RESTORASYON İÇİN POLİTİK ZEMİNİN OLUŞTURULMASI

Kongre Parlamento’su, 1660 senesinin Mart ayının on altıncı günü son oturumunu gerçekleştirmiş olan üçüncü grup Uzun Parlamento akabinde aslında tam olarak Parlamento özelliği de tartışmaya açık olan bu Parlamento vücuda gelmiştir. Normal şartlar altında bir Parlamento’nun Kraliyet tarafından kurulması gerektiği halde bu Parlamento özelinde bir değişiklik söz konusudur. 1660 senesi sonu itibariyle feshedilmiştir. Kongre, genel olarak Kraliyet yanlısı üyelerden meydana gelen ve teori ağırlıklı yani kanun hükmünde kurulan bir operasyonel organdır. Oldukça kısa bir süre varlık göstermiş olması aynı zamanda kuruluş biçimi itibariyle ülkenin on dördüncü asırdan itibaren süre gelen geleneklerinden farklı bir mantıkla meydana çıkışı bu grubu özel kılmıştır. Aynı isimle anılması gerektiği savunulan ve on dördüncü asıra ait olan geçmiş bir grubun daha varlığından söz edilse de bu bilgiler ışığında bahsi geçen Parlamento’nun ilk olarak 1660 baharında kurulduğu ve daha sonra Restorasyon sürecinin olgunlaştığı dönemlerden olan 1689 senesinde tekrar gündem olduğu anlaşılmaktadır. Dini mekanların bağlı bulunduğu ve din görevlilerini de kapsayan çeşitli hukuki değişiklikler yapan bu Parlamento’nun üyeleri arasında Presbiteryen olarak adlandırılan din eksenli Parlamenter’lerin çok sayıda olduklarını da belirtmek gerekmektedir(The National Archives, 1313-1317:SC.8.106.5266). Yapılan seçimler Ordu’nun siyasetten tamamen olmasa da tasfiyesi ve bir tür Cumhuriyet rejimi olarak farklı bir sistem benimseyen ancak günün sonunda tek adam rejimine evrildiğini belirtebileceğimiz Devlet Himayeci Lord yanlılarının da Parlamento dışı bırakılması anlamı taşımıştır. Halkın da desteğini etkin bir şekilde alan, Kraliyet destekçisi üyeler ve Dinde Reform Yanlıları üyelerden oluşan ve bir anlamda arındırılmış Kongre Parlamento, genel olarak Demokratik bir yanlaşım ve İngiltere eğilimli olmuştur. İskoçya ve İrlanda için özerkliklerini destekleyen ayrı Parlamento’lar vücuda getirilmiştir. Fetret Devri’nin sonuna gelinmesinden hareketle mülki idari amirlerden bir Parlamento yönetimi oluşurken bu yönetim Kraliyet yanlısı üyelerin sayısal çoğunluğuna engel olmadı(Mcnally, 2009:32-80).Uzun Parlamento’nun tekrar kurulması ve feshi hadisesine baktığımızda ise; 1658 senesinde etkili askeri idari amirler tarafından tek adam rejimine son verilmek suretiyle Oliver Cromwell yönetimden lağvedilmiştir(Freie Universitaet Berlin, 2015:785). Akabinde hali hazırda Hamilik mekanizmasına hizmet etmekte olan Uzun Parlamento fesh edilmiştir(Aylmer, 1972:12-102).

75

3.2.1. Kongre Parlamento’sunun Kurulması ve Feshi

Kongre Parlamento’su, Fetret Devri’nin sonuna gelinmesiyle birlikte 1660 senesinin Mart ayı başlarında lağvedilen Uzun Parlamento akabinde gündeme gelen bir oluşumdur. 1660 senesinin Nisan ayının yirmi beşinci gününde resmen toplandığı bilinmekle birlikte sadece yaklaşık sekiz ay aktif kalabilmiştir. Bu parlamento oluşumunun önemi, ülkenin doğasına aykırı ve temel sistemin başatı olan ana rejimin olgularına aykırı olan Ulus olarak bakıldığında meşru bir yönetim şekli olan Hamilik adına veya doğrudan Ulus için çalışmayacak ve bu konuda bir taahhüt vermecek oluşudur(Nield, 1890:161).

Kraliyet dolayısıyla da ülkenin Monarşi yanlıları lehine olan üyelerden vücuda gelmiştir. İngiltere Restorasyon dönemine hazırlık çalışmalarıyla birlikte bir anlamda rahat nefes alan Parlamenter güç yanlıları bu hazırlıkları hızlandırmak ve zeminini oluşturmak adına finansal alanlarda ve mülkiyet hakları konularında Kongre Parlamento’su marifetiyle yol almaktaydılar(Nicolson, 1714:43-103).

Kral II. Charles bu Parlamento tarafından geriye dönük yani infaz edilen merhum babası Kral I. Charles infazından itibaren tanınmıştır. Elbette tüm bunların açığa vurulmasını Breda Bildirisi sağlamıştır. Yeni Kral’ın geriye dönük olarak da tanınması Fetret Devri’ndeki hadiselerin intikamının alınması yönünden de Parlamento’ya imkan tanımıştır. Bu anlamda bazı yasal düzenlemeler yapılmak suretiyle merhum Kral I. Charles özelinde infazına neden olanlardan hesap soruluyor olacaktır. Bu bağlamda, Kongre Parlamento’su, yeni Kral II. Charles tarafından 1660 senesi sonu itibariyle yani Aralık ayının yirmi altıncı günü lağvedildi. Kongre Parlamento’su sürecinde söz konusu olan tüm düzenlemelerden kaynaklı haklar saklı kalmak kaydıyla yaklaşık beş ay sonra yani yeni senenin 1661 senesinin baharında, Mayıs ayı itibariyle yeni bir Parlamento toplanmıştır(Birch, 1742:VOL.III).

Ülke orijinal yönetim şekline dönüyor olacaktır ki bu Restorasyon sürecidir. Nedeni de Fetret Devri’nin kalıntılarından Devlet’i arındırma amacı taşıyor olmasıdır. Bu sayede yeni Kral II. Charles adil bir yaklaşımla toplumun tüm kesimlerini kucaklayan bir yönetim şeklini benimsemiştir(Harris, 2005).

76 3.2.2. II. Charles’ın Tahta Çıkması

Breda Bildirisi bu olayın tetikleyici unsurlarından olmakla birlikte Kral’ın gelmesini kolaylaştıran başlıca unsurlardan olmuştur. George Monck ilgili süreçte İngiltere sevk ve idaresini tek başına sürdürmekle birlikte yönetimi sağlıklı ve asli bir unsur olarak Kraliyet kapsamında devir teslim gerçekleştirmek dolayısıyla da ülkeyi asli yönetim şekline dönüştürmek ve Fetret Devri’ni sonlandırıp hem İç Savaş’ın hem de beraberinde içerisinden geçilen Fetret Devri’nin yaralarını sarmak adına infaz edilen merhum Kral I. Charles’ın erkek evladı olan II. Charles’a bir şekilde ulaşmayı başarmış ve kendisinden yönetimi ele aldığında yapacaklarını anlatmasını yani Breda Bildirisi’ni istemiştir(Roos, 2007:VOL.III).

Bununla birlikte bahsi geçen bildirinin Breda adıyla anılmasının sebebi II. Charles’ın bu maddeleri hazırladığı zaman diliminde Hollanda ülkesinin Breda bölgesinde ikamet etmekte oluşundan kaynaklıdır(Schofield, 1965:485-490).

1960 senesinin Mayıs ayının ilk günü toplumun tüm kesimlerini ilgilendiren maddeler içeren bu bildirinin duyurusuna çıkılmıştır. Bir önceki ayın ilk günlerinde II. Charles tarafından Hollanda ülkesine ulaştığı an itibariyle hazırlanmış bu bildirinin yaklaşık bir ay sonra duyurulduğunun da dikkate değer olduğunu belirtebiliriz(Evelyn, 2006:8- 13). Akabinde zaten herşeyin alt yapısı hazır olsa gerek ki Parlamento üyeleri ülkenin asli yönetim şekline yani Monarşi’ye dönmesi suretiyle Kral, Lord’lar Kamarası ve Avam Kamarası unsurlarının aktif edilerek iş başına geçmesine karar kılmıştır(Swatland, 1996:117-140). Bu gelişmeler ışığında yeni Kral zaten belli olup II. Charles göreve çağırılmıştır(Birch, 1742:VOL.IV).

Birkaç gün sonra Mayıs ayının ilk haftasında II. Charles resmen İngiltere ülkesinin Kral’ı olarak deklare edilmiştir. Ancak bu yeni Kral henüz ülkesinde değildir. Birkaç lokasyon değişikliği akabinde deniz yollarına ulaşmayı başaran II. Charles, HMS Royal Charles isimli olduğu belirtilen bir gemiyle Kral ilan edildiği baba mirası ülkesi İngiltere sınırlarına doğru hareket etmiştir(Winstanley, 1649:4).

HMS Royal Charles gemisi bu adını 1660 senesinin Mayıs ayının yirmi üçüncü günü almıştır. Üzerine çok sayıda kitaplar yazılan ve birçok araştırmaya konu edilen bu geminin tarihi bağlamda sembolik önemi vardır. Ayrıca bahse konu gemi; Fetret Devri içerisinde 1654 senesi yazında Naseby ismiyle inşa edilmiştir(Whitelock, 1853:VOL.IV)

77