TARÝHTE ÝLKLER
• Osmanlýlarla Bizans’ýn yaptýðý ilk savaþ Koyunhisar Sava-þý’dýr.
• Aþiretten beyliðe geçiþ ilk defa Osman Bey döneminde ol-muþtur.
• Osmanlýlarda beylikten devlete geçiþ ilk defa Orhan Bey za-manýnda gerçekleþtir.
• Ýlk Osmanlý Müderrisi Kayserili Davut’tur.
• Ýlk Osmanlý veziri Alaaddin Paþa’dýr.
• Ýlk Osmanlý Kadýsý Karamanlý Dursun Fakih’tir.
• Osmanlýlarda ilk vakýf Orhan Bey tarafýndan kurulmuþtur.
• Ýlk divan teþkilatý Orhan Bey tarafýndan kurulmuþtur.
• Ýlk düzenli orduyu Orhan Bey kurmuþtur. (yaya ve müsellem)
• Ýlk defa Orhan Bey zamanýnda donanmaya sahip olundu.
• Ýlk Osmanlý Medresesi Orhan Bey tarafýndan Ýznik’te kurul-muþtur.
• Osmanlýlar Rumeli’ye ilk defa Orhan Bey’in kardeþi Süley-man Paþa ile olmuþtur.
• Ýlk Osmanlý tersanesi Karamürsel’de Orhan Bey tarafýndan kurulmuþtur.
• Rumeli’ye ilk geçiþ Çimpe Kalesi’nin alýnmasýyla gerçekleþ-miþtir.
• Osmanlýlarýn Rumeli’deki ilk üssü Çimpe Kalesidir.
• Ýlk Osmanlý Parasý Osman Bey tarafýndan bastýrýlmýþtýr.
• Osmanlýlara katýlan ilk beylik Karesioðullarýdýr.
• Anadolu Türk birliðini saðlama faaliyetleri ilk defa Orhan Bey döneminde baþladý.
• Ýlk denizcilik faaliyetleri Orhan Bey döneminde baþladý.
• Ýlk Osmanlý donanmasý Karesioðullarýndan alýnan donanmadýr.
• Bizans ile yapýlan ilk büyük savaþ Maltepe Savaþý’dýr.
• Ýlk gümüþ para Orhan Bey döneminde basýlmýþtýr.
• Ankara Savaþý’ndan sonra Osmanlý’ya katýlan ilk beylik Sa-ruhanoðullarýdýr.
• Topçu ocaðý ilk defa I. Murat tarafýndan kurulmuþtur.
• Top ilk defa I. Kosova’da kullanýlmýþtýr. (1389)
• Ýlk eyalet I. Murat döneminde oluþturuldu.
• Karamanoðullarý ile ilk defa I. Murat zamanýnda savaþýlmýþtýr.
• Osmanlýlar Haçlýlarla ilk defa Sýrpsýndýðý’nda karþýlaþmýþlar-dýr. (1364)
• Osmanlýlarda sultan ünvanýný kullanan ilk padiþah I. Mu-rat’týr.
• Yeniçeri Ocaðý ilk defa I. Murat zamanýnda kurulmuþtur.
• Acemioðlanlar Ocaðý ilk defa I. Murat zamanýnda kurulmuþtur.
• Veziriazam, Kazasker, Defterdar, Niþancý ilk defa I. Murat zamanýnda divan üyesi olmuþtur.
• Ýlk veziriazam Çandarlý Halil Paþa’dýr. (I. Murat)
• Merkezi otoriteyi güçlendirmek amacýyla egemenlik anla-yýþýnda deðiþiklik ilk defa I. Murat döneminde yapýlmýþtýr.
(Ülke padiþah ve oðullarýnýndýr.)
• Rumeli Beylerbeyliði ilk defa I. Murat devrinde kurulmuþtur.
(ilk eyalet)
• Pencik sistemi ilk defa I. Murat zamanýnda uygulanmýþtýr.
• Sultan ünvaný kullanan ilk hükümdar I. Murat’týr.
• Sancak valiliðinden gelen ilk hükümdar I. Murat’týr.
• Orta Avrupa ticaret yolunun ilk defa ele geçirilmesi Çirmen Savaþý ile olmuþtur.
• Çeyiz yoluyla Osmanlý topraklarýna katýlan beylik Germiya-noðullarý beyliðidir.
• Týmar sistemi ilk defa I. Murat devrinde oluþturulmuþtur.
• Ýlk mali teþkilat I. Murat devrinde oluþturulmuþtur.
• Osmanlý Devleti’nin ilk yenilgisi Ploþnik Savaþý’dýr. (1388)
• Osmanlý tarihinde Anadolu Türk birliðini ilk defa Yýldýrým Ba-yezid saðlamýþtýr.
• Orta Avrupa’nýn kapýlarý Osmanlýlara Niðbolu Zaferi ile açýl-mýþtýr. (1396)
• Ýngiltere ve Fransa’nýn katýldýðý ilk haçlý savaþý Niðbolu Sa-vaþýdýr.
• Yýldýrým Bayezýd Niðbolu Savaþý’ndan sonra “Sultan-ý Ýklimi Rum ünvanýný almýþtýr.”
• Anadolu Türk birliðinin ilk defa bozulmasý Ankara Savaþý so-nucunda olmuþtur.
• Osmanlý’yý Balkanlar’da yenmenin mümkün olmadýðý Niðbolu Savaþý’yla anlaþýlmýþtýr.
• Ankara Savaþý’ndan sonra Osmanlý Devleti’nin ilk hakimi-yet alanýnda aldýðý beylik Saruhanoðullarýdýr.
• Ýlk büyük tersane Yýldýrým Bayezýd döneminde yapýlan Geli-bolu tersanesidir.
• Osmanlý Devleti’ni tehdit eden ilk doðulu devlet Timurlardýr.
• Ýstanbul’da yapýlan ilk hisar I. Bayezýd’in yaptýrdýðý Anadolu Hisarýdýr. (Güzelcehisar)
• Dini ve sosyal içerikli ilk isyan Þeyh Bedreddin isyanýdýr.
• Osmanlýlarda taht kavgasý ilk kez Fetret döneminde (1402–1413) olmuþtur.
• Enderun mektebi ilk defa II. Murat zamanýnda kurulmuþtur.
• Devþirme sistemi ilk kez II. Murat zamanýnda kurulmuþtur.
• Yeniçeriler ilk defa 1444 yýlýnda II. Murat’ýn tahtý terk etmesi üzerine isyan etmiþlerdir. (Buçuk Tepe isyaný.)
• Ýki kez tahta çýkan ilk padiþah II. Murat’týr.
• Oðlu tarafýndan tahta geçirilen ilk padiþah II. Murat’týr.
• Ýlk defa doðu klasikleri Türkçeye II. Murat zamanýnda çev-rilmiþtir.
• Osmanlýlarla Haçlýlar arasýnda ilk antlaþma Edirne-Segedin
antlaþmasýdýr.
• Osmanlý Devleti’nde ilk defa sýnýr kavramýndan Edirne-Sege-din anlaþmasýnda söz edilmiþtir. (Tuna Nehri)
• Ýlk deniz Savaþý Venediklilerle Çelebi Mehmet zamanýnda ya-pýlmýþtýr.
• Avrupalýlar Türkleri Balkanlardan atamayacaklarýný ilk kez II. Kosova’da anladýlar.
2. Osmanlý Yükselme Dönemi
• Osmanlý Devleti ilk defa tam merkeziyetçi devlet özelliðini Fatih döneminde kazanmýþtýr.
• Osmanlý Devleti’nin doðuda imzaladýðý ilk antlaþma Amas-ya Antlaþmasý’dýr. (1555-Ýran)
• Havan topu ilk kez Ýstanbul’un fethinde kullanýlmýþtýr.
• Vezirler ilk defa Fatih zamanýnda kul sistemi ile seçilmeye baþlandýlar.
• Kubbealtý vezirleri ilk defa Fatih döneminde atanmýþtýr.
• Osmanlý Devleti’nin ilk yazýlý kanunlarý Kanunname-i Ali Os-man’dýr.
• Balkanlarýn fethini tamamlayan ilk padiþah Fatih Sultan Mehmet’tir.
• Fatih kanunnamesi Osmanlýlarýn ilk yazýlý kanunlarýdýr.
• Osmanlý’nýn Ýlk altýn parasýný Fatih bastýrmýþtýr.
• Ýlk kapitülasyonlar Fatih tarafýndan Venedikliler’e verilmiþtir.
• Sadrazamlar ilk defa Fatih zamanýnda divana baþkanlýk et-meye baþladýlar.
• Ýpek yolu Fatih’in Kýrým’ý fethetmesiyle ilk defa Osmanlý de-netimine geçmiþtir.
• Ýlk defa klasik Türk – Osmanlý mimari tarzý uygulanmýþtýr.
• Fatih döneminde Karadeniz ilk defa Türk gölü haline gelmiþ-tir.
• Dünya’da yivli–setli toplar ilk defa II. Bayezid zamanýnda ya-pýlmýþtýr.
• Yeniçerilerin ilk isyaný II. Murad Döneminde Fatih’in ilk hü-kümdarlýðý sýrasýnda meydana gelmiþtir. (Buçuktepe isyaný)
• Culüs Bahþiþi ilk defa Fatih Sultan Mehmet zamanýnda veril-miþtir.
• Ýlk uluslararasý üniversite Fatih Sultan Mehmet devrinde yapýlan Sahn-ý Seman medresesidir.
• Fatih döneminde ilk defa üniversite yabancý bilim adamlarýn-dan yararlanmýþtýr.
• Surlarý yýkabilecek çapta ilk büyük toplar (þahi) Fatih dev-rinde döktürülmüþtür.
• Ýlk defa Fatih devrinde gemiler karadan denize indirilmiþtir.
• Osmanlý Devleti, imparatorluk özelliðini Fatih devrinde Bi-zans’ýn yýkýlmasýyla kazanmýþtýr.
• Ýlk defa Anadolu ve Rumeli toprak bütünlüðü Ýstanbul’un fethiyle saðlanmýþtýr.
• Boðazlar ilk defa Fatih devrinde Osmanlý egemenliðine gir-miþtir.
• Ortodoks Patrikhanesi ilk defa Fatih devrinde himaye altýna alýnmýþtýr.
• Avrupa’ya ilk defa denizden sefer yapan padiþah Fatih’tir.
(Otranto)
• Ýlk defa Memlüklerle iliþkilerin bozulmasý Fatih devrinde ol-muþtur.
• Toplarýn ilk kez kullanýldýðý meydan savaþý Otlukbeli savaþýdýr.
• Osmanlý – Safevi iliþkileri ilk defa II. Bayezýd döneminde baþlamýþtýr. (Sokullu Ýsyaný)
• Kýrým ile kara baðlantýsý Boðdan Seferi’yle II. Bayezýd döne-minde saðlanmýþtýr.
• Anadolu’da Þii kýþtýrmasý sonucu çýkan ilk isyan II. Bayezýd dönemindeki Sahkulu Ýsyanýdýr.
• Bir iç meselenin ilk defa uluslararasý mesele haline gelme-si II. Bayezýd döneminde yaþanan Þehzade Cem Olayý’dýr.
• Avrupalýlar’ýn Osmanlý iç iþlerine karýþmasý ilk defa Þehza-de Cem Olayý sonundadýr.
• Oðlu tarafýndan tahttan indirilen ilk Osmanlý Padiþahý II.
• Celali isyanlarý ilk defa Yavuz Sultan Selim zamanýnda orta-ya çýkmýþtýr.
• Osmanlýlar’ýn Ýranla yaptýklarý ilk büyük savaþ Çaldýran Sa-vaþý’dýr. (1514)
• Ýlk Osmanlý halifesi Yavuz Sultan Selim’dir.
• Osmanlýlar’ýn Kuzey Afrika hakimiyeti ilk kez Mýsýr’ýn fethi ile baþlamýþtýr.
• Batý’ya sefer düzenlemeyen ilk padiþah Yavuz Sultan Se-lim’dir.
• Yavuz’un Mýsýr’ý fethiyle Baharat Yolu ilk kez Osmanlýlarýn eli-ne geçmiþtir.
• Kutsal topraklarý ele geçiren ilk padiþah Yavuz Sultan Se-lim’dir.
• Osmanlý – Cezayir iliþkileri ilk olarak Yavuz döneminde baþ-lamýþtýr.
• Güneydoðu Anadolu ilk defa Yavuz döneminde Osmanlý ha-kimiyetine girmiþtir. (Turnadað Savaþý)
• Orta Avrupa’nýn kapýlarýnýn açýldýðý ilk sefer Belgrad’ýn fet-hidir.
• ilk defa Orta Avrupa hakimiyeti Kanuni döneminde Mohaç Savaþý ile baþlamýþtýr.
• Akdeniz’de fethedilen ilk ada Rodos’tur.
• Kanuni’nin Rumeli’ye yaptýðý ilk sefer Belgrad Seferi’dir.
(1521)
• Viyana ilk defa Kanuni tarafýndan kuþatýlmýþtýr. (1528)
• Türkler Akdenizde üstünlüðü ilk defa Preveze Deniz Sava-þý’yla saðlamýþlardýr.
• Kanuni döneminde Akdeniz ilk defa Türk gölü haline gelmiþtir.
• Kanuni döneminde Ege ilk defa Türk gölü haline gelmiþtir.
• Þeyhülislam ilk defa Kanuni zamanýnda divan üyesi olmuþtur.
• Kaptan-ý Derya ve Reisülküttab ilk defa Kanuni zamanýnda divan üyesi olmuþlardýr.
• Osmanlýlarla Ýran arasýnda imzalanan ilk antlaþma Amasya
Antlaþmasýdýr. (1555)
TARÝHTE ÝLKLER
• Osmanlý Devleti’nin sýnýrlarý ilk defa Kanuni döneminde Basra Körfezi’ne ulaþmýþtýr.
• Hindistan’a sefer düzenleyen ilk Osmanlý padiþahý Kanu-ni’dir.
• Ýlk Kaptan–ý Derya Barbaros Hayreddin Paþa’dýr.
• Portekizlilerle ilk defa Kanuni döneminde deniz savaþý yapýl-mýþtýr.
• Orta Asya Türk Devletleri ile deniz yolu baðlantýsý kurma pro-jesini ilk baþlatan devlet adamý Sokullu Mehmet Paþa’dýr.
• Süveyþ kanalýný açmak isteyen ilk devlet adamý Sokullu’dur.
• Ordunun baþýnda sefere çýkmayan ilk padiþah II. Selim’dir.
• Ýstanbul’da doðan ve ölen ilk padiþah II. Selim’dir.
• Osmanlý tarihinde Kanun-i Kadim (Yeniçeri Ocaðý’na asker al-ma kanunu) ilk defa II. Murad zaal-manýnda bozulmuþtur.
• Ýlk Osmanlý donanmasý Ýnebahtý’da (1571) II. Donanma Çeþ-me’de (1770), III. donanma Navarin (1827), IV. donanma Si-nop’ta (1853) yakýlmýþtýr.
• Denizlerde ilk büyük yenilgi Ýnebahtý yenilgisidir.
3. Osmanlý Duraklama Dönemi
• Osmanlý Devleti’nin doðuda en geniþ sýnýrlara ulaþtýðý ant-laþma Ferhat Paþa Antant-laþmasý’dýr. (1590-Ýran)
• Þehzadelerin sancaða gönderilmesi uygulamasý ilk defa I.
Belgede
PRATİK TARİH DERS NOTLARI
(sayfa 64-67)