PIRLS, Uluslararası Eğitim Başarılarını Belirleme Kuruluşu (IEA)’ nın, 4. sınıf (9 yaş grubu) öğrencilerin okuma becerileri ve okuma alışkanlıkları alanlarında başarılarını değerlendirmek ve öğrencilere okuma becerisini kazandırmak için uygulanan öğretim yöntemleri, öğretim materyallerinin yeterli olup olmadığı, öğrencilerin okuma becerilerini kazanmalarında ailelerinin katkıları gibi konuları uluslararası test ve anketlerle belirlemek ve katılımcı ülkelerin verileri ile karşılaştırılarak benzerlik ve farklılıkları ortaya çıkarmak amacıyla yürüttüğü bir projedir35.
1.4.1. PIRLS Uygulamalarının Temel Özellikleri
Matematik ve fen bilimleri alanlarında gerçekleştirilen TIMSS uygulamasının okuma becerileri alanındaki versiyonu olarak kısaca tanıtabileceğimiz PIRLS uygulaması TIMSS değerlendirmesinden farklı olarak 5 yılda bir uygulanmakta ve sadece 4.sınıf öğrencilerine yönelik olarak yürütülmektedir.
2001 yılından beri 5 yılda bir düzenli olarak uygulanan çalışma son olarak 2011’de uygulanmıştır. 2011 yılında ayrıca PIRLS’e ön yeterlik teşkil edecek temel ve basit düzeydeki okuma becerilerini içerecek şekilde prePIRLS adı verilen yeni bir uygulama gerçekleştirilmiştir36.
35 PIRLS 2001 Uluslararası Okuma Becerilerinde Gelişim Projesi Ulusal Rapor, MEB, 2003, s.1. 36 PIRLS 2011 Assesment Framework, IEA, 2009, s.7-9.
27
1.4.2. PIRLS Değerlendirme Alanının Muhtevası
PIRLS değerlendirmelerinin genel çerçevesini okuma amaçları, kavrama süreçleri ve okuma alışkanlıkları ile okumaya yönelik tutumlar oluşturmaktadır37.
PIRLS değerlendirme alanının içeriği Tablo-11’ de verilmiştir.
Okuma Amaçları PIRLS prePIRLS
Okuma Deneyimi %50 %50
Bilgiyi Elde Etme ve Kullanabilme %50 %50
Kavrama Süreçleri
Açık bir şekilde ifade edilmiş bilgi ve fikirlerin
üzerinde durma ve çıkarımlarda bulunma %20 %50
Doğrudan çıkarımlarda bulunma %30 %25
Bilgileri ve fikirleri birleştirme ve yorumlama %30 %25 Metnin öğelerini, içeriğini ve dilini inceleme ve
değerlendirme %20
Tablo-11: PIRLS ve prePIRLS içeriği (Kaynak: PIRLS 2011 Assesment Framework, IEA, , Mullis, Martin, Kennedy, Trong, Sainsbury, 2009, s.14)
TIMSS uygulamasında olduğu gibi PIRLS uygulamasında da sonuçların daha iyi anlaşılabilmesi için öğrenciler belli hedef davranışlara göre yeterlik düzeylerine ayrılmıştır. Okuma amaçları ve kavrama süreçleri olmak üzere iki kısımda tanımlanan yeterlik düzeyleri Tablo-12'de verilmiştir:
Düzey
Yeterlikler Okuma deneyimi için okuma
(Bu bölümün yeterlikleri bir ya da iki bölümlü sorular ve özellikle iki
ana karakter ile verilen kısa hikâyeler vasıtasıyla tespit
Bilgiyi edinme ve kullanma için okuma
(Bu bölümün yeterlikleri konularına ya da kronolojik
sıraya göre düzenlenmiş
37PIRLS 2001 Uluslararası Okuma Becerilerinde Gelişim Projesi Ulusal Rapor, MEB, 2003, s.1.
28
edilmektedir.) metin, harita, şekil, şema ve fotoğraflar gibi değişik türlerde
verilen materyaller vasıtasıyla tespit edilmektedir.)
İleri düzey
Karakterin özelliklerinin, niyetlerinin, düşüncelerinin bir
yorumunu yapmak için metinde yer alan düşünceleri birleştirebilirler ve metne dayalı
olarak destekleyebilirler, hikâyenin temasını ya da önemini
açıklamak için metinde yer alan düşünceleri birleştirebilirler.
Farklı metinlerde yer alan bilgi ile kendi bilgi ve deneyimlerini birleştirebilirler ve günlük yaşamda karşılaşabilecekleri durumlara uygulayabilirler.
Üst düzey
Eylemleri, kişisel özellikleri ve karakterlerin duygularını (örneğin iki karakterin birbirinden ayrılan yönlerini) karşılaştırabilirler, niyetler, eylemler ve olaylar arasındaki ilişkileri açıklamak için çıkarımlar yapabilirler ve bu çıkarımlara metne dayalı olarak destekleyici örnekler verebilirler, bazı dil bilgisi ve metinsel özelliklerin (örneğin kişileştirme, verilen bir soyut mesaj) farkına varmaya başlayabilirler.
Bulunması zor olan belirli bir bilgi çıkarımı yapabilirler, birçok cümle arasındaki bağlantılara dayanan sonuçlar çıkarabilirler, kendi bilgi ve deneyimlerini metne dayanan bilgiyle birleştirerek yorumlayabilirler, farklı türde metinlerin yazılma amaçlarının ve bazı ayırt edici özelliklerinin farkına varabilirler, basit benzetmelerle verilmek istenen bilgiyi anlayabilirler.
Orta düzey
Açıkça ilgili cümleler arasında çıkarımlar yapabilirler ve olaylar arasındaki ilişkileri anlayıp ve ifade edebilirler. Genel mesajı ya da hikâyenin etkisini belirtebilirler, mekân ve karakterler de dâhil hikâyenin yapısal elemanlarını (örneğin, hikâyeyi anlatan kişiyi, ana karakteri, olayların sırasını ve başlangıcın ve bitişin rolünü) ifade edebilirler, karakterin eylemlerini ve amaçlarını orta düzeyde yorumlayabilirler, metnin farklı bölümlerinden çıkarımlar yapabilirler.
Metinde açıkça yer alan ifadelerden çıkarımlar ya da eşleştirmeler yapabilirler, metin, tablo, harita ve resim içeren bir broşürün ilgili bölümlerini bulabilirler ve istenilen bilgiyi buradan çıkarabilirler, metnin tamamına ilişkin metinden alınmış örneklerle desteklenen genel bir tepki verebilirler.
29 Alt düzey Hikâye, betimleme ya da diyaloglar aracılığıyla karakterlerin davranışları ve duygularıyla ilgili açık bir biçimde ifade edilmiş ayrıntıların üzerinde durabilirler ve çıkarımlar yapabilirler. Hikâyenin ilgili kısımlarını bulabilirler ve metinde açıkça yer alan ifadelerden çıkarımlar yapmak için kazanımlarını kullanabilirler.
İnsanlar, yerler ve hayvanlarla ilgili açıkça ifade edilen bilgileri alıp kullanabilirler. İlgili bilgilerin yer aldığı cümleleri bulup metinde yer aldığı şekliyle çıkarımlar yapabilirler kazanımlarını sergilerler.
Alt düzeyin altı
Tablo-12: PIRLS Yeterlik Düzeyleri (Kaynak: PIRLS 2001 Uluslararası Okuma Becerilerinde Gelişim Projesi Ulusal Rapor, MEB, 2003, s.8-20).
30 İKİNCİ BÖLÜM
ARAŞTIRMANIN AMACI, YÖNTEMİ, SAYILTI VE SINIRLILIKLARI
Bu kısımda araştırmanın gerçekleştirilme amacı ve yöntemi açıklanarak öneminden bahsedilmiştir. Ayrıca araştırmaya temel teşkil eden veri kaynakları ile araştırmanın sayıltı ve sınırlılıkları belirtilmiştir.