Bireylerin ev içi iş seçimlerine yönelik cevaplarında toplumsal cinsiyet kavramı ile ilgili cevapları nasıl değişmektedir? Sorusuna cevap aranmıştır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin devam ettikleri sınıflara göre “Reklamlarda, filmlerde, çevrenizde sıkça gördüğünüz ya da alışık olduğunuz görüntü hangisidir?” Sorusuna Verdikleri Cevaplara ilişkin bilgiler Tablo 4.1’de gösterilmiştir.
Tablo 4.1
Öğrencilerin Sınıflarına Göre: “Reklamlarda, filmlerde, çevrenizde sıkça gördüğünüz ya da alışık olduğunuz görüntü hangisidir?” Sorusuna Verdikleri Cevapların Dağılımı
Toplam
Kadın Erkek Kadın-Erkek
Sınıfı 6 f 40 1 8 49 % 81,6% 2,0% 16,3% 100,0% 8 f 40 1 11 52 % 76,9% 1,9% 21,2% 100,0% Toplam f 80 2 19 101 % 79,2% 2,0% 18,8% 100,0%
63
Tablo 4.1 incelendiğinde araştırmaya katılan çocukların devam ettikleri sınıflara göre Şekil 4.1’de yer alan görsele ilişkin cevapları şöyledir; Kadın görselini işaretleyen öğrencilerin %81,6 sı yani 40 öğrenci 6. Sınıfa, %76,9’u yani 40 öğrenci 8. Sınıfa devam etmektedir. Hem Kadın hem de Erkek görselini işaretleyen öğrencilerin %16,3’ü yani 8 öğrenci 6. Sınıfa, %21,2’si yani 11 öğrenci 8. Sınıfa devam etmektedir. Erkek görselini işaretleyen öğrencilerin %2,0’si yani 1 öğrenci 6. Sınıfa, %1,9’u yani 1 öğrenci 8. Sınıfa devam etmektedir.
Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetlerine göre “Reklamlarda, filmlerde, çevrenizde sıkça gördüğünüz ya da alışık olduğunuz görüntü hangisidir?” Sorusuna Verdikleri Cevaplara ilişkin bilgiler Tablo 4.2’de gösterilmiştir.
Tablo 4.2
Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre: “Reklamlarda, filmlerde, çevrenizde sıkça gördüğünüz ya da alışık olduğunuz görüntü hangisidir?” Sorusuna Verdikleri Cevapların Dağılımı
Toplam
Kadın Erkek Kadın-Erkek
Cinsiyeti Kadın f 40 1 11 52 % 76,9% 1,9% 21,2% 100,0% Erkek f 40 1 8 49 % 81,6% 2,0% 16,3% 100,0% Toplam f 80 2 19 101 % 79,2% 2,0% 18,8% 100,0%
Tablo 4.2 incelendiğinde araştırmaya katılan çocukların cinsiyetlerine göre Şekil 4.1’de yer alan görsele ilişkin cevapları şöyledir; Kadın görselini işaretleyen öğrencilerin %76,9’u yani 40 öğrenci kız çocuğu, %81,6’sı yani 40 öğrenci erkek çocuğudur. Hem Kadın hem de Erkek görselini işaretleyen öğrencilerin %21,2’si yani 11 öğrenci kız çocuğu, %16,3’ü yani 11 öğrenci erkek çocuğudur. Erkek görselini işaretleyen öğrencilerin %1,9’u yani 1 öğrenci kız çocuğu, %2,0’si yani 1 öğrenci erkek çocuğudur.
Ayrıca öğrencilerin %79,2’sinin yani 80 öğrencinin Kadın görselini seçtiği, %2,0’sinin yani 2 öğrencinin Erkek görselini seçtiği ve %18,8’inin yani 19 öğrencinin hem Kadın hem Erkek seçeneğini işaretledikleri görülmektedir.
64
Şekil 4.1. Öğrencilere yöneltilen: “reklamlarda, filmlerde, çevrenizde sıkça gördüğünüz ya
da alışık olduğunuz görüntü hangisidir?” (6. soru) sorusuna yönelik görsel
Bu veriler incelendiğinde çocukların, reklamlarda, filmlerde ve çevrelerinde ütü yapmak eylemini büyük oranda kadınların gerçekleştirdiklerine yönelik görseller ile karşılaştıkları görülmektedir. Çocukların çok az oranlarda Erkekler tarafından da bu eylemin gerçekleştirildiğine dair görseller ile karşılaştıkları ve iki cinsiyetin beraber ütü yapma eylemini gerçekleştirmelerine yönelik görseller ile çok sık olmasa da karşılaştıkları bulgularda görülmektedir. Görsellerde Kadın imgesine yönelik kız çocukları ve erkek çocukların cevapları arasında bir fark görülmezken, kız çocuklarının hem Kadın hem de Erkek görseline verdikleri cevapların erkek çocuklarından yüksek olduğu, erkek görseline verdikleri cevapların ise iki grupta da oldukça düşük olduğu görülmektedir. Ayrıca 6. Sınıfa devam eden öğrenciler ile 8. Sınıfa devam eden öğrencilerin Kadın ve Erkek görsellerine yönelik cevapları arasında bir fark görülmezken, hem Kadın hem de Erkek görseline yönelik cevaplarında 8. Sınıfa devam eden çocuklarda bu tür görseller ile karşılaşılma sıklığında artış olduğu görülmektedir.
Araştırmaya katılan öğrencilerin devam ettikleri sınıflara göre “Sizce aşağıdaki resim hangi cinsiyetin evde gerçekleştirdiği işi yansıtır?” Sorusuna Verdikleri Cevaplara ilişkin bilgiler Tablo 4.3’te gösterilmiştir.
65 Tablo 4.3.
Öğrencilerin Sınıflarına Göre: “Sizce aşağıdaki resim hangi cinsiyetin evde gerçekleştirdiği işi yansıtır?” Sorusuna Verdikleri Cevapların Dağılımı
Ütü Görseli Toplam Kadın Kadın-Erkek Sınıfı 6 f 42 7 49 % 85,7% 14,3% 100,0% 8 f 35 17 52 % 67,3% 32,7% 100,0% Toplam f 77 24 101 % 76,2% 23,8% 100,0%
Tablo 4.3 incelendiğinde araştırmaya katılan çocukların devam ettikleri sınıflara göre Şekil 4.2’de yer alan görsele ilişkin cevapları şöyledir; Kadın cevabını veren öğrencilerin %85,7’sinin yani 42 öğrencinin 6. Sınıfa, %67,3’ünün yani 35 öğrencinin 8. Sınıfa devam ettikleri görülmektedir. Hem Kadın hem de Erkek cevabını veren öğrencilerin %14,3’nün yani 7 öğrencinin 6. Sınıfa, %32,7’sinin yani 17 öğrencinin 8. Sınıfa devam ettiği çıkan bulgulardan anlaşılmaktadır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetlerine göre “Sizce aşağıdaki resim hangi cinsiyetin evde gerçekleştirdiği işi yansıtır?” Sorusuna Verdikleri Cevaplara ilişkin bilgiler Tablo 4.4’te gösterilmiştir.
Tablo 4.4
Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre: “Sizce aşağıdaki resim hangi cinsiyetin evde gerçekleştirdiği işi yansıtır?” Sorusuna Verdikleri Cevapların Dağılımı
Ütü Görseli Toplam Kadın Kadın-Erkek Cinsiyeti Kadın f 40 12 52 % 76,9% 23,1% 100,0% Erkek f 37 12 49 % 75,5% 24,5% 100,0% Toplam f 77 24 101 % 76,2% 23,8% 100,0%
66
Tablo 4.4 incelendiğinde araştırmaya katılan çocukların cinsiyetlerine göre Şekil 4.2’de yer alan görsele ilişkin cevapları şöyledir; Kadın cevabını veren çocukların %76,9’unun yani 40 öğrencinin kız çocuğu, %75,5’inin yani 37 öğrencinin erkek çocuğu olduğu görülmektedir. Hem Kadın hem de Erkek cevabını veren çocukların %23,1’inin yani 12 öğrencinin kız çocuğu, %24,5’inin yani 12 öğrencinin erkek çocuğu olduğu görülmektedir.
Şekil 4.2. Öğrencilere yöneltilen: “sizce aşağıdaki resim hangi cinsiyetin evde
gerçekleştirdiği işi yansıtır?” (17. soru ) sorusuna yönelik görsel
Ayrıca öğrencilerin %76,2’sinin yani 77 öğrencinin Kadın seçeneğini işaretlediği ve %23,8’inin yani 24 öğrencinin hem Kadın hem Erkek seçeneğini işaretledikleri, hiçbir öğrencinin Erkek seçeneğini işaretlemediği görülmektedir.
Bu veriler incelendiğinde çocukların, evde ütü yapma etkinliğine ilişkin görsele dair cevaplarında daha çok kadınların ütü yaptıklarını söylemektedirler. Çocukların çok az oranlarda hem Kadın hem de Erkekler tarafından da bu eylemin gerçekleştirildiğini düşündükleri görülmektedir. Ayrıca erkeklerin bu eylemi ev içinde gerçekleştirdiğini düşünen hiçbir öğrenci olmadığı bulgulardan anlaşılmaktadır. Ütü görseline yönelik kız çocukları ve erkek çocukların cevapları arasında paralellik görülmektedir. Çocukların hiç biri Erkek seçeneğini işaretlememiş ve çocuklara göre erkeklerin ütü yapma eylemini ev içerisinde gerçekleştirmediği bulgusuna ulaşılmıştır. Verilen cevapların sınıflara göre dağılımına bakıldığında ise 8. Sınıfa devam eden öğrencilerin Kadın ve Erkek görsellerine yönelik cevaplarının daha yüksek olduğu, 6. ve 8. Sınıfa devam eden öğrencilerin Kadın seçeneğine verdikleri cevapların birbirine yakın olduğu görülmektedir. Ayrıca 2 çocuk reklamlarda, filmlerde ve çevrelerinde erkeklerin de ütü yaptığını gördüklerini söylerken, ütü yapma eylemini erkeklerin ev içinde gerçekleştirdikleri bir iş olarak görmedikleri bulgusuna ulaşılabilmektedir.
67
Araştırmaya katılan öğrencilerin devam ettikleri sınıflara göre “Sizce aşağıdaki resim hangi cinsiyetin evde gerçekleştirdiği işi yansıtır?” Sorusuna Verdikleri Cevaplara ilişkin bilgiler Tablo 4.5’te gösterilmiştir.
Tablo 4.5
Öğrencilerin Sınıflarına Göre: “Sizce aşağıdaki resim hangi cinsiyetin evde gerçekleştirdiği işi yansıtır?” Sorusuna Verdikleri Cevapların Dağılımı
Bulaşık Makinesi Görseli Toplam Kadın Kadın-Erkek Sınıfı 6 f 42 7 49 % 48,8% 46,7% 48,5% 8 f 44 8 52 % 51,2% 53,3% 51,5% Toplam f 86 15 101 % 85,1% 14,9% 100,0%
Tablo 4.5 incelendiğinde araştırmaya katılan çocukların devam ettikleri sınıflara göre Şekil 4.3’te yer alan görsele ilişkin cevapları şöyledir; Kadın cevabını veren öğrencilerin %48,8’inin yani 42 öğrencinin 6. Sınıfa, %51,2’sinin yani 35 öğrencinin 8. Sınıfa devam ettikleri görülmektedir. Hem Kadın hem de Erkek cevabını veren öğrencilerin %46,7’sinin yani 7 öğrencinin 6. Sınıfa, %53,3’ünün yani 8 öğrencinin 8. Sınıfa devam ettiği çıkan bulgulardan anlaşılmaktadır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetlerine göre “Sizce aşağıdaki resim hangi cinsiyetin evde gerçekleştirdiği işi yansıtır?” Sorusuna Verdikleri Cevaplara ilişkin bilgiler Tablo 4.6’da gösterilmiştir.
68 Tablo 4.6
Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre: “Sizce aşağıdaki resim hangi cinsiyetin evde gerçekleştirdiği işi yansıtır?” Sorusuna Verdikleri Cevapların Dağılımı
Bulaşık Makinesi Görseli Toplam Kadın Kadın- Erkek Cinsiyeti Kadın f 45 7 52 % 52,3% 46,7% 51,5% Erkek f 41 8 49 % 47,7% 53,3% 48,5% Toplam f 86 15 101 % 85,1% 14,9% 100,0%
Tablo 4.6 incelendiğinde araştırmaya katılan çocukların cinsiyetlerine göre Şekil 4.3’te yer alan görsele ilişkin cevapları şöyledir; Kadın cevabını veren çocukların %52,3’ünün yani 45 öğrencinin kız çocuğu, %47,7’sinin yani 41 öğrencinin erkek çocuğu olduğu görülmektedir. Hem Kadın hem de Erkek cevabını veren çocukların %46,7’sinin yani 7 öğrencinin kız çocuğu, %53,3’ünün yani 8 öğrencinin erkek çocuğu olduğu görülmektedir.
Ayrıca öğrencilerin %85,1’inin yani 86 öğrencinin Kadın seçeneğini işaretlediği ve %14,9’unun yani 15 öğrencinin hem Kadın hem Erkek seçeneğini işaretledikleri, hiçbir öğrencinin Erkek seçeneğini işaretlemediği görülmektedir.
Şekil 4.3. Öğrencilere yöneltilen: “sizce aşağıdaki resim hangi cinsiyetin evde
69
Ortaya çıkan veriler incelendiğinde çocukların, evde bulaşık yıkama ya da bulaşık makinesini kullanma etkinliğine ilişkin görsele dair cevaplarında kadınların oranının oldukça yüksek olduğu görülmektedir. Çocukların çok az oranlarda hem Kadın hem de Erkekler tarafından da bu eylemin gerçekleştirildiğini düşündükleri görülmektedir. Bu bulgular bağlamında çocukların ev içinde bulaşıklarla daha çok kadınların ilgilendiğini düşündükleri söylenebilmektedir. Ayrıca erkeklerin bu eylemi ev içinde gerçekleştirdiğini düşünen hiçbir öğrenci olmadığı da bulgulardan anlaşılmaktadır. Bulaşık makinesi görseline yönelik kız çocukları ve erkek çocukların cevapları arasında paralellik görülmektedir. Çocukların hiç biri Erkek seçeneğini işaretlememiş ve çocuklara göre erkeklerin evde bulaşık yıkama ya da bulaşık makinesini kullanma eylemini ev içerisinde gerçekleştirmediği görülmektedir. Verilen cevapların sınıflara göre dağılımına bakıldığında 6. ve 8. Sınıfa devam eden öğrencilerin verdikleri cevaplara arasında bir paralellik olduğu ve verilen cevapların birbirine oldukça yakın olduğu görülmektedir. Aynı şekilde öğrencilerin cinsiyetlerine bakıldığında öğrencilerin cevaplarında bir paralellik olduğu ortaya çıkmaktadır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin devam ettikleri sınıflara göre “Sizce aşağıdaki resim hangi cinsiyetin gerçekleştirdiği işi yansıtır?” Sorusuna Verdikleri Cevaplara ilişkin bilgiler Tablo 4.7’de gösterilmiştir.
Tablo 4.7
Öğrencilerin Sınıflarına Göre: “Sizce aşağıdaki resim hangi cinsiyetin gerçekleştirdiği işi yansıtır?” Sorusuna Verdikleri Cevapların Dağılımı
Araba Yıkama Görseli Toplam Erkek Kadın-Erkek Sınıfı 6 f 40 9 49 % 49,4% 45,0% 48,5% 8 f 41 11 52 % 50,6% 55,0% 51,5% Toplam f 81 20 101 % 80,2% 19,8% 100,0%
70
Tablo 4.7 incelendiğinde araştırmaya katılan çocukların devam ettikleri sınıflara göre Şekil 4.4’te yer alan görsele ilişkin cevapları şöyledir; Kadın cevabını veren öğrencilerin %49,4’ünün yani 40 öğrencinin 6. Sınıfa, %50,6’sının yani 41 öğrencinin 8. Sınıfa devam ettikleri görülmektedir. Hem Kadın hem de Erkek cevabını veren öğrencilerin %45,0’inin yani 9 öğrencinin 6. Sınıfa, %55,0’inin yani 11 öğrencinin 8. Sınıfa devam ettiği bulgularına ulaşılmaktadır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetlerine göre “Sizce aşağıdaki resim hangi cinsiyetin gerçekleştirdiği işi yansıtır?” Sorusuna Verdikleri Cevaplara ilişkin bilgiler Tablo 4.8’te gösterilmiştir.
Tablo 4.8
Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre: “Sizce aşağıdaki resim hangi cinsiyetin gerçekleştirdiği işi yansıtır?” Sorusuna Verdikleri Cevapların Dağılımı
Araba Yıkama Görseli Toplam Erkek Kadın-Erkek Cinsiyeti Kadın f 45 7 52 % 55,6% 35,0% 51,5% Erkek f 36 13 49 % 44,4% 65,0% 48,5% Toplam f 81 20 101 % 80,2% 19,8% 100,0%
Tablo 4.8 incelendiğinde araştırmaya katılan çocukların cinsiyetlerine göre Şekil 4.4’te yer alan görsele ilişkin cevapları şöyledir; Erkek cevabını veren çocukların %55,6’sının yani 45 öğrencinin kız çocuğu, %44,4’ünün yani 36 öğrencinin erkek çocuğu olduğu görülmektedir. Hem Kadın hem de Erkek cevabını veren çocukların %35,0’inin yani 7 öğrencinin kız çocuğu, %65,0’inin yani 13 öğrencinin erkek çocuğu olduğu görülmektedir.
Ayrıca öğrencilerin %80,2’sinin yani 81 öğrencinin Erkek seçeneğini işaretlediği ve %19,8’inin yani 20 öğrencinin hem Kadın hem Erkek seçeneğini işaretledikleri, hiçbir öğrencinin Erkek seçeneğini işaretlemediği görülmektedir.
71
Şekil 4.4. Öğrencilere yöneltilen: “sizce aşağıdaki resim hangi cinsiyetin evde
gerçekleştirdiği işi yansıtır?” (20. soru) sorusuna yönelik görsel
Ortaya çıkan veriler incelendiğinde çocukların, araba temizleme etkinliğine ilişkin görsele dair cevaplarında erkeklerin oranının oldukça yüksek olduğu görülmektedir. Bu bulgular bağlamında çocukların araba yıkama eylemi ile erkeklerin ilgilendiğini düşündükleri anlaşılmaktadır. Ayrıca kadınların bu eylemi ev içinde gerçekleştirdiğini düşünen hiçbir öğrenci olmadığı, öğrencilerin bir kısmının ise hem kadınları hem de erkekleri araba yıkama eylemini gerçekleştirirken gördükleri bulgulardan anlaşılmaktadır. Verilen cevapların sınıflara göre dağılımına bakıldığında 6. ve 8. Sınıfa devam eden öğrencilerin verdikleri cevapları arasında bir paralellik olduğu ve verilen cevapların birbirine oldukça yakın olduğu, 8. Sınıfa devam eden öğrencilerin hem kadın hem de erkek cevaplarının 6. Sınıflara oranla biraz daha yüksek olduğu görülmektedir. Aynı şekilde öğrencilerin cinsiyetlerine bakıldığında öğrencilerin cevaplarında bir paralellik olduğu, ancak erkek çocukların kadın ve hem erkek hem de kadın seçeneğini kız çocuklardan düşük bir oranla da olsa daha fazla işaretledikleri ve erkek çocukların cevaplarının daha homojen dağıldığı bulguları görülmektedir.
Bulaşık makinesi görseline yönelik çıkan bulguların tam tersi cevapların çıktığı araba yıkama eylemine yönelik cevaplardan da anlaşılabileceği gibi öğrenciler için bulaşık yıkamak kadının göreviyken araba yıkamak erkeğin görevidir. Bu bulguları çocuklara yöneltilen açık uçlu yapılandırılmış “Otomobil üzerine bir reklam filmi çekseydiniz hangi cinse rol verirdiniz. Neden?” sorusuna yönelik verdikleri cevaplarda desteklemektedir. Araştırmaya katılan öğrencilerin bu sorulara verdikleri cevapların kod ve temaları Şekil 4.5’te verilmiştir. Veri analizi sonucunda Şekil 4.5’te 2 tema ve 34 kod ortaya çıkmıştır. Öğrencilerin bir otomobil reklamında oynatacakları cinsiyetteki insanlar için düşünceleri teması; Erkek cinsiyeti için “Erkek cinsiyeti için” “Erkekler düşkün” “Erkeğe yakışıyor” “Erkek güzel yapar” “Erkek iyi sürer” “Daha cesaretli” vb., hem Kadın hem de Erkek için “Herkes yapabilsin” “İkisi de yapabilir” “İkisi de tanıtacak durumda” “Eşitler” “Araba
72
rengine göre cinsiyet değişir”, Kadın cinsiyeti için “İyi rol yapar” “Daha dikkatli” “Zariftir” “Hiç görmediğim için” vb. şeklinde kodlanmıştır. Cevapların çocuklara göre dağılımı teması ise; Erkek cinsiyetine rol veririm diyen çocukların 33’ü Erkek Çocuğu, 26’sı Kız Çocuğu, hem Kadın hem de Erkek cinsiyetine rol veririm diyen çocukların 11’i Erkek Çocuğu, 12’si Kız Çocuğu, Kadın cinsiyetine rol veririm diyen çocukların 4’ü Erkek Çocuğu, 10’u Kız Çocuğu şeklinde kodlanmıştır.
Bulgulara göre çocukların büyük bir kısmı erkeklerin daha iyi araba kullanacağını ve daha güvenilir olduklarını belirtmişlerdir. Çocuklar açık uçlu sorulara verdikleri cevaplarda araba kullanmanın erkek işi olduğunu, erkeklerin arabayı daha fazla sevdiklerini, araba ile ilgili işlerden daha iyi anladıklarını düşündüklerini şu sözleriyle açıklamaktadırlar; “Erkek çünkü
erkekler genellikle araba sürer ve arabalara meraklı oldukları için” (2.k, 23.s, K, 16.ç, st:
216). “Erkek oynatırdım çünkü erkeklere daha çok rastlanıyor” (2.k, 23.s, K, 72.ç, st: 272).
“Erkek, erkekler daha çok tecrübeli genellikle” (2.k, 23.s, E, 98.ç, st: 298).
Şekil 4.5. “Otomobil üzerine bir reklam filmi çekseydiniz hangi cinse rol verirdiniz. Neden?”
sorusuna yönelik tema ve kodlar
Otomobil üzerine bir reklam filmi çekseydiniz hangi cinse rol verirdiniz.
Cinsiyetler hakkındaki görüşler
Kadın
İyi rol yapar Daha dikkatli Zariftir Hiç görmediğim için Kız arabanın önünde oturur İçten Titiz Erkeksi Erkekler düşkün Erkeğe yakışıyor Erkek güzel yapar
Erkek iyi sürer Daha cesaretli Daha ilgili Erkek seviyor Fazla sürer Yetkin Genelde erkektir Bilgisi var Aksiyonlu sürer Daha iyi oynar Her işi yapar Tecrübeli Herkes yapabilsin İkisi de yapabilir İkisi de tanıtacak durumda Eşitler Araba rengine göre cinsiyet değişir
Cevapların çocuklara göre dağılımı
4 Erkek Çocuğu 10 Kız Çocuğu 33 Erkek Çocuğu 26 Kız Çocuğu 11 Erkek Çocuğu 12 Kız Çocuğu Erkek Kadın/Erkek
73
Çok az sayıdaki öğrencinin de hem kadının hem de erkeğe rol vereceklerini çünkü bunun bir hak olduğunu, her insanın araba kullanabileceğini söylemişlerdir. Öğrenciler durumu şu sözleriyle açıklamaktadırlar; “Kadın erkek, çünkü beyaz, pembe gibi renkte arabaları
kızları, mavi siyah gibi renkte arabalara erkeklere rol verirdim” (2.k, 23.s, K, 19.ç, st: 219-
220). “Kız ve erkek çünkü her iki cinsiyetinde hakkı var” (2.k, 23.s, K, 70.ç, st: 270). Araba yıkama eylemine ilişkin hiçbir öğrenci Kadın seçeneğini işaretlememiş ancak açık uçlu sorulara verdikleri cevaplarda çok az da olsa birkaç çocuğun kadınların da otomobil reklamında oynayabileceğini düşündükleri ve kadınların daha zarif, daha dikkatli ve daha az kaza yapan insanlar olduklarını belirtmişlerdir. Öğrenciler bu durumu şu sözleriyle açıklamaktadırlar. “Kadın, çünkü daha dikkatli olurlar ve arabadayken telefonla konuşmak
gibi dikkatsiz hareketler yapmazlar” (2.k, 23.s, K, 33.ç, st: 233-234). “Kadın çünkü çok titizler” (2.k, 23.s, E, 97.ç, st: 297).
Araştırmaya katılan öğrencilerin devam ettikleri sınıflara göre “Sizce bulaşık deterjanı reklamı hangi cinsiyetin ihtiyaçlarına yönelik hazırlanmıştır?” Sorusuna Verdikleri Cevaplara ilişkin bilgiler Tablo 4.9’da gösterilmiştir.
Tablo 4.9. Öğrencilerin Sınıflarına Göre: “Sizce bulaşık deterjanı reklamı hangi cinsiyetin ihtiyaçlarına yönelik hazırlanmıştır?” Sorusuna Verdikleri Cevapların Dağılımı
Bulaşık Deterjanı Görseli Toplam Kadın Erkek Kadın-Erkek
Sınıfı 6 f 42 0 7 49 % 47,7% 0,0% 58,3% 48,5% 8 f 46 1 5 52 % 52,3% 100,0% 41,7% 51,5% Toplam f 88 1 12 101 % 87,1% 1,0% 11,9% 100,0%
Tablo 4.9 incelendiğinde araştırmaya katılan çocukların devam ettikleri sınıflara göre Şekil 4.6’da yer alan görsele ilişkin cevapları şöyledir; Kadın cevabını veren öğrencilerin %47,7’sinin yani 42 öğrencinin 6. Sınıfa, %52,3’nün yani 46 öğrencinin 8. Sınıfa devam ettikleri görülmektedir. Hem Kadın hem de Erkek cevabını veren öğrencilerin %58,3’ünün
74
yani 7 öğrencinin 6. Sınıfa, %41,7’sinin yani 5 öğrencinin 8. Sınıfa devam ettiği çıkan bulgulardan anlaşılmaktadır. Erkek cevabını sadece 1 öğrenci vermiştir.
Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetlerine göre “Sizce bulaşık deterjanı reklamı hangi cinsiyetin ihtiyaçlarına yönelik hazırlanmıştır?” Sorusuna Verdikleri Cevaplara ilişkin bilgiler Tablo 4.10’da gösterilmiştir.
Tablo 4.10
Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre: “Sizce bulaşık deterjanı reklamı hangi cinsiyetin ihtiyaçlarına yönelik hazırlanmıştır?” Sorusuna Verdikleri Cevapların Dağılımı
Bulaşık Deterjanı Görseli Toplam Kadın Erkek Kadın-Erkek
Cinsiyeti Kadın f 50 0 2 52 % 56,8% 0,0% 16,7% 51,5% Erkek f 38 1 10 49 % 43,2% 100,0% 83,3% 48,5% Toplam f 88 1 12 101 % 87,1% 1,0% 11,9% 100,0%
Tablo 4.10 incelendiğinde araştırmaya katılan çocukların cinsiyetlerine göre Şekil 4.6’da yer alan görsele ilişkin cevapları şöyledir; Kadın cevabını veren çocukların %56,8’inin yani 50 öğrencinin kız çocuğu, %43,2’sinin yani 38 öğrencinin erkek çocuğu olduğu görülmektedir. Hem Kadın hem de Erkek cevabını veren çocukların %16,7’sinin yani 2 öğrencinin kız çocuğu, %83,3’ünün yani 10 öğrencinin erkek çocuğu olduğu görülmektedir. Erkek cevabını veren 1 erkek çocuğu olduğu da bulgularda görülmektedir.
Ayrıca öğrencilerin %87,1’inin yani 88 öğrencinin Kadın seçeneğini işaretlediği ve %11,9’unun yani 12 öğrencinin hem Kadın hem Erkek seçeneğini işaretledikleri, %1,0’inin yani 1 öğrencinin de Erkek seçeneğini işaretlediği görülmektedir.
75
Şekil 4.6. Öğrencilere yöneltilen: “sizce bulaşık deterjanı reklamı hangi cinsiyetin
ihtiyaçlarına yönelik hazırlanmıştır?” (21. soru) sorusuna yönelik görsel
Ortaya çıkan veriler incelendiğinde genel olarak çocukların, kadının bulaşık yıkadığını, bulaşık yıkama eylemenin kadının görevi olduğunu ve her türlü deterjanın da kadına yönelik bir ürün olduğunu söylemektedirler. Çocukların çok az oranlarda hem Kadın hem de Erkeklerin deterjana ihtiyaç duyduğunu söylerken erkeklerin ihtiyacına yönelik bir malzeme olduğunu düşünen 1 çocuk bulunmaktadır. Verilen cevapların sınıflara göre dağılımına bakıldığında 6. ve 8. Sınıfa devam eden öğrencilerin verdikleri cevaplara arasında bir paralellik olduğu ve verilen cevapların birbirine oldukça yakın olduğu görülmektedir. Çocukların cinsiyetleri ve verdikleri cevaplara bakıldığında ise kız çocuklarının deterjanı kullanan cinsiyet olarak yüksek oranda Kadını seçtikleri, erkek çocuklarının ise Kadın seçeneğini işaretlemenin yanında hem kadın hem de erkek seçeneğini de işaretledikleri, Erkek seçeneğini de 1 erkek çocuğunun işaretlediği bulgulardan çıkarılabilmektedir. Bulgulara genel olarak bakıldığında çocukların bulaşık makinesi kullanımı, deterjan kullanımı ve deterjan reklamında oynaması gereken cinsiyetteki bireyler ile ilgili sorulara verdikleri cevaplar arasında paralellik görülmektedir. Çocukların genel olarak temizlik işlerini kadına ayrılmış ev işleri olarak gördükleri bulgulardan çıkarılabilmektedir.
76
Şekil 4.7. “Bir deterjan reklamında sizce hangi cinse rol verilmelidir neden?” sorusuna
yönelik tema ve kodlar
Bu bulguları çocuklara yöneltilen açık uçlu yapılandırılmış “Bir deterjan reklamında sizce hangi cinse rol verilmelidir neden?” ve “Aşağıdaki resimle ilgili düşüncelerini yazar mısın?” sorularına yönelik verdikleri cevaplarda desteklemektedir. Araştırmaya katılan öğrencilerin bu sorulara verdikleri cevapların kod ve temaları Şekil 4.7 ve 4.9’da verilmiştir. Veri analizi sonucunda Şekil 4.7’de 2 tema ve 24 kod, Şekil 4.9’da 2 tema ve 24 kod ortaya çıkmıştır. Öğrencilerin Şekil 4.7’de görülen bir deterjan reklamında rol verecekleri cinsiyetteki insanlar için düşünceleri teması; Kadın cinsiyeti için “Sembolüdür” “Yeteneklidirler” “Temizlik olduğu için” “Her zaman bulaşıkla uğraştıkları için” “Daha çok anlar” “Sever” “İlgilenir” vb., hem Kadın hem de Erkek için “Çünkü Rol” “İkisinin de görevidir” “Fark Etmez” şeklinde kodlanmıştır. Cevapların çocuklara göre dağılımı teması ise; Kadın cinsiyetine rol veririm diyen çocukların 46’sı Erkek Çocuğu, 46’sı Kız Çocuğu, hem Kadın hem de Erkek cinsiyetine rol veririm diyen çocukların 7’si Erkek Çocuğu, 1’i Kız Çocuğu şeklinde kodlanmıştır.
Bulgulara göre çocukların büyük bir kısmı kadınların temizlik yaptığını, yapması gerektiğini, deterjanın kadının sembolü olduğunu ve temizlik işlerinden daha iyi anladıkları
Bir deterjan reklamında sizce hangi cinse rol verilmelidir
Cinsiyetler hakkındaki görüşler
Erkekler kadın işini anlamaz
Mutfak, ev işleri İyi yapar Sembolüdür Yeteneklidirler Temizlik olduğu için Her zaman bulaşıkla uğraştıkları için Daha çok anlar Sever
İlgilenir Önem verirler İyi sunum yapar Örnek olsun diye Hep kadın oynar Kadınsı
Cinsiyeti olduğu için
Çünkü Rol İkisinin de görevidir Fark Etmez
Cevapların çocuklara göre dağılımı
46 Erkek Çocuğu 46 Kız Çocuğu 7 Erkek Çocuğu 1 Kız Çocuğu Kadın Kadın/Erkek Kadın Kadın/Erkek
77
için deterjan reklamında kadınların oynaması gerektiğini belirtmişlerdir. Çocuklar açık uçlu