• Sonuç bulunamadı

Kaynak: https://www.facebook.com/seren.ada.52056

Köy özellikle son 25-30 yılda kayısı üretimine dayalı bir tarımsal üretim gerçekleştirse de kayısının genel sorunları ile yüz yüze kalmaktadır. Arazinin de yıllar içinde giderek değerlenmesi köylünün üretimdeki çeşitliliğini azaltarak tek bir ürüne yoğunlaşmaları ile sonuçlanmıştır.

Köyümüz eski sıvaş yolunu takip ediyor ve arazimizden geçiyor. 25 yıldır bu arazi gittikçe kıymetleniyor. Kuytu da kalan civar köylerden daha değerli hale geldi. Kayısı Ekimi 30 yıldır yapılıyor. Su kaynakları gittikçe azalıyor. Devletin kayısı üreticisinin su sorununu çözmeli.

128 Kayısı üretimi açısından büyük sayılabilecek yani yaklaşık 50 ve 100 dönüm

arasında yapan ve yıllık ortalama 10 tona yakın kayısı sağlayan çiftçiler vardır. Fakat üretim sürecinin zorluğu, pazarlama olanaklarının tekelleşmesi kayısı için devlet desteğinin olmayışı gibi birçok sebepten üretim giderek daha da zorlaşmaya başlamıştır. Kazancının maliyetini karşılamamasından doğan sorunlar beraberinde üretimi azaltma yoluna gidilmesine neden olmuştur.

Kayısıdan para kazanılıyor, kazanılmıyor değil. Özellikle tutmadığı yıllarda iyi gelir getiriyor. Fakat gidere gelire vurduğunuz zaman işte sıkıntı orada başlıyor. Mazot pahalı gübre pahalı… Malatya’da 3-4 tane benim bildiğim tüccar var. Onlar oturuyor kendi aralarında köylünün kaderini belirliyor. Akbaşlar, Kırıcılar, Paşaoğulları bu firmalar tekel olmuş durumda. Bu aracılar ardan kalksa köylü kendisi pazarlasa daha güzel olacak.

H.Y. 23.

Kayısının üretiminden hasadına ve nihayet yaş ve kuru olmak üzere satışının gerçekleştirilmesine kadar devam eden süreç pazar koşullarına bırakılmıştır. Bu durum ise köylüyü pazarda tekel üreticilerle baş başa bırakmıştır. Üretiminin uzun aşamalardan geçerek pazara ulaşan bir ürün olarak kayısı köylüler açısından değerinin çok altında satılmaktadır. Aracı kurumların ve kentteki tekel üreticilerin inisiyatifine bırakılmıştır.

Sütlüce Köylüsü Malatya kayısısının en büyük üreticilerinden biri olmasına rağmen üretim ve pazar sürecinde yaşadıkları sıkıntılara çözüm olarak köylü olarak

birlikte hareket etmeyi önerse de bunun pratikte gerçekleşmediğinde farkındadır.

Köylü hakkını aramıyor. Biz eylem yapsak ses getirecek şeyler işte bak gör o zaman neler oluyor. Kayısı para etmiyor diye yakınacağımıza bir yıl beklet elinde satma! Ama bizim köylümüzde birlik yok. Kentli insan gibi hakkımızı aramalıyız. İki üç tane zengin tüccarın elinde piyasa onlar kazanıyor, geri kalan köylüde ne yaparsa yapsın diyorlar.

R. T. 27.

Şehir merkezine olan yakınlığının her dönem toprak fiyatlarını değerli kıldığı Sütlüce’de kentleşme oranındaki artışla beraber toprağın kullanım ve tanımlama biçiminde dönüşüm yaşanmıştır. Köye ilk yerleşim sürecinde verimli tarım alanı olarak tanımlanan köy bugün yaygın olarak değerli köy arazisi olarak tanımlanmaktadır. Öyle ki Bütünşehirleşme ile beraber köylünün en büyük beklentilerinden biri arsa fiyatlarında bir artış gerçekleşmesidir.

Yol üstü köyü ve arazisinin sulak olması Sütlüce Köyü’nü civar köylerden daha cazip bir hale getirdiği bir gerçektir. Köyün yaşam alanları dışında çevre araziler üzerine yazlık ev ve çitlik gibi yapılaşmalara satılmıştır. Fakat bu durum Bütünşehir

129

olması ile beraber köyün yaşam alanları ve köylünün tarım arazilerine de sıçramaya başlamıştır. Köylünün arazisinin satma eğilimi ise bu süreçte başlamıştır.

Baharda bizim bu aşağıdaki arazinin etrafını çevirmişler inşaat devam ediyor. Göremiyoruz da neler oluyor. Orada eskiden oturanlar İstanbul’a yerleşmişti arazi boştu 3-4 senedir. Şimdi duyduk ki bir doktora satmışlar onlarda gelip yazlık ev yapıyorlar yani villa olacakmış. Üç katlı havuzu falan olacakmış.

F.C. 28.

Sütlüce Köyü’nün Bütünşehir olması ile beraber köy arazisinin köy dışından gelen yapancılara satma eğilimi artmıştır. Bu satışlar köy civarındaki arazisinin de ötesine geçerek yaşam alanlarına kadar ulaşmıştır. Köylünün tarımsal üretimden giderek azaldığı koşullar göz önüne alındığında köylünün arazini tarım dışı süreçlere açmaktadır. Köy formasyonunun kentsel doku’nun etkilerine açık hale gelmesinin en çarpıcı örneklerinden birini yazlık evler oluşturmaktadır. Kentte yaşayan ve üst gelir grubuna ait olanların kent dışı alanlarda konut ve yazlık ev eğiliminin giderek artması yer seçimi olarak kent merkezine görece yakın kırsal alanları ve köyleri kapsamaktadır.

Sütlüce Köyü’nün şehirlerarası yol üzerinde olması, köyden kente, kentten köye nüfus hareketlerine açık olması, köy toprağının değerinin Bütünşehirleşme ile artması ya da artmasına yönelik beklenti ve spekülasyonlar Sütlüce’nin kentsel doku etkilerine giderek açık olması sonucunu doğurmuştur. Köyde tarımsal üretimin devamlılığına imkân veren koşullar varlığını korumaktadır. Fakat köyde yaşamak dışında köy ile (tarım ve hayvancılık) ilişkisi olmayan nüfus için süreç farklı işlemektedir.

4.5.1.2. Nüfus Hareketleri Açısından

Sütlüce Köyünün şehir merkezi ile kurduğu yakın ilişki sebebiyle, nüfus hareketleri açısından çift taraflı bir ilişki ortaya çıkarmıştır. Ulaşım olanaklarının artışı şehre taşınanların köyleri ile olan bağını koparmamalarına ve yazları köylerinde geçirmelerine, köyde oturup şehirde çalışanların ise gidiş geliş yapmalarını sağlamıştır. Bütünşehir olması da köye ulaşımda yeni bir durum yaratmış ve köylünün kentle olan nüfus hareketliliğini hızlandırmıştır.

Köyün büyük bir kısmının akraba oluşu ve aile içi evliliklerin yaygınlığı köyden bu yolla oluşan göçleri engellemiştir. Bu geleneksel yapının son yıllarda kırıldığı özellikle okuyan gençlerin köy dışına çıkması köyün nüfus hareketinde bir

130

takım değişiklikler yaratmıştır. Öyle ki şehir dışına okumaya giden nüfus sayesinde köye faklı illerden gelenler olmuş.

İlk zamanlarda daha çok bu köyde akrabalar kızlarını birbirlerine vermişler. Herkes akraba köyde. Ama şimdilerde dışarıdan kızlar geliyor. Biz dışarıya veriyoruz. Zaman değişti. Sivas’tan Tokat’tan gelinlerimiz oldu. Köye geldikleri zamanda şaşırdılar bizim köyümüz köy gibi değil ki her şeyi var. Gelişmiş bir köy. Her istediğinde şehre gidiyorsun

G. T. 50

Şehirleşme ile beraber özellikle 2012 sonrasında büyükşehir belediyesinin toplu taşıma imkânı sayesinde köylü şehirde çalışsa da köyde oturmayı tercih etmiş. Saat başı kalkan otobüs sayesinde gidiş gelişin rahatladığı dile getiren köylü, şehirde oturman maliyetinin daha yüksek olması sebebiyle köyde kalmayı tercih etmektedir. Sadece maddi sebeplerde de olmayıp köye hissettikleri aidiyet duygusu onları köyde tutmaktadır.

Benim oğlum araştırmada (Malatya Turgut Özal Eğitim ve Araştırma Hastanesi) çalışıyor. Bu sene evlendirdim. Sana şehirden bir ev alalım dedik istemedi. Kendisi de istemedi. Eşi de istemedi. Köyde onlara ev yaptık. Küçük bir ahır yaptık. İki tane inek aldılar. Köyde yaşıyorlar oğlum işe gidiş geliş yapıyor.

F. Ç. 47.

Sütlüce köyünün Bütünşehirleşme sürecinde nüfus hareketlerinde ikili bir

dönüşüm yaşanmıştır. Ulaşım olanaklarının artışı, yolların genişletilmesi, asfaltlanması, civar ilçelerin otobüs dolmuş seferlerinin fazlalaşması bir yol üstü köyü olarak Sütlüce’de yaşayanları köyünde tuttuğu kadar köyden göçünde önünü açmıştır. Çocuklarını eğitim amacı ile kent merkezine gönderen ailelerin köyden kente taşınma eğilimleri yüksektir. Üniversite eğitimi için köy dışına çıka özellikle 25 yaş altı gençlerin eğitimleri bittiğinde köyde yaşamak istememeleri düşü ücretli işlerde olsa şehirde kalmak isteme eğilimleri yüksektir.

Fırat üniversitesinde çevre mühendisliği okuyorum. Yazları köye geliyorum. Ne iş varsa yapıyorum ki ben gidince arkamdan laf olmasın, aileme katkım olsun. Ama mezun olduğum zaman köye gelsem ne yapabilirim. Şehirde iş bulmayı kalmayı isterim. Köyde tarım zor hayvancılık zor gübre fiyatları yem fiyatları pahalı. Kayısı şehirdeki tüccarlara veriliyor, aracılar var onlar alıyor. Evet, para kazanılıyor. Ama gelir gidere vurduğunuz zaman kazanılmış olmuyor. Mazot pahalı gübre pahalı yem pahalı …

H. Y. 23

Köyde yaşamak dışında köyde toprağı ve hayvanı olmayan köylü için ise köyde yaşama isteği giderek azalmıştır. Özellikle kadınlarda eşlerinin işleri, çocuklarının da eğitimleri gereği kentte gidip gelmeleri yerine kentte oturmak daha

131

cazip gelmektedir. Arazi fiyatlarının Bütünşehirle beraber giderek artması ve köy arazisini kentsel arazi fiyatlarına yakınlaştırmıştır.

Eşim inşaat işi yapıyor. Köyde sadece oturduğum ev var. Evimizin önünde de

bir dönümlük arazi. Eşim işi şehirde çocuklar okumaya şehre gidiyor. Bana kalsa durmam köyde. Bahçeye bostan ekiyorum. Tavuk alalım dedim. Eşim zaten hiç istemiyor. Kümes yapalım tavuk besleyelim dedim kabul etmedi. Mutfağın altına geliyor kümes yeri. Hani koku olur diye kabul etmedi. Hem komşuların bahçesine bostanına giriyorlar.

A. C. 43

Bütünşehirleşmenin ulaşım olanaklarındaki iyileşme köylünün kentle ilişkisini artırmıştır. Bu artış ise çift yönlü bir değişimi beraberinde getirmiştir. Kentte çalışanların işe gidiş gelişlerinin kolaylaşması kentte yaşamın zorlukları köylerinde kalmalarına neden olurken, köyde yaşamak dışında (tarım ve hayvancılık ile uğraşmayan) köyle bağı olmayan kesiminde köyden kente gitme eğilimi artmıştır.

4.5.1.3. Geçim Araçları ve İstihdam Açısından

Köyün gerek eski adı (Mandıra) gerekse de şimdiki adı köyde hayvancılığın önemli bir geçim aracı olduğunun ipuçlarını vermektedir. Köyde özellikle son 5-6 yıl içinde köyde hayvancılıkta büyük bir düşüş gerçekleşmiştir. Sadece hane düzeyinde geçimlik devam eden hayvancılık köylünün gelirinde de bir azalmayı beraberinde getirmiştir. Hayvan desteğinin yeterli olmaması ve kontrolünün yapılmaması hayvanlığının arışına bir katkı sağlamamıştır. Öyle ki kentte çalışan ve kentte yaşama eğilimi yüksek lan köylü için ise hayvancılık yük teşkil etmektedir.

Sütlüce köyü geçirdiği dönüşüme ve içinde barındırdığı eğilime rağmen geçiminin büyük bir bölümünü tarım ve hayvancılık ile sağlayan bir köydür. Fakat bunun dışında hanelerin bazılarında şehir merkezine çeşitli işlerde çalışanlara rastlamak mümkündür. Şehir merkezine olan yakın oluşu köyde yaşamaya devam etseler bile şehirde çalışmalarına olanak vermişidir. Köyde tek geçim kaynağı olan tarım ve hayvancılığın yeterli kazancı sağlamamasına paralel olarak şehirde istihdam olanaklarından faydalanan köylülere rastlamak mümkündür.

Köyün gençlerinde fabrikalarda, belediyede araştırma hastanesinde çalışanlar her zaman olmuştur. Ne yapsın geçimi yetmiyor. Mecbur şehre gidecek. Bizim köyde her zaman şehre yakındı yolumuz vardı, köy dolmuşumuz vardı. Köyün gençleri sabah işine gider akşam gelirdi. Bugünde halen öyle yapıyorlar. Büyükşehirde olunca imkânlarda arttı. Otobüs çok sık geçiyor, yolumuz yeni yapıldı, genişletildi.

132 Köyde Bütünşehirle beraber köyün kente olan ulaşım sorunu neredeyse

ortadan kalkmıştır. Belediye otobüsü her saat başı hareket etmektedir. Bu durum ise kentte istihdam edilen köylü için oldukça olumlu bir gelişme olarak karşılanmıştır. Kentte iş arama ve tarımsal üründen ve topraktan kopma eğiliminin giderek yaygınlaşmasına neden olan bu durum köyde arazisi olmayan ya da çok sınırlı bir arazide yaşam mücadelesi veren köylü için olumlu bir gelişme olarak yansımıştır. Köylünün kente taşınmasının önünü kesen bu durum köyde kalıcı kış -yaz nüfusunu görece dengelemiştir. 1990’lı yılların koşullarıyla bugünkü koşulları karşılaştıran köylü önemli bir “gelişme” sürecinin yaşandığın dile getirmektedir.

Ortaokuldayken ben bir minibüs vardı. Şimdi ulaşım rahat belediye saat başı çalışıyor. 5 - 6 yıl önce köyden kimse çarşıya gitmezdi. Şimdi artık şehir yakın insanlar gidip çalışıyor. O yüzden yaz kış nüfus değişmez bizim burada.

M. A. 32.