Performans Görevlerinin Proje Tabanlı Öğrenme Yaklaşımıyla

Daha önceki bölümlerde bahsedildiği gibi performans görevleri ülkemizde bir ölçme ve değerlendirme yaklaşımı olarak kullanılmaktadır. Yenilenen programda performans görevlerinin öğrencilerin öğrenme sürecinde aktif olarak değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilmesi gerektiğinden bahsedilmektedir. Bu çalışmada öğretim durumları proje tabanlı öğrenme yaklaşımıyla planlanmış, uygulanmış ve elde edilen ürünler ise performans görevi olarak kullanılarak değerlendirilmiştir.

Bilindiği gibi yenilenen program bilişsel ve yapılandırmacı yaklaşımlar ışığında oluşturulmuş bununla birlikte proje tabanlı öğrenme, probleme dayalı öğrenme, çoklu zekâ, işbirlikli öğrenme gibi aktif öğrenme yaklaşımlarının kullanılması tavsiye edilmiştir. Bireysel farklılıklar da gözetilerek programın esnetilebileceği belirtilmiş ve öğretim programlarında öğrenme içeriğinde yer alan öğrenme alanlarıyla ilgili örnek etkinliklere yer verilmiştir (MEB; 2005a).

Performans görevleri, proje tabanlı öğrenme yaklaşımıyla bütünleştirilerek öğrencilerin hem öğrenme hem de değerlendirme sürecinde etkin olacağı ortamlar oluşturulabilir. Proje tabanlı öğrenme yaklaşımının kendi içinde birçok strateji, yöntem ve tekniğin beraber kullanılmasına olanak sağladığı düşünülürse performans görevlerinin proje tabanlı öğrenme yaklaşımının öğrenme durumlarıyla bütünleştirilmesiyle performans görevlerinin öğrenme sürecine yardımcı bir öğretme- öğrenme yolu olabileceği düşünülmektedir. Her iki öğrenme durumunda da hayatla bağlantılı bir problem bulunmaktadır. Bu da probleme dayalı öğrenme yaklaşımının proje tabanlı öğrenmede olduğu gibi performans görevleriyle bütünleştirilerek kullanılabileceğini göstermektedir.

Duatepe ve Çilesiz’e (1999) göre probleme dayalı öğrenme öğrencileri karmaşık bir durum veya olay ile karşı karşıya bırakır ve problemi “sahiplenme” veya olaydan “sorumlu olma” rolünü yükler. Öğrenciler geçek problemi tanımlar ve araştırma yoluyla geçerli bir çözüme varmada her ne gerekli ise öğrenirler. Probleme dayalı öğrenme, bireylerin hem zihin hem de beceri yönünden etkin kullanımlarını gerektiren yaşantıya dayalı bir öğrenmeyi temsil eder.

Benzer durum performans görevlerinde de söz konusudur. Gerçek ve karmaşık yaşam durumlarına özgün yanıtlar arayan öğrenci, süreç içerisinde araştıran, sorgulayan, sorumluluk alan, kendi kararlarını alan ve bunları yaparken bütün zihinsel yeteneklerini kullanmaya çalışan konumdadır. Performans görevlerinde, yine probleme dayalı öğrenmede olduğu gibi öğrenci edindiği deneyimlerle sürekli yeni bilgiler elde eden, edindiği bilgileri kolaylıkla formüle edemeyen, tek bir cevaptan çok birçok cevap etrafında odaklanan durumdadır.

Performans görevlerinde öğrenci proje tabanlı öğrenmede olduğu gibi konuyu derinlemesine araştırır.

Proje tabanlı öğrenme, tasarı geliştirmeye, hayal etmeye, planlamaya, kurgulamaya dayalı bir öğrenme anlayışıdır. Öğrencilerin belirli hedeflere yönelik bireysel ya da grup olarak kendi öğrenme süreçlerini planladıkları, araştırma, araştırmayı yönetme, işbirliği içinde çalışma, sorumluluk alma, bilgi toplama, toplanan bilgileri örgütleme, analiz etme ve eski bilgileriyle bağdaştırma becerilerini geliştirmeye yönelik süreci vurgulamaktadır (Diffily, 2002; Erdem ve Akkoyunlu, 2002).

Performans görevlerinde proje tabanlı öğrenmede olduğu gibi bir senaryo verilerek öğrencilerin hayal etmeleri, kurgu yapmaları ve bunları gerçek yaşama uyarlamaları beklenir. Öğrenciler bütün bunları yaparken bilimsel süreçleri kullanarak sonunda kendi yaratmış olduğu özgün bir ürün ortaya koyabilir. Proje tabanlı öğrenme yaklaşımının aşamaları ile performans görevlerinin aşamaları düşünüldüğünde birbirine benzerlik görülmektedir. Bu araştırmada proje tabanlı öğrenme yaklaşımının basamakları performans görevlerine uyarlanmıştır. Böylece performans görevlerinin kendine özgü özellikleriyle proje tabanlı öğrenme yaklaşımı birleştirilerek öğrenme gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. Araştırmada iki yaklaşımın birbiriyle etkileşimi ve bütünleştirilmesi Tablo 1’de açıklanmaya çalışılmıştır.

Tablo 1. Proje Tabanlı Öğrenme Yaklaşımı ve Performans Görevlerinin Bütünleştirilmesi

Aşamalar Yaklaşımlar Yapılacak İşlemler Öğretmenin Rolü Öğrencinin Rolü

1. Konuyu ve alt konuları belirleme, kendi içinde organize etme Proje Tabanlı Öğrenme

Kaynak araştırma, proje için sorular önerme.

Konuyu sunar, alt konuların tartışılmasında gruplara rehberlik eder. İlginç problemler yaratır, soruları kategorize eder, proje

gruplarının oluşturulmasında katkıda bulunur. Performans Görevleri Kazanımlar doğrultusunda beklenen performansların, öğrenme çıktılarının belirlenmesi. Problemi senaryolarla öğrenci ve velilere verir.

Problem durumunu çok yönlü düşünür, yaratıcı ve özgün durumlar belirler. Grup oluşturmada katkıda bulunur. 2. Grupların Proje Planlarını Oluşturması Proje Tabanlı Öğrenme Plan hazırlanması, yapacaklar hakkında

karar verilmesi, iş bölümü yapılması. Projeyi formüle etmede, gerekli araç- gereç bulmada yardımcı olur. Nasıl çalışacaklarını planlar, kaynakları seçer, rolleri seçer, planların dağıtımını

sağlar.

Performans Görevleri

Çalışma planı ve iş takviminin hazırlanması. Uygulama öncesi yönergelerin yapılması. Yönergeler doğrultusunda öğrenci ve velilere rehberlik eder.

Aileyle birlikte plan ve çalışma takvimi hazırlar. Gerekli ön araştırma, veri ve araç-

gereç teminini yapar.

3. Projeyi Uygulama

Proje Tabanlı Öğrenme

Grup üyeleri organize olur, verileri ve bilgileri

organize eder. Araştırma ve çalışma becerilerinin gelişmesine yardım eder, süreci ve grupları kontrol eder.

Cevapları araştırır, veri toplar, bilgiyi organize eder. Kaynak kişilerle görüşür, bulgularını birleştirir ve özetler.

Performans Görevleri

Ders esnasında veriler ve araç-gereçlerle birlikte öğrenmenin ve projenin birlikte gerçekleştirilmesi. Süreci ve grupları kontrol eder, becerilerinin geliştirilmesine katkı sağlar. Bilgilerini organize eder. Üst düzey zihinsel

becerilerini kullanarak sürecin ve ürünün sorumluluğunu alır. 4. Sunuyu Planlama Proje Tabanlı Öğrenme Temel noktaları belirlenir, nasıl sunulacağına karar verilir.

Sunu için ders planlarını ve süreci

organize eder.

Temel noktalara karar verir, materyalleriyle

sunuyu planlar.

Performans Görevleri

Sunumun grup halinde, temel noktalarıyla nasıl

yapılacağına karar verilir. Sunum esnasında süreci planlar. Sorularla yönlendirme yapar. Ürünüyle beraber tüm grup arkadaşlarıyla sunuyu planlar. 5. Sunuyu Yapma Proje Tabanlı

Öğrenme Sunular sınıfta ve diğer yerlerde yapılır. Sunuları koordine eder.

Sunucular sınıf arkadaşlarına geri dönüt verir. Performans Görevleri Sunular performansın gerçekleştiği yerde yapılır. Sorularla grupları yönlendirir ve koordine eder. Öğrenmesi ve ortaya çıkardığı ürün hakkında dönütler verir. 6. Değerlendirme Proje Tabanlı Öğrenme Öğretmen ve öğrenciler proje hakkında dönütlerini paylaşır. Proje özetleri ve öğrenilenleri değerlendirir.

Grup üyeleri olarak çalışmayı ve çalışmada öğrendiklerini yansıtır.

Performans Görevleri

Öğretmen, öğrenci ve veliler proje hakkında dönütlerini paylaşır. Öğrenme, çalışma alışkanlığı, sunum ve ürünü değerlendirir. Öğrenme, çalışma alışkanlığı, sunum ve ürüne dair öz, akran ve

grup değerlendirme yapar.

Tablo 1’de de görüldüğü gibi proje tabanlı öğrenme yaklaşımı ile performans görevleri birbiriyle birçok yönden benzeşmektedir. Var olan benzerliklere ek olarak performans görevleriyle öğrenme, proje tabanlı öğrenmeden farklı olarak ailelerin süreçte yer alması, sürecin en az ürün kadar değerli olması, süreç esnasında birçok öğrenme çıktılarının olması, aile-öz-akran ve grup değerlendirmesine olanak sağlaması gibi özelliklere sahiptir. Bu da “Proje tabanlı öğrenme yaklaşımıyla desteklenmiş performans görevleri öğretim sürecine etkin bir yardımcı olarak kullanılabilir mi?” sorusunu akla getirmektedir.

Performans görevleri verilirken konuların öğrencilerin ilgi ve isteklerine göre verilmesi, öğrencinin sahip olduğu çevre ve imkânların göz önüne alınması, grupların birlikte çalışmayı kolaylaştıracak şekilde oluşturulması gibi süreçler izlenir. Grupların belirlenmesinde ve öğrenme sürecinde işbirlikli öğrenme teknikleri kullanılabilir.

Performans görevleri bütün olarak ele alındığında, birçok farklı karmaşık durum içeren, çoğu zaman öğrencilerin bütün yetenek ve becerilerini kullanmasını gerektiren gerçek yaşam durumlarının öğrenme ortamına uyarlanması olarak düşünülebilir. Öğrenciler performans görevlerini gerçekleştirme sürecinde resim yapma, şarkı söyleme, şiir yazma, maket yapma, atık malzemeler kullanma, müze ve ören yerlerini ziyaret etme, spor yapma, problem çözme, gezi ve gözlem yapma, poster hazırlama gibi birçok farklı alanda performanslarını sergilemektedirler. Bu da performans görevlerinin, çoklu zekâ kuramının kullanılmasına uygun bir yöntem olduğunu göstermektedir. Performans görevleriyle gerçekleştirilen öğrenmeler öğrencilerin bireysel farklılıklarını daha belirgin hale getirerek, her zekâ alanına uygun olarak hazırlanmış etkinliklerle zenginleştirilebilir. Böylece öğrencilerin ilgi ve yetenekleri sergiledikleri performansla belirlenip, bunlar gelecekleri için yönlendirmelerinde kullanılabilir. Görüldüğü gibi performans görevlerinin gerçekleştirilmesinde birçok modern yaklaşım birlikte kullanılabilir.

Daha önceki bölümlerde bahsedildiği gibi performans görevleri tanımlama, görev, yönerge ve değerlendirme bölümlerinden oluşmaktadır. Fakat performans görevleri öğrenme sürecinden sonra değerlendirme çalışması olarak kullanıldığı için öğrenme sürecinde etkililiği belirlenmemiştir. Bu araştırmada performans

görevlerinin bölümleri arasına öğrenme durumları ve etkinlikleri eklenerek hazırlanan etkinlik planı çerçevesinde öğrencilerin öğrenmeyi proje tabanlı öğrenme yaklaşımıyla desteklenmiş performans görevleriyle gerçekleştirmeleri denenmiştir. Böylece performans görevleri hem öğretme-öğrenme sürecinde yardımcı bir yol hem de ölçme ve değerlendirme yaklaşımı şeklinde bir bütün olarak ele alınmıştır.