DAĞITIM BÖLGELERİ MEVCUT DURUM
5.3. Petrol Piyasası Denetim Faaliyetleri
Gerek tespitler neticesinde gerekse yapılan şikayet ve 5.3.1.Denetim ve Soruşturmalar ihbarlar çerçevesinde Protokolcü Kuruluşlar tarafından denetimlerin yapılmasına devam edilmiştir. Özellikle yerleşim Petrol piyasası denetimleri, piyasada faaliyette bulunan
planı dışında gizli tank ve düzeneklerle kaçak akaryakıt gerçek veya tüzel kişilerin piyasaya ilişkin faaliyetlerinin ve
satışının yapıldığı tesislere yönelik olarak Gümrük hesaplarının ilgili mevzuat hükümlerine uygunluğunun
Müsteşarlığı ve Savcılık nezaretinde İl Jandarma Komutan-incelenmesi ve bu kişilerce piyasaya arz edilen petrol ve
lıklarınca denetimler yapılarak kaçak akaryakıt satışına madeni yağın teknik düzenlemelere uygunluğunun
yönelik tespitler yapılmıştır.
araştırılması, hata, aykırılık, usulsüzlük ve suistimallerin tespit
edilmesi halinde ilgili kanunlarda öngörülen gerekli Ayrıca lisans sahiplerinin 5015 sayılı Kanun ve ilgili mevzuata yaptırımların uygulanması suretiyle yapılan çalışmalardır. uygun faaliyet gösterip göstermedikleri de incelenmiştir.
Petrol piyasası faaliyetlerine yönelik gerçekleştirilen inceleme
2011 yılında Petrol Piyasasında yapılan denetimler ve denetim faaliyetleri neticesinde, idari para cezaları ve idari
sonucunda alınan toplam 3726 adet numunenin akredite yaptırımlar uygulanmaktadır.
laboratuarlarda yapılan analizi neticesinde, 2513 adetinin Petrol Piyasası Kanunu'nun 14'üncü maddesinde yer alan, ulusal marker seviyesinin yetersiz olduğu, 2598 adetinin
“Kurum piyasa faaliyetlerini kendi personeli ile veya kamu teknik düzenlemelere aykırı olduğu tespit edilmiş olup;
kurum ve kuruluşları ile özel denetim kuruluşlarından hizmet analizi yapılan numunelerden 1086 adeti marker seviyesi alımı yoluyla denetime tâbi tutar.” hükmü çerçevesinde, yeterli ve teknik düzenlemelere uygun çıkmıştır.
piyasada faaliyet gösteren gerçek veya tüzel kişilere yönelik yapılacak olan denetimlerin yurt çapında gerçekleştiri-lebilmesi için Kurumumuz ile İçişleri Bakanlığı (Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı), Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ve Gümrük Müsteşarlığı arasında Petrol Piyasasında Yapılacak Denetimlere İlişkin İşbirliği Protokolleri imzalanmıştır. Söz konusu protokolcü kuruluşlar tarafından Kurumumuz adına yürütülen denetim çalışmaları 2011 yılında da yoğun bir şekilde devam etmiştir.
Doğal gaz dağıtım şirketlerine yönelik yukarıda bahsi geçen Söz konusu akredite firmalar tarafından anlaşmalı oldukları inceleme ve izleme faaliyetlerinin yanı sıra, 5 yıllık sürelerini doğal gaz dağıtım bölgelerinde faaliyet göstermekte olan 16 tamamlayan Dağıtım Şirketlerinin şartname kapsamında dağıtım şirketine yönelik incelemeler gerçekleştirilmiş olup yatırım yükümlülüğünün yerine getirilip getirilmediğinin 22.06.2011 tarihi itibarı ile 14 dağıtım şirketi ile ilgili tespit edilmesi ve kesin teminat iadesinin sağlanması hazırlanan raporlar değerlendirilmek üzere Kurumumuza amacıyla inceleme faaliyetleri başlatılmıştır. sunulmuştur. Devam eden süreçte alınan Kurul Kararları doğrultusunda söz konusu raporların revizesi gerekmiştir.
Bu kapsamda, Kurumumuz adına gerekli inceleme
Revizyon çalışmaları tamamlanan bu raporlara ek olarak faaliyetlerini yürütmek ve raporlamak üzere UGETAM ve S&Q
11.05.2012 tarihi itibarı ile 23 dağıtım bölgesinde 5 yıllık MART firmalarına yetki verilmiştir.
I. BÖLÜM II. BÖLÜM III. BÖLÜM EKLER I. BÖLÜM II. BÖLÜM III. BÖLÜM EKLER
2011 yılı sonu itibariyle İzleme ve İnceleme Faaliyeti Gerçekleştirilmiş Tüm Dağıtım Bölgeleri 1. Adapazarı
2. Adıyaman 3. Afyon 4. Aksaray 5. Amasya-Tokat 6. Ankara 7. Antalya 8. Balıkesir 9. Bandırma 10. Bilecik-Bolu 11. Bursa 12. Çanakkale 13. Çatalca-Hadımköy 14. Çorlu
15. Çorum 16. Çukurova 17. Denizli 18. Diyarbakır 19. Düzce-Kdz.Ereğli
20. Edirne - Tekirdağ - Kırklareli 21. Elazığ
22. Erzincan 23. Erzurum 24. Eskişehir 25. Gaziantep - Kilis 26. Gebze
27. Gemlik
28. Gümüşhane Bayburt 29. Isparta-Burdur 30. İnegöl 31. İstanbul 32. İzmir 33. İzmit
34. Kahramanmaraş
35. Karabük - Çankırı -Kastamonu 36. Karacabey - M.K.Paşa -Susurluk 37. Karaman
38. Kars-Ardahan
39. Kayseri
40. Kırıkkale - Kırşehir 41. Konya
42. Konya Ereğli 43. Kütahya 44. Malatya 45. Manisa 46. Niğde-Nevşehir 47. Ordu-Giresun 48. Polatlı 49. Samsun
50. Seydişehir - Çumra 51. Şanlıurfa
52. Sivas 53. Trabzon Rize 54. Uşak 55. Van 56. Yalova 57. Yozgat
Teknik Düzenlemeler
UYGUN AYKIRI
GEÇERLİ GEÇERSİZ
1.086
42
127
2.471 Tablo 39: 2011 Yılı Analiz Sonuçları Tablo 38: 2011 Yılı Analiz Sonuçları
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ilgili mevzuata aykırı cezası uygulanmıştır. Uygulanan idari para cezaları, lisans faaliyette bulunduğu tespit edilen toplam 1.614 adet gerçek türü ve mevzuata aykırı eylem türüne göre ayrıntılı olarak ve tüzel kişi hakkında toplam 189.198.154.TL idari para Tablo 40 ve 41'de ele alınmıştır.
I. BÖLÜM II. BÖLÜM III. BÖLÜM EKLER I. BÖLÜM II. BÖLÜM III. BÖLÜM EKLER
Yaptırıma İlişkin Fiil Ceza Sayısı Toplam Ceza Tutarı (TL)
5015 S.K.nun 18. maddesine aykırılık ULUSAL MARKERSIZ AKARYAKIT İKMALİ 5015 S.K.nun 2., 3. ve 4. maddelerine aykırılık LİSANSSIZ BAYİLERE AKARYAKIT İKMALİ YAPMAK 5015 S.K.nun 3. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendine aykırılık LİSANSSIZ PİYASA FAALİYETİ
5015 S.K.nun 3. maddesinin 7. ve 9. fıkralarına aykırılık LİSANSTA İZİNSİZ DEĞİŞİKLİK GİZLİ TANK BULUNDURMA VB.
5015 S.K.nun 4. maddesinin (ı) bendine aykırılık TEKNİK DÜZENLEMELERE AYKIRI AKARYAKIT İKMALİ 5015 S.K.nun 7. maddesinin 2. fıkrasına aykırılık KENDİ BAYİLERİ DIŞINDA AKARYAKIT İKMALİ Genel Toplam
3
7
1
1
4
4
20
1.800.000
5.986.160
672.000
57.232
1.176.388
4.800.000
14.491.780
Tablo 40: 2011 Yılında 5015 Sayılı Kanun Kapsamında Petrol Piyasasında Dağıtıcılara-Depoculara-Rafinerilere Uygulanan İdari Para Cezaları
Yaptırıma İlişkin Fiil Ceza Sayısı Toplam Ceza Tutarı (TL)
1
1
4
4
20
672.000
57.232
1.176.388
4.800.000
14.491.780
Tablo 41: 2011 Yılında 5015 Sayılı Kanun Kapsamında Petrol Piyasasında Bayilere Uygulanan İdari Para Cezaları 5015 S.K.nun 10. maddesinin 14. bendine aykırılık
TAVAN FİYATA UYULMAMASI
5015 S.K.nun 15. maddesine ve 4. maddesinin 4. fıkrasının (d) bendine aykırılık
SİGORTA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN YERİNE GETİRİLMEMESİ 5015 S.K.nun 18. maddesine aykırılık
ULUSAL MARKER SEVİYESİ GEÇERSİZ AKARYAKIT İKMALİ 5015 S.K.nun 18. maddesine ve 4. maddesinin 4. fıkrasının (ı) bendine aykırılık
ULUSAL MARKER SEVİYESİ GEÇERSİZ VE
TEKNİK DÜZENLEMELERE AYKIRI AKARYAKIT İKMALİ 5015 S.K.nun 18. maddesine, 8. maddesinin (b) bendine ve 4. maddesinin 4. fıkrasının (ı) bendine aykırılık
ULUSAL MARKER SEVİYESİ GEÇERSİZ, TAĞŞİŞ EDİLMİŞ VE TEKNİK DÜZENLEMELERE AYKIRI AKARYAKIT İKMALİ 5015 S.K.nun 3. maddesinin 1. fıkrası
LİSANSSIZ PİYASA FAALİYETİ
5015 S.K.nun 3. maddesinin 7. ve 9. fıkrasına aykırılık
LİSANSTA İZİNSİZ DEĞİŞİKLİK GİZLİ TANK BULUNDURMA VB.
5015 S.K.nun 4. maddesinin (ı) bendine aykırılık TEKNİK DÜZENLEMELERE AYKIRI AKARYAKIT İKMALİ 5015 S.K.nun 4. maddesinin 1. ve 2. fıkralarına aykırılık 5015 S.K.nun 4. maddesinin 3. fıkrasına aykırılık KÖTÜ NİYET VE TEHLİKELİ EYLEM
5015 S.K.nun 4. maddesinin 4. fıkrasının (f) bendine aykırılık BİLDİRİM YAPMAMA
5015 S.K.nun 8. maddesine aykırılık DAĞITICI DIŞI AKARYAKIT İKMALİ-TAGSİS 5015 S.K.nun 8. maddesinin 3. fıkrasına aykırılık KÖY POMPASI
5015 S.K.nun 9. maddesinin 7. fıkrasına aykırılık İSTASYON DIŞI AKARYAKIT İKMALİ
5015 S.K.nun 7. maddesinin 4. fıkrasına aykırılık ESKİ DAĞITICI EMARALERİNİ KALDIRMAMAK Diğer
Genel Toplam
2
13
21
457
28
162
185 163 174
3
1
310
10
27
30 8 1594
268.800
152.854
2.746.712
64.333.767
4.727.654
23.091.404
2.133.910 13.987.493 12.105.959 386.160
286.160
41.699.289
544.464
3.410.224
4.253.086 578.438 174.706.374
Petrol Piyasasında faaliyet gösteren gerçek/tüzel kişilere uygulanan idari para cezalarının illere göre dağılımı ise Tablo 42'de verilmiştir.
I. BÖLÜM II. BÖLÜM III. BÖLÜM EKLER I. BÖLÜM II. BÖLÜM III. BÖLÜM EKLER
Diğer taraftan, 2011 yılı içerisinde Petrol Piyasasında kontrol etmek için TÜBİTAK tarafından özel konsantrasyon depolama, dağıtıcı ve rafinericilere uygulanan 20 adet idari ölçüm cihazları üretilmiş ve bu cihazlar Kurumca belirlenen para cezaları toplamı 14.491.780-TL olmuştur. lisans sahiplerine teslim edilmiştir.
5.3.2. Ulusal Marker 01.01.2007 tarihi itibarıyla benzin, motorin ve biodizel türlerine; yurt içi piyasaya giriş noktaları olan rafineri Ülkemiz petrol piyasasında dolaşımda olan akaryakıtın,
çıkışında, gümrük girişinde veya ilk defa ticari faaliyete konu piyasaya yasal yollardan girip girmediğinin tespit edilerek,
edileceği diğer tesislerde olmak üzere rafinerici, dağıtıcı ve kaçak ve standart dışı ürün satışının önlenmesi amacıyla 5015
ihrakiye teslim lisansı sahipleri tarafından Kurumca belirlenen sayılı Petrol Piyasası Kanununun 18'inci maddesi ile Petrol
8 ppm (0,008 Litre Marker/1000 Litre) oranında ulusal Piyasasında Ulusal Marker Uygulamasına İlişkin Yönetmelik
marker eklenmektedir. Ulusal marker ekleme işleminin, ilgili uyarınca, ulusal marker uygulaması 01.01.2007 tarihinde
lisans sahipleri tarafından yukarıda belirtilen tesislerde başlamıştır.
kurulan otomatik dozaj kontrollü enjeksiyon sistemleri Ulusal marker ve ulusal marker ile işaretlenen akaryakıt aracılığıyla yapılması gerekmektedir. Ulusal markerle içerisindeki ulusal marker oranını ölçen kontrol cihazları, işaretlenen akaryakıtın, ekleme işlemi sonrasında Kurumumuz ile TÜBİTAK arasında 17.03.2006 tarihinde Kurumumuzca belirlenen konsantrasyon aralığına ulaşıp imzalanan işbirliği protokolü kapsamında TÜBİTAK ulaşmadığı lisans sahiplerine teslim edilen cihazlarla tespit tarafından üretilmiştir. Ulusal marker, akaryakıta ulusal marker edildikten sonra yurt içi piyasaya arz edilmektedir.
eklemekle yükümlü lisans sahiplerine Kocaeli/Gebze'de
Uygulamanın başlamasından bu yana ilgili lisans sahiplerine TÜBİTAK Ulusal Metroloji Enstitüsü'nde teslim edilmektedir.
teslim edilen, ilgili lisans sahiplerince kullanılan ulusal marker Diğer taraftan, ilgili lisans sahiplerince ulusal marker ile
ve işaretlenen akaryakıt miktarları aşağıdaki tabloda güncel işaretlenen akaryakıtın Kurumca belirlenen şart ve miktarda
olarak verilmektedir:
ulusal marker içerecek şekilde işaretlenip işaretlenmediğini
İller Ceza Sayısı
Tablo 42: 2011 Yılında Petrol Piyasasında Bayilere Uygulanan
Teslim Edilen Tablo 43: Yıllar itibariyle Kullanılan Ulusal Marker ve İşaretlenen Akaryakıt Miktarları
İlgili lisans sahipleri tarafından Kurumca belirlenen şart ve faaliyetine konu edilen akaryakıtın yeterli şart ve seviyede seviyede marker eklendikten sonra yurt içine pazarlanan ulusal marker içerip içermediğinin tespit edilmesi amacıyla akaryakıtın ikmal zincirinin herhangi bir noktasında Emniyet Genel Müdürlüğü, Bilim, Sanayi ve Teknoloji denetimler kapsamında kontrolü ise TÜBİTAK tarafından Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Jandarma Genel üretilen 482 adet “Ulusal Marker Saha Kontrol Cihazı” ile Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı personelinin yapılmaktadır. Petrol piyasasında serbest dolaşımda bulunan katılımıyla denetim programları kapsamında denetimler akaryakıtın denetimleri Kurumumuz ile İçişleri Bakanlığı, yapılmıştır. Bu denetimler kapsamında sahada yapılan Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve Gümrük ve Ticaret ölçümler sonucu geçersiz çıkan numuneler, TÜBİTAK, Bakanlığı arasında imzalanan işbirliği protokolleri ODTÜ-PAL ve İNÖNÜ-PAL'e intikal ettirilmiştir. Bu denetimler çerçevesinde gerçekleştirilmektedir. sonucunda standart dışı veya kaçak akaryakıt şüphesi ile
Diğer taraftan, 15.10.2007 tarihli ve 26671 sayılı Resmi alınan ve yapılan analizler neticesinde teknik düzenlemelere Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 2007/25 sayılı aykırı çıkmış ve/veya ulusal marker oranı geçersiz çıkan Başbakanlık Genelgesi uyarınca, kamu kurum ve tesislere ilişkin yasal işlemler gerçekleştirilmiştir.
kuruluşlarının yaptığı akaryakıt alımlarında benzin, motorin
Ulusal marker uygulaması neticesinde, ülke içerisinde yasal ve biodizel türlerinin toplu olarak alıcı idarenin tank veya
olarak serbest dolaşıma giren akaryakıt ile yasal olmayan deposuna teslimi esnasında ulusal marker kontrolü
akaryakıt ayrıştırılarak, ürün ikmal zincirin her aşamasında yaptırılmaktadır. Ulusal marker kontrolü, akaryakıtın alıcı
ürün kalite denetimi yapılabilmekte ve kaçak akaryakıtın yurt idare tarafından teslim alınmasından önce, idarenin talebi
içinde piyasaya arzı ve standart dışı akaryakıtın diğer üzerine Bilim, Sanayi ve Teknoloji, Emniyet Genel
akaryakıt ile karıştırılarak piyasaya sunulması engellen-Müdürlüğü, Sahil Güvenlik Komutanlığı ile Jandarma Genel
mektedir. Böylece piyasaya arz edilen akaryakıtın dolaylı Komutanlığının merkez veya taşra teşkilatlarınca
olarak standartlara uygun olması da sağlanabilmektedir.
yapılmaktadır.
5.3.3.Akredite Laboratuvarlar Ulusal Marker denetimleri kapsamında yurt genelinde
Petrol piyasasının izlenmesi ve denetlenmesi, piyasaya bulunan istasyonlu akaryakıt bayileri tarafından piyasa
I. BÖLÜM II. BÖLÜM III. BÖLÜM EKLER I. BÖLÜM II. BÖLÜM III. BÖLÜM EKLER
sunulan akaryakıtın kalitesinin belirlenmesi ve yurda kaçak 14.10.2012 tarihine kadar tamamlanması gerekmektedir.
giren akaryakıtın saptanması açısından önemlidir. Petrol
Diğer taraftan İnönü Üniversitesi kendisine tanınan süreden piyasasına ilişkin faaliyetler kapsamındaki tesislerin ve
önce benzin ve gazyağı türlerinde akreditasyon işlemlerini piyasaya sunulan akaryakıtın teknik düzenlemelere ve
tamamladığını Kurumumuza bildirerek analizlere ilişkin ek standartlara uygunluğuna yönelik inceleme ve denetimler,
protokol imzalanması talebini bildirmiştir. İnönü Üniversitesi
“Petrol Piyasasında Uygulanacak Teknik Kriterler Hakkında
ile Kurumumuz arasında denetimler kapsamında alınan Yönetmelik” kapsamında yapılmaktadır. Bu Yönetmeliğin
benzin ve gazyağı numunelerinin analizleri ve ulusal marker ekinde her akaryakıt türü için istenilen analizler belirtilmiş, bu
ölçümlerine ilişkin 21.03.2011- 31.12.2011 tarihlerini analizlerin akredite laboratuvarlarda yapılması gerektiği
kapsayan hizmet alım sözleşmesi imzalanmıştır. Ayrıca, ifade edilmiştir.
30.12.2011 tarihinde İnönü Üniversitesi revize edilen Bu kapsamda, Petrol Piyasası Kanunu'nun 14'üncü akreditasyonu ile motorin, fuel-oil ve yakıt nafta türlerinin maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan, “Kurum piyasa tamamında da akredite olmuştur.
faaliyetlerini kendi personeli ile veya kamu kurum ve
Karadeniz Teknik Üniversitesi, benzin, fuel-oil, gazyağı, yakıt kuruluşları ile özel denetim kuruluşlarından hizmet alımı
nafta ve yakıtbiodizel türlerine ilişkin analizlerde %100 yoluyla denetime tabi tutar. Kurum, denetlemelerde
akredite olduğunu Kurumumuza bildirerek analizlere ilişkin kullanılmak üzere, Türkiye Akreditasyon Kurumu ile işbirliği
ek protokol imzalanması talebini bildirmiştir. Söz konusu yaparak akredite sabit ve gezici laboratuvarlar kurabilir,
üniversite ile ek protokol imzalanmış olup, %100 akredite kurulmasına kaynak aktarabilir…” hükmü uyarınca, olunan akaryakıt türlerinin analizleri ve ulusal marker 22.03.2007 tarihli ve 1136/12 sayılı Kurul Kararı ile akredite
ölçümlerine ilişkin 01.11.2011- 31.12.2011 tarihlerini laboratuvar kurulması ve akaryakıt türlerinin analizlerinin
kapsayan hizmet alım sözleşmesi imzalanmıştır.
yapılmasına ilişkin işbirliği protokolünün Ege Üniversitesi,
Ege Üniversitesi hem gözetim denetim hem de kapsam İnönü Üniversitesi ve Karadeniz Teknik Üniversitesi ile
genişletme nedeniyle TÜRKAK'a başvuru yapıldığını, kapsam Kurumumuz arasında imzalanmasına karar verilmiş olup
genişletmede başvurulan tüm parametrelerde başarılı Kurumumuz ile anılan üniversiteler arasında 02.04.2007
olunması durumunda benzin, fuel-oil, gazyağı ve yakıt nafta tarihinde işbirliği protokolü imzalanmıştır.
türlerinde tüm parametrelerde akredite olunacağını Üniversiteler tarafından laboratuarların %100 akredite
Kurumumuza bildirmiştir. Başvurulara ilişkin süreç devam olmasına ilişkin çalışmalar sürdürülmekte olup, setan sayısı
etmektedir. Akaryakıt türlerinden herhangi birine ilişkin analizleri haricinde diğer analizlerde akreditasyon işlemlerini
analizlerin tamamında akredite olunmasını müteakip, Ek tamamlayabilmeleri için tanınan süre,
Protokol Ege Üniversitesi ile de imzalanacak olup, 2012 yılı İnönü Üniversitesi için 31.12.2012, içerisinde analizlerin tamamında akredite olunan akaryakıt türleri için söz konusu üniversiteden de hizmet alımına Ege Üniversitesi için 31.12.2012,
başlanabileceği düşünülmektedir.
Karadeniz Teknik Üniversitesi için 02.08.2012 tarihi olarak
5.4.Sıvılaştırılmış Petrol Gazları Piyasası Denetim