Öğretim Sürecine Aile Katılımı

Yenilenen programın dikkat çekici yönlerinden biri de ailelerin eğitim-öğretim faaliyetlerine etkin katılımıdır.

Aile katılımı, velilerin sınıf içi etkinliklere, okul etkinliklerine katılımları, öğretmenle iletişimleri, okul programını tanımaları, okul-aile birliği ya da okul koruma derneğinde faaliyet göstermeleri, çocuklarının performans ödevlerine yardım etmeleri, okula karşı çocuklarını motive etmeleri, okulda verilen eğitimin evde desteklenmesi, eğitim sürecinde devamlılığın sağlanması gibi birçok faaliyeti içine alır. Genel olarak aile katılımı, anne babaların çocukların gelişim ve eğitimlerine katkıda bulunmaları için düzenlenmiş etkinlikler bütünüdür. (Cotton ve Wikelund, 2001; Çelenk, 2003; Haack, 2007; İnal ve Üstün, 2006; Stout, 2009; Şahin ve Ünver, 2005).

Epstein ve diğerleri (2002) aile katılımının altı şekilde gerçekleştiğini belirtmiştir. Bunlar temel aile sorumlulukları hakkında okulun ailelere yardım etmesi, okul- ev iletişimi, ailenin okula yardım etmesi (öğretmene aile katılımında yardım etmek), evde öğretim etkinliklerine katılma, idare, karar verme ve destek için katılım, toplumla değiş-tokuş ve iş birliğidir.

Aileler çocuklarına hayatın birçok alanında destek vermektedirler. Her türlü aile desteğinin aile katılımı şeklinde yorumlanabilmesi aile katılımının bir standardının olmasını gerekli kılmıştır. Aile-Öğretmen Birliği (Parent Teacher Association/ PTA) ve Eğitime Aile Katılımının Ulusal Merkezi (National Center of Parent Involvement to Education/NCPIE) aile katılımın standartları olduğunu belirtmişlerdir (PTA, 2000). Buna göre aile katılımı standartları şunlardır:

 İletişim: Okul ve aile arasında anlamlı ve karşılıklı iletişim.

 Aile Yetenekleri: Anne-babalık yeteneklerinin desteklenmesi.

 Çocuğun öğrenmesi: Ailelerin çocuğun öğrenmesindeki vazgeçilmez rolü.

 Gönüllülük: Ailenin okul programına katılımında gönüllü olması.

 Okul kararlarını verme ve okulu benimseme.

 Toplumla işbirliği.

Bu standartlar doğrultusunda aile katılımının sürekliliği ve verimliliği için en büyük görev eğitim kurumlarına düşmektedir. Bu nedenle okulların işlevlerini amaçlanan yönde gerçekleştirebilmeleri için, çevreleriyle etkili ilişkiler kurmaları gerekir. İlköğretim düzeyinde aileler, yasal ve yönetsel açıdan okulların etkili ilişkiler kurmak zorunda oldukları en yakın sosyal çevreyi oluşturmaktadır (MEB, 2005b).

Aile katılımın amaçları incelendiğinde; veliye eğitim vererek ailelerin okuldaki eğitime destek olmasını sağlayabilmek, öğretimi daha etkili hale getirebilmek, aile içinde ve okul yapısında olumlu gelişmelere yardımcı olmak, çocuğun tüm gelişimleriyle ilgili velileri bilinçlendirmek, desteklemek, çocuğun evdeki öğrenme ortamını zenginleştirmek öne çıkmaktadır. Ayrıca problemler ve çözüm önerileri hakkında velileri bilinçlendirmek ve alternatif disiplin yöntemleri sunmak, velilere ev ortamında çocuklara kazandırabilecekleri deneyimler hakkında bilgi vermek, velilerin çocuklarını daha iyi tanımalarına yardımcı olmak, aile–okul işbirliği yoluyla ailenin çocuğun eğitiminde daha etkin rol oynamasını sağlamak da aile katılımının amaçları arasındadır (Aksoy ve Turla, 1999).

Bütün bunlar çocuğun her alanda istenilen davranışları kazanmasında ve yaşam boyu bilinçli bir birey olarak yetişmesinde aile katılımının ve ailenin eğitim- öğretim sürecini desteklenmesinin önemini ortaya koymaktadır.

Evde yapılması gereken performans görevlerinde, öğretmenlerin ve öğrencilerin sorumlulukları olduğu kadar ailelerin de üzerlerine düşen görevler vardır. Çocukları yardım istediğinde veliler bu görevlerde yardımcı olmaya çalışmalıdırlar. Bu yardım, çocuğun görevini tamamen yapmak şeklinde değil onu yönlendirmeye yönelik olmalıdır. Ebeveynlerin çocuklarının tüm sorularını cevaplaması mümkün

olmayabilir. Bu durumda anne babalar çocuklarının sorularına ilgisiz kalmamalı, başvuru kaynaklarını göstererek uygun rehberlikte bulunmaları gerekmektedir. Öğrencilerin performans görevleri ile bazı becerilerinin geliştirilebilmesi için velilerin sınırlı şekilde yardım etmesi gerekmektedir (Cooper, 1989; Miller ve Kelley, 1992 akt. Tüysüz, Karakuyu ve Tatar, 2010).

Performans görevlerini konu alan çalışmalar velilerin bu görevlerin yerine getirilmesi aşamasında verdikleri destek ile gösterdikleri tutum ve davranışların öğrenci eğitiminde önemli bir yere sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Velilerin performans görevlerine olumlu yaklaşımları öğrencilerin de bu görevlere bakış açılarında olumlu bir değişim meydana getirmektedir. Ayrıca yapılan çalışmalar performans görevleri yapılırken velilerin yardımlarının öğrencilerin akademik başarılarına pozitif etki ettiğini göstermektedir (Duygulu, 2008; Kathleen, 2001; McEwan, 1998; Schumm, 2005 akt. Tüysüz, Karakuyu ve Tatar, 2010).

Bunun yanı sıra anne babalarının çocuklarının hem süreçte hem de değerlendirmede yanında olması çocukların öğrenme sürecinde yalnız olmadıklarını anlamaları bakımından önemlidir. Çocuklar öğrenme sürecinde çoğu zaman yalnız bırakılmakta, aileler ve öğretmenler gerekli yönlendirmeleri belli bir program veya plan çerçevesinde yapamamaktadır. Çoğu zaman “ders çalış”, “ ödevini yap”, “sınavlarına çalış”, “ kitap oku” gibi sözlü uyarılarla çocuklarına yardımcı olduğunu düşünen velilerin de bu konuda bir plan çerçevesinde yönlendirilmedikleri çok açıktır. Performans görevleriyle öğrenmede her velinin görevleri aşağıda verilen örnekte de görülebileceği gibi yönergelerle açıkça belirtilebilir.

Örneğin; dörtgensel bölgelerin çevrelerinin konu edindiği bir matematik dersi performans görevinde velilerin yapması gereken görevler başlığı altında velilerin görevleri şu şekilde sıralanabilir;

 Çocuğunuzun çevre hesaplamasında kullanabileceği materyalleri temin etmesinde yardımcı olun,

 Evinizde bulunan dörtgensel bölgeye sahip eşyalara çocuğunuzun ulaşmasına yardımcı olun ve ölçüm yaparken gözlemleyin,

 Evin dışında ulaşabildiğiniz bir bahçe, tarla veya spor sahası gibi herhangi alana çocuklarınızı götürün ve belli alanları ölçüm yaparken gözlemleyin,

 Gözlemlerinizi yaparken daha sonra yapılacak değerlendirmeler için not almayı unutmayın vb.

Yukarıda görüldüğü gibi performans görevlerinde velilerin görevleri açıkça belirtilebilir. İşbirlikli öğrenmenin aşamaları gibi her aşamada öğrencilerin neler yapacağı belirlenerek performans görevleri oluşturulabilir. Bu aşamalar doğrultusunda performans görevlerinin öğrenciye, öğretmene ve veliye yükledikleri sorumluluklar bulunmaktadır. Performans görevleri gerçekleştirilirken her aşamada yapılması gerekenler öğrenci ve velilere açıkça belirtilmelidir. Bunun açıkça belirtilmediği zaman öğrencilerin performans görevlerini anne babalarına yaptırdıkları veya internet salonları aracılığıyla yaptıkları yapılan araştırmalarda (Akdağ ve Çoklar, 2009; Bal, 2012; Güvey, 2009; Yücel, 2007 ) görülmektedir.

Öğrencilerin okulda olmadığı zamanlarda veliler çocuğun evdeki çalışmalarını yakından görebilme şansına sahiptir. Dolayısıyla çocuğun okul dışındaki faaliyetleri konusunda en objektif olabilecek kişiler çocukların anne-babalarıdır. Bu yüzden anne-babalar çocuğun öğrenme sürecine katılmalarının yanı sıra öğrencinin değerlendirme sürecine de katılmalıdır. Ayrıca öğrenci süreç sonunda öğrenmelerini ya da ortaya koymuş olduğu ürünü sunarken anne babalar mutlaka sunumu izlemelidir. Bu amaçla oluşturulacak kontrol listeleri, dereceli puanlama anahtarları veya veli değerlendirme formları ile anne babalar çocuğun evdeki, süreçteki ve sunumdaki performanslarını değerlendirebilir.

Yapılacak bu değerlendirme öğretmenlerin ev ortamında göremedikleri öğrencilerin çalışma performanslarını, velilerin gözleyerek kontrol etmelerini sağlayacak ve yapılacak adil değerlendirmelerle hem veliye sorumluluk yüklenecek hem de öğretmen çocuğun ev ortamında nasıl çalıştığı hakkında bilgi sahibi olacaktır. Böyle bir çalışma sonrasında çocuk adil bir şekilde değerlendirildiğinin farkına vararak çalışmalarında daha planlı bir yol izlemeye gidebilecektir. Ayrıca hem evde hem de okulda farklı yöntem ve tekniklerle değerlendirildiğini bilen öğrenci, başarısının sadece belli bir zaman diliminde yapılan kâğıt sınavlarıyla sınırlı olmadığının farkına varıp çalışmalarını bu doğrultuda yürütecektir.