Plazma ve karaciğer selenyum konsantrasyonu

Deneme gruplarının deneme sonu itibariyle ortalama plazma ve karaciğer Se konsantrasyonları ve bunların standart hataları Çizelge 4.15‟de, bu değerlere ait varyans analiz sonuçları Ek-15‟de verilmiştir. Selenyum kaynağının deneme sonu plazma ve

karaciğer selenyum konsantrasyonuna asıl etkisi önemli olmazken, selenyum seviyesinin aynı parametrelere asıl etkisi önemli olmuştur (P<0.01).

Çizelge 4.15‟den de görüldüğü gibi ilave selenyumun deneme sonu plazma selenyum konsantrasyonuna asıl etkisi önemli olmuş (P<0.01), rakamsal olarak en düşük değer 0.056 ppm ile selenyum ilave edilmemiş grupta, en yüksek değer ise 0.134 ppm ile 0.60 ppm selenyum ilave edilmiş grupta olmuştur. Yapılan Duncan testi sonuçları 0.60 ppm selenyum ilave edilen grubun ortalama değeri ile 0.15 ppm selenyum ilave edilmiş ve selenyum ilave edilmemiş grupların değerleri, 0.30 ppm selenyum ilave edilen grubun ortalama değeri ile selenyum ilave edilmemiş grubun ortalama değerleri arasındaki farklar önemli olmuştur (P<0.01). Deneme sonu plazma selenyum konsantrasyonuna muamelelerin interaksiyon etkisi önemli olmamış, en düşük değer 0.050 ppm ile Org.Se-0 grubunda olurken en yüksek değer 0.146 ppm ile Org.Se-0.60 ppm selenyum ilave edilmiş grupta olmuştur.

Çizelge 4.15. Deneme gruplarının deneme sonu ortalama plazma ve karaciğer selenyum

konsantrasyonları (ppm) ve standart hataları (x± Sx)

Plazma Se Konsantrasyonu (ppm) Karaciğer Se Konsantrasyonu (ppm) KAYNAK İng.Se 0.095 ± 0.00 0.557 ± 0.05 Org.Se 0.095 ± 0.01 0.608 ± 0.07 SEVĠYE 0 0.056 ± 0.00C 0.431 ± 0.06B 0.15 0.090 ± 0.00BC 0.504 ± 0.04B 0.30 0.102 ± 0.01AB 0.577 ± 0.08AB 0.60 0.134 ± 0.04A 0.819 ± 0.09A KAYNAKxSEVĠYE İng.Se-0 0.061 ± 0.01 0.456 ± 0.14 İng.Se-0.15 0.096 ± 0.01 0.592 ± 0.06 İng.Se-0.30 0.102 ± 0.01 0.478 ± 0.07 İng.Se-0.60 0.122 ± 0.01 0.703 ± 0.11 Org.Se-0 0.050 ± 0.00 0.406 ± 0.04 Org.Se-0.15 0.081 ± 0.00 0.415 ± 0.16 Org.Se-0.30 0.104 ± 0.02 0.675 ± 0.14 Org.Se-0.60 0.146 ± 0.00 0.934 ± 0.13

A, B _{: Aynı sütunda farklı büyük harfi alan ortalamalar arasındaki fark önemlidir(P<0.01).}

Deneme sonu karaciğer selenyum konsantrasyonuna muamelelerin asıl ve interaksiyon etkileri bakımından plazma selenyum konsantrasyonuna benzer bir durum mevcuttur. Karaciğer selenyum konsantrasyonuna selenyum kaynağının asıl etkisi ve

muamelelerin interaksiyon etkisi önemli olmazken, selenyum seviyesinin asıl etkisi önemli olmuştur (P<0.01). Deneme sonu karaciğer selenyum konsantrasyonu rakamsal olarak en düşük 0.431 ppm ile selenyum ilave edilmemiş grupta olurken, en yüksek değer 0.819 ppm ile 0.60 ppm selenyum ilave edilmiş grupta olmuştur. Seviyeler arası önemli farklılıkların belirlenmesi amacıyla yapılan Duncan test sonuçları 0.60 ppm selenyum ilave edilen grubun ortalama değeri, 0.15 ppm selenyum ilave edilmiş grupla, selenyum ilave edilmemiş grubun ortalama değerlerinden istatistiki olarak önemli ölçüde yüksek olmuştur. Diğer mukayeseler istatistiki olarak önemli farklılık göstermemiştir. Deneme sonu karaciğer selenyum konsantrasyonuna muamelelerin interaksiyon etkisi önemli olmazken, en düşük değer 0.406 ppm ile organik selenyum ilave edilmemiş grupta, en yüksek değer ise 0.934 ppm ile organik selenyum ilave edilmiş grupta olmuştur. Bu çalışmada kullanılan ilave selenyum seviyeleri arasında diyette artan selenyum seviyesiyle hem plazma ve hemde karaciğer selenyum konsantrasyonlarında kısmen orantılı bir artış meydana gelmiştir.

Plazma / serum veya dokuların, mineral element konsantrasyonunun devamlı olarak normal değerlerden veya normal kabul edilen aralık değerlerinden daha yüksek veya düşük oluşu bu elementlerin belli bazılarının rasyonda yetersizliğinin veya aşırı mevcudiyetinin bir işareti olabilirse de, bu durum sadece işaret verici mahiyette olup, kesin karar verici değildir. Diğer vücut sıvıları arasında kan plazması, bazı elementlerin statüsünün, yetersizliklerinin veya toksisite durumlarının belirtilmesinde etkili bir indikatör olabilirlerse de, bireysel varyasyonun çok yüksek olabilmesi ve belli bazı iz elementler için dıştan bulaşmanın mevcudiyeti canlıda mineral statüsünün belirlenmesinde zorlaştırıcı olabilir. Ayrıca farklı çevre faktörleri ve habitatlarda hayvanların beslenmesinde önemli etkilere sahip olabilirler.

Broyler rasyonlarına farklı seviyelerde ilave edilen Se (seleno-metiyonin) ve vitamin E‟nin etkilerini tespit etmek amacıyla yürütülen denemede; rasyona Se ilavesi kontrol grubuna kıyasla serum Se konsantrasyonunu yükseltmiş (P<0.05), karaciğer Se konsantrasyonunu etkilememiştir (P>0.05) (Dağdaş ve Yıldız, 2004). Echevarria ve ark.(1988b) erkek broyler civcivlerde, yüksek diyet Se konsantrasyonu ve tüketim süresinin etkilerini araştırmışlardır. Deneme diyetleri; bazal diyete (mısır-soya) 0, 3, 6 ya da 9 mg/kg seviyesinde SS kaynaklı Se ilavesi yapılarak oluşturulmuştur. Bir, 2 ya da 3 hafta süreyle deneme diyetleriyle yemlenen gruplarda, diyette artan Se seviyesi ile bütün dokularda (özellikle böbrek ve karaciğer) Se konsantrasyonuda artmıştır (P<0.01).

Broyler rasyonlarına farklı organik Se kaynaklarının ilavesinin etkilerinin araştırıldığı denemede; 0.3 ppm seviyesinde organik Se ilavesi yapılan grupların karaciğer Se konsantrasyonunun kontrol grubuna kıyasla daha yüksek olduğu rapor edilmiştir (P<0.05) (Sevcikova ve ark., 2006). Yoon ve ark. (2007), selenyum kaynağı ve miktarının broylerlerde, selenyum birikimi ve büyüme performansına etkilerini belirlemek üzere yaptıkları çalışmada, muamele gruplarının 6. hafta da ölçülen kan Se konsantrasyonlarının kontrol grubuna kıyasla yükseldiğini rapor etmişlerdir.

Wang ve Xu (2007), broyler rasyonlarına sodyum selenit yada selenyum mayası ilavesinin etkilerini karşılaştırmak amacıyla yaptıkları çalışmada , karaciğer Se konsantrasyonunun kontrol grubuna kıyasla her 2 muamele grubundada önemli derecede yükseldiğini rapor etmişlerdir (P<0.05). Pan ve ark.(2007) yumurta tavuğu diyetlerinde Se kaynağı ve seviyesinin doku Se depolanması ve yumurta Se konsantrasyonuna etkilerini araştırdıkları denemelerinde; kontrol ve sodyum selenit ilave edilmiş diyetle beslenen gruplara kıyasla Se mayası ilave edilmiş diyetle beslenen gruplarda karaciğer, böbrek ve dalak Se konsantrasyonunun daha yüksek olduğunu bildirmişlerdir.

Seo ve ark.(2008) broylerlerde Se‟ca zengin sarımsak ve lahanada mevcut selenyumun biyolojik yarayışlılığını belirlemek amacıyla yaptıkları denemelerinde, karaciğer Se konsantrasyonunun önemli seviyede etkilendiği, en yüksek Se seviyesinin 0.5 ppm selenometiyonin ilavesi yapılan pozitif kontrol grubunda, en düşük Se seviyesinin ise Se ilavesi yapılmayan negatif kontrol grubunda olduğu bildirilmiştir. Rasyon Se seviyelerinin grupların serum (P<0.05) ve pankreas (P<0.01) Se konsantrasyonlarına etkisi önemli olmuştur (Dağdaş ve Yıldız, 2004).

Yukarıda özetlenen çalışmaların sonuçlarıyla mevcut çalışma bulguları arasında bir uyum söz konusudur. Denemede kullanılan bazal diyet Se bakımından yeterli olabilecek seviyede Se ihtiva ettiğinden kaynak x seviye interaksiyon etkisi istatistiksel olarak önemli olmasada, diyette artan Se seviyesiyle plazma ve karaciğer Se konsantrasyonlarıda yükselmiştir. Özellikle organik Se ilavesi sözkonusu parametrelerde daha belirgin bir artış meydana getirmiştir.