Sistem veya uygulama düzeyinde, genel amaçlı veya özel amaçlı, faydalı veya zararlı olsun tüm yazılımlar programlama dilleriyle yazılır. Bir programlama dili, insanların bilgisayara çeşitli işlemler yaptırmasına olanak veren her türlü sembol, karakter ve kurallar grubudur. Programlama dilleri insanlarla bilgisayarlar arasında tercümanlık görevi yapar. Programlama dilleri, bilgisayara neyi, ne zaman, nasıl yapacağını belirten deyim ve komutlar içerir. Programlama dilleri zaman içerisinde gelişerek günümüzde çok yetenekli bir duruma gelmiştir. Burada programlama dillerinin gelişme süreci kısaca incelenecektir. Programlama dillerinin tarihi gelişimi Tablo 5.1’de verilmiştir.
Tablo 5.1. Programlama Dillerinin Tarihi Gelişimi Kuşak Programlama Dili Periyod
1 Makine dili 1940-1950 arası
2 Assembly dili 1950’li yıllardan itibaren 3 Yüksek seviyeli diller 1960’lı yıllardan itibaren 4 Çok yüksek seviyeli diller 1970’li yıllardan itibaren 5 Yapay zekâya yönelik diller 1980’li yıllardan itibaren
Düşük seviyeli diller: Bilgisayarların ilk dönemlerindeki programlama dilleri,
Bilişim Sistemlerinde Yazılım
programlama dilidir ve ilk kuşağı temsil eder. Makine dilinde yazılan tüm komutlar 0 ve 1 lerden oluşur. Bütün talimatlar en detaylı bir şekilde tanımlanır ve iki tabanlı sayı sistemi kullanılarak kodlama yapılır.
Assembly dilleri: İkinci kuşak dillerdir ve geliştirilmesine 1950’li yılların başlarında Grace Hopper tarafından öncülük edilmiştir. Bu dillerde makine dili talimatları daha kolay bir şekilde anlaşılabilecek ve hatırlanabilecek olan sembollerle ifade edilir. Düşük seviyeli diller grubundan sayılmasına rağmen, makine diline göre bir adım daha ileride olan assembly dilleri günümüzde bile programcılar tarafından kullanılmaktadır. Çünkü bu dillerle yazılan programlar genellikle çok hızlı çalışır ve daha az depolama yüzeyi gerektiriler. Bununla birlikte bu dillerle programlama yapmak çok yorucu, sıkıcı ve zaman alıcı olduğundan cazibesini kaybetmektedir.
Yüksek seviyeli diller: Üçüncü kuşak da denilen yüksek seviyeli programlama dilleri öğrenilmesi daha kolay, program yazılması daha az zaman alan, daha iyi sonuçlar sağlayan programlama dilleridir. Yüksek seviyeli dillerden birinde yazılan bir kaynak program makine diline çevrilmek zorundadır. Dönüştürme işini
gerçekleştiren programa derleyici (compiler) denir. Basic, Cobol, Fortran ve Pascal dilleri bu kategorideki programlama dillerine birkaç örnek oluşturur.
Çok yüksek seviyeli diller: Bu diller programlama işini çok daha
kolaylaştırmıştır. Bu dillerdeki temel özellik kullanıcıların bilgisayara bir şeyin nasıl yapılacağını değil, ne yapılacağını ifade edebilmelerine olanak tanımasıdır.
Örneğin; sayıların sıraya dizdirilmesi işlemini yapabilmek için bir yüksek seviyeli dil ile karmaşık bir mantık kullanarak 15-20 satırlık bir program yazmak gerekir. Bunun aksine birçok yüksek seviyeli (dördüncü kuşak) dil ile bir kullanıcının yapacağı iş;
sıraya dizilecek alanı, sıralama işleminin küçükten büyüğe mi yoksa büyükten küçüğe mi yapılacağını belirlemek ve ekrandaki bir simgeye tıklayarak ya da bir menüden sırala komutunu seçerek sıralama işlemini gerçekleştirmektir.
İlk geliştirilen dördüncü kuşak diller ile daha sonraları geliştirilen diller arasında bile takip edilen prosedürler ve kullanılan yöntemler bakımından büyük farklılıklar vardır. Yeni geliştirilen diller çok daha karmaşık işleri daha kolay bir şekilde yapmaya olanak sağlamaktadır. Yapay zekâ uygulamaları BASIC’ten Pascal’a, C’den Java’ya var olan programlama dillerinin hemen hepsi ile yapılabilir, fakat yapay zekâ uygulamaları söz konusu olduğunda daha pratik ve daha hızlı program geliştirmemizi sağlayan diller geliştirilmiştir. Özellikle yapay zekâ
uygulamaları için tasarlanmış olan bu diller arasında BOO, CLIPS, constraint, gödel gibi programlar yer almaktadır.
Bilişim Sistemlerinde Yazılım
Bireysel Etkinlik •Bilgisayarınızda yüklü olan programları ve özelliklerini keşfetmek için sık kullanmadığınız programların simgelerine tıklayarak çalıştırınız ve yardım menülerinden programları tanımaya çalışınız. Ayrıca bilgisayarınızın C dizini içinde 'program files' klasörünü tıklayarak açılan pencerede yüklü programları görebilir ve buradan da incelemenizi sürdürebilirsiniz.
Bilişim Sistemlerinde Yazılım
Öz et
•Bir bilgisayar sistemi sınırsız sayıda görevi yerine getirebilir. Bu yazılımla ya da diğer ifadeyle programlar ile olanaklıdır. Bir program bilgisayarın kelime işlemci olarak çalışmasını sağlayabilir. Diğeri istatistiksel çözümlemeler yapabilir. Bir diğer programda ayrıntılı grafik modellemeler üretilebilir.•Yazılım, bir programlama dili kullanılarak, bilgisayarın çesitli işlevler kazanabilmesi için üretilen programlardır.
•Yazılım temel işlevlerine göre ikiye ayrılır. Bunlar; sistem yazılımları ve uygulama yazılımlarıdır. Sistem yazılımı, bilgisayarda amaca göre kullanılacak olan uygulama yazılımlarının kullanılmasını sağlar. Uygulama yazılımı ise sistem yazılımlarının sayesinde çok çeşitli amaçlara göre çalışan yazılımlara verilen genel addır. Bir kelime işlemciden bir oyuna, internet tarayıcısına kadar tümü uygulama yazılımı çatısı altındadır.
•Sistem yazılımları, işletim sistemi (operating system) ve hizmet (utility) yazılımları olarak ikiye ayrılır. Bir işletim sistemi, bilgisayar kaynaklarının yönetimini ve denetimini sağlayan yani bilgisayar sisteminin yapacağı işleri yöneten programlar bütünüdür. Kullanıcıya bilgisayarın kaynaklarını mantıksal bir ortamda yönetme ve yönlendirme olanağı verir. Bilgisayarlarda çoğunlukla kullanılan işletim sistemi Microsoft firmasının Windows adlı işletim sistemi ailesidir. Hizmet (utility) yazılımları, genel sistem destek işlemlerini yapmak için kullanılan programlardır.
•Uygulama yazılımları çatısı altında özel amaçlı bazı yazılımlar da yer alır. Bunlar, analiz – karar verme, planlama, programlama, koordinasyon, organizasyon, iletişim – sohbet, eğitim ve oyun – eğlence amaçlı olarak kullanılabilir.
•Yazılımlar genel olarak ücretli olan ‘shareware’, ücretsiz olan ‘freeware’ olarak ikiye ayrılır. Shareware programların belli bir kullanım süresi bulunur. Bu süreden sonra ödeme yapılması gerekir. Ayrıca kullanımı kısıtlı olan demo yazılımlar da benzer türdedir. Çok sayıda freeware yazılımlar da vardır.
Kullanıcıya ücretsiz dağıtılırken yalnızca reklam geliri elde edilir.
•Bilgisayar sistemine ve/veya kullanıcısına çeşitli derecelerde zarar vermeyi amaçlayan programların tümü virüs kapsamındadır. Belli bir programla birlikte kullanıcı tarafından farkında olunmadan çalıştırılan truva atı bir türdür. Diğer tür olan solucan ise bilgisayara değil kullanıcıya kişisel ve finansal bilgilerini çalarak zarar vermektedir.
•Sistem veya uygulama düzeyinde, genel amaçlı veya özel amaçlı, faydalı veya zararlı olduğuna bakılmaksızın tüm yazılımlar programlama dilleriyle yazılır.
Programlama dilleri, bilgisayara neyi, ne zaman, nasıl yapacağını belirten deyim ve komutlar içerir ve uzman kişiler tarafından kullanılır.
Bilişim Sistemlerinde Yazılım