Pazarlama - İSTANBUL ANADOLU YAKASI ELEKTRİK DAĞITIM A.Ş YILI RAPORU

Şirket, pazarlama satış ve dağıtım faaliyetlerini; EPDK’dan temin edilmiş biri elektrik dağıtım, diğeri elektrik perakende satış faaliyeti olmak üzere iki ayrı lisans hükümleri çerçevesinde elektrik piyasasına ilişkin kanun, tebliğ, genelge ve EPDK kararlarına göre yürütmektedir.

Söz konusu faaliyetler; “Müşteriler müdürlüğü”, “Müşteri hizmetleri başmühendisliği”, “Tahakkuk tahsilat ve kaçak takip müdürlüğü”, “Kaçak takip şefliği”, “Tahakkuk şefliği”, “Abonman şefliği”, “İşletme müdürlükleri” eliyle yerine getirilmektedir.

“Dağıtım Şirketleri Görev, Yetki ve Sorumluluklar Yönergesi”nde Şirketin ana hizmet birimleri içinde yer alan Elektrik Müşteri Hizmetleri Müdürlüğü ve Tahakkuk Tahsilat ve Kaçak Takip Müdürlüğü;

EPDK ile olan ilişkileri yürütmek, yürürlükteki mevzuatları takip etmek, abone ve faturalama işlemlerini sağlamak; müşteri ihtiyaçlarının analiz ve yönetimi ile müşteriye ait bilgilerin kayıt altına alınmasını ve güncel tutulmasını sağlamak;

sayaçların ve ölçü devrelerinin test edilmesi, sayaç okuma, Bağlantı ve Sistem Kullanım Anlaşmaları ile Perakende Satış Sözleşmeleri, açma / kesme işlemleri dahil olmak üzere sayaç ve ölçü devreleriyle ilgili tüm hizmetlerin yürütülmesini sağlamak;

kayıp-kaçak elektrikle ilgili denetim ve kontrolü sağlamak; tahakkuk işlemlerinin yürütülmesini sağlamak; talep tahminleri ve tarifelere ilişkin işlemlerin yürütülmesini sağlamak; verimliliği artırıcı ürün ve hizmetleri geliştirmek, pazar araştırması gibi faaliyetlerin yürütülmesini sağlamak; elektrik enerjisi alım işlemlerinin yürütülmesini sağlamak; risk yönetimi kapsamında rekabetçi yapı altında kritik önem kazanacak olan enerji alım-satım stratejisinin pazar araştırması ile birlikte oluşturulmasını sağlamak Şeklindeki görev yetki ve sorumluluklar ile donatılmış bulunmaktadır.

1 – Satışlar :

a) Satış programı ve uygulaması :

Şirketin, 2012 yılı faaliyet döneminde gerçekleştirdiği satışların abone grubu bazında ayrıntısı, program ve önceki yıl değerleriyle birlikte aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.

Sayıştay

yürütülmesini sağlamak; talep tahminleri ve tarifelere ilişkin işlemlerin yürütülmesini sağlamak; verimliliği artırıcı ürün ve hizmetleri geliştirmek, pazar araştırması gibi faaliyetlerin yürütülmesini sağlamak; elektrik enerjisi alım işlemlerinin yürütülmesini sağlamak; risk yönetimi kapsamında rekabetçi yapı altında kritik önem kazanacak olan enerji alım-satım stratejisinin pazar araştırması ile birlikte oluşturulmasını sağlamak Şeklindeki görev yetki ve sorumluluklar ile donatılmış bulunmaktadır.

1 – Satışlar :

a) Satış programı ve uygulaması :

Müşteri grupları

2011 yılı 2012 yılı Gerçekleşme ProgramGerçekleşme MiktarDeğer MiktarDeğer MiktarıDeğer Abone sayısı MWh%Bin TL kr/kWh MWh%Bin TL kr/kWh MWh%Bin TL kr/kWh Adet% Mesken3.949.094 50,6 868.05421,984.117.157 54,1 918.64922,313.976.680 51,1 1.085.075 27,292.061.603 83,65 Ticarethane 1.665.450 21,4 388.72223,341.500.000 19,7 334.69322,311.631.576 21,0 315.84319,36328.99613,35 Sanayi 1.298.259 16,6 245.45818,911.000.000 13,1 223.12622,311.285.199 16,5 311.79824,262.3970,10 Resmi daire311.5114 68.586 22,02339.0004,575.64022,31314.4564,083.991 26,713.3050,13 Belediye 83.924 1,118.791 22,39290.0003,864.707 22,31172.9392,246.192 26,716.5890,27 Tarımsal sulama 4840 10521,691.0000,022322,305290,014427,22980,00 Genel aydınlatma 182.1022,339.073 21,460 0,00 10.094 0,12.75827,321.3990,06 Şantiye 45.743 0,610.343 22,61100.0001,322.313 22,3150.231 0,613.726 27,3345.406 1,84 İçme suyu197.4182,539.437 19,98 0,0 216.4332,857.809 26,713360,01 KİT7.8160,11.54419,75100.0001,322.314 22,31104.7481,327.978 26,71 0,00 Diğer57.260 0,712.045 21,04170.0002,237.926 22,3115.431 0,24.12226,711.4350,06 reaktif tüketim+güç bedeli - 23.342 - 25.949 Otoprodiktörler ve serbest tüketiciler- 129.973- 150.10812.989** 0,53 T o p l a m7.799.061 99,9 1.845.473 21,707.617.157 100,01.699.591 0,007.778.316 100,02.125.492 25,062.464.549 100,00

2012 yılında tahakkuk etmiş net satış gelirleri toplamı 2,1 milyar TL’nin; 1,6 milyar TL’si (net enerji bedeli 1,4 milyar TL, kayıp enerji bedeli 259,5 milyon TL) perakende satış hâsılatına, 364,7 milyon TL’si (dağ.sistem kullanım bedeli 338,8 milyon TL, reaktif bedel 22,9 milyon TL, güç bedeli 2,9 milyon TL) dağıtım sistemi kullanım bedeline, 41,2 milyon TL’si (perakende satış hiz.bedeli 30,85 milyon TL, sayaç okuma bedeli 10,3 milyon TL) perakende satış hizmetleri hâsılatına, 83,8 milyon TL’si iletim bedeline aittir.

Şirket, 2012 yılı elektrik satışlarının ağırlıklı olarak %80,6’sı mesken, ticarethane ve sanayi tarife grubuna tabi abonelere, %19,4’ünü ise diğer abone gruplarına yapmıştır.

Şirket, faaliyet bölgesindeki elektrik dağıtım hizmeti pazarında doğal tekel konumunda olup, perakende elektrik satışı ve perakende satış hizmetleri pazarında ise rekabete açık piyasa yapısına geçiş sürecini yaşamaktadır.

EPDK’nın serbest tüketici olma limitini 2002 yılından bu yana sürekli düşürerek, 2012 yılı için 25.000 kWh/yıl olarak uygulamasıyla birlikte, serbest tüketici sayısında ve piyasa açıklık oranında hızlı artış yaşanmış; 2011 yılında 10.547 adet olan serbest tüketici sayısı 2012 yılında %81 artarak 12.985 olmuştur.

Şirketin, 2012 yılında dağıtım sisteminde sunduğu 10,766 milyon kWh/yıl miktarındaki brüt elektrik enerjisinin, 8, 480 milyon kWh/yıl kısmı kendi abonelerine, 2, 286 milyon kWh/yıl kısmı ise serbest tüketicilere ait olup, fiili piyasa açıklık oranı

%21,2 seviyesine ulaşmıştır. Böylece Şirketin perakende elektrik satışı ve perakende satış hizmetleri pazarındaki payı %78,8 oranına gerilemiştir.

Görüleceği üzere, perakende elektrik satışı pazarında yaşanan rekabete açık piyasa yapısına geçiş süreciyle birlikte, Şirketin 2011 yılında 7,8 milyar kWh miktarındaki net enerji satışları, 2012 yılı için de 7,8 milyar kWh olarak gerçekleşmiş, ancak net satış hasılatı artmıştır. Satılan elektrik miktarı değişmezken satış hâsılatının yükselmesi, yıl içerisinde yaşanan tarife artışlarından kaynaklanmıştır.

Bu çerçevede, Şirketin dağıtım bölgesine esas kayıp kaçak parametresi, oran ve miktar bazında aşağıda gösterilmiştir.

AYEDAŞ

2011 yılı 2012 yılı

Alınan Enerji

(MWh) Satılan Enerji (MWh)

Kayıp ve Kaçak

Alınan Enerji

(MWh) Satılan Enerji (MWh)

Kayıp ve Kaçak

(MWh) (%) (MWh) (%)

8.504.850 7.799.061 705.789 8,30 8.480.283 7.778.316 701.967 8,28

Şirketin elektrik maliyetinde önemli artışlara neden olan kayıp-kaçak parametresi, oran olarak incelemenin yanı sıra miktar olarak incelendiğinde; 2011 yılında 705.789 MWh olan toplam kayıp enerji miktarının, 2012 yılına gelindiğinde azalan enerji tüketimi ile doğru orantılı olarak 701.967 MWh’e düştüğü görülmüştür.

2012 yılı ortalama enerji alım fiyatı 17,78 Kr/kWh üzerinden hesaplandığında, 701.967MWh/yıl seviyesindeki kayıp-kaçak enerji miktarının cari dönem için Şirkete maliyeti 124,8 milyon TL’dir.

Sayıştay

Şirket, 2012 yılı elektrik satışlarının ağırlıklı olarak %80,6’sı mesken, ticarethane ve sanayi tarife grubuna tabi abonelere, %19,4’ünü ise diğer abone gruplarına yapmıştır.

%21,2 seviyesine ulaşmıştır. Böylece Şirketin perakende elektrik satışı ve perakende satış hizmetleri pazarındaki payı %78,8 oranına gerilemiştir.

Bu çerçevede, Şirketin dağıtım bölgesine esas kayıp kaçak parametresi, oran ve miktar bazında aşağıda gösterilmiştir.

8.504.850 7.799.061 705.789 8,30 8.480.283 7.778.316 701.967 8,28

Şirketin dağıtım bölgesindeki 2012 yılı kaçak ve usulsüz elektrik kullanımlarının tespitine ait detaylı bilgiler aşağıda gösterilmiştir.

2012 yılında taraması yapılan abonelerden kaçak ve usulsüz elektrik kullandığı tespit edilen 14.010 abone hakkında tutanak düzenlenip, 40,1 milyon kWh miktarındaki enerji tahakkuka bağlanmıştır. Cari dönemde ilgili savcılıklara havale edilen suç dosyası sayısı 6.405 adet olup, Şirketin kaçak ve usulsüz elektrik kullananların tespiti ve önlenmesinde gösterdiği performans, her halükarda önceki dönem değerlerinin gerisinde kalmıştır.

Kayıp ve kaçak sorunu ile ilgili olarak; Tahakkuk Tahsilat ve Kaçak Takip Müdürlüğünün 2012 yılı faaliyet ve işlemleri üzerinde yapılan inceleme ve denetim çalışmaları neticesinde;

Teknik kayıpların, dağıtım şebekesinde doğal olarak meydana gelen kayıplar ile ölçü devrelerinde çeşitli nedenlerle meydana gelen arızalardan oluştuğu; tahakkuksal kayıpların ise ağırlıklı olarak kaçak ve usulsüz elektrik kullanımından, abonelere ait sayaç/ölçü devre bilgilerindeki kimi hatalı kayıtlardan, serbest tüketici abonelerin ölçü devre kontrollerinin etkili şekilde yapılmasını sağlayacak teknik alt yapı yetersizliklerinden ve henüz tam olarak devreye alınamamış olan Otomatik Sayaç Okuma Sistemi (OSOS) kapsamında bölgesel olarak Dağıtım Merkezinden beslenen ilçelerde söz konusu dağıtım merkezine sayaç konulmak suretiyle bölgesel enerji zimmeti uygulamasına geçilemediğinden kaynaklandığı görülmüştür.

EPDK’nın 10.04.2011 tarih ve 27901 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Otomatik Sayaç Okuma Sistemlerinin kapsamına ve Sayaç Değerlerinin Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar” gereğince Şirkette bu konudaki yatırımlar hız verilmiştir.

İnceleme tarihi (Haziran-2013) itibariyle yapılan incelemelerde 2.400 civarında büyük tüketimli abonenin ve aylık tüketim miktarının %47’sinin OSOS ile sayaçlarının okunduğu ve kontrol edildiği görülmüştür. Bu surette OSOS ile okumada sistemin tam rantabl çalışması ile hedeflenen okuma oranının % 60 civarında olduğu göz önüne alınırsa Şirketin bu hedefe yaklaştığı görülmektedir.

EPDK tarafından her dağıtım şirketi için performansları da dikkate alınarak ayrı ayrı belirlenen hedef kayıp-kaçak parametresinde, düşük performanstan dolayı gerçekleşen yüksek kayıp-kaçak düzeyinin yol açtığı ek maliyetlerin dağıtım şirketlerinin üzerlerinde bırakıldığı ve öngörülen kayıp-kaçak hedeflerinden pozitif ve negatif sapmaların doğrudan gelir tavanına yansıtıldığı bir mekanizma dahilinde Şirketin dağıtım bölgesinde son dönemlerde artış eğilimi göstererek 2012 yılı için

fiyatı 17,78 Kr/kWh üzerinden işletmeye maliyeti 124,8 milyon TL’ye ulaşan kayıp ve kaçakların azaltılması doğrultusunda;

Hat ve trafo kayıpları ile dağıtım şebekesine ilişkin diğer teknik kayıpların kabul edilebilir düzeylere çekilmesinin yanı sıra, kaçak ve usulsüz kullanımdan kaynaklanan tahakkuksal kayıpların tamamen önlenerek, mevcut kayıp kaçak parametresinin kademeli geçiş sürecini öngören 2011-2015 dönemine ait hedef kayıp kaçak oranı (%6,61) düzeyine düşürülebilmesi için gereken her türlü teknik, idari ve hukuksal önlem ve uygulamaların etkin şekilde hayata geçirilmesi gerekmektedir.

b) Satış fiyatları:

-Geçiş dönemi (2006-2012) tarife bileşenleri ve ulusal tarife uygulaması:

Elektrik enerjisi sektöründe hedeflenen serbestleşmenin temel amacı, sistemin verimliliğini artırarak tarifelerin düşürülmesini sağlamaktır. Bu bağlamda tarifeler, maliyet tabanlı olarak, kayıp/kaçağa ve işletme verimliliğine ilişkin önceden tespit edilmiş ve iyileştirme öngören hedeflere göre planlanmış yeni bir tarife metodolojisi çerçevesinde belirlenmektedir.

2006 – 2010 yılları arasındaki beş yıllık ilk uygulama dönemi (geçiş dönemi), maliyete dayalı tarife yapısına geçiş süreci olarak belirlenmiştir. 09.07.2008 gün ve 5784 sayılı Kanun ile 4628 sayılı Kanunda değişiklikler yapılmış, 31.12.2010 olarak belirlenen geçiş dönemi, 31.12.2012 tarihine ötelenmiş, bu süre 31.01.2013 tarih ve 28545 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6408 sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu İle Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” un 3 üncü maddesi ile 31.12.2015 tarihine kadar uzatılmıştır.

Söz konusu gelir gereksinimleri dağıtım ve perakende hizmetleri için öngörülen giderleri karşılamakta ve hedef kayıp/kaçak miktarı için bir karşılık içermektedir. Dağıtım şirketleri, EPDK onaylı “ulusal tarife”lerin süreleri sona erdikten sonra Elektrik Piyasası Tarifeler Yönetmeliğine ve ilgili yönetmeliklere uygun olarak tarifeleri kendileri metodoloji çerçevesinde hazırlayarak EPDK onayına sunacaklardır. Ulusal tarife, aynı tüketici sınıfına dahil tüketicilere ülke çapında aynı tarife ile elektrik satılmasıdır.

Geçiş dönemi, maliyet tabanlı olmayan mevcut tarife sisteminden, hedeflenen maliyet tabanlı yapıya sorunsuz ve aşamalı bir geçiş sağlayacak şekilde tasarlanmış;

2012 yılına gelindiğinde, abone gruplarının büyük çoğunluğunda maliyet tabanlı tarifelere geçilmesi öngörülmüştür.

Sonuç olarak geçiş dönemi süresince ulusal tarifenin uygulanması sonucu bazı bölgeler, belirlenmiş olan gelir tavanlarının üzerinde gelir elde ederken, diğerleri gelir tavanının altında kalmaktadır. EPDK, uygulamaya koyduğu fiyat eşitleme mekanizması sayesinde bölgeler arası gelir transferi yaparak elde edilen gelir ile hedeflenen gelir tavanı arasındaki farkı ortadan kaldırmaktadır.

Öte yandan, özellikle 2008 yılı dağıtım şirketleri açısından, fiyatlandırma mekanizmasında önemli değişikliklerin yaşandığı bir yıl olmuştur. Nitekim, başta TEDAŞ olmak üzere elektrik tedarik zinciri içinde yer alan enerji KİT’lerinin mali açıdan sağlıklı ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulması amacıyla, “Enerji

Sayıştay

fiyatı 17,78 Kr/kWh üzerinden işletmeye maliyeti 124,8 milyon TL’ye ulaşan kayıp ve kaçakların azaltılması doğrultusunda;

b) Satış fiyatları:

-Geçiş dönemi (2006-2012) tarife bileşenleri ve ulusal tarife uygulaması:

Geçiş dönemi, maliyet tabanlı olmayan mevcut tarife sisteminden, hedeflenen maliyet tabanlı yapıya sorunsuz ve aşamalı bir geçiş sağlayacak şekilde tasarlanmış;

2012 yılına gelindiğinde, abone gruplarının büyük çoğunluğunda maliyet tabanlı tarifelere geçilmesi öngörülmüştür.

KİT’lerinin Uygulayacağı Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Mekanizmasının Usul ve Esasları” YPK’nın 14.02.2008 tarih ve 2008/T-5 sayılı kararı ile kabul edilmiştir. Söz konusu mekanizma uyarınca, TEDAŞ’ın her yıl için 01 Ocak, 01 Nisan, 01 Temmuz ve 01 Ekim aylarında fiyat ayarlaması yapması öngörülmüştür. Ayrıca, “ 20 Dağıtım Şirketinin İlk Uygulama Dönemine İlişkin Gelir Düzenlemesi Hakkında Tebliğ”

uyarınca dengesizlikten kaynaklanan fiyatların (PMUM maliyetleri) tarifelere yansıtılması sağlanmıştır. Böylece maliyet esaslı tarife metodolojisine uygun olarak serbest piyasadan alınan elektriğin maliyeti enerji alım maliyetine dahil edilmiştir.

28.12.2010 tarihli ve 2999 sayılı EPDK kararı ile önceki dönem uygulanan tarife tabloları; 4628 sayılı Kanunun geçici 9 uncu maddesi, YPK’nın 14.2.2008 tarihli ve 2008/T-5 sayılı kararı ile kabul edilen Enerji KİT’lerinin Uygulayacağı Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Mekanizması Usul ve Esasları, diğer ilgili mevzuat ile elektrik dağıtım şirketlerinin talepleri çerçevesinde güncellenerek onaylanmıştır.

EPDK’nın 29.12.2010 tarihli, 3002 sayılı kararıyla 01.01.2011 tarihinden itibaren uygulanmak üzere onaylanan “21 Dağıtım Şirketi İçin Tarife Uygulamalarına İlişkin Usul ve Esaslar” ile tarife bileşenlerine göre 01.Ekim.2012 tarihinde güncellenen Kr/kWh bazındaki tarife tablosu abone grupları itibarıyla aşağıda gösterilmiştir.

Yukarıdaki tarife tablosunda abone grubu bazında kayıtlı perakende satış tarifeleri kapsamındaki uygulamalar, tedarikçisi dağıtım şirketi olan tüm tüketicileri kapsamaktadır. Tek Zamanlı Tarife; günün tüm zamanlarında tüketilen elektrik enerjisi için, ilgili bileşenlerden oluşan ve tek fiyat olarak uygulanan tarifedir. Çok Zamanlı Tarife; günün belirlenmiş olan farklı zaman dilimlerinde tüketilen elektrik enerjisi için ilgili bileşenlerden oluşan ve farklı zaman dilimleri için farklı fiyat uygulanan tarifedir.

Çok zamanlı tarifelerin uygulanması bakımından; Gündüz dönemi: Saat 06-17, Puant dönemi: Saat 17-22, Gece dönemi: Saat 22-06 arasındaki dönemlerdir.

Buna göre, yukarıdaki tarife tablosunda yer alan abone gruplarından tek zamanlı ölçüm sayacı (mekanik sayaç) kullananlara 01.Ekim.2012 tarihinden itibaren günün 24 saatinde örneğin mesken aboneleri için altı bileşenin toplam birim değeri olan 29,386 Kr/kWh tek zamanlı tarife uygulanırken, çok zamanlı ölçüm sayacına (elektronik sayaç) sahip ve çok zamanlı tarife uygulamasına geçen örneğin mesken abonesi için günün 06 - 17 saatleri arası elektrik tüketiminde 26,729 Kr/kWh gündüz tarifesi, 17 - 22 saatleri arası 41,343 Kr/kWh puant tarife, 22 - 06 saatleri arasında 15,800 Kr/kWh gece tarifesi değerleri uygulanmış; söz konusu tarife değerlerine ayrıca BTV, TRT Payı, Enerji Fonu ve KDV’den oluşan vergi ve diğer kesintiler bileşeni de ilave edilmek suretiyle gerekli faturalama işlemleri yapılmıştır.

2011 yılında tüketicileri doğrudan etkileyen bir başka EPDK Kurul kararı da TRT payı ile ilgilidir. EPDK’nın 01.02.2011 tarih ve 3065 karar sayılı toplantısında;

09.07.2008 tarihli ve 5784 sayılı Kanun ile 04.12.1984 tarihli ve 3093 sayılı Türkiye Radyo Televizyon Gelirleri Kanununun 4 üncü maddesinin (c) bendinde yapılan düzenleme ve 28.12.2010 tarihli ve 2999 sayılı Kurul Kararı uyarınca, nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişiler tarafından; iletim, dağıtım, sayaç okumaya ilişkin perakende satış hizmeti ve kayıp enerjiye ilişkin bedeller hariç olmak üzere, net enerji ve sayaç okuma dışındaki perakende satış hizmeti bedelleri toplamının TRT payının hesaplanmasında dikkate alınmasına karar verilmiştir.

Ancak, 01.02.2011 tarihli ve 3065 sayılı EPDK Kurul kararına karşı TRT Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından Danıştay 13. Dairesinde açılan davaya ilişkin söz konusu 13. Dairenin 26.10.2011 tarihinde vermiş olduğu 2011/665 Esas sayılı yürütmeyi durdurma kararı 29.11.2011 tarihinde EPDK’ya tebliğ edildiğinden, bundan böyle TRT payına ilişkin yapılacak uygulamalar değinilen Danıştay Kararı dikkate alınarak yerine getirilecektir.

Nitekim, EPDK’nın 01.03.2012 tarihli, 3717-13 Karar sayılı toplantısında;

“Danıştay 13. Dairesinin 2011/665 Esas sayılı kararı ile 3065 sayılı Kurul Kararının yürütmesinin durdurulmuş olması nedeniyle TRT payına ilişkin uygulamanın 01.02.2011 tarihinden itibaren Danıştay 13. Dairesinin 2011/665 sayılı kararı çerçevesinde yapılmasına” karar verilmiştir.

2012 yılı tarife bileşeni uygulamalarında “Sayaç okumaya ilişkin perakende satış hizmet bedeli” okuma başına sabit değer olarak belirlenirken, diğer beş tarife bileşeni ise 2011 yılında olduğu şekilde belirlenmiştir.

2- Mamul, yarı mamul ve ticari mallar stokları:

Elektriğin fiziksel yapısı, elektriğin diğer ürün ve mallardan farklı bir şekilde ele alınmasını gerektirmektedir. Bu farklılığın temelinde elektrik şebekesinin elektrik enerjisini depolayamaması yatmaktadır. Bu nedenle elektrik üretimi ile tüketimi anlık

Belgede İSTANBUL ANADOLU YAKASI ELEKTRİK DAĞITIM A.Ş YILI RAPORU (sayfa 61-69)