Psikolojik Sözleşme İhlali ve Örgütsel Bağlılıkla İlgili Araştırmalar

Örgütsel bağlılığın sağlanmasında ve sürdürülmesinde psikolojik sözleşmenin önemli bir rolü bulunmaktadır (Tükeltürk, 2012: 99). Psikolojik sözleşme ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmalar, psikolojik sözleşmeyle örgütsel

bağlılık arasında bir bağlantı olduğunu göstermektedir. Psikolojik sözleşme çalışanın iş arkadaşlarıyla uyumlu çalışmasını, rol ve sorumluluklarını bilmesini, örgütün beklentilerini ve bu beklentilere nasıl karşılık vereceğini, terfi, ücret ve ödüllerle ilgili bilgiler vermesi gibi birçok konuyu barındırması sayesinde örgüt ve çalışan arasında güven duygusunu geliştirir böylece örgütsel bağlılığın sağlanmasında rol oynamaktadır. Psikolojik sözleşme ihlalinin gerçekleşmesi durumunda çalışan örgütünü değiştirme arayışına girecek veya değiştiremediği için işin gerektirdiklerini yerine getirmeyecektir ve bağlılığını yitirecektir (Can, 2011: 42-43).

Örgütlerin hedeflerini gerçekleştirmesi ve yaşamlarını sürdürmeleri için önemli bir faktör olan örgütsel bağlılığın sağlanmasında psikolojik sözleşme etkili olabilmektedir. Psikolojik sözleşme ihlalinin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisinin ortaya konulmasını amaçlayan tez çalışmasının bu başlığı altında literatürde psikolojik sözleşme ihlali ve örgütsel bağlılık değişkenlerini birlikte ele alan, sağlık personeli ve diğer örneklemler üzerinde yapılan çalışmalara ve bu çalışmaların bulgularına yer verilmiştir. Psikolojik sözleşme ihlali ve örgütsel bağlılık değişkenlerini konu alan çalışmalara ilişkin yapılan literatür incelemesinde araştırmacılar, araştırma değişkenleri, örneklemler ve araştırma bulguları incelenmiş olup Tablo 9’da özet halinde verilmiştir.

Tablo 9. Psikolojik Sözleşme İhlali ve Örgütsel Bağlılıkla İlgili Araştırmalar

Araştırmacı Değişkenler Örneklem Bulgular

Chrobot- Mason (2003)

Psikolojik sözleşme ihlali, örgütsel bağlılık ve sinizm

88 çalışan Psikolojik sözleşme ihlaliyle örgütsel bağlılık arasında anlamlı ve negatif; sinizm arasında anlamlı ve pozitif ilişki saptanmıştır.

Knights ve Kennedy (2005)

Psikolojik sözleşme ihlali, iş tatmini ve örgütsel bağlılık

251 yönetici

Psikolojik sözleşme ihlaliyle iş tatmini ve psikolojik sözleşme ihlaliyle örgütsel bağlılık arasında anlamlı, negatif bir ilişki saptanmıştır. Mimaroğlu (2008) Psikolojik sözleşme ve örgütsel tutum ve davranışlar 457 tıbbi satış temsilcisi

Psikolojik sözleşme ihlalinin örgütsel bağlılıkla negatif ilişkisinin olduğu saptanmıştır. Ceseroğlu (2010) Psikolojik sözleşme ve örgütsel bağlılık 177 otel çalışanı

Çalışanın algıladığı işveren yükümlülüklerinin yerine getirilmemesi örgütsel bağlılığın düşme ihtimalini meydana getirmektedir.

Çetin (2010) Psikolojik sözleşme ve örgütsel bağlılık

217 öğretmen

Psikolojik sözleşme ve ihlali örgütsel bağlılığı etkilemektedir. Psikolojik sözleşmesi olumlu gelişen öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları yüksek olacaktır. Shahnawaz ve Goswami (2011) Psikolojik sözleşme ihlali, örgütsel bağlılık, güven ve iş gücü devri 200 yönetici

Psikolojik sözleşme ihlaliyle duygusal, normatif ve devam bağlılığı arasında anlamlı ve negatif bir ilişki saptanmıştır.

Tükeltürk vd. (2012) Psikolojik sözleşme ihlali ve örgütsel bağlılık 194 otel çalışanı

Çalışanların psikolojik sözleşme ihlaliyle duygusal bağlılıkları arasında anlamlı ve negatif yönlü, normatif bağlılıklarıyla arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki varken devam bağlılığıyla arasında bir ilişki saptanmamıştır.

Agarwal ve Bhargava (2013) Psikolojik sözleşme ihlali ve örgütsel çıktılar 1302 yönetici

Psikolojik sözleşme ihlaliyle duygusal bağlılık arasında anlamlı ve negatif bir ilişki saptanmıştır.

Antonaki ve Trivellas (2014) Psikolojik sözleşme ihlali, örgütsel bağlılık ve iş tatmini 262 banka çalışanı

Psikolojik sözleşme ihlaliyle örgütsel bağlılık arasında anlamlı ve negatif bir ilişki bulunmaktadır. Bu ilişkide iş tatmininin aracı rolü bulunmaktadır. Erdoğan (2015) Psikolojik sözleşme ihlali, örgütsel sinizm ve örgütsel bağlılık 262 otel çalışanı

Psikolojik sözleşme ihlalinin duyuşsal, bilişsel ve davranışsal sinizm üzerinde anlamlı ve pozitif etkisi; duygusal örgütsel bağlılık üzerindeyse anlamlı ve negatif etkisinin bulunduğu saptanmıştır.

Tablo 9. Psikolojik Sözleşme İhlali ve Örgütsel Bağlılıkla İlgili Araştırmalar Devam

Araştırmacı Değişkenler Örneklem Bulgular

Ertuğrul (2015) Psikolojik sözleşme ihlali ve örgütsel bağlılık 5 erkek ve 5 kadın banka çalışanı

Ücret, mesai, insan kaynakları ve kariyer, özlük hakları ve sosyal olanak, stres ve iş yoğunluğu, teknoloji ve eğitim alanlarında yaşanan psikolojik sözleşme ihlalleri çalışanların örgütsel bağlılıklarını olumsuz etkilemektedir. Ulukök (2016) Psikolojik sözleşme ihlali, örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti 206 akademik personel

Psikolojik sözleşme ihlaliyle işten ayrılma niyeti arasında pozitif yönlü ve düşük; psikolojik sözleşme ihlaliyle duygusal ve normatif bağlılık arasında negatif yönlü bir ilişkinin olduğu saptanmıştır. Devam bağlılığı ile anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Koçak ve Koç (2018) Psikolojik sözleşme ihlali, örgütsel güven ve örgütsel bağlılık 526 kamu ve özel sektör çalışanı

Psikolojik sözleşme ihlaliyle örgütsel güven arasında güçlü, zıt yönlü bir ilişki vardır bu ilişki sektörlere göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır. Psikolojik sözleşme ihlaliyle örgütsel bağlılık arasında güçlü ve zıt yönlü bir ilişki vardır bu ilişki sektörlere göre anlamlı düzeyde farklılaşmamaktadır. Örgütsel güvenle örgütsel bağlılık arasında güçlü ve aynı yönlü bir ilişki vardır.

Tablo 9’daki psikolojik sözleşme ihlali ve örgütsel bağlılıkla ilgili yapılan çalışmalar incelendiğinde, psikolojik sözleşme ihlali ve örgütsel bağlılık değişkenlerini birlikte ele alan çalışmaların başka değişkenlerle de ilişkilendirildiği görülmektedir. Psikolojik sözleşme ihlaliyle örgütsel bağlılık ilişkisini araştıran çalışmaların örgütsel sinizm (Chrobot- Mason, 2003; Erdoğan, 2015), iş tatmini (Knights ve Kennedy, 2005; Antonaki ve Trivellas, 2014), örgütsel tutum ve davranışlar (Mimaroğlu, 2008), güven (Shahnawaz ve Goswami, 2011; Koçak ve Koç, 2018), iş gücü devri (Shahnawaz ve Goswami, 2011), örgütsel çıktılar (Agarwal ve Bhargava, 2013) ve işten ayrılma niyeti (Ulukök, 2016) değişkenleriyle ilişkisi araştırılmıştır.