Proje için alternatif oluşturulabilecek alanlar kullanılacak kümes tipi ve projenin gerçekleştirileceği yer olacaktır. Alternatif kümes tipleri ve alternatif yerler için yapılan değerlendirme aşağıda detayları ile anlatılmıştır.
Kümes Alternatifleri
Tavuk yetiştiriciliğinde, çeşitli kümes tipleri bulunmaktadır. Bunlar içinden değişik üretim sistemleri için geçerli olabilecek standart bir kümes tipi önermek mümkün değildir.
Bu nedenle mevcut şartlarda en iyi barınak sisteminin seçiminde belirli hususların dikkate alınması gerekmektedir.
Bunlar;
Ekstrem sıcaklık, sıcaklık süreleri ve sıcaklıkla ilişkili diğer iklim faktörleri, güneş ışığı miktarı, yağmur,
Enlem derecesi,
Deniz seviyesinden yükseklik,
Büyüklük, yapı materyali, izolasyon derecesi, hayvanların rahatı, ekipmanların seçimi, mekanizasyon derecesi, hayvan yoğunluğu,
Havalandırma,
İşgücü kullanımı ve maliyeti,
Uygulanacak gübre manejmanı,
Sağlık koruma ve hastalık kontrolü,
İşletme verimliliği kontrol programları,
Bölgede servis hizmetlerinin bulunması,
Burada kümes tipleri incelenirken 4 farklı husus esas alınmış ve sınıflandırma bu esaslara göre yapılmıştır.
Bunlar:
Yetiştirme amacına göre kümes tipleri
Yapı şekline göre kümes tipleri
Zemin durumuna göre kümes tipleri
Isıtma şekline göre kümes tipleri Yetiştirme Amacına Göre Kümes Tipleri:
Yumurta tavukçuluğunda kümesler yetiştirme amacına göre;
Civciv büyütme kümesleri
Piliç büyütme kümesleri
Yumurtlama kümesleri, şeklinde sınıflandırılabilir.
Önceleri civcivler 6-8 haftalık yaşta civciv büyütme kümesinden piliç büyütme kümesine, yaklaşık 20 haftalık yaşta da piliç büyütme kümesinden yumurtlama kümesine nakledilirlerdi. Fakat modern yetiştiricilikte hastalık kontrol programları açısından yumurta yönlü işletmelerde aşağıdaki uygulamalar görülür:
Civciv büyütme kümesleri
Piliç büyütme kümesi olarak da kullanılan civciv büyütme kümesleri
Civciv büyütme ve piliç büyütme kümesleri
Piliç büyütme ve yumurtlama kümesleri
Civciv büyütme, piliç büyütme ve yumurtlama kümesleri Yapı Şekline Göre Kümes Tipleri:
Yapı şekline göre kümes tipleri 3 grupta toplanabilir:
Açık kümesler
Bir tarafı açık kümesler
İki tarafı açık kümesler Yarı kapalı kümesler
Kapalı (çevre kontrollü) kümesler Zemin Durumuna Göre Kümes Tipleri:
Zemin durumuna göre kümes tipleri aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
Altlıklı yer sistemi kümesler
2/3 ızgara sistemi kümesler
Tam ızgara sistemi kümesler
Kafes sistemi kümesler
Meyilli tel tabanlı kümesler Isıtma Şekline Göre Kümes Tipleri
Kullanılan ısıtma şekline göre kümesler aşağıdaki gibi bir sınıflandırmaya tabi tutulabilir:
Kalorifer sistemli kümesler
Güneş enerjisi ile ısıtılan kümesler
Diğer ısı kaynakları ile ısıtılan kümesler Açık Kümesler
Bu kümesler, iklim şartlarına bağlı olarak etlik piliçler, yumurta tavukları, damızlık tavuklar, hindi, ördek, kaz ve diğer kanatlılar için uygulanabilir. Açık kümesler, tek tarafı açık ve tel kafesle kaplı olabileceği gibi, iki tarafı açık ve ihtiyaç duyulduğunda kullanılmak üzere perdeli de olabilir. Bu kümeslerin, ülkemizin Ege ve Akdeniz bölgelerinde başarı ile kullanılması mümkündür.
Yarı Kapalı Kümesler
Bu kümeslerde hayvanlara daha fazla koruma ve çevre kontrolü sağlanır. Bu kümesler, pencereli kümesler olarak ta bilinirler. Çevre kontrollü kümeslere nazaran daha düşük sabit ve işletme masrafları nedeniyle doğal havalandırmalı veya pencereli kümeslere olan ilgi devam etmektedir.
Kapalı Kümesler
Çevre kontrollü kümesler, hayvanların optimum ihtiyaçlarına yakın bir çevrenin sağlandığı yapılardır. Bu ise, kümesin tamamen kapatılması ile sağlanabilir. Kirli hava fanlarla dışarıya atılır. Tamamen yapay aydınlatma yapılır. Yüksek hava sıcaklıklarında özel yöntemlerle serinletme yapılır. Soğuk aylarda iklim bölgesine bağlı olarak ısıtma yapılır. Ancak hayvanlar tarafından üretilen ve havaya yayılan ısı, uygun sıcaklığın sağlanması için yeterli olabilmektedir.
Çevre kontrollü kümesler de açık ve pencereli kümeslere benzer. Bu kümeslerde iyi bir temel, tavan arası boşluğu ve izolasyon çok önemlidir. Bu kümeslerde en önemli problem, yeterli havalandırmanın sağlanabilmesidir. işgücü masraflarının azaltılması için, çoğu çevre kontrollü kümeslerde otomatik yemleme ekipmanları kullanılır.
Çevre kontrollü kümeslerin özellikleri aşağıda özetlenmiştir:
Bu kümeslerde ışıklar söndürüldüğünde ışık geçirmez olmalıdır.
Enerji bakımından yeterli bir izolasyon derecesine sahip olmalıdırlar.
Kümes üniform bir ışık dağılımı ile ayarlanabilir ışık şiddetine (0.5-35 lux arasında) göre hazırlanmalı ve gerekli ekipmanlar yerleştirilmelidir.
Yer seviyesinde uniform bir hava akımı ve yeterli havalandırma sağlanabilmelidir.
Rüzgâr geçirmez olmalıdır.
Derin Gübre Kanallı (Deep-pt) Kümesler
Geçmiş yıllarda, yaş gübrenin neden olduğu sorunları çözümlemek amacıyla uygulanan derin gübre kanallı kümesler, derin altlık sistemi veya yükseğe kaldırılmış kümesler tekrar popüler olmaya başlamıştır. Bu sistemle, uzun bir dönem gübrenin kümeste kısmen kurutularak biriktirilmesi mümkündür.
Bu kümesler iki katlı olarak yapılırlar. Üst kat, hayvanların kafes veya ızgaralarda barındırıldığı tavanlı kısımdır, alt kat ise tavansızdır ve gübre burada birikir. Her bir katın yüksekliği de 2,4 m kadardır. Derin gübre kanallı kümesler yumurta tavukları için olduğu gibi piliç büyütmede de kullanılabilir.
Derin gübre kanallı kümesler, çoğunlukla çevre kontrollü kümesler olarak görülmekle beraber, pencereli kümesler olarak da yapılabilmektedirler. Hava, tavukların bulunduğu binanın üst katında, kümesin ön ve arka cephesinin üst kısımlarında açılan hava giriş deliklerinden içeri alınır. Hayvanlar tarafından ısıtılan bu hava, daha sonra aşağıdaki gübre çukuruna doğru çekilir ve alt katın duvarlarına yerleştirilmiş bulunan emici fanlarla gübrenin üzerinden çekilerek dışarı atılır. Böylece alt kata giren sıcak hava, bu emici fanlarla binadan atılmadan önce gübre çukurundaki gübrenin nemini kısmen absorbe ederek kurutulmasını sağlar.
Prefabrik Kümesler
Prefabrik kümesler, çok iyi izolasyonlu mükemmel havalandırma sistemli ve hazırlanmış bütün ekipmanları ile anahtar teslimi yapılan kümeslerdir. Bu sistem, tavukçulukta görülen son gelişmelerden biridir. Prefabrik kümeslerin en belirgin avantajları aşağıda verilmiştir:
Yetiştiricinin, prefabrik kümes firmalarına, tüm kalemlerle ilgili masraf konusunda daha fazla güveni olabilmektedir.
Tüm yatırımın ve ekipmanların aynı kuruluştan temin edilmesi ile sağlanabilen net bir fiyat tasarrufu söz konusudur.
Prefabrik kümesler daha ekonomik olabilmektedir.
Tüm malzeme, ekipman ve materyaller, en iyi şekilde eğitilmiş personelce, geliştirilmiş plan ve teknoloji ile sağlanmaktadır.
İşletmeci açısından önemli olan bir hususta, tüm harcamalarda bir tek firma ile muhatap olunacağından, mali ve idari işlemler daha kolay olmaktadır.
Bu kümesler için ilgili firmaca verilen bir garanti süresinin olması da bir avantaj olarak kabul edilmektedir.
Bu kümeslerin yapılması diğer kümeslere nazaran çok daha kısa zaman almaktadır.
Altlıklı Yer Sistemi Kümesler
Bu tip kümesler yumurta tavukçuluğunda uygulanan en eski sistemdir. Bu sistem, kümesin tüm zeminin değişen derinlikte atlıkla kaplanmasından ibarettir. Yemlik ve suluklar altlık üzerine, folluklar da kümesin bir veya iki tarafına yerleştirilir. Ekipmanların tüm kümeste homojen bir şekilde yerleştirilmiş olmasına dikkat edilmelidir. Hayvanlara yem yeme ve su içme için uygun bir mesafe ve alan sağlanırsa, hem yem ve su tüketimi (gerektiği kadar) artacak hem de stres daha az olacaktır. Ayrıca, kümeste hayvanlar grup oluştururlar ve bir gruptaki hayvanlar diğer grubun alanı içindeki yemlik ve suluklara gitmezler. Bunun için yemlik ve suluklar yeterli ve homojen dağıtılmalıdır. Bu sistemde havalandırma ve izolasyona önem verilmelidir.
Altlıklı yer sistemli kümesler, ızgara, tel tabanlı veya kafes sisteminin uygun ve karlı olmadığı durumlarda kullanılabilir. Birim alana konulacak hayvan sayısı az olduğundan, hayvan başına yatırım masrafı fazladır. Fakat bakım masrafları düşüktür.
Aynı zamanda daha esnek kullanım imkânları vardır. Örneğin, yaşlı tavukların tamamen boşaltıldığı yataklıklı yer sistemindeki bir sistem, tavukçulukta görülen son gelişmelerden biridir. Prefabrik kümeslerin en belirgin avantajları aşağıda verilmiştir:
Yetiştiricinin, prefabrik kümes firmalarına, tüm kalemlerle ilgili masraf konusunda daha fazla güveni olabilmektedir.
Tüm yatırımın ve ekipmanların aynı kuruluştan temin edilmesi ile sağlanabilen net bir fiyat tasarrufu söz konusudur.
Prefabrik kümesler daha ekonomik olabilmektedir.
Tüm malzeme, ekipman ve materyaller, en iyi şekilde eğitilmiş personelce, geliştirilmiş plan ve teknoloji ile sağlanmaktadır.
İşletmeci açısından önemli olan bir hususta, tüm harcamalarda bir tek firma ile muhatap olunacağından, mali ve idari işlemler daha kolay olmaktadır.
Bu kümesler için ilgili firmaca verilen bir garanti süresinin olması da bir avantaj olarak kabul edilmektedir.
Bu kümeslerin yapılması diğer kümeslere nazaran çok daha kısa zaman almaktadır.
Altlıklı Izgara Sistemi Kümesler
Bu sistem, özellikle yüksek oranda döllü yumurta elde etmek amacıyla damızlık sürüler ve büyütme döneminde kullanılabilir. Bu kümeslerde ızgaralı bölümde, ızgara olarak fabrikasyon imali tel ızgara kullanılabilmekte ise de, bu pek tercih edilmemektedir.
Bu kümes tipi bugün en fazla broyler yönlü damızlık sürülerde kullanılmaktadırlar. Bu
sistemde hayvanlar ızgara üzerinde bulunmaya alıştırılmalıdır. Hayvanların yerden ızgara üstüne sıçramaya alışmalarından sonra, yemlik ve suluklar altlık üzerinde bırakılmaya devam edilirse, hayvanlar yemlik ve sulukları artık kullanmak istemeyeceklerdir. Bu tip kümeslerin çoğunda ızgaralar üzerine otomatik yemlik ve suluklar yerleştirilir.
Sekiz haftalık yaşa kadar yemlik ve sulukların tamamı altlık üzerine konmalıdır.
Hayvanlar otomatik yemlik ve suluklardan yem yemeye ve su içmeye başladıktan sonra altlık üzerinde bulunan yemlik ve suluklar tedrici olarak kaldırılır. Buna alışamayan veya yeni yemliklerin yerini öğrenemeyen az sayıda hayvan bulunabilecektir. Ancak bunlar da zamanla alışacaklardır.
Bu sistemin avantajları aşağıda verilmiştir:
Hayvan başına yerleşim alanı ihtiyacı daha azdır, bu nedenle birim yerleşim alanında daha fazla yumurta üretilebilmektedir.
Tam ızgara sistemine nazaran bu kümeslerde yere yumurtlama daha az olmaktadır.
Hayvan başına işgücü masrafı daha azdır.
Ölüm oranı ve çatlak yumurta oranı bakımlarından diğer sistemlerle bir farklılık bulunmamaktadır.
Damızlık sürülerde, bu sistemde tam ızgara sistemine göre daha yüksek döllülük oranı elde edilmektedir.
Bu sistemin dezavantajları ise şunlardır:
İlk tesis maliyeti altlıklı yer sistemi ile karşılaştırıldığında daha fazladır.
Altlıklı ızgara sisteminde, tam ızgara sistemi ile karşılaştırıldığında hayvan başına daha az yumurta elde edilmektedir.
Izgaralar üzerinde hayvanların kalabalık oluşu, kirli yumurta oranının artmasına neden olmaktadır.
Çoğu kez 2/3 sistemi olarak da adlandırılan bu kümes tipinde yararlanılabilen toplam zemin alanının 2/3’ü ızgara, 1/3’ü altlık olmakla beraber, uygulamada bu oranlar sırasıyla %60 ve %40 kadardır. Tam ızgara sistemi, ticari yumurtacılar, et ve yumurta yönlü damızlıklar için kullanılabilmekte ise de, kümeste belirli miktarda altlıklı alanın bulunması daha iyi yerleşim alanı sağlamaktadır. Damızlık hayvanlar, tam ızgara veya tel tabanlı kümeslerde barındırıldığında döllülük oranı düşmektedir.
Kullanılan ızgaralar, yaklaşık 2,5x5 cm kesitli ağaç çıtaların 2,5 cm ara ile yan yana ve kümesin uzunluğunca yerleştirilmesiyle yapılır. Izgaralar, biriken gübrenin temizliği için kaldırılabilir, taşınabilir özellikte olmalıdır. Izgaralar kümeste iki şekilde yerleştirilebilir:
1) Izgaraların kümesin iki yanına yerleştirilmesinde, Izgaraların yarısı kümesin uzunluğunca bir kenara, diğer yarısı da diğer kenar boyunca yerleştirilir. Bu yerleşim şeklinin, açık kümeslerde şiddetli yağmurlarda, yağmur damlalarının yataklık yerine ızgaralara gelmesi gibi bir avantajı da vardır. Ayrıca kümeste günlük işler, işçiler tarafından kümes boyunca ortadaki alanda, yataklık kısmında daha kolay görülebilir.
2) Izgaraların kümesin ortasında yerleştirilmesinde ise ızgaraların tamamı kümesin uzunluğu ortada ve yataklık alanının ise yarısı kümesin bir tarafında, diğer yarısı da kümesin diğer kenarı boyunca uzanmaktadır. Bu yerleşim, yemlik ve sulukların ızgaralardaki yerleşimi açısından çevre kontrollü kümeslerde bir dezavantaja
sahiptir. Ayrıca açık kümeslerde, bilhassa iki tarafı açık kümeslerde, şiddetli yağmurlarda yataklığın ıslanması dezavantajı da vardır. Keza folluklar, kümesin uzun kenarı boyunca yer aldığından, diğer işler için işçilerin ızgara üzerinden karşı tarafa geçişi de ayrı bir zorluk olmaktadır. Izgaraların yüksekliği, zeminden yaklaşık 70 cm kadar olmaktadır. Izgaraların altında bırakılacak bu yükseklik, bir yıl boyunca gübrenin ızgara altında birikmesi için önemlidir.
Tam Izgaralı Kümesler
Özellikle ticari yumurta yönlü yetiştiricilikte hayvanlar, civciv büyütme veya civciv-piliç büyütme kümesinden tam ızgaralı kümeslere nakledilir. Böylece, ticari yumurtacı sürüler için, işletmelerde tam ızgara sistemi rahatça uygulanabilir. Ancak tam ızgara sisteminde çoğunlukla damızlık sürüler barındırılır.
Tam ızgara sistemi yaklaşık 200 yıldan beri Avrupa’da kullanılmaktadır. Bu sistem, kümesin tüm zemininin yerden belirli bir yükseklikte ızgara veya tel tabanla döşenmesi şeklindedir. Tel tabanlı sistemin, tellerde paslanma olması, mekanik zararlarla karşılaşılması ve tavuklarda ayak problemlerine neden olması gibi sakıncaları vardır.
Izgara sisteminde, gübre hayvanların ayakları ile itilerek alttaki gübre çukurunda birikir. Normalde, yılda bir kez ızgaralar kaldırılarak, gübrenin atılması ve kümeste tam bir temizlik-dezenfeksiyon işleminin yapılması gereklidir. Gübre çukuruna su dökülmesi önlenmiş ve gübre çukuru normalden daha derin yapılmışsa, bu işlem birkaç yılda bir de yapılabilir. Tam ızgara sisteminde ızgaraların yapısı, büyüklüğü, yüksekliği, ızgara çıtalarının enine, kesitteki ölçüleri 2/3 ızgara sisteminin aynısıdır.
Tam ızgara sisteminin bazı avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır. Bu sistemin avantajları şu şekilde sıralanabilir:
Yer sistemine göre birim alanda daha fazla hayvan barındırılabilir. Çünkü hayvan başına hesaplanan yerleşim alanı, yumurtacı piliçler için altlıklı yer sisteminde 0,18 m iken, tam ızgara sisteminde 0,09 m kadardır.
Altlığa ihtiyaç duyulmaz, dolayısıyla altlık masrafı olmaz.
Sağlık koruma ve hastalık kontrol önlemlerinin etkinliği daha üstündür. Özellikle bakteriyel hastalıkların kontrolü daha iyi olmaktadır.
Su dökülmelerinden kaynaklanan aşırı nem hariç olmak üzere, bir yumurtlama döneminde kümeste temizlik ve dezenfeksiyona ihtiyaç duyulmaz.
Gübre problemi azalır.
Bu kümeslerde, ızgaralı yer sisteminde görülen bazı manejman problemleri görülmez.
Bu sistemin dezavantajları ise şu şekilde sıralanabilir.
Klasik yer sistemine göre ilk yatırım masrafı daha yüksektir.
Binanın kullanımında esneklik daha azdır
Izgara aralarından yem dökülmeleri önemi; bir kayıptır.
Hayvanlar daha sinirli olur.
Kanibalizm ve tüy yolma, bu kümeslerde bir problem olabilir.
Kırık yumurta oranı daha yüksek olabilmektedir.
Yumurta verimi biraz daha düşüktür.
Meyilli Tel Tabanlı Kümesler
Son yıllarda, kümeslerde görülen bir yenilik de meyilli tel tabanlı kümeslerdir. Bu kümeslerde, hafif meyilli, plastik veya telden yapılmış tabanlar yerleştirilir. Bu kümeslerde tabanda her 10 cm için 13 mm’lik bir eğim sağlanır. Bu şekilde eğimli tel veya plastik taban üzerinde yumurtalar rahatça yuvarlanarak, meyilli tabanın sonunda bulunan yumurta toplama bölümünde birikir ve sonra buradan alınırlar. Yumurtaların yumurtlandığı folluklar da kümes tabanına yerleştirilir. Bu meyilli tel veya plastik taban, yerde yumurtlanan yumurtaların toplanması amacına yöneliktir. Tel taban yapımında iki yöntem uygulanmaktadır:
A Şekil Tel Tabanlar: Bu yöntemde meyilli tabanın en yüksek yeri, kümesin merkezi hattı olup, meyil buradan bazen bir servis yolu bırakacak şekilde iki yan duvara doğru gelmektedir. Folluklar, duvarlara karşı veya her duvarın yanındaki servis yollarına yerleştirilir.
V Şekil Tel Tabanlar: Bu yöntemde, meyilli tabanın en yüksek kısımları, kümesin uzun yan duvarları ile birleştiği yerdedir. Taban, uzun yan duvarlardan follukların yerleştirildiği merkezi hatta doğru meyillendirilmiştir. Böylece yumurtalar, kümes uzunluğunda merkezi b hatta toplanır. Bu kümeslere yumurtaların, folluk bölümlerinden ve yer yumurtalarının yuvarlandığı bölümlerden, hareketli bir bant yardımı ile otomatik olarak toplanabileceği bir düzenekte yerleştirilebilir. Taban malzemesi olarak fabrikasyonu imali, kaynaklanmış teller kullanılır. Tel tabana ilave destek te sağlanarak, sağlam bir yapı oluşturulabilir. Tel tabandaki gözlerin ölçüsü 2.5x5 cm kadardır. Tel tabanda daha küçük gözler kullanıldığında damızlık sürülerde, horozlarda ayak iltihaplarında azalma sağlanabilir. Tel tabanın döşenmesinde, yumurtaların kolayca ve kırılmadan yuvarlanabilecekleri bir eğim ve yapının sağlanmasında, tel yerine özel plastik materyaller de kullanılabilir.
Kafes Sistemli Kümesler
Tavukların kafeste barındırılmaları 1920’li yıllarda başlamıştır. Özellikle yumurta tavuklarında kafes sistemi çok yaygınlaşmıştır. Bugün dünyada ticari yumurtacıların
%75’inin kafes sisteminde yetiştirildiği tahmin edilmektedir. ABD’de ise bu oran %93’ün üzerindedir. Tavukların kafes sisteminde yetiştirilmesine yönelik büyük bir eğilim varsa da, ticari yumurtacıların bir kısmı halen yer ve ızgara sisteminde yetiştirilmektedir. Kafes sisteminde bazen bireysel kafesler kullanılmaktadır. 2, 3 ve 4 tavukluk kafesler yaygın olup, büyük koloni kafes sistemleri yaygın değildir.
Yumurta tavukları, cinsi olgunluk dönemine kadar ki civciv ve piliç dönemlerinde yer ve kafes sistemleri ile bunların kombinasyonlarından oluşan 4 yetiştirme sisteminde barındırılırlar. Bunlar:
Kafeste ve yerde büyütme
Yerde ve kafeste büyütme
İki kümes ve kafes sistemi
Tek kümes ve kafes sistemi
Büyütme Kümesleri: Civciv büyütme ve piliç büyütme kümeslerinin genişliği, kafeslerin ölçüsüne göre belirlenmelidir. İki ya da üç sıralı kafeslerin bulunduğu kümeslerde hayvan yoğunluğu fazla olmaktadır. Çünkü kafes sisteminde birim alana düşen hayvan sayısı, yer sistemine göre çok fazladır. Bu miktar, kafes tipine ve hayvanların yaşına bağlı olarak 3-5 misli olabilir. Bu nedenle de havalandırma ihtiyacı fazla olmaktadır. llıman veya soğuk iklimlerde, taze havanın sağlanması, nem ve amonyağın yok edilmesinde çevre kontrollü
kümesler en iyi çözümdür. Ancak pencereli kümeslerde bunların karşılanması için gerekli düzenlemelerin yapılması önem kazanır. Hayvan yoğunluğunun fazla olduğu bu kümeslerde, kümes içi sıcaklığını optimumda tutmak kolay değildir. Açık tip kümeslerde bile bu durum problem olabilir. Çevre kontrollü kümeslerde bu nedenle kümes içi sıcaklığının yükselmesinin önlenmesinde buharlaştırma yoluyla soğutma, bilinen en iyi uygulamadır.
Pencereli kümeslerde de bu problemin önemle dikkate alınması gerekmektedir.
Yumurtlama Kümesleri: Kafeste yetiştirilen yumurtacılar için de çevreye karşı belirli koruma önlemleri alınmalıdır. Kış aylarında dondurucu soğukların olmadığı ılıman iklimlerde, üstte çatının dışında fazla bir korumaya ihtiyaç duyulmadığı halde, kış aylarının soğuk geçtiği iklim bölgelerinde tam korunmuş bir barınağa ihtiyaç duyulmaktadır. Bu kümeslerde de yüksek hayvan yoğunluğu nedeniyle kümese taze hava girişinin ve fazla ısı ile amonyağın atılması önemlidir. Gelişmiş ülkelerde, kafes sistemi için pencereli kümesler kadar çevre kontrollü kümesler de yaygındır.
Kümes genişliği, kümesin içine yerleştirilecek kafes sisteminin yapı ve genişliği ile kafes sıralarına göre değişir. Sadece güneş ve yağmura karşı çatıya ihtiyaç duyulan ılıman iklimlerde ve çevre korumasına ihtiyaç duyulan soğuk iklimlerde beşik çatı yaygındır. Çatı genişliği ise, kafes sıralarının sayısı ile belirlenir. Gübrenin çevre kirletici bir faktör olması nedeniyle, özellikle soğuk iklimli bölgelerde, çözüm olarak kafes kümeslerinde derin gübre kanallı sistem yaygın olarak kullanılmaktadır.
Civciv büyütme kafesleri: Bu kafesler yaklaşık 30-40 cm yükseklikte olup taban genişliği ise değişiklik gösterir. Kullanılan en yaygın ölçüler 55x60; 60x60; 60x70 ve 60x90 cm şeklindedir. Civciv büyütme kafeslerin in tabanlarında tel ızgaradan veya plastik kaplanmış tel ızgara ya da tamamen plastikten yapılmış ızgaralar kullanılabilir. Izgara delikleri 1,5x5 cm veya 2,5x2,5 cm ölçülerinde yapılabilir. Deliklerin büyüklüğü 1,25 cm’den fazla olduğunda, ilk 2 haftalık dönem için, tabanın kağıtla kaplanmasına ihtiyaç duyulur.
Büyütme kafeslerinde taban genellikle eğimli değildir. Fakat yemliklerin ön tarafında biraz eğim bulunur. Kafeslerin ön kısmına yemlikler yerleştirilir. Kafeslerin ön kısmı ayarlanabilir olmalıdır. Böylece civcivlerin yemliklere geçişi önlenir. Teller arasındaki açıklık ayarlanarak farklı büyüklükteki hayvanların aynı yemlikleri kullanmaları sağlanabilir.
Kafes kapıları, civcivlerin kafeslere konması ve gerektiğinde kafeslerden çıkarılması için açıp kapanabilir kapı veya kapaklar kullanılır. Bu kapak veya kapılar, kafeslerin önünde veya üstünde bulunur.
Civciv büyütme döneminde hem kafeslerin, hem de kümes içi sıcaklığının belli bir derecenin altına düşürülmemesi gerekir. Kafeslerin ısıtılmasında çeşitli yöntemler
Civciv büyütme döneminde hem kafeslerin, hem de kümes içi sıcaklığının belli bir derecenin altına düşürülmemesi gerekir. Kafeslerin ısıtılmasında çeşitli yöntemler