Ormanlar›n Gelifltirilmesi

Ormanlar›n gelifltirilmesi normal ve bozuk yap›daki bütün ormanlar›n bak›m, gençlefltirme ve rehabilitasyon gibi silvikültür faaliyetleri ile orman içi aç›kl›klar ve uygun arazilerde yap›lan yeni a¤açland›rmalarla orman alanlar›n›n geniflletilmesi faaliyetlerini içermektedir.

Ormanlar›n gelifltirilmesi faaliyetleri, 2 ana bafll›k alt›nda ele al›nmaktad›r.

2.3.2.1 Mevcut Ormanlar›n ‹yilefltirilmesi ve Gelifltirilmesi

Biyolojik ve ekolojik prensipler dikkate al›narak ormanlar›, kendisinden beklenen fonksiyonlar› devaml› ve en iyi flekilde yerine getirecek duruma ulaflt›rmak ve bunu devam ettirmek orman gelifltirmenin temel prensibini oluflturmaktad›r. Orman gelifltirme çal›flmalar›, orman› oluflturan a¤açlar›n yetifltirilmeleri, büyütülmeleri, ormanlar›n teknik bak›m müdahaleleriyle sa¤l›kl› ve stabil bir yap›ya kavuflturulmalar›, tür kar›fl›mlar›n›n düzenlenmesi, odun kalitesinin art›r›lmas›, olgunluk ça¤›na ulaflm›fl yafll› meflcerelerin gençlefltirilmesi, çok yönlü fonksiyonlar gören ormanlar›n kurulmas› ve yanan alanlar›n yeniden ormanlaflt›r›lmas› faaliyetlerini kapsar.

Ormanlar›n aktüel durumdan optimum duruma ulaflt›r›lmas›; gençlefltirme, rehabilitasyon, koruya tahvil, imar ve bak›m faaliyetleri yoluyla yap›lmaktad›r. Bu amaçla uygun silvikültürel teknikler kullan›larak ormanlar›n kapal›l›¤›n›n, servet, art›m ve kalitesinin art›r›lmas›, yafl ve çap s›n›flar›na dengeli da¤›l›m›n›n sa¤lanmas› ve dolay›s› ile verimsiz orman alanlar›n›n verimli hale getirilmesi amaçlanmaktad›r. Bu amaca ulaflmada ekolojik olan› yapma zorunlulu¤u ile ekonomik olan› bulma ve uygulama zorunlulu¤u vard›r.

2004 y›l› envanter rakamlar›na göre ülkemizde 21.188.747 hektar orman alan› mevcut olup, orman alanlar›n›n 10.621.221 hektar› verimli, 10.567.526 hektar› bozuk yap›da ormanlardan oluflmaktad›r.

Halen ormanlar›n verimli veya bozuk olarak tan›mlanmas› esas olarak meflçere örtüsünün kapal›l›k durumuna göre yap›lmakta ve % 11 kapal›l›¤›n üzerindeki ormanlar verimli, bunun alt›nda kapal›l›¤a sahip ormanlar bozuk olarak tan›mlanmaktad›r. Bozuk orman alanlar›n›n ›slah› sorumlulu¤u esas olarak Çevre ve Orman Bakanl›¤›nca yüklenilmifl olmakla birlikte, a¤açland›rma, erozyon kontrolü ve mera-otlak alanlar› ›slah çal›flmalar› AGM, bozuk ve baltal›k ormanlar›n imar› ve rehabilitasyonu çal›flmalar› OGM taraf›ndan yürütülmektedir.

% 37

% 50

Mevcut ormanlar›n süreklili¤inin sa¤lanmas›, kendisinden beklenen fonksiyonlar› yapabilecek biçimde düzenlenmesi ve iflletilmesi silvikültürel müdahalelerle gerçeklefltirilir. Silvikültür faaliyetler genel olarak bak›m ve gençlefltirme faaliyetlerini kapsar.

(a) Bak›m Faaliyetleri

Gençlik bak›m›, kültür bak›m›, s›kl›k bak›m›, aralama, rehabilitasyon, koruya tahvil vb. uygun silvikültürel müdahalelerle orman a¤açlar›n›n kapal›l›¤›n›n, servet, art›m ve kalitesinin art›r›lmas› ve meflcere dayan›kl›l›¤›n›n sa¤lanmas› amaçlanmaktad›r.

32

Grafik 8: Koruya Tahvil Program ve Gerçekleflmeler

Grafik 9: Gençlik Bak›m› Program ve Gerçekleflmeler

(b) Gençlefltirme Faaliyetleri

Gençlefltirme çal›flmalar› do¤al veya suni yolla yap›lmakta olup, ormanlar›n süreklili¤inin sa¤lanmas› için; yafllanm›fl, idare süresini tamamlam›fl veya herhangi bir flekilde (yang›n, afet vb) üzerindeki orman örtüsünü kaybetmifl alanlar ve orman içi aç›kl›klarda do¤al yolla (tohum) ve dikim yoluyla (suni) gerçeklefltirilen orman kurma çal›flmalar›d›r.

Grafik 11: S›kl›k Bak›m› Program ve Gerçekleflmeler

Grafik 12: ‹lk Aralama Bak›m› Program ve Gerçekleflmeler

Grafik 13: Do¤al Gençlefltirme Program ve Gerçekleflmeleri

Bugün ormanc›l›¤›m›z›n karfl› karfl›ya oldu¤u en büyük sorun, 10 milyon hektar› aflan bozuk ve yar› bozuk karakterdeki verimsiz orman alan›m›z›n ›slah edilememifl olmas›d›r. Son y›llarda Orman Genel Müdürlü¤ü, verimsiz orman alanlar›n›n h›zla rehabilite edilmesi yönünde bir dizi çal›flma yürütmektedir. Bu çal›flmalardan amaçlanan; bozuk ve 1 kapal› orman alanlar›n› mevcut a¤açlar›n orman›n geliflme dinami¤i ve büyüme enerjisinden faydalanmak, ekosistemi bozmadan yetiflme muhiti ›rklar›n› yerinde korumak suretiyle en az emek ve masrafla verimli koru ormanlar›na dönüfltürmektir.

Bu kapsamda

• A¤açland›rma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Eylem Plan› (2008-2012, AGM ile koordineli olarak),

• Ard›ç Ormanlar›n›n Rehabilitasyonu Eylem Plan› (2006-2015),

• Baltal›k Ormanlar›n Koruya Dönüfltürülmesi Eylem Plan› (2006-2015), • Bozuk Mefle Alanlar›n›n Rehabilitasyonu Eylem Plan› (2005-2014), • Mefle Ormanlar›n›n Rehabilitasyonu Eylem Plan› (2006-2015), • Her Köye Bir Orman Eylem Plan› (2007-2011),

• Sedir Ormanlar› Rehabilitasyonu Eylem Plan› (2005-2014), • Keçiboynuzu Eylem Plan› (2006-2015),

• F›st›kçam› Eylem Plan› (2006-2010), haz›rlanarak uygulamaya konulmufltur.

34

2.3.2.2 Orman Alanlar›n›n Geniflletilmesi

Ülkemizin orman varl›¤› ve ekolojik koflullar› dikkate al›nd›¤›nda, orman rejimi d›fl›ndaki uygun alanlar üzerinde gerçeklefltirilecek çok amaçl› a¤açland›rma/ormanlaflt›rma çal›flmalar› ile orman alanlar›n›n art›r›lmas›na ihtiyaç bulunmaktad›r.

Orman alanlar›n›n geniflletilmesi; a¤açland›rma, erozyon kontrolü ve yeflil kuflak a¤açland›rmas› faaliyetlerini kapsar.

Devletin hüküm ve tasarrufu alt›nda bulunan sahalarda ve hazineye kay›tl› arazilerde orman alanlar›n›n geniflletilmesine yönelik faaliyetler AGM taraf›ndan yap›lmaktad›r. Ormanlaflt›r›lan bu alanlar daha sonra tapu ve tescil ifllemleri yap›larak orman rejimi içerisine al›nmakta ve OGM’nin sorumlulu¤una devredilmektedir. Özel flah›s arazilerinde yap›lan a¤açland›rmalara ise özel orman statüsü verilmektedir. Orman rejimi içinde kalan orman içi aç›kl›klarda ve orman örtüsünün kaybolmaya yüz tuttu¤u alanlarda ormanlaflt›rma çal›flmalar› ise Orman Genel Müdürlü¤ü taraf›ndan yap›lmaktad›r.

fiehirlerin etraf›nda rekreasyon amaçl› tesis edilen yeflil kuflak a¤açland›rmalar› özellikle son y›llarda önem kazanm›flt›r. Bu a¤açland›rmalar›n bir bölümü kent ormanc›l›¤›n›n en önemli bileflenini oluflturmaktad›r. Yeflil kuflak a¤açland›rmalar›n›n önümüzdeki y›llarda h›zlanarak devam edece¤i öngörülmekte ve bu çal›flmalar›n planlamas›na, projelendirilmesine ve tesisine orman teflkilat›n›n yan›nda yerel halk›n ve yerel yönetimlerin katk›lar›n›n daha fazla olaca¤› beklenmektedir.

Köylü ve çiftçinin; özel arazilerde, tarla kenar›nda ve akarsu boylar›nda kavak, sö¤üt, akasya ve okaliptüs gibi türlerle yapm›fl olduklar› a¤açland›rma ve tar›msal ormanc›l›k (agroforestry) faaliyetleri önemli boyuttad›r (150.000 ha. civar›nda). Genel olarak bu a¤açland›rmalar orman rejimi d›fl›nda olup, bu çeflit a¤açland›rmalar›n y›ll›k odun üretiminin yaklafl›k 3.5 milyon m3

oldu¤u tahmin edilmektedir. Bu üretim odun ihtiyac›n›n bir bölümünü karfl›lamakta ve do¤al ormanlar üzerindeki bask›y› da azaltmaktad›r.

Son y›llarda, k›rsal alandan kentlere olan göç h›zlanm›flt›r. Buna ba¤l› olarak özellikle e¤imli arazilerin tar›m amaçl› kullan›m›ndan vazgeçilerek terk edilmesi söz konusu olabilmektedir. Bu tür terk edilen arazilerin yak›n›nda orman alanlar›n›n bulunmas› durumunda söz konusu marjinal tar›m alanlar› kendili¤inden süratle ormana dönüflebilmektedir.

Ormanlar›n geniflletilmesi amac› içerisinde h›zl› büyüyen orman a¤ac› türleri ile endüstriyel a¤açland›rmalar da önemli bir yer tutmaktad›r.

Son y›llarda Orman Genel Müdürlü¤ü ile AGM aras›nda iflbirli¤i yap›larak verimsiz orman alanlar›n›n h›zla ›slah edilmesi yönünde bir dizi çal›flma bafllat›lm›flt›r. 2008-2012 y›llar›n› kapsayan A¤açland›rma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Eylem Plan› haz›rlanarak uygulamaya konulmufltur. Söz konusu eylem plan›nda 2.3 milyon ha. alanda a¤açland›rma, erozyon kontrolü, mera ›slah› ve rehabilitasyon çal›flmalar› yap›lmas› öngörülmektedir. Bu miktar›n 1.5 milyon hektar›n›n Orman Genel Müdürlü¤ünce yap›lmas› planlanm›flt›r.