Birinci Alt Problem: Ara§tirmaci tarafindan gelistirilen ve arastirma deseni kapsammda deney ve kontrol gruplannda ontest ve sontest uygulamalannda kullamlan ba§an testinin ontest uygulamasindan elde edilen psikometrik ozellikleri nelerdir?
Ikinci Alt Problem: Tarih konularrm kronolojik tasanma dayali ogrenen deney grubu ile tematik tasanma (mevcut) dayali ogrenen kontrol grubunun basan testi Sntest puanlannin aritmetik ortalamalan arasmda anlamh bir fark var midir?
Uciincu Alt Problem: Tarih konulanm kronolojik tasanma dayali ogrenen deney grubu ile tematik tasanma (mevcut) dayali ogrenen kontrol grubunun basan testi son test puanlannin aritmetik ortalamalan arasmda anlamh bir fark var midir?
Dorduncii Alt Problem: Tarih konulanni kronolojik tasanma dayali 6grenen deney grubunun ontest-sontest puanlan arasmdaki fark puanlan ile tematik tasanma (mevcut) dayah ogrenen kontrol grubunun ontest-sontest puanlan arasmdaki fark puanlanmn aritmetik ortalamalan arasmda anlamli bir fark var midir?
Behind Alt Problem : Tarih konulanni kronolojik tasanma dayah ogrenen deney grubunun ontest-sontest puanlanmn aritmetik ortalamalan arasmda anlamli bir fark var midir?
Altinci Alt Problem: Tarih konulanni tematik tasanma (mevcut) dayali ogrenen kontrol grubunun ontest-sontest puanlanmn aritmetik ortalamalan arasmda anlamli bir fark var midir?
Yedinci Alt Problem: Tarih konulanni kronolojik tasanma dayali ogrenen deney grubu ile tematik tasanma gore Sgrenen kontrol grubunun kronolojik sorulardaki ba§an puanlan arasmda anlamli bir fark var midir?
l.ll.Arastirmanin Amaci
Bu ara§tirmanin amaci, Turkiye Cumhuriyeti inkilap Tarihi ve Ataturkctiluk ders kitaplannda yer alan "Egitim ve Kultiir Alamnda inkilap Hareketleri" konusunun kronolojik tasanma veya tematik tasanma dayali Qgretiminin ogrencilerin basanlan uzerindeki etkisini incelemektir.
Ara§tirma, ortaogretim ll.smiflardaki ogrencilere tarih konulannm ogretiminde kronolojik tasanmm veya tematik tasanmm etkisini ortaya koymayi, bu tasanmlann etkili ve yeterli olup ohnadigmi ortaya 9ikarmayi, kronolojik veya tematik tasanmlann tarih ogietiminin amaglanm ger?eklestirmede getirecegi faydalan sorgulamayi, tarih ogretimine yonelik tarih konulannm tasanmmda yapilacak 9ali§malara katki saglamayi ama9lamaktadn'.
1.12. Arastirmamn Onemi
Tarih ogretiminde konulann tasanmi ve bu tasanmlann ogrenci seviyesine uygunlugu konusunda mevcut arastirmalann yetersiz oldugu soylenebilir. Bu nedenle ara§tirmanin bulgulannm ve sonuclannin tarih konulannm ogretiminde incelenen kronolojik ve tematik tasanmdan 11. sinif duzeyinde ogrenci seviyesine uygun tasanmin ortaya cikanlmasi konusunda tarih ogretimi ile ilgilenenlere, program gelistirme uzmanlanna, ders kitaplan hazrrlayanlara, konu ile ilgili ilerde yapilacak ara§tirmalara katki saglayabilecegi dusunulmektedir. Arastirmanin tarih og^etimini etkili ve verimli hale getirme adma gosterilen cabalara destek verebilecegi umulmaktadir.
Aynca arastirma tarih konulanm ele alan programlarda ve ders kitaplannda farkli tasanmlann karsilastinlmasi hususunda yeni arastirmalara ornek teskil edebilecek nitelikte bir 9alismadrr.
1.13. Varsayimlar
Bu arastirmada asagida snalanan varsayimlar kabul edilmistir.
1. Arastrrma suresince kontrol edilemeyen degiskenler 11 SOS-A ve 11 SOS-B simflanndaki butttn ogrencileri esit sekilde etkilemistir.
2. Arastirmada veri toplama araci olarak kullamlan ba§an testinin gecerlilik ve giivenirlilik dereceleri yuksektir.
3. Denekler testi yamtlarken ger?ek duygu, dttstince, becerilerini yansitmislardir.
5. Secilen orneklem evreni temsil edebilecek niteliktedir.
1.14. Sinirhkklar
1. Arastirma, 2006-2007 egitim-ogretim yihnda, Ankara ili, Altindag il9esi, Esenevler Anadolu Lisesi'ne devam eden 11-SOS-A ve 11-SOS-B siniflannin ogrencileri ile sinirhdir. Arastirma sonu9lan ancak benzer ozellikleri tasiyan gruplara genellenebilir.
2. Ara§tirma, MEB 1998 tarihli ortaogretim 11. simf Tiirkiye Cumhuriyeti Inkilap Tarihi ve Ataturk9tiluk Ogretim Programina gore hazirlanan ders kitaplanndaki "Egitim ve Kiiltiir Alamnda inkilap Hareketleri " konusunun igerigi ve bu i9erigin tasanmi ile smirhdir.
3. Ara§tirma, "Egitim ve Kiiltur Alamnda Inkilap Hareketleri" konusu i9in belirtilen hedef ve davranislarla simrhdir.
4. Arastuma deneme modeli yontemi ile veri toplamayla simrhdir.
1.15.Tanimlar
Bu ba§lik altinda arastirmada ge9en temel kavramlarm tanimlanna yer verilmi§tir.
Ders Kitabi: Her tur ve derecedeki Qrgiin ve yaygm egitim kurumlannda kullamlacak olan, konulan ogretim programlan dogrultusunda hazirlanmi§, ogrenim amaci ile kullanilan basih eserlerdir (MEB, 1995).
Icerik: Bir ogretim programinda uzerinde durulmasi ya da i§lenmesi istenen etkinlikler, iiniteler ya da konulardir (Oguzkan, 1993: 70).
Kronoloji: Zamanin donemlerini ya da zamani hesaplama ve olaylar ile onlann zamana ili§kin tarihlerini belirtme bilimidir (§im§ek, 2006:109).
Ogretim Programi: Okullann amaclanna bagh, onun diisunu§, duyus, ve davrani§lanru etkileyebilecek nitelikte, tarihi gelisjmi itibariyle insanhgin sahip oldugu bilgi ve tecriibelerin, bir plan ve dtizene bagh §ekilde ogrencilere kazandinlmasi amaciyla duzenlenmis. kaynaktir (Koca9inar, 1966: 42).
Tasarim: Bir kitabin ders konulannin yayina hazirlama; gorsel planlama, teknik planlama ve i9eriginin diizenlenmesi §eklinde du§ttnulen genel yapisidrr (Ceyhan ve Yigit, 2003:149).
Tema: Merkezi bir odak saglayan konu ve kavram §eklindeki buyuk fikirlerdir.
1.16. Ilgili Arastirmalar
Bu boliimde ara§tirma konusu ile benzerlik gosteren konuyla ilgili ara§tirmalar ve bulgulan ozetlenerek verilmi§tir.
Ata (2006), Ilkogretim 8. Simf Tiirkiye Cumhuriyeti inkilap Tarihi ve Ataturk9uluk dersi ile ilgili program 9ahsmalari sirasmda ders konulannin kronolojik tasanmlarimn Mugla, Nev§ehir, Afyon, Kinkkale, Bursa, Gaziantep, Nigde, Bartin, Mardin, Bayburt, Kahramanmara§, U§ak, Bingol gibi il komisyonlannda benimsendigini, soz konusu illerde kronolojik tasanrmn egitim ve ogretim faaliyetlerini olumlu yonde etkileyecegi g6ru§unun hakim oldugunu belirtmi§tir. Sadece 119 ildeki (Kastamonu, Trabzon ve Ardahan) komisyonlann mevcut tematik yakla§imm devam etmesinden yana tutum belirlediklerini tespit etmi§tir.
Delen (2006), ilkogretim ve ortaogretimde ogretmen g6ru§lerine gore Tiirkiye Cumhuriyeti inkilap Tarihi ve Ataturk9uluk dersinin ogretiminde karsila§ilan sorunlan ve cozum onerilerini tespit ederek belirlemeyi amaclayan 9ahsmasinda Ankara'nin ilgelerinden; Cankaya, Yenimahalle, Ke9ioren, Mamak, Altindag, Etimesgut, Sincan, Golbasi ve Elmadag il9elerinde Milli Egitim Bakanligina bagh resmi ve ozel (45 ortaogretim ve 49 ilkogretim okulunda; 70 ortaogretim ogretmeni ve 65 ilkogretim ogretmeni) 94 okuldan, toplam 135 inkilap Tarihi ders ogretmenine tutum anketi uygulamistir.
Arastirmaya katilan inkilap Tarihi dersi ogretmenleri, "inkilap Tarihi miifredat programinda olay ve olgular kronolojik olarak duzenlenmelidir." yargisina tamamen katildiklarmi ifade etmi§lerdir. Genel olarak ogretmenler bu soruya verdikleri cevaplarda orta dtizeyin tistunde katildiklarma ili§kin goru§ belirtmi§lerdir.
Arastirmamn guvenirligi i9in ogretmenlerin, "Inkilap Tarihi miifredat programi siyasi, sosyal tarih ve dii§ttnce tarihi gibi temalar altmda duzenlenmelidir." yargisi kar§isindaki tutumlan da sorulmu§, Sgretmenler bu yargiya az katildiklanm ifade etmislerdir.
Kale (2006), MEB 1998 Sosyal Bilgiler Dersi Ogretim Programi'na uygun olarak hazirlanan ve 2005- 2006 Egitim-Ogretim yilmda ilkogretim okullanmn 7. siniflannda okutulan ders kitaplarmdaki "istanbul'un Fethi ve Sonrasi" unitesinin kronolojik veya analitik tasanmlanmn ogrenci ba§ansina etkilerini ara§tirmi§tir. Bu ama9la veri toplama araci gelistirmi§tir.
Kronolojik ve analitik ders kitabi tasanmlanmn ogrenci ba§anlan iizerindeki etkilerini kar§ila§tirabilmek amaciyla 40 soruluk ba§an testi hazirlamistir. Ara§trrma modeli olarak ontest-sontest kontrol gruplu desen kullanmi§tir. Hazirladigi ba§an testini Ankara ili, Ke9ioren il9esi Onder Ata ilkogretim Okulu'na devam eden 7/A ve 7/B smiflanna uygulami§tir. Ders kitaplarmdaki "istanbul'un Fethi ve Sonrasi" unitesinin mevcut analitik tasanmi ile ilgili ba§an testini kontrol grubuna (26
ogrenci) ontest ve sontest olarak uygulamistir. Deney grubuna (28 ogrenci) kronolojik olarak arastirmacinin tasarladigi "Osmanli Devleti'nin U9 Kitaya Uzanan Yolculugu (1453-1579)" unitesi ile ilgili ba§an testi ontest ve sontest olarak uygulamistir.
Ba§an testi sonucu elde edilen veriler istatistiki olarak SPSS programinda t testi kullamlarak cozumlenmi§tir. Ara§tirmada yapilan istatistiksel i§lemler sonucu deney ve kontrol gruplannm ontestten aldiklan ba§an puanlanmn aritmetik ortalamalan arasinda anlamli bir fark bulunmaz iken sontestten aldiklan ba§an puanlanmn aritmetik ortalamalan arasinda deney grubunvin lehine anlamli farka ula§mistir. Deney ve kontrol gruplanmn sontest uygulamasina gore ba§an testinin maddelerini dogru cevaplama oranlan arasmda deney grubu lehine anlamli farka ula§mistir.
Arastirmada ogrencilerin tarihi olaylan ardi§ik bir sirada du§undukleri sonucuna ula§mi§, ozellikle siyasi tarih konulannm og^etiminde kronolojik tasanmm uygun oldugu goriisti ara§tirma sonu9lan ile desteklenmi§tir.
Sim^ek (2006), ilkogretim ogrencilerinde tarihsel zaman kavramimn geli§imi ve og^etimini ara§trrmi§tir. Bu ara§tirmada ilkogretim 4-8. simf (10-14 ya§ arasi) ogrencilerinde tarihsel zaman kavrarm ve buna bagli becerilerin geli§imi konusu ele alinmi§tir.
£ahsma, nicel ve nitel yontemlerin kullanildigi betimsel bir alan olan ara§tirma Krr§ehir il merkezindeki sosyo-ekonomik a9idan tist-orta-alt 9evreleri ornekleyen, sirasiyla, Cacabey, Vali Mithat Saylam ve Ahi Evran ilkogretim Okullannda yapilmi§trr. Ara§tirmanin nicel kisnunda, bu U9 okulun 4-8. smiflanndan rasgele se9ilen birer §ube ogrenciye (toplam 422), konuya iliskin ba§an testi uygulanmi§, elde edilen veriler istatistiki olarak SPSS programinda t testi, Anova ve Korelasyon teknikleri kullamlarak 96zumlenmistir. Nitel yontem
kullanilan kisminda ise, bu subelerden se9ilen onar (toplam 149) ogrenci ile yan yapilandinlmis goriisme teknigine dayali veri toplanmistir.
Arastirmanin verileri yorumlandiginda, tarihsel zaman kavramimn ogrenci tarafindan kazanilmasinda, sosyo-ekonomik gevre, cinsiyet, sinif duzeyi (yas), matematik ve dil (Tiirk9e) basansi degiskenlerinin etkili olduguna ulasilmistir. Nicel bulgularda, tarihsel zaman kavrami basan testi sonu9lanna g6re simf bazmda 4., 5., 6. simflann bir grup, 7. ve 8. smiflann ise baska bir grubu olusturacak kadar anlamli bir farkm olmasi kayda deger bulunmustur.
Arastirmamn nitel bulgulan nicel bulgulanm desteklemistir. Bunun yamnda, ogrencilerin, degisim kavrammi orneklendirerek ifade etme ve degisim algisim ise kosmada basanlan 90k yuksekken, sureklilik kavrammi omeklendirmede yetersiz kaldiklan g6rulmu§rur. Qocuklann tamamma yakinimn tarih kavrammi a9iklarken, bunu, zaman kavrami ile iliskilendirdigi bulgulanmistrr. (^ocuklarm genelinin M.O.- M.S. kavramlanna bagh islem yapabilmedeki basanlannm, sosyo-ekonomik 9evre degiskenine gore farklilasmasina, simf duzeyine gore artmasma ragmen, genelde diisuk oldugu gorulmustur. Aynca ogrencilerin, Sosyal Bilgiler ders kitaplarmdaki tarih konulannda yer alan zaman ifadeleriyle kastedilenleri anlamada basansiz olduklan gSriilmus; bu durum, ders kitaplarmdaki tislubun ozensizligine baglanmistir.
Arastirmamn sonucu olarak; 90cuklarm tarihsel zaman kavrammi kazanmalannda, yasa bagh gelisen zihinsel olgunluk yamnda, cinsiyetin, okuduklan okulun ait oldugu sosyo-ekonomik 9evrenin, konuyla ilgili ogretim programlanmn, ders kitaplanmn, kullamlan ogretim stratejisinin, yontem ve teknikler ile ogretim materyallerinin de etkili oldugu sonucuna ulasilmistir.
Cetinkaya (2003), "Orta Ogretim Okullannda Ttirkiye Cumhuriyeti inkilap Tarihi ve Ataturk9tiltik Dersinin Ama9lannm Ger9eklesme Diizeyine iliskin Ogretmen ve Ogrenci G6ru§lerinin Degerlendirilmesi" isimli 9ahsmasiyla bu dersin ama9lanmn ne derece kazandinldigi hakkinda bilgi sahibi olmaya cahsmistir.
Bu ama9la hazirlanan veri toplama araci Osmaniye ili merkez ve il9elerindeki 19 orta ogretim (Lise) okulunda okuyan 405 ogrenci ile 45 ogretmene uygulanmi§tir. Ara§tirma sonucunda Qgretmenlerin Ttirkiye Cumhuriyeti Inkilap Tarihi ve Atatiirk9uluk dersinin ama9lannm ger9ekle§me diizeyine ilisjcin tutumlari ile ogrencilerin ama9lannm ger9ekle§me diizeyine ilisjcin tutumlanmn birebir aym olmadigi anla§ilmistir.
Eser (2003), "Cumhuriyet Doneminde Tarih Ogretimi ve Inkilap Tarihi Dersleri" adli arastirmasinda, ilk ve orta ogretim okullannda okutulan Turkiye Cumhuriyeti Inkilap Tarihi ve Ataturk9uliik dersine ogretmen ve ogrencilerin baki§ a9ilarmi anlamak amaciyla hazrrladigi anketi, Gaziantep ilinde 250 Ogrenci ve 45 tarih ogretmeni iizerinde uygulanmi§tir. Ara§tirma sonucunda ilk, orta ve yuksekogretimde okutulan bu derste, ogretim a9isindan biiyiik eksiklikler bulundugu tespit edilmi§tir.
Bakar (2001), "Ankara Merkez il9elerdeki Ttirkiye Cumhuriyeti inkilap Tarihi ve Ataturk9iiluk Dersinin Ogretiminde Ogretmenin Yontem Se9imini Etkileyen Faktorler" isimli 9ali§masmda ogretmenlerin yontem se9iminde hangi temel faktorlerin etkili oldugunu belirlemeye 9ah§mistir.
Bu ama9la Turkiye Cumhuriyeti inkilap Tarihi ve Ataturk9iiluk dersini veren ogretmenlerle yapilan gSrii§melerle, yontem se9imlerinde etkili olan davram§lar saptanmi§ ve veri toplama araci geli§tirilmi§tir.
Bu veri toplama araci Ankara'nin 8 merkez il9esinde (Altmdag, Cankaya, Etimesgut, Golba§i, Ke9i6ren, Mamak, Sincan, Yenimahalle) 135 Ortaogretim okulu
ve bu okullarda gorev yapan 250 tarih ogretmenine uygulanmistir. Ankete katilan Ogretmenlerin ankete iliskin anlam ifadeleri SPSS paket progranuyla analiz edilmistir.
Verilerin analizi sonucunda cahsmaya katilan ogretmenlerin yontem se9imlerini meslegi severek yapip yapmamasi, okulda mutlu olup olmamasimn etkili oldugu, dersin icerigi konusunda tasidigi kanaatlerin ve sosyo-ekonomik durumunun az etkili oldugu bulunmustur.
YONTEM
Bu bolumde, ara§tirmamn yuriitulmesinde izlenen yontem (ara§tirmanin modeli), ara§tirmanin evreni, orneklemi, veri toplama araclarinin geli§tiribnesi, veriler ve bu verilerin istatistiki analizi konulanna yer verilmistir.
2.1. Arastirma Modeli
Bu ara§tirmada kronolojik tasanma veya tematik tasanma day all ogretimin ogrenci ba§ansina etkilerini belirlemek amaciyla ontest-sontest kontrol gruplu deneysel desen kullamlmi§tir. Deneme modeli, ara§tirmacinin kontrolu altmda bagimsiz degi§kenlerin bagunli degi§keni etkilemesi, kontrollu ko§ullarda sistemli degi§iklikler yapilmasi ve sonuclann izlenmesi ile olur (Karasar, 2005: 88). Deneme modelinin ara§tirmaciya yiiksek bir istatistiksel gii? saglayan, elde edilen bulgulann sebep- sonuc baglammda yorumlanmasma olanak veren ve davranis. bilimlerinde sikga kullamlan giiclti bir desen oldugu soylenebilir (Buyukozturk, 2001: 27). Ara§tmnamn deneysel modeli a§agida gosterilmi§tir.
Tablo 2.1. Arastirmanin Modeli
GD R Oi X 03
GK R O2 04
Yukandaki Tablo 2.1.'de gosterilen sembollerin anlamlan soyledir:
GD: Deney Grubunu
GK: Kontrol Grubunu
R: Deneklerin Gruplara Yansiz Atandigini
Oi: Deney Grubunun Ontest Olcumlerini
03: Deney Grubunun Sontest Olcumlerini
02: Kontrol Grubunun Ontest Olcumlerini
04: Kontrol Grubunun Sontest Olcumlerini
X: Deney Grubundaki Deneklere Uygulanan Bagimsiz Degiskeni (Deneysel Degiskeni) gostermektedir (Buyukoztiirk, 2001: 23-24).
2.2. Evren ve Orneklem
Arastirmanin cahsma evrenini 2006-2007 egitim-ogretim yih, Ankara ili, Altmdag il^esindeki ortaogretim 11. sinifina devam eden Qgrenciler olu§turmaktadu". Arastirmanin orneklemini ise Altmdag il9esi Esenevler Anadolu Lisesi'ne devam
deney grubunda 27 ve kontrol grubunda 29 olmak tizere toplam 56 ogrenci iizerinde yurutulmu§tur.
2.3. Uygulama
Ara§tirma ile ilgili uygulama halen yiiriirltikte olan MEB 1998 11. sinif Turkiye Cumhuriyeti inkilap Tarihi ve Ataturk^iiluk Dersi Ogretim Programi'na gore hazirlanan ders kitaplarmdaki "Egitim ve Kultiir Alanmdaki Inkilap Hareketleri" konusuna yonelik olarak yapilmistir. Bu konunun se9ilmesinin sebebi tarih konulanmn tematik bir tasanmla ele ahnmi§ olmasmdan kaynaklanmaktadir
Ara§tirmanin amaci dogrultusunda halen yururlukte olan mevcut Turkiye Cumhuriyeti inkilap Tarihi ve Atatiirk9uluk Dersi Ogretim Programi'na (1998) gore yazilan ders kitaplannda yer alan "Egitim ve Kultiir Alanmdaki Inkilap Hareketleri" konusu incelenerek, i9erigi kronolojik tasanma dayali olarak yeniden duzenlenmi§tir (Ek: 6). Ara§tirmada ortaogretim 11. simf Turkiye Cumhuriyeti Inkilap Tarihi ve Ataturk9uluk ders kitaplarmdaki "Egitim ve Kultiir Alanmdaki inkilap Hareketleri" konusu i9eriginin tasanmi yonunden incelenmi§tir. Bu ama9la kontrol grubunda (11- SOS-A) mevcut tasanma (tematik) dayali olarak ele alinan i9erikte herhangi bir duzenleme yapilmami§tn- (Ek: 5). Konular ders kitabinda verildigi §ekilde i§lenmi§tir. Deney grubunda (11-SOS-B) Turkiye Cumhuriyeti inkilap Tarihi ve Ataturk9uluk ders kitaplarmdaki "Egitim ve Kiiltur Alanmdaki inkilap Hareketleri" konusunun i9eriginin di§ma 9ikilmadan arastirmaci tarafindan kronolojik tasanma dayali hazirlanan i9erik islenmi§tir (Ek: 6). Egitim ve kultiir alamnda yapilan inkilaplar kronolojik siraya gore i§lenmi§tir.
Deneysel islemin yapildigi siire9te derslerin i§lenisi smasmda gerek deney gerekse kontrol grubunda aym y6ntem ve ayni ara9-gere9 kullammma dikkat edilmi§tir. Deney grubuna ara§tirmacmin kronolojik olarak tasarladigi yeni i9erik kitap9ik halinde dagitilnu§ ve ogretim faaliyeti bu kitap9ik uzerinden
ger5ekle§tirilmi§tir. Her iki grupta konunun istenmesine 4 ders saati aynlmistrr. Uygulama siireci sonunda elde edilen verilerle tasanmlann etkililigi sinanmi§tir.