Enerji ihtiyacının karşılanması amacı ile yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelik çalışmalarda Ege Bölgesi sahip olduğu rüzgar potansiyeli nedeni ile Rüzgar Santralleri yatırımlarında önemli yere sahiptir.
Son yıllarda İzmir ilinde RES yatırımları artış göstermektedir. www.enerjiatlasi.com sitesinde yayınlanan verilere göre İzmir’de İşletme halinde olan RES sayısı 55, inşa halinde olan RES sayısı 7 dır.
Rüzgâr enerjisi kurulu güç istatistiklerine göre ülkemizde kurulu RES gücünün % 37,66’sının Ege Bölgesinde ve Ege Bölgesindeki rüzgâr enerjisi kurulu gücünün yaklaşık % 50’sinin de İzmir il sınırları içerisinde yoğunlaştığı göze çarpmaktadır. İzmir’de 2021 yılı içinde inşa halindeki yeni projeler de dâhil olmak üzere RES toplam kurulu gücü, 1773 MWe’a ulaşacaktır.
Tablo 16: İzmir’de İşletmede Olan Rüzgar Enerjisi Santralleri
Santral Adı İlçe Güç
Karaburun Rüzgar Santrali Karaburun 223 MW
Bergama Rüzgar Santrali Bergama 120 MW
Bergres Rüzgar Santrali Bergama 70 MW
Yuntdağ Rüzgar Santrali Bergama 60 MW
Mazı 1 Mare Rüzgar Santrali Çeşme 56 MW
Mersinli RES Bayındır 55 MW
Düzova Rüzgar Santrali Bergama 52 MW
Kınık Rüzgar Santrali Kınık 50 MW
Kirazlı Rüzgar Enerji Santrali Kiraz 50 MW
Tire Rüzgar Enerji Santrali Tire 50 MW
Zeytineli RES Çeşme 50 MW
Samurlu Rüzgar Santrali Aliağa 44 MW
Ödemiş RES Tire 42 MW
Demircili Rüzgar Santrali Urla 40 MW
Petkim Rüzgar Santrali Aliağa 38 MW
Seyitali Rüzgar Santrali Aliağa 36 MW
Kozbeyli Rüzgar Santrali Foça 32 MW
Sarpıncık RES Karaburun 32 MW
Mordoğan Rüzgar Santrali Karaburun 31 MW
Fuatres RES Kemalpaşa 30 MW
Mazı Rüzgar Santrali Çeşme 30 MW
Sibelres RES Bornova 29 MW
Akbaş Bergama Rüzgar Santrali Bergama 25 MW
Kores Kocadağ RES Urla 25 MW
Korkmaz Rüzgar Santrali Seferihisar 24 MW
Salman Rüzgar Santrali Karaburun 24 MW
Örlemiş RES 23 MW
Adares Rüzgar Santrali Selçuk 22 MW
Akça Rüzgar Santrali 20 MW
Yahşelli RES Menemen 20 MW
Bozyaka Rüzgar Enerjisi Santrali Aliağa 20 MW Aliağa Rüzgar Enerji Santrali Aliağa 19 MW
Urla RES Urla 17 MW
Karadağ Rüzgar Santrali Çeşme 16 MW
Alaçatı Rüzgar Santrali Çeşme 16 MW
Çeşme RES Çeşme 16 MW
64
Santral Adı İlçe Güç
İzmir Seferihisar RES Seferihisar 16 MW
Yaylaköy RES Karaburun 15 MW
Ovacık Rüzgar Santrali Bergama 15 MW
Seferihisar RES Seferihisar 14 MW
Egenda Ege Enerji Mordoğan RES Karaburun 14 MW
Egenda Enerji Urla RES Urla 13 MW
Yılmaz Rüzgar Enerji Santrali Menemen 13 MW
Egenda Enerji Germiyan RES Çeşme 11 MW
Çeşme Germiyan Rüzgar Santrali Çeşme 11 MW
Karadağ RES Aliağa 10 MW
Alaçatı Ares Rüzgar Santrali Çeşme 7,20 MW Ege Rüzgar Enerji Santrali Kemalpaşa 7,00 MW
Pitane RES Dikili 4,80 MW
Güral Germiyan RES Çeşme 3,60 MW
Karabel Rüzgar Santrali Kemalpaşa 3,00 MW Karel Demir Rüzgar Santrali Aliağa 1,00 MW
Gediz Üniversitesi RES Menemen 0,10 MW
Karaburun Belediyesi RES Karaburun 0,050 MW Katip Çelebi Üniversitesi Rüzgar
Türbini 0,020 MW
Diğer taraftan planlanan rüzgar enerji santrallerinin yer seçimi konusunda ciddi sorunlar bulunmaktadır.
Özellikle Çeşme, Urla ve Karaburun Bölgesinde faaliyet gösteren RES yatırımları ile ilgili olarak son dönemlerde bölge halkının tepkileri gündeme gelmektedir. Rüzgar enerjisi yenilenebilir bir enerji türü olması nedeni ile çevresel açıdan avantajlara sahiptir. Fosil yakıt kullanımını ve sera gazı emisyonlarına bağlı hava kirliliğini azaltması yönü ile önem taşımaktadır. Ancak özellikle yer seçimi ve planlama konusundaki eksiklikler bölge halkı açısından sorunlara neden olmaktadır. Yer seçimi ve planlama konusundaki hatalar nedeni ile bölgedeki birçok proje için hukuki süreç gündeme gelmiştir.
Karaburun Sarpıncık RES Projesi ÇED Olumlu Kararının iptaline yönelik Çevre ve Ekoloji Hareketi tarafından açılan dava 22 Ekim 2015 tarihinde kararın iptali ile sonuçlanmış, iptal kararından yalnızca 5 gün sonra aynı proje için Çevre ve Şehircilik bakanlığı tarafından ÇED Olumlu kararı verilmiştir. Bir kez daha açılan dava ile ilgili önce 29 Ocak 2016 tarihinde yürütmeyi durdurma kararı verilmiş, ancak 17 gün sonra bu kararı kaldırılmıştır. Yürütmenin durdurulmasının kaldırılmasıyla, şantiye alanı kurulan ve türbin direklerinin kurulması çalışmalarına başlanan Sarpıncık RES projesi için, Mart 2016’da imar planlarının iptaline yönelik karar çıkmıştır.
Karaburun Rüzgar Enerji Santralinin, kurulu 50 türbine 47 türbin ilavesiyle kurulu gücün 223 mwe’ye çıkarılmasını öngören Kapasite Artışı Projesinin “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu” kararı, İzmir 6.
İdare Mahkemesi tarafından 15/12/2016 tarihli karar ile iptal edilmiştir. Dava sürerken, yatırımcı firmanın 47 türbinin yerlerini değiştirme isteği ve talebi T.C Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca uygun görülmüş, Mahkeme türbin koordinatlarının tümüyle değiştirilmiş olması , dolasıyla da ÇED Olumlu kararı verilen RES sahası etki alanın değişmesi nedeniyle, bilirkişi raporunu karara esas almayarak, ÇED Olumlu Kararını iptal etmiş ve ÇED sürecinin yeniden başlatılması gerektiği sonucuna varmıştır. Ancak, proje alanı 3 kat artmasına rağmen, T.C Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından, Kapasite arışı Projesi ile ilgili olarak 2009/7 genelge kapsamında değerlendirme yapılarak, 2. kez ÇED Olumlu Kararı vermiştir. Bu 2. ÇED Olumlu Kararı da, Karaburun yurttaş davacılarınca 17/05/2017 tarihinde
65
yürütmesinin durdurularak iptali istemiyle tekrar yargıya taşınmıştır. İzmir 3. İdare Mahkemesinin ÇED olumlu kararını iptal ettiği proje için, davanın temyiz yolu kapatılmak suretiyle reddine karar verilmesi üzerine, dosya Anayasa Mahkemesi’ne taşınmıştır.
Mordoğan RES kapasite artışı projesine, ÇED olumlu Kararı’nın yargı kararıyla iptalinden sonra Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 2. kez ÇED olumlu kararı verilmiş olup, konuyla ilgili Karaburun Yurttaş Davacıları tarafından başlatılan hukuki süreç 2019 yılında kararın iptali ile sonuçlanmıştır.
Urla Demircili RES Projesi ile ilgili hukuki süreçte, önce ÇED Gerekli Değildir kararı, daha sonra proje için verilen ÇED Olumlu kararı iptal edilmiştir. Çevre Şehircilik Bakanlığı’nın, değiştirilen yönetmelikler uyarınca projeye bir kez daha ’ÇED olumlu’ kararı vermesi ile proje ile ilgili dördüncü kez iptal davası açılmıştır. Tesis hali hazırda işletmeye alınmıştır.
Urla Ovacık RES Projesi ile ilgili hukuki süreç devam ederken orman alanında ağaç kesimine başlanması bölge halkının tepkisine neden olmuş, konu ile ilgili TMMOB İl Koordinasyon Kurulu tarafından Şubemizin de içinde yer aldığı bir araştırma komisyonu kurularak, bölgede inceleme gerçekleştirilerek bir tespit raporu hazırlanmıştır. Çevresel Etki Değerlendirmesi sürecinde yalnızca Türbin alanları ile ilgili değerlendirme yapıldığı; bu kapsamda arazinin orman alanı olmasına rağmen bitki örtüsünün çalılık olduğu ifade edildiği, yerinde yapılan değerlendirmede ise proje alanının tamamının orman alanı olduğu görülmüştür. ÇED sürecinde orman alanında proje içeriğinde kullanılacak olan yollar ile ilgili değerlendirme yapılmadığı, ağaç kesimi vb. bilgilerin yer almadığı yapılacak çalışmalar ile ilgili kümülatif etki değerlendirmesi yapılmadığı görülmüştür. Urla RES yatırımına konu türbin, yol, şalt sahası, ENH birlikte değerlendirildiğinde orman alanını parçalı yapılara ayırdığı ve dolayısıyla verimli nitelikteki orman bütünlüğünü bozduğu görülmüştür.
Yine Kemalpaşa Dereköy çevresinde yapılması planlanan RES projeleri yöre halkının tepkisine neden olmuştur. Kemalpaşa ilçesinde Dereköy, Gökyaka, Cumalı, Vişneli ve Yeşilköy'ü etkileyecek olan üç RES projesi bulunmaktadır. Fuatres RES projesinin yapılacağı alanın imar planlarının iptali istemiyle, yöre avukatları tarafından dava açılmıştır. Santral halihazırda işletmededir.
Günümüzde küresel ısınma nedeniyle fosil yakıtlar yerine yenilenebilir enerjilerden yararlanmanın artırılması ormanlarımız açısından da olumlu ve desteklenmesi gereken yaklaşımlardandır. Ancak ormanlık ve 1. derece Doğal Sit Alanı içinde yer alan yerlerde planlama yapılırken öncelik koruma amaçlı olmalıdır.
Yenilenebilir enerji kaynağı olan Rüzgar Santralleri diğer enerji elde yöntemlerine göre daha az kirletici olmak birlikte kuş göç yollarına etkileri, gölge etkisi, gürültü, arazi kullanımı gibi olumsuz çevresel etkilere neden olabilmektedir. Bu nedenle her yatırımda olduğu gibi rüzgar santrallerinde de bölgesel taşıma kapasitesi, doğru planlama, arazi kullanımı ve türbin yerleşimleri, yerleşim alanlarına mesafe gibi faktörler büyük önem taşımaktadır. Rüzgar santralinin kurulacağı yerin seçiminde yeterli rüzgar potansiyeli ve arazi imkanından başka iletim hattına uzaklığı, trafo gücü, sit alanı ve/veya doğal koruma alanları, milli park alanı olup olmaması, yakınında uzun mesafeli alıcı-verici antenler ve bağlantı hatları bulunmaması ayrıca göçmen kuşların uçuş yolları üzerinde olmaması gibi özelliklere dikkat edilmesi gerekmektedir. Proje bazlı planlama yerine, bölgesel taşıma kapasitesi belirlenerek bölgesel planlama yapılmalıdır. RES ve diğer yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili politika, planlama ve programlar
66
Stratejik Çevresel Değerlendirme kapsamına alınmalıdır Rüzgar Santrallerinin planlanması, Çevresel etkilerinin değerlendirilmesi ve bölgesel planlama süreçleri doğrultusunda işletilmesi ile bu sorunların önüne geçilebilecek ve alternatif enerji kaynaklarının kullanımı yaygınlaşacaktır.