Sınıf III Elastik

Creekmore (90), yaptığı çalışmasında, Sınıf III elastik kullanımı ile maksiller molarların ekstrüze olduğunu ve maksillanın saat yönünün tersine rotasyon yaptığını saptamıştır. Üst molarların ekstrüzyonuna bağlı olarak mandibulada ve mandibular dişlerde aşağı ve geriye doğru rotasyon meydana geldiğini, elastiklerin maksilla ve mandibula üzerindeki etkilerinin sınırlı olduğunu, mandibular büyüme üzerine de herhangi bir ortopedik etkisi bulunmadığını belirtmiştir.

Cozzani (15), yaptığı çalışmada, prognati vakalarının çoğunun alt yüz yüksekliğindeki artıştan dolayı openbite eğilimi gösterdiğini, bu yüzdende bu vakalarda sınıf III elastiklerin kullanımının kapanışı daha da açacağından kontrendike olduğunu belirtmiştir.

Jiuxiang ve arkadaşları (91), sınıf III elastik kullandırılan 12 hasta üzerinde yaptıkları çalışmalarında, sınıf III elastiklerin maksilla ve mandibulanın iskeletsel yapıları üzerindeki etkisinin sınırlı olduğunu, ancak ideal overjet ve overbite‘ın sağlandığını ve yumuşak dokularda önemli değişiklikler meydana geldiğini bildirmişlerdir.

Demirel (92) de, iskeletsel sınıf III maloklüzyona sahip 12 hastayı, “ağız içi çift plak uygulaması” ile birlikte toplam 700 gr.’lık kuvvet uygulayan sınıf III elastikleri kullanarak tedavi etmiştir. Yaptığı bu çalışma sonucunda, mandibulanın posterior yönde rotasyona uğradığını ve maksiller kompleksin gelişiminin de sagittal yönde uyarılmasıyla yumuşak doku profilinde önemli değişiklikler elde edildiğini belirtmiştir.

2.2.2.3. Çenelik (Chin cup)

Çenelik, Sınıf III maloklüzyonların tedavisinde kullanılan en eski ortopedik apareylerdendir (93). Özellikle 1970’li yıllardan önce Sınıf III kapanış bozukluğunun aşırı büyüyen mandibuladan kaynaklandığına ve maksillanın normal boyutlarda olduğuna inanılırdı. Bu yüzden de maksillaya herhangi bir müdahalede bulunmaya gerek duyulmazdı.

Uygulama açısından, Vertikal ve Oksipital olmak üzere iki tip çenelik vardır. Vertikal çenelik, Sınıf III maloklüzyona sahip hastalar dışında ön açık kapanış eğilimi olan ve ön yüz yüksekliği artmış olan vakalarda da kullanılmaktadır.

Oksipital çeneliğin ise, hafif veya orta şiddette mandibular prognatizme sahip ve alt yüz yüksekliğinin azalmış olduğu hastalarda kullanımı tercih edilmektedir. Çenelik; aynı zamanda kuvveti çene bölgesindeki yumuşak dokulara da ilettiğinden, tedavi sonunda alt keserlerin çoğunlukla retrüze olduğu belirtilmektedir (94).

Yapılan bazı çalışmalarda (1, 95, 96, 97), çenelik tedavisine anomali teşhis edilir edilmez mümkün olduğunca erken dönemde başlamak gerektiği, ancak bu şekilde mandibulaya uygulanan ortopedik kuvvetin mandibular büyümeyi frenleyebildiği ve hatta durdurabileceği belirtilmiştir. Diğer yandan çenelik tedavisine, mandibular büyüme tamamlandıktan sonra başlamanın olumlu bir etki yaratmayacağı ve hatta bu aşamadaki vakalara çenelik uygulandığı takdirde, TME bölgesinde oluşturulacak basıncın istenmeyen etkilere sebep olacağı ifade edilmiştir.

Genel olarak çeneliğin mandibular büyümeyi frenlemekten ziyade büyüme yönünü aşağı ve geriye doğru yönlendirdiği düşünülmektedir. Bazı çalışmalarda, çeneliğin tek taraflı 300- 500 gr. kuvvet uygulaması önerilirken (98, 99); McNamara ve arkadaşları (94), bu kuvvetin 450-700 gr.’a kadar çıkarılabileceğini ifade etmişlerdir.

Deguchi ve McNamara (61), yaptıkları çalışmalarında, ortalama yaşları 9 olan 22 japon kız çocuğunu ortopedik çenelik uygulaması ile tedavi etmişler ve sefalometrik filmlerini tedavi görmemiş 20 Sınıf III birey ile karşılaştırmışlardır. Tedavi sonrasında da hastaların kraniyofasiyal adaptasyonlarını değerlendirmeyi amaçlamışlardır. Çalışmanın sonuçlarına göre tedavi edilen hasta grubunun SNA açısında hafif bir artma, SNB ve Gonial açılarında da hafif bir azalma tespit edilmiştir. Her iki grubun maksillalarının yatay ve dikey yönde yer değiştirmeleri arasında fark olmadığı saptanmıştır. Diğer yandan çenelik kullanımı ile, glenoid fossanın posteriora doğru yer değiştirmediği, ancak çeneliğin glenoid fossanın genişleyip derinleşmesine sebep olduğu ifade edilmiştir.

Sugawara ve Mitani (100), yaptıkları çalışmada, çeneliğin uzun ve kısa dönem etkilerini incelemişlerdir. Çalışmanın sonuçlarına göre, tedavinin ilk aşamalarında iskeletsel yapıda ve dolayısıyla profilde düzelme olduğu gözlenmiş, fakat büyüme döneminde relaps meydana geldiği dikkati çekmiştir. Ayrıca bu araştırmacılar, çenelik tedavisinin iskeletsel mandibular prognatizm vakalarında

kontrendike olduğunu ve bu hastaların büyüme gelişimleri tamamlandıktan sonra cerrahi müdahale ile tedavi edilmeleri gerektiğini vurgulamışlardır.

Graber (4), yaşları 5-8 arasında değişen Sınıf III maloklüzyona sahip 35 vakayı 3 yıl boyunca çenelik kullanarak tedavi etmiş ve tedavi sonunda vertikal yüz boyutu artmış bireylerde oldukça etkili sonuçlar elde ettiğini belirtmiştir.

Genel olarak araştırmacılar arasında, çenelik uygulamasının mandibulanın gelişimi üzerine etkili olduğu konusunda bir fikir birliği yoktur. Özellikle tedavi edilen erkek çocuklarının tedavi sonrasında elde edilen durumlarının stabil bir şekilde korunabilmesi ile ilgili sıkıntılar vardır. Çenelik ile tedavisi yapılan kız çocuklarında ise elde edilen değişikliklerin 17 yıl sonra bile stabil bir şekilde korunabildiği gözlenmiştir (54, 61).

Çenelik ile ilgili yapılmış olan birçok çalışma, kraniyofasiyal komplekste meydana gelen değişikliklerin istatistiksel olarak anlamlı olduğunu göstermiştir. Yapılan bu çalışmalar sonucunda:

1. Makas açısının azaldığı, 2. Gonial açının azaldığı,

3. Mandibulanın posterior rotasyona uğradığı veya distale yer değiştirdiği, 4. SNB açısının azaldığı,

5. Orta yüz büyümesinin aşağı doğru yönlendiği ve

6. Ramus uzunluğunun vertikal büyümesinin azaldığı, belirtilmiştir (4, 6, 7, 101).

Ancak sonuç olarak çenelik kullanımı, Sınıf III anomalilerin çoğunluğunu oluşturan maksiller retrognati vakaları ve orta yüz gelişiminin yetersiz olduğu Sınıf III bireyler için endike değildir (27, 50, 101, 102).