Sınıf Yönetimi İle İlgili Çözüm Önerilerine İlişkin Bulgular

Bu kategori incelendiğinde; öğretmen adaylarının sınıf yönetimini sağlamada istenmeyen öğrenci davranışlarının önlenmesine ilişkin çözüm önerilerinde bulun- duğu görülmektedir. Öğretmen adayları istenmeyen öğrenci davranışlarının gide- rilmesi konusunda aşağıdaki önerileri getirmişlerdir:

Derse girmeden önce sınıf öğretmeni ile görüşüp sınıf hakkında bilgi alabili- rim. Sınıfın genel yapısı hakkında görüş sahibi olmaya çalışırım. ÖA 1

Bir dahaki dönem ders anlatacağım sınıfın öğretmeni ile öğrenciler ve sınıfın kuralları hakkında önceden görüşme yapmayı düşünüyorum. ÖA 10

ÖA 1 ve ÖA 10 sınıf öğretmeni ile öğrencileri tanımak amacıyla önceden gö- rüşme yapmalarının ve bilgi almalarının istenmeyen öğrenci davranışlarının gide- rilmesinde fayda sağlayacağını düşündüklerini ifade etmişlerdir. Bu açıklamaya ek olarak, ÖA 10 sınıfta uygulanan kurallar konusunda da uygulama yapmadan önce sınıf öğretmeni ile görüşeceğini bildirmiştir. Uygulamaya başlamadan önce öğren- cileri tanımaya ilişkin yapılacak çalışmalar öğrencilerin özelliklerinin öğrenilmesi açısından önem taşımaktadır. Bununla beraber, öğretmen adaylarının açıklamala- rının yorumlanmasında adayların öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında yap- mış olduğu uygulamalara ilişkin açıklamanın ışık tutacağı düşünülmektedir. Verinin toplandığı sınıf öğretmeni adayları uygulama kapsamında bir dönem boyunca aynı okula haftada bir gün devam etmekte ve her hafta farklı bir sınıfa girmektedirler. Böylelikle, gittikleri okulunun değişik sınıflarında uygulama yaparak öğretmenlik

mesleğinin gerektirdiği yeterlikleri geliştirmeleri amaçlanmaktadır (YÖK, 2011). Bununla beraber, araştırmacılar, öğrencilerin bireysel özelliklerinin dikkate alın- masının etkili sınıf yönetiminin sağlanmasında önemli olduğunu ifade etmişlerdir. Örneğin, Celep (2000) öğrencilerin özellikleri ve gereksinimleri, öğretmenin hiz- met öncesi eğitim gibi etmenlerin sınıf yönetimini etkilediğini vurgulamıştır. Ba- şar (2008) ise sınıf yönetiminin öğrencilerin özelliklerine göre farklılaşabileceğini belirtmiştir. Bu sebeple, öğretmen adaylarının da yukarıda belirttiği gibi, öğrenci- lerin bireysel özelliklerinin dikkate alınması etkili sınıf yönetiminin sağlanmasına katkıda bulunacaktır. Öğretmen adaylarının çoğu derslerini işlerken materyal kul- lanmalarının öğrencilerin dikkatini çektiğini belirtmişlerdir:

Dersleri materalsiz işlemeyi düşünmüyorum. Kesinlikler dikkat çekecek un- surlar bulunmalı ders işlerken. ÖA 6

Öğrencilerin ilgilerini genel olarak nasıl çekebileceğimi biliyorum. Buna göre, örnekler hazırlayıp, materyaller hazırlayıp derse girmeyi düşünüyorum. ÖA 7

Yukarıdaki öğretmen adayları bundan sonraki uygulamalarda derslerini ma- teryal kullanarak işleyeceklerini ve bu durumun sınıf yönetimini olumlu etkileye- ceğini düşündüklerini ifade etmişlerdir. Adaylar, böylelikle sınıf yönetimini sağla- mada öğretim materyali kullanmanın önemine dikkat çekmişlerdir.

4. TARTIŞMA VE SONUÇ

Etkili öğrenme-öğretme süreci sağlamada sınıf yönetiminin önemi birçok araş- tırmacı tarafından vurgulanmaktadır (Akar, Tantekin Erden, Tor, ve Şahin, 2010; Ekici, 2008; Sabancı, 2008). Bu araştırma ile sınıf öğretmeni adaylarının öğret- menlik uygulaması kapsamında sınıf yönetimine ilişkin deneyimleri hakkındaki düşüncelerinin öğrenilmesi nitelikli öğretmen yetiştirmeye katkıda bulunacaktır. Araştırmaya katılan sınıf öğretmeni adayları öğretmenlik uygulaması kapsamında uygun olmayan öğrenci davranışları, sınıf öğretmeninin desteği, sınıf yönetimine ilişkin teori ile uygulama arasında bağ kurulması gibi konularda güçlükler yaşa- dığını ifade etmektedir. Korkmaz (2003) sınıfta istenmeyen davranışların sınıfın fiziksel düzenlemesi, öğrencilere sorumluluk verme biçimi, öğretmenin sınıf yö- netimi becerisi, öğrencilerin birbirleriyle ilişkisi gibi sebeplerden kaynaklandığını ifade etmiştir. Bu açıklamaya paralel olarak, bulgular bazı öğretmen adaylarının öğrencilerin istenmeyen davranışlarının sınıfta önceden belirlenmiş kuralların ol- maması, uygun fiziksel ortamın sağlanmaması, gibi sebeplerden kaynaklandığını belirttikleri anlaşılmaktadır. Buna ek olarak, bazı öğretmen adayları istenmeyen

öğrenci davranışlarını sınıf yönetimine ilişkin ilk defa deneyim kazanıyor olma- larını ile ilişkilendirmişlerdir. Korkmaz (2003) öğretmenin sınıf yönetimi beceri- lerini geliştirebilmek için öğrencilerin birbirleriyle ilişkisinin dikkate alınması ge- rektiğini vurgulamaktadır. Örneğin, öğrenme-öğretme sürecinin genellikle birlikte, yarışmacı ve bireysel olmak üzere üç farklı şekilde düzenlendiğini belirtmektedir. Doyle (1986, akt. Başar 2008) ise farklı sınıf düzenlerinin farklı sonuçlara yol aç- tığını ifade etmiştir. Buna göre, bireysel yapılanmada iş dışı davranışın az oldu- ğunu; ezberleme, grup çalışması, tartışma gibi yapılanmalarda ise iş dışı davra- nışın üst düzeyde olduğunu belirtmektedir. Bunlara ek olarak, Başar (2008) sınıf içinde düzen sağlamanın öğrenciye birey ve grup değerleri kazandırmayı göze- ten bir sosyalleşme süreci olduğunu belirtir. Ayrıca, farklı değer sistemlerine sa- hip ve farklı çevrelerden gelen öğrencilerin farklı bireysel öğrenim gereksinim- lerine ihtiyaç duyduğunu belirterek; bu sınıflarda işbirliği ve görevle ilgilenme düzeyinin düşük olduğunu ifade etmiştir. Ancak, öğretmen adaylarının açıklama- ları dikkate alındığında, adayların istenmeyen öğrenci davranışlarına ilişkin açık- lamalarda bulunurken her ne kadar öğrencilerin özelliklerinden, sınıf içerisindeki yapılanmadan ve etkinliklerin nasıl planlandığından bahsetmedikleri görülse de; etkili sınıf yönetimini sağlamak amacıyla getirdikleri öneriler incelendiğinde, öğ- rencilerin özellikleri ve sınıfta uygulanan kurallar hakkında önceden bilgi edin- melerinin önemini vurguladıkları anlaşılmaktadır. Bununla beraber araştırmadan elde edilen bulgular, adayların uygulamayı gerçekleştirdikleri sınıflarda öğrenim gören öğrenciler ve sınıfın yapısı bakımından yeterli düzeyde bilgiye sahip olma- dıklarına işaret etmektedir.

Bulgular, birçok öğretmen adayın sınıf yönetimi konusunda sınıf öğretmenle- rinden destek beklediğini göstermektedir. Yukarıda da belirtildiği gibi öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında sınıf yönetimi de dahil olmak üzere öğretmen aday- larının mesleğe ilişkin becerilerini geliştirmek amaçlanmaktadır (YÖK, 2011). Bu- nunla beraber, öğretmen adaylarının sınıf yönetiminin sağlanmasında öğretmenle- rin desteğini beklemeleri aşağıdaki sebeplerden kaynaklanabilir:

• Öğretmen adayları uygulama yaptıkları sınıflarda öğrenim gören öğrenci- lere ilişkin yeterli bilgileri olmadığından gerekli müdahalede bulunmamış- lardır ve/veya

• Öğretmen adayları sınıf yönetimine konusunda yeterli donanıma sahip de- ğillerdir.

Araştırmadan elde edilen bulgular, öğretmen adaylarının çoğunun yap- mış oldukları uygulamalara ilişkin yeterli dönüt alamadıklarını vurguladıklarını

göstermektedir. Bununla beraber, öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında, uy- gulama öğretmenlerinin adayların güçlü ve zayıf yönlerini belirleyerek yapıcı dö- nütler vermesi beklenmektedir (YÖK, 2011).

Araştırma bulguları, öğretmen adaylarının sınıf yönetimini sağlamak amacı ile uygulamada en çok sıkıntı yaşadıklarını ifade ettikleri istenmeyen öğrenci dav- ranışlarının önlenmesi konusunda bir takım önerilerde bulunduğunu göstermek- tedir. Buna göre, adaylar uygulama yaptıkları sınıflarda öğrenim gören öğrenci- leri tanımak ve sınıfta uygulanan kurallar konusunda bilgi edinmek amacıyla sınıf öğretmeni ile önceden görüşme yapmalarının ve bilgi almalarının faydalı olaca- ğını düşündüklerini ifade etmişlerdir. Buna ek olarak, öğretmen adaylarının çoğu öğrenme-öğretme sürecinde materyal kullanmanın öğrencilerin dikkatini çekti- ğini belirterek bu durumun etkili sınıf yönetiminin sağlanmasına katkıda bulun- duğunu vurgulamışlardır.