Sağlık Çalışanlarında İş Doyumu

Sağlık sektörü içinde yer alan kurumların sundukları hizmetin kalitesi, etkinliği ve verimliliği diğer hizmet sektörlerine göre daha fazla önem taşımaktadır. Verilen hizmetin sağlıkla ilgili olması, yapılan hatalarda telafi şansının olmaması ve kişinin

139_{Çınar, İ. Ve O. Kavlak. (2009). İzmir İlinde Çalışan Ambulans Ve Acil Bakım Teknikerlerinde İş Doyumunun Ve} Buna Etki Eden Faktörlerin İncelenmesi. Akademik Acil Tıp Dergisi.8.3, 33-37.

140_{Çam, O. Ve Ark. (2005). Bir Ruh Sağlığı Ve Hastalıkları Hastanesinde Çalışan Hekim Ve Hemşirelerin Klinik} Ortamlarını Değerlendirmeleri İle İş Doyumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 6, 213- 220.

141_{Kavlu, İ. ve R. Pınar. (2009).Acil Servislerde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Ve İş Doyumlarının Yaşam} Kalitesine Etkisi. Türkiye Klinikleri J. Med Sci. 26.6, 1543-1555.

54

yaşamını doğrudan etkilemesi çalışanlarda iş doyumunun ne kadar önemli olduğunu ortaya çıkarmaktadır.

Son yıllarda sağlık politikalarında yapılan değişiklikler sağlık personelinin iş doyumunu olumsuz yönde etkilemiştir. Bunun en önemli sebepleri çalışma koşullarının bozulması, ücretlerdeki azalmalar, iş yoğunluğu artışı, mesleki risklerde artış, artan şiddet uygulamaları ve stres gibi faktörlerdir. Hastanelerin multidisipliner yapı içerisinde hizmet sunmaları gerekir. Bu hizmeti sunan çalışanların özellikleri ve sayıları kurumun özelliklerine ve büyüklüğüne göre değişmektedir. Farklı meslek grupları hastaları memnun etmede ve kurumun amaçlarını gerçekleştirmede önemli yer tutarlar. Bu gurupların arasındaki uyum ve denge sağlanarak memnuniyetlerinin sağlanması önemlidir. Çünkü memnuniyeti düşük çalışanlar bunu doğrudan hastalara yansıtabilirler ve hasta bakım kalitesinin düşmesine neden olabilirler143.

Sağlık hizmetlerinin özellikleri incelendiğinde hizmet kalitesinin ve iş doyumunun birden fazla faktörden etkilendiği görülür. Hastanelerde çalışanların iş doyumunu ve hizmet kalitesini; iş yükü dağılımı, çalışan ilişkileri, kişisel özellikler, çalışanların deneyimi, kurum tarafından yaratıcılığa ve gelişime verilen önem, yetki ve sorumlulukların belirlenmesi, ödüllendirme, terfi olanakları ve yönetimin politikası etkiler. Faktörlerin olumsuz etkileşimi sonucunda iş doyumunun ve kalitenin düşüşü sağlık hizmetinde hatalara neden olabilir Olumsuzluk izlenen durumlarda bu faktörler düzeltilerek veya daha iyi bir konuma getirilerek çalışanların iş doyum düzeyleri arttırılabilir. Kurumun çalışanların çalışma ortamını iyileştirilmesi, sosyal yaşamlarına olumlu etki sağlaması, ruh sağlıklarına önem verilmesi sunulan hizmetin kalitesini artırabilir144.

Yönetici açısından sağlık hizmeti gibi önemli, telafisi olmayan, rastlantısal, depo edilemeyen, tüketicisinin beklentisi yüksek olan kurumlarda çalışanların iş doyumunu değerlendirmek oldukça önemlidir. Bu yüzden iş doyumsuzluğunun sağlık kurumu yöneticisi tarafından algılanmasını sağlayan işe geç gelme, işi yavaşlatma, sık rapor

143_{Kavlu, Pınar, a.g.e. s:1551-1552.}

144_{Tengilimoğlu, D. ve A. Yiğit. (2005). Hastanelerde Liderlik Davranışlarının Personel İş Doyumuna Etkisini} Belirlemeye Yönelik Bir Alan Çalışması. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi.8.3, 374-400.

55

alma, verim ve kalite düşüklüğü, iş gücü devir hızının artması gibi göstergeler takip edilmeli ve gerekli önlemler alınmalıdır145.

Hastaneler iş yoğunluğu bakımından ağır, sundukları hizmet açısından önemli merkezlerdir. Rekabet ortamında sağlık kurumları sundukları hizmet, çalıştırdıkları personel ve her türlü donanım bakımından kaliteli, nitelikli ve verimli olduklarında başarı sağlarlar. Bu sebeple hastanenin en önemli donanımı olan çalışanın yetkin ve yüksek performansa sahip olması gerekir146. Sağlık hizmetinde insan kaynağının tutum ve davranışları oldukça önemlidir ve kaliteli hizmet vermek adına sürekli denetlenmesi ve ilgilenilmesi gerekmektedir. Yönetici öncelikle çalışanlarının içyapısını inceleyerek, ihtiyaçlarını görmeli, motivasyonlarını arttırmalı ve yüksek iş doyumuna ulaşmalarını sağlamalıdır. Bu sayede öncelikle çalışan gücünü arttırmış ve onları kurumun amaçlarına yönlendirmiş olacaktır. Böylece hem çalışan motivasyonu ve kalitesi artacak hem de çalışanların sundukları hizmet kalitesi yükselecektir. Çünkü çeşitli nedenlerle hastaneye başvurmuş kişilere hizmet sağlayan çalışanların çalışma koşulları, kişisel algıları ve doğal olarak yaşam kalitelerinin daha iyi hale getirilmesi, var olan sorunların giderilmesi ile sağlanır ve hizmetin kalitesini de yükselterek verimi arttırır. Ancak bunun tam tersi durumlarda sağlık çalışanının iş doyumsuzluğu yaşaması hasta bakım kalitesini düşürerek hasta ve hasta yakınının memnuniyetini azaltabilir.

İş ortamında yaşanan problemler kişinin işe karşı olan tutumunu ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Yapılan bazı çalışmalarda işlerinde doyumsuzluk yaşayan bireylerin aynı zamanda psikosomatik sorunlar yaşadığı, yorgunluk, nefes darlığı, çarpıntı, baş ağrısı, terleme, iştahsızlık, ve bulantı hissi gibi yakınmalarının olduğu vurgulanmaktadır147.

Sağlık kurumları maddi anlamda kaynaklarını arttırarak teknolojik anlamda kendilerini geliştirebilir ve sundukları hizmet türünü genişletebilirler. Ancak en önemli donanım olan insan faktörünü sadece maddi anlamda destekleyerek, iş doyumlarını ve yaşam kalitelerini arttırmayı sağlayamayabilirler. İnsan faktörünü etkileyen başka faktörlerinde

145_{Çam ve ark. a.g.e. s:214.} 146_{Saygılı, Çelik, a.g.e. s:41-42.}

56

olduğunu ve bunlarla bir bütün olarak hareket etmeleri gerektiğini göz ardı etmemeleri gerekir.

İş kavramının bireylerin sosyal statülerinin belirlenmesi, topluma yararlı olması, sosyal özellikleri, iş sahibi olma ve yeni bir şeyler üretebilme hissi yaratması, başarılı olma duygusu, işi sevme gibi etkileri de bulunmaktadır. Bireyin iş yaşantısında ortaya çıkan olumlu ya da olumsuz duygu durumu çalışan işinden aldığı doyumu doğrudan etkileyebilir148.

Sağlık kurumlarında üst düzey teknoloji veya en yüksek bilgi ve donanıma sahip çalışanlar olsa bile, çalışanların motivasyonu yüksek değil ise kurumlar açısından verimlilik düşecek ve maliyet artacaktır.

Sağlık çalışanları açısından iş doyumu kavramının bu kadar önem kazanması ve yapılan araştırmaların artmasının nedenlerinden biri, bireyleri fiziksel ve ruhsal yönden doğrudan etkilemesidir. Diğer bir neden ise çalışanların iş doyumunun kurumların verimliliği ile ilgili olabileceği, çalışanların iş doyumsuzluğunun stres ve grup uyumsuzluğu gibi etkenler ile üretkenliği azaltabileceğidir.

57