Politik Davranış ÖlçeğininYapısal Geçerlilik ve Faktör Yapılarına İlişkin

Araştırmada yer alan örgütlerde sergilenen politik davranışları belirlemek için, çalışanlara 5’li Likert ölçeğinde 24 ifadeyi kapsayan sorular sorulmuş ve bu sorulara verilen cevaplar SPSS paket programı kullanılarak faktör analizi yardımı ile değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Analiz süreci, örgütsel politika algısına ilişkin ölçekte yürütülen aşamaları kapsayacak biçimde yürütülmüştür (bkz. örgütsel politika algısına ilişkin açımlayıcı faktör analizi). Kullanılacak açıklayıcı değişkenlerin faktör analizini uygulamaya elverişli olup olmadığı Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) ölçümü ile test edilmiş olup; KMO ölçümü 0,909 olarak hesaplanmıştır (bkz. Tablo 12). Bu doğrultuda, verilerin faktör analizi uygulaması için uygun olduğuna karar verilmiştir.

Tablo 12: Politik Davranış Ölçeğine İlişkin KMO ve Bartlett’s Testi

Kaiser-Meyer-Olkin Örneklem Yeterliliği

Bartlett’in Küresellik Yaklaşık Ki-kare değeri Testi Serbestlik derecesi Önem derecesi ,909 2987,413 276 ,000

Başlangıç çözümünde faktör sayısına karar vermede kullanılan özdeğerler (eigen value), varyans ve birikimli varyans değerleri hesaplanmıştır. Genel kurala

uygun biçimde özdeğeri birden büyük olan faktörler seçilmiştir. Buna göre öz değer, varyans ve birikimli varyans kriterleri göz önüne alınarak, 2 faktörün yeterli olduğuna karar verilmiştir. Özdeğeri 1’den büyük olan 2 faktör varyansdaki değişmenin %46,3’ünü açıklamaktadır.

Varimax rotasyon çözümünün sonucunda faktörler isimlendirilmiştir. Faktörleri isimlendirmede, faktör yükü 0,45 ve üzeri olan değişkenler dikkate alınmıştır. Faktörlere, birbirine çok yakın faktör yükleriyle yüklenen ifadeler analizden çıkarılmış ve analizler yeniden yapılmıştır. Yapılan analizlerden sonra 24 ifadenin dördü çıkarılmış ve geriye 20 ifade kalmıştır. Bu işlemler sonucunda ortaya çıkan faktörler ve faktör yükleri Tablo 13’de görülmektedir. Faktör analizi başlangıç çözümünün istatistik sonuçları ise, Tablo 14’de verilmektedir.

Tablo 13: Politik Davranış Ölçeğine İlişkin Açımlayıcı Faktör Analizi Sonuçları

Faktörler ve Faktör Yükleri

Ölçek İfadeleri

Faktör 1

Hiyerarşiye ve Baskı Kurmaya Yönelik Taktikler

Faktör 2

Destek (Ağ) Oluşturmaya Yönelik Taktikler

Çalıştığım örgütte…

33…karşı tarafı kontrol etmek için diğer güçlü grup veya bireylerle birleşmeye gidilir.

34…pozisyonu sağlamlaştırmak için resmi törenler (atamalar, ödül törenleri, satış toplantıları vb.) ve

güç sembolleri (ofisin yerleşimi ve mobilyası, rezerve edilmiş park yerleri vb.) kullanılır.

35…gerçekliğin çarpıtılması veya niyetlerin saptırılması yoluyla kişinin bakış açısı üzerinden diğer

grubu kazanmaya çalışması söz konusudur.

38…potansiyel rakipler yalnız bırakılır, uzaklaştırılır veya stratejik pozisyonlardaki uygun kişilerin

terfileri desteklenir.

41…karşı tarafın gücünü sindirmek ve onu korkutmak için dilden, imalardan ve çeşitli durumlardan

yararlanılır.

44…diğer kişilerin itaatini sağlayacak bir aracıya sahip olmak söz konusudur.

45…kişiler başarıya dikkat çekerek, önemli olayların içinde yer alındığı izlenimini yaratarak ve

örgütün nüfuzlu üyeleri tarafından istenildiği düşünülen nitelikleri taşıyarak, itibar kazanırlar.

46…birinin pozisyonunu desteklemek veya diğer gruba karşı çıkmak için, resmi kurallar ve süreçler

ya uygulanmaz ya da var olan kurallar ve süreçler yeniden yorumlanır.

.620 .508 .738 .729 .766 .672 .691 .694

47…kişiler örgütsel ve/veya mesleksel görevlere, uzmanlıklara veya iş/sosyal/aile gruplarına (güç

taşıyıcıları) giriş avantajından yararlanırlar.

48…patronu övme, dostça ilişki kurma veya “patrona dalkavukluk etme” söz konusudur.

50…kişi, kontrolündeki kaynakları (para, hizmetler, insanlar vb.) diğerlerine şartlı olarak tahsis

ederek, keyfi şekilde kullanır.

52…kişi, var olan güçlü bir gruptan birisiyle karşılıklı olarak destekleyici bir ilişki kurar ve onunla

birlikte hareket eder.

53…kişi, başarısızlığı için diğer grupları suçlar veya onların başarılarını engeller. 36…öneri/destek/ilham için örgütün kıdemli bir üyesinden destek alınır.

37…kişiler, örgütün daha alt kıdemli üyelerini destekleyerek ve onlara rehberlik ederek uzmanlık

avantajlarını aktarırlar.

39…akılcı tartışmaların gerekli yerlerde veya zamanlarda kullanımı aracılığıyla, kişi kendi bakış açısı

üzerinden diğer grubu kazanmaya çalışır.

49…kişi bir şey yapmak istediğinde, bunun örgütün yararına olduğunu belirterek, destek sağlamaya

çalışır (örneğin, üretim hedefimiz…..gerektiriyor vb.).

51…kişi, pozisyonunu güçlendirmek için özel yetenekler, benzersiz bilgiler veya çözümler ortaya

koyar.

54…kişi, pozisyonunu sağlamlaştırmak için bir plan önerebilecek dış uzmanlar veya danışmanlardan

destek alır.

55…kişi, pozisyonuna destek sağlamak veya özel bir amacı başarabilmek için, diğer bireyler ya da

gruplarla geçici ya da kalıcı ortaklıklara girer.

.586 .751 .720 .568 .758 .542 .622 .575 .571 .538 .623 .513

Tablo 14: Politik Davranış Ölçeğine İlişkin Faktör Analizi Başlangıç Çözüm İstatistik Sonuçları

Faktör Numarası ve Faktör Adı

Özdeğer (Eigenvalue)

Varyans Birikimli Varyans

Faktör 1:Hiyerarşiye ve Baskı Kurmaya Yönelik Taktikler 6,821 34,104 34,104 Faktör 2: Destek (Ağ) Oluşturmaya Yönelik Taktikler 2,442 12,209 46,314

Tablo 13 ve Tablo 14’e göre, en büyük faktör olan birinci faktör, varyansın %34,10’unu açıklamakta olup; “hiyerarşiye ve baskı kurmaya yönelik taktikler” olarak isimlendirilmiştir. Bu faktör, bireylerin istedikleri sonuçlara ulaşmak için örgütte; ya çeşitli hiyerarşik pozisyonlarda yer alan bireylerin sahip oldukları somut ve soyut unsurlardan yararlanmak için ya da diğer bireyler üzerinde baskı kurarak gerçekleştirdikleri politik davranışlara ilişkin değişkenleri içermektedir.

İkinci faktör ise, “destek (ağ) oluşturmaya yönelik taktikler” olarak isimlendirilmiştir ve varyansın %12,20’sini açıklamaktadır. Bu faktör, bireylerin örgüt içinde işbirliği yapmak, destek sağlamak ve kendi çevrelerinde bir ilişki ağı oluşturmak için sergiledikleri politik davranışlara ilişkin değişkenlerden oluşmaktadır.

Faktörlere verilen isimler, Zanzi ve diğerleri264 tarafından ele alınan çalışmada belirlenen faktörler ve isimlendirmelere benzer ve uygun olacak bir biçimde ortaya çıkmıştır. Daha önceki çalışmalarda da politik davranışa ilişkin ölçeğin bu çalışmada olduğu gibi iki faktörlü bir yapıya uygun olduğu tespit edilmiştir.

3.2.2.4 Politik Davranış Ölçeğine İlişkin Doğrulayıcı Faktör Analizi