışma alanında hiçbir istasyonun yıllık maksimum akım verilerinde artan yönde bir eğilim tespit edilmemiştir.

Şekil 4.26 Sakarya havzasından seçilen akım gözlem istasyonlarının yıllık maksimum debilerindeki eğilimlerin değişimi

Çalışmada, Sakarya havzasından seçilen bazı akım gözlem istasyonlarının yıllık minimum debilerine Mann-Kendall testi uygulanmış ve test sonuçları çizelge 4.9’da verilmiştir.

Çizelge 4.9 Yıllık minimum debilere uygulanan Mann-Kendall test sonuçları İstasyon değerleri kuru ve kuruya yakın değerler olduğundan analiz yapılamamıştır.

Çizelge 4.9’un incelenmesiyle aşağıdaki sonuçlara varılmıştır.

• 1203, 1221, 1223, 1224, 1233, 1237 numaralı akım gözlem istasyonlarının yıllık minimum debi değerlerinde azalan yönde eğilim gözlenmiştir.

• 1219, 1222, 1245, 1249 numaralı akım gözlem istasyonlarının yıllık minimum debilerde eğilim gözlenmemektedir.

• Sadece 1226 numaralı akım gözlem istasyonunun yıllık minimum debi değerlerinde artan yönde eğilim gözlenmiştir.

Şekil4.27 Sakarya havzasında seçilen akım gözlem istasyonlarının yıllık minimum debilerindeki eğilimlerin değişimi

Çalışmada, Sakarya havzasından seçilen bazı akım gözlem istasyonlarının aylık ortalama debi değerlerine Mevsimsel Kendall testi uygulanmış ve test sonuçları çizelge 4.10’da verilmiştir.

Çizelge 4.10’un incelenmesiyle aşağıdaki sonuçlara varılmıştır.

• 1203, 1221, 1222, 1223, 1224, 1226, 1233, 1237, 1239, 1245 numaralı akım gözlem istasyonlarında eğilim olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

• 1219 ve 1249 numaralı akım gözlem istasyonlarında eğilim olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

4.7 Hareketli Ortalama Sonuçları

Çalışmada seçilen akım gözlem istasyonlarının aylık ortalama debi, yıllık maksimum ve minimum debilerine ait hareketli ortalama değerleri çizelge 4.11-4.22’de verilmiştir.

Çizelge 4.11 1203 numaralı istasyonun aylık ortalama debi, yıllık maksimum ve minimum debi miktarlarının hareketli ortalama değerleri (m³/s)

Aylık Ortalama Maksimum Minimum

minimum debi miktarlarının hareketli ortalama değerleri (m /s)

Çizelge 4.13 1221 numaralı istasyonun aylık ortalama debi, yıllık maksimum ve minimum debi miktarlarının hareketli ortalama değerleri (m³/s)

Aylık Ortalama Maksimum Minimum

minimum debi miktarlarının hareketli ortalama değerleri (m /s)

Çizelge 4.15 1223 numaralı istasyonun aylık ortalama debi, yıllık maksimum ve minimum debi miktarlarının hareketli ortalama değerleri (m³/s)

Aylık Ortalama Maksimum Minimum

minimum debi miktarlarının hareketli ortalama değerleri (m /s)

Çizelge 4.17 1226 numaralı istasyonun aylık ortalama debi, yıllık maksimum ve minimum debi miktarlarının hareketli ortalama değerleri (m³/s)

Aylık Ortalama Maksimum Minimum

minimum debi miktarlarının hareketli ortalama değerleri (m /s)

Çizelge 4.19 1237 numaralı istasyonun aylık ortalama debi, yıllık maksimum ve minimum debi miktarlarının hareketli ortalama değerleri (m³/s)

Aylık Ortalama Maksimum Minimum

minimum debi miktarlarının hareketli ortalama değerleri (m /s)

Çizelge 4.21 1245 numaralı istasyonun aylık ortalama debi, yıllık maksimum ve minimum debi miktarlarının hareketli ortalama değerleri (m³/s)

Aylık Ortalama Maksimum Minimum

minimum debi miktarlarının hareketli ortalama değerleri (m /s)

Hareketli ortalama değerlerindeki değişimi şekilsel olarak inceleyebilmek amacıyla şekil 4.28-4.63 verilmiştir.

Şekil 4.28 1203 numaralı istasyonun aylık ortalama debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.29 1219 numaralı istasyonun aylık ortalama debilerinin hareketli ortalama değişimi

0.00 50.00 100.00 150.00 200.00

1964 1966 1968 1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000

Zaman (Yıl) Debi (m3 /s)

Aylık ortalama

Şekil 4.30 1221 numaralı istasyonun aylık ortalama debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.31 1222 numaralı istasyonun aylık ortalama debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.32 1223 numaralı istasyonun aylık ortalama debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.33 1224 numaralı istasyonun aylık ortalama debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.34 1226 numaralı istasyonun aylık ortalama debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.35 1233 numaralı istasyonun aylık ortalama debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.36 1237 numaralı istasyonun aylık ortalama debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.37 1239 numaralı istasyonun aylık ortalama debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.38 1245 numaralı istasyonun aylık ortalama debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.39 1249 numaralı istasyonun aylık ortalama debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.40 1203 numaralı istasyonun yıllık maksimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

0.00 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50 3.00 3.50 4.00 4.50

1964 1966 1968 1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000

Zaman (Yıl) Debi (m3 /s)

Hareketli ortalama Aylık ortalama

Şekil 4.41 1203 numaralı istasyonun yıllık minimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.42 1219 numaralı istasyonun yıllık maksimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.43 1219 numaralı istasyonun yıllık minimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.44 1221 numaralı istasyonun yıllık maksimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.45 1221 numaralı istasyonun yıllık minimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.46 1222 numaralı istasyonun yıllık maksimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.47 1222 numaralı istasyonun yıllık minimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.48 1223 numaralı istasyonun yıllık maksimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.49 1223 numaralı istasyonun yıllık minimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.50 1224 numaralı istasyonun yıllık maksimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.51 1224 numaralı istasyonun yıllık minimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.52 1226 numaralı istasyonun yıllık maksimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.53 1226 numaralı istasyonun yıllık minimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.54 1233 numaralı istasyonun yıllık maksimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.55 1233 numaralı istasyonun yıllık minimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

0.00 20.00 40.00 60.00 80.00 100.00 120.00 140.00

1965 1967 1969 1971 1973 1975 1977 1979 1981 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001

Zaman (Yıl) Debi (m3 /s)

Hareketli ortalama Aylık ortalama

Şekil 4.56 1237 numaralı istasyonun yıllık maksimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.57 1237 numaralı istasyonun yıllık minimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.58 1239 numaralı istasyonun yıllık maksimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.59 1239 numaralı istasyonun yıllık minimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.60 1245 numaralı istasyonun yıllık maksimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.61 1245 numaralı istasyonun yıllık minimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.62 1249 numaralı istasyonun yıllık maksimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

Şekil 4.63 1249 numaralı istasyonun yıllık minimum debilerinin hareketli ortalama değişimi

5. TARTIŞMA ve SONUÇ

Bu bölümde Sakarya Havzasından seçilen istasyonlara uygulanan test sonuçlarının yapılan diğer araştırmalar ile karşılaştırılması incelenmiştir

5.1 Yıllık Maksimum ve Minimum Debilere İlişkin Analizler

Sakarya Havzasından seçilen istasyonların yıllık maksimum ve minimum debi değerlerinin zamanla değişimi şekil 4.1-4.24’ te incelenmiştir.

1221 numaralı akım gözlem istasyonunun yıllık minimum debi değerlerinin değişiminde azalma eğilimi görülmektedir (Şekil 4.6).

1222 numaralı akım gözlem istasyonunun maksimum değerlerinde çok fazla değişim görülmekle beraber 1998 yılında en büyük değerini almıştır. Yıllık minimum debileri ise çok küçük değerlerde değişmektedir (Şekil 4.7 ve 4.8).

1223 numaralı akım gözlem istasyonunun minimum debi değerleri 1998 yılında en büyük değeri almasına rağmen bazı yıllarda da kuru ve kuruya yakın değerler almıştır (Şekil 4.10)

1224 numaralı akım gözlem istasyonunun yıllık minimum debi değerlerinde azalma eğilimi belirgin olarak görülmektedir (Şekil 4.12).

1226 numaralı akım gözlem istasyonunun yıllık maksimum debi değerlerinde azalan eğilim gözlenmektedir (Şekil 4.13). Yıllık minimum debi değerleri çok küçük değerler

1226 numaralı akım gözlem istasyonunun yıllık maksimum debi değerlerinde azalan eğilim gözlenmektedir (Şekil 4.13). Yıllık minimum debi değerleri çok küçük değerler

Belgede Prof. Dr. Fazlı ÖZTÜRK danışmanlığında, Pakize Sema KURUCU tarafından hazırlanan Sakarya Havzasındaki Bazı Akarsularda Debi Eğilimlerinin Belirlenmesi (sayfa 27-0)