Yürütmenin OHAL KHK' a ile denetimsiz bir e i de ülkeyi yö-e i i, työ-emyö-el hak vyö-e hürriyyö-etlyö-erin a abi di i bir dönemde, OHAL ile ilgili düzenlemeleri de kapsayan 6771 a Türkiye Cumhuriyeti A a a a da De i i i Ya a a Dair Kanun ha a a a
su-. O a a kesin a i a a da kabul edilen Anayasa de i i i i i ba maddeleri derhal, ba maddeleri ise 24 Ha-ziran 2018 tarihine a a C h ba a seçimleri ile e gir-i gir-i . Ancak seçgir-imlergir-in a d dönem, temel hak ve özgürlüklergir-in
a d d bir dönemdir. Bu nedenle, serbest oy ve seçimlerin ser-be i i ilkesinin tehlikeye d OHAL döneminde seçimlerin a
-a demokr-asi -a da önemli bir a a konusu . Gerçekten de seçimler, muhalif siyasi partilerin seçmenlere propa-ganda a a ve i ida de i e i i a a a ad . Bu a a a genel oy ha her e de önce i a e i i ve özgürlük mücadele-sinin en önemli a a a da biridir. Genel oy ha usulen de olsa toplumun a a a yönetimde söz sahibi a a a a gelmektedir.
62 TANÖR; 1994, s. 248.
63 AKARTÜRK; 2016, s.212.
64 CAN e M EK AKTA ; 2017, .34.
65 Ergun ÖZBUDUN; 2005, s.216.
Seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma ha önemli bir a a oy ha d . K iktidara a yürütülen mücadele kullanma ile de i di . Ancak yine de genel oy ha özgürce
a abi e i için, seçimlerin serbest ve özgür bir ortamda a a gerekmektedir.
Seçimler, seçmenlerin hükümetin e e i i e i e a d a ol-d bir dönemde kendi siyasetlerini yaymak için uygun siyasi bir ortam
a a e ; a zamanda seçimler burjuva f a da kendi i ida a için ihtiyaç d d a ha a da a a a ad 66. Bu nedenle burjuva f oy ha ada a a , e i e i e ve hatta
e i i barajlar koyarak halk iradesinin en az e i de idareye a a istemektedir.
Seçimler, çok partili bir siyasi hayatta, örgütlenme hürriyetinin, ba hürriyetinin, a ve gösteri yapma ha bulun-d bir ortamda a a d 67. Nitekim T i e de 1982 A a a a ' 67. maddesinde de seçimleri ve ha a a serbest, e i , gizli, tek dereceli, genel oy, a a ve döküm e a a a göre, a g yönetim ve denetimi a da a aca g a . 298 Sa Ka 2.
maddesinde de Se i e serbest, e i , tek dereceli, genel oy e a a a göre a , seçmen oyunu kendisi a . Oy gizli verilir. O a
sa-, dökümü ve tutanaklara ba a a a olarak a denilmek-tedir. Genel oy ilkesi cinsiyet, , dil, din, f, sosyal statü, servet, e i-tim ve benzeri a a a olmadan her a a da oy ha a sahip
a a a a gelir68.
Tüm bu ilkeler demokratik seçimlerin en temel a olarak Türk hukuk sisteminde yerini a a d . A zamanda bu ilke-ler oy ha a abi e i için temel hak ve özgürlüklerin kulla-d ve fa siyasal g e i ifade edebi di i serbest bir ortamda seçimlerin a a ile a da ilgilidir69.
Oy ha demokratik ilkelerinden olan serbest seçim, seçmen-lerin, ba ve tehdit a da kalmadan a kullanabilmeleri a a
66 E d a G NAL; T i e de Se i Si e e i i Si a a K a e i de i Etkileri, Turhan Kitabevi, Ankara, 2005, s.13.
67 Yavuz ATAR; 2007 s.84.
68 Zeh a ODYAKMAZ/ i KAYMAK/ ai ERCAN; Anayasa Hukuku da e H -, i ci Sa fa Ya a , a b 2008, .44.
69 Ergun ÖZBUDUN; s.60.
na gelmektedir. Söz konusu iradenin a a a a serbest seçim ilkesi ile d da e i i . Seçim aga da hem seçimden önce a
-a , seçmenlerin -ad-a -a dinlemesi -a -a a a a a ge-rekmektedir.
OHAL döneminde dahi, A a a a 15. maddesi a ca a a hukukuna uygun filler sonucu meydana gelen ölümler d da, i i i a a a ha a, maddî ve manevî a b e dokunulamaz;
kimse din, vicdan, d ce ve kanaatlerin a a a a zorlanamaz ve bunlardan d a suçlanamaz; suç ve cezalar ge i e yürütülemez;
mahkeme a a ile a a ca a kadar kimse suçlu a a a . Ancak bu a d çekirdek haklara dokunmamak a a,
milletlera-a hukuktmilletlera-an d milletlera-a yükümlülükleri ihlâl edilmemek milletlera-a d milletlera-a durumun ge e i di i ölçüde temel hak ve hürriyetlerin a a e veya tamamen d d abi ece i veya bunlar için Anayasada öngörülen gü-vencelere a tedbirler a abi ece i bir siyasal ortamda 16 Nisan 2016 tarihinde a a ha a a ve 24 Haziran 2018 tarihinde a -lan c h ba a ve milletvekili seçimleri a . Bu seçimler a ac a Türkiye'nin rejimi a a a de i i i i i . Üstelik fikir ve d ce g , siyaset a a ve Anayasada yer alan temel hak ve özgürlüklerin a a a a sadece OHAL i a ile hukuki ola-rak ortaya a . Türkiye ha politik a a OHAL döneminde temel hak ve özgürlüklerin a a a d a i a e etmektedir.
Daha önce de be i i i i üzere, OHAL döneminde 70.689 i i i a . Tutuklanan i i e de 209'u gazeteci, 12'si milletvekili-dir. 99 belediyeye kayyum a a ve 98 belediye ba a tutuk-a . OHAL KHK a ile 135.856 kamu görevlisi, 6081 akademis-yen mesleklerinden ihraç edi i i . OHAL KHK a ile 2435 kurum ve
, 158 Tv, radyo ve gazete, 1156 dernek ve a f a a . K demokrasi, örgütlenme, fikir ve d ce ö g ciddi zarar g d bir dönemde serbest seçimlerden bahsedebilmenin i
a a .
A dönemde C h ba a e e i e pek çok i i aleyhine hukuki süreç de ba a . e i , 2016 içerisinde C h ba
a-a ha-aka-aret suçu a-a a-a da a a 2156 davada 1604 i i e ceza ve-i ve-i ve-i , ba a bve-ir ve-ifadeyle a a da a a %74 a ceza a a ile a . Yine Adli Sicil ve a i i Genel M d
a ad verilere göre 2016 da a suçtan 4187 i i e dava a -. Sa a 150 i 18 a a da e , 17 i aba c uyrukludur.
Adli Sicil ve a i i Genel M d 2017 istatistikleri incelen-di i de ise, C h ba a a hakaret suçu a a da dava a a i i
a ve ceza ile sonuçlanan hükümlerin oldukça a a ahi ol-a ol-a . 2017 da 4069 davada 2099 mahkûmiyet hükmü verilir-ken, 1660 a ha da hükmün a a a geriye b a a a karar e i i i . Yani, 2017 da c h ba a a hakaret suçu ile ilgili hükümlerin %92 i ceza içermektedir. 2017 da ise 6033 i i ha da C h ba a a hakaret e i i iddia ile dava a 70.
OHAL döneminde e i i illerde bildiri da , a ve gösteri a a a . e i 17 A 2016 tarihinde Tokat Va-i Va-i Va-i, kentte 3 gün boyunca ba a a a , miting, bildiri da a,
gibi etkinlikleri a a a d d . 18 A 2016 tarihinde Artvin ve Rize valilikleri Artvin Ce a e e de madencilik faali-yetine a a a da a karar d a da önce bir ay boyunca eylem, miting ve ba a a a yapma a a ge i i i . Kamu Emekçileri Se di a K fede a i i e, ge ece i i e sahip ga ile 15 E i de ge e e i ece i miting, Ankara Vali-i Vali-i a af da güvenlVali-ik gerekçesVali-iyle a a a . Kamu Emekçileri Se di a K fede a 11 A a Pazar günü i de OHAL e ve ihraçlara a a aca miting Valilik a af da 9 A a 2016 da OHAL a a da a a a . a b Va i i i 4 Ka 2016 tarih ve 2016/2214 a a a ile 5 Ka -31 A a 2016 tarihleri a a da her türlü a ve a a a , gösteri , ba a a a , ça-d kurma, stant açma, benzeri eylem-etkinlikleri a a a . a -urfa Va i i i 09 ba -09 Mart 2017 tarihleri a a da a a muhte-mel her türlü , ba a a a , miting, ad kurma, stant açma ve benzeri türdeki tüm etkinlikleri merkezi ve tüm ilçelerde
yasakla-.
3 Mart 2017 tarihinde ise, a b 8 Mart Kad P a f
ge e e i e i edi i 8 Mart mitingi Valilik a af da a a a -. 8 A 2016 tarihinde Bursa Va i i i OHAL süresince izinsiz ya-a tüm fya-aya-aliyetleri ya-a ya-a ya-a . 9 Ekim 2016, tarihinde Gaziantep Va i i i, a alanda a aca a , ba a a a , stant kurma, imza a a a , bildiri da a ve oturma eylemi gibi etkinlikleri 10 gün süreyle güvenlik gerekçesiyle a a a 71.
70 ge DEM R; Ye i Reji de C h ba a a Ha a e S a Y e i E e i e Bi ce e e, S e Ce a De gi i, Sa :3 (2018), .45-46.
71 OdaT , Bi OHAL a a a bi a a a d https://odatv.com/bir-yillik-ohal-yasaklari-aciklandi-1407171200.html E i i Ta ihi: 7 Ni a 2019.
i Va i i i, D SK, KESK, TMMOB ve TTB a af da 23 Ara-' a düzenlenmek istenen OHAL a mitinge, OHAL i gerekçe gös-tererek izin e e i i 72.
A dönemde pek çok grev de a a a . D SK üyesi Birle-ik Metal SendBirle-ikas n n, i veren sendBirle-ikas EM S e ba l GE Grid So-lution, ABB Elektrik, Schneider Enerji ve Schneider Elektrik i letmele-rinde 20 Ocak 2017 Cuma günü 2 bin 200 i inin kat l m la ba latt grevler a n gün Bakanlar Kurulu karar ile 60 gün süreyle ertelendi. 20 Mart 2017 tarihinde Bakanlar Kurulu karar la, Akbank Türk Anonim irketine ba l i erlerinde Banka ve Sigorta ileri Sendikas (Banksis) taraf ndan al nan grev karar n n, ekonomik ve finansal istikrar bozucu nitelikte oldu u gerekçesiyle 60 gün süreyle ertelendi. Kristal- Sendi-kas taraf ndan Trakya Cam A , Pa abah e Cam A , Anadolu Cam El-yaf A , Anadolu Cam Yeni ehir A , Trakya Yeni ehir Cam A ve i e-cam Otomotiv A ile bunlara ba l i erlerinde ald grev karar 22 Ma s 2017 tarihli Resmi Ga ete de yer alan Bakanlar Kurulu karar la milli g venli i bozucu nitelikte g r ld nden 60 gün süreyle ertelendi.
7 Haziran 2017 tarihinde Petrol- Sendikas n n örgütlü oldu u Mefar la Sanayii'ndeki grev 'genel sa l bozucu' oldu u gerekçesiyle erte-lendi. 26 Ocak 2018 tarihinde Resmi Ga ete de a mlanan Bakanlar Kurulu karar la MESS Grup Toplu S le mesi kapsam nda konfede-rasyonumuz üyesi Birle ik Metal- , Türk- üyesi Türk Metal ve Hak üyesi Çelik- in taraf oldu u taraf oldu u u u ma l kla ilgili ertele-me/yasaklama karar al nd . Erteleme 130 bin i i i etkiledi. 23 Ma s 2018 tarihinde ise Petrol- Sendikas n n örgütlü oldu u Soda Sanayi A.
grevi ertelendi. Erteleme 890 i i i etkiledi73.
OHAL döneminde Bi G Festival, One Love Festival, Skunk Anansie Konseri, a b Caz Festivali, Joan Baez Konseri, a b Blue Night Festival, Diynmaic Festival, Masstival, Morrissey Konseri ve
%100 Metal Fest Headba ge Weekend festivali a a a 74.
72 S L Habe P a , i de OHAL a i i g OHAL ge e e i e a a a d
http://haber.sol.org.tr/toplum/izmirde-ohal-karsiti-miting-ohal-gerekcesiyle-yasaklandi-220996 E i i Tarihi: 7 Nisan 2019.
73 D SK, O a a Ha e a a Ya a : OHAL E e e Za a d ba a , 20 Te 2017, a b .
74 Cumh i e , CHP' i Se gi Ta ' da 'AKP d e i de i OHAL a a a ' a http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/siyaset/871627/CHP_li_Sezgin_Tanrikulu_ndan___
AKP_donemindeki_OHAL_yasaklari__raporu.html E i i Ta ihi: 7 Ni a 2019.
Yine 16 Nisan 2017 günü Türkiye Büyük Millet Meclisi a af da 21/01/2017 tarihinde kabul edilen 6771 a Türkiye Cumhuriyeti A a a a da De i i i Ya a a Dair Kanun halk a a a
su-. Söz konusu ha a a öncesinde Adalet ve Ka a Par-tisi'nin ( AKP ) Manisa Ba a a d c yürüten Ozan Erdem'in 16 Nisan 2017 günü halk a a da Y de 50'yi geçmezsek iç a a a tehdidinde b d iddia ba da yer a . Erdem daha
a da AKP Manisa milletvekili ada 75.
Nitekim 51.41'inin evet oyu a a %48,6'inin ha oyu kul-a a ile sonuçlanan 16 Nisan 2018 ha a a pek çok aibe i de beraberinde ge i i i . Bu aibe i en önemli sebebi 16/04/2017 tari-hinde ha a a devam ederken ba a d a da a d kurulu müh-rü bulunmayan oy a ile oy a d d bilgisinin Yüksek Se-çim K a ifahi olarak a a ve AK Parti Yüksek Seçim Kurulu temsilcisi Recep Özel a af da YSK a verilen 16/04/2017 tarihli di-lekçe ile, 16 Nisan 2017 tarihinde a a a olan halk a a da ba a d a da oy a f a veya oy a a ilçe seçim kurulu ve a d kurulu mührü ile h e edi i yönünde bilgiler a d , ancak söz konusu olayda seçmenin hiçbir kusurunun b ad , seç-men iradesinin tam olarak a a için a d a a af da ek-i ek-i ek-i gek-iderek-ilmesek-i; söz konusu oy a a ve oy a f a san-d a a ada ve a a geçilmeden önce herhangi bir a a sebebiyet verilmemesi a da geçerli a a a a aca yönünde ivedilikle bir karar verilmesi i e i i i .
YSK 560 a a ve 16 Nisan 2017 tarihli a a ile a d seç-men listesinde a herkesin oy kullanma ha b a ad . Anaya-a 67 ve 90/5. maddesi ile Avrupa a Ha a S e e i i Ek 1 No.lu Protokolün 3. maddesi birlikte de e e di i di i de, a d
kurul-a hata veya ihmali sonucu mühürlenmeyen oy a f ve oy a ile a d a a geçerli kabul edilmesi ge e i i sonucuna
ula-76 de i i . K , bu durum 298 Sa Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Ha da Ka un 98. maddesinde
75 S L Habe P a 'Y de 50' i ge e e i a a a ' di e ehdi ede i i AKP ada ba habe . http://haber.sol.org.tr/turkiye/yuzde-50yi-gecmezsek-ic-savas-cikar-diye-tehdit-eden-isim-akp-adayi-238117 E i i Ta ihi: 25 Ka 2018.
76 Y e Se i K ' 560 a a e 16 Ni a 2017 Ta ih i Ka a i i b : http://www.ysk.gov.tr/doc/karar/dosya/5059/2017-560.pdf.
yer alan Sa d kurulunca verilen biçim ve renkte olmayan üzerinde ilçe seçim kurulu ve a d kurulu mührü bulunmayan a f a geçersiz a aca a kanunun 101. maddesinde yer alan, a a da a d kurulu mührü bulunmayan oy a a geçersiz aca a a a d 77.
Ba da polislerin bir okulda birden fazla a d a oy a d , itiraz edilmesine a e bu a a d , CHP Genel Ba a Yar-d c Bülent Tezcan a af Yar-da , ha a a da a a pusulalara d a da tercih mühürleri d , sonra da a d a a d
edi i e dair iddialar da yer a 78.
Hemen a d da ise 16 Nisan 2017 tarihli ha a a E e ile a a e ad iddia ederek eylemlere a a a , 19 Nisan abah g a a a . a b Emniyet M d tara-f da a a a a ada P e eylemlerinde, g a yönlendirip provoke ederek, gerek sosyal medya üzerinden gerek izinsiz gösteri ve e ile ha kin, nefret ve d a a sevk eden, 2013 da
77 Ke a G e de a g a a a ad . G e , M h O P a Ta -a YSK 16 Ni a 2017 Ta ih 560 Sa Ka a Ha da Bi ce e e ba www.anayasa.gen.tr ad i ede 19 Ni a 2017 a ih i a da h -a YSK 298 Sa Ka 101. adde i e g e de i A HS i E 1 Nolu Protokolünün 3. madde i e A a a a 67. adde i e g e edi i i
be-i i e YSK a a e e i i i . G e , 19 Ni a 2017 a ih i a da h a A HS i E 1 N P 3. adde i i e i e i e be i i i e i gi i d a a ge e i i i e e a ge e i i i e i i i bi adde ad , YSK 298 Sa Ka 101. Madde i i e A HS i E 1 N P 3. adde i i a a a g a abi ece bi bi i i e a
-a i i ad ; YSK h a a a g a aca
a a e bi a a e , YSK A HS i E 1 N P 3.
Madde i e da a a a a d h a a a a ge e i a a
h e a b .
To ga i i i e 21 Ni a 2017 tarihinde m.bianet.org/bianet/siyaset/185774-ysk-karari-ve-hukukn-zehirli-e ge e i ad i e a a a a da 298. Sa Ka 101 i ci adde i de ha gi a ge e i aca a . B bi a ma ha i de, a a a a i e e e e e , a a a ga e i e ge e a a da ge i . B a, daha e ba a e e a i e i i i e e A a a a za göre temek ha a a e i daha e e a ca be i i i a a a a a . B ba da , A a a a a a d di e e e e i i i e a .
78 S L Habe P a , 16 Ni a ' d : e g a a a a i e i http://haber.sol.org.tr/turkiye/16-nisanin-yildonumu-iste-o-gun-yasananlarin-listesi-235105 E i i Ta ihi: 25 Ka 2018.
ülkemiz genelinde a a a Gezi a a a benzer a a ba a a a a a a ha a a iptal/tekrar edilmesini a a a a a tes-pit edilen ah a a yönelik olarak 19 Nisan 2017 günü saat 04.30 da ya-a ya-a a a d da 19 i i a af ca g a a a 79"
de i i i .
Nihayetinde, E e oyunun %50'yi a a a halinde iç a a -aca tehdidinde bulunan iktidar partisi üyelerinin b d , mühür-süz oy a a geçerli a d , polislerin birden fazla oy a d -, evet mührü ba a oy a a içeren a d a okullara sokul-maya a d iddia a ba da yer a d ve bu durumu protesto edenlerin g a a a d bir dönemde Türkiye'nin rejimi bütünüyle de i i i .
Benzer a 24 Haziran 2018 tarihli C h ba a ve Mil-letvekili seçimlerinde de a a . Seçim öncesi 7102 a Seçimle-rin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Ha da Kanun ile Ba Kanunlarda De i i i Ya a a Dair Kanun 16 Mart 2018 tarihli Resmî Gazetede a a a a e gi i i . Söz konusu de i i -lik ile bir-likte: Siyasi partilerin, di e siyasi partiler ile bir-likte ittifak kurarak seçimlere girebilmesi a a ; ittifak yapan partilerin top-lam oy a %10u geçmesi seçim ba aj a a a için yeterli
ol-; a d a a ifadesi a d çevresi olarak a ; milletveki-li seçilme a 18 a a i di i i i ; a d çevresine, kolluk güçlerinin ihba ile a d kurulu ba a ve üyeleri gelebiliyorken, de i i i ile birlikte seçmenlerin ihba üzerine de kolluk güçlerinin a d çevresine gelebilmesi a a ; a binada oturan seçmenler, hane bütünlükle-rinin a ve a seçim bölgesinde a a a a a, fa san-d bölgelerine kaysan-desan-dilebilir hale ge i i ; a san-d kurulu mührü bu-lunmayan ancak Yüksek Seçim Kurulu fi ig a , amblemi ve ilçe seçim kurulu mührü bulunan zarflar ile üzerinde leke veya çizik bulunsa dahi bunun özel i a e koymak a ac a a d kesin olarak a a a a a zarflar geçerli a ; a d çevresinde bulunan a aba a da bi-rinin, a aba yoksa di e herhangi bir seçmenin a d ile a
a abi ece i ve bir seçmen birden fazla engelliye a d
79 Hürriyet, a b 'da Refe a d P e a a 19 G a http://www.hurriyet.
com.tr/gundem/istanbulda-referandum-protestolarina-19-gozalti-40432205. E i i Ta ihi:
25 Ka 2018.
i be i i i i ; ha a veya engel durumu nedeniyle okullara gideme-yecek olan i i e için seyyar a d a a karar e i i i .
Sa d a a abi i a , kolluk güçlerinin a d a a a a girebilmesi ve fa a d bölgeleri mükerrer oy a
denetimini a a için oy ha g e i i i, seçmen iradesinin so-nuca a a da olumsuz etkilemektedir.
Söz konusu a genel oy ha demokratik ilkelerinden olan seçimlerin e be i i ilkesini olumsuz e i edi i i söylemek müm-kündür.
IV. SONUÇ
A a a a 67. Maddesine göre oy kullanma ha serbest, e i , gizli, tek dereceli, genel oy, a a ve döküm e a a a göre
kulla-a kulla-ad . Oy hkulla-a demokratik e a a hayata geçmesi için seçimlerin serbestçe a abi i a gerekmektedir. Zira oy ha
hiçbir ba ve tehdit a da kalmadan a a gerekmektedir.
Bu nedenle, serbest oy ha için çok partili siyasal ha a a ve temel hak ve hürriyetlerin a abi i a gerekmektedir80. Örgütlenme g , fikir ve d ce g , ba
özgür-, a ve gösteri ha ad bir yerde siya-sal düzlemde serbestçe oy kullanma ha a abi di i de söz edebilmenin i b a a ad .
Anayasa De e i a af da a a a Türkiye Cumhuriyeti A a a a da De i i i Ya a a Dair Kanun Teklifi Üzerine Tek-nik Bilimsel Ra da OHAL döneminde Anayasa de i i i i ile rejim de i i i i i terör, a a ve a a a b d , bilimsel bilgi a a , demokratik yönetim umudunun ve hukuk devleti il-kesinin gündem d a bir ortamda ge e e i i i be i i i i . Raporda ülkenin içinde b d politik durumun Anayasa de i i i i ve hatta radikal bir rejim/sistem de i i i i için en uzak ortam d
g a . A raporda Fransa, Portekiz, a a, Brezilya, Ro-manya ve Be i a a a hal, e i , a a , i ga ve benze-ri ortam ve a da anayasa de i i i i e gitmeyi yasaklayan ya da
a a hükümler d da da söz edi i i 81. K bu
80 Yavuz ATAR; 2007, s.64.
81 A a a a H A a a a De e i, T i e C h i e i A a a a da De i-i i-i Ya a a Dai Ka Te ifi ( e i e Te i Bi i e Ra ), E i i
Ta-rin a a a a da böylesi bir a a a , OHAL, e i , a a , i ga gibi a a da serbest seçimden bahsedilememesinden
kay-a kay-a a ad .
21 Temmuz 2016 tarihinde ilan edilen 18 Temmuz 2018 günü sü-resinin bitmesi neticesinde e di i i de sona eren OHAL döneminde Türkiye, OHAL KHK' a ile e i i i . Söz konusu süreçte, binlerce i i ihraç edi i i , a e e i, sendikalar, dernekler, a f a , televiz-yonlar ve daha pek çok kurum a a . Y a da be i i i i üze-re, grevlerin a a a d , miting ve a a hatta festivallerin ya-a ya-a d bir dönemde özgür bir ya-a a a , fikir ve d ce öz-g yoktur.
Daha önce be i i i i üzere OHAL KHK a , a i i uygu-a uygu-a gibi OHAL ile ilgisi olmuygu-ayuygu-an pek düzenlemeyi içermektedir. Üs-telik, Anayasa Mahkemesi 668 Sa OHAL KHK' iptali talebini de e e di di i 2016/166 Esas, 12 Ekim 2016 gün ve 2016/159 a
a a , 2016/167 Esas, 12 Ekim 2016 gün ve 2016/160 a a a , 2016/171 Esas, 02 Ka 2016 gün ve 2016/164 a a a ve 2016/172 Esas 2 Ka 2016 gün ve 2016/165 a a a ile OHAL dönemi denetimsiz b a ve hatta Anayasa Mahkemesi, OHAL KHK a ile a a düzenlemeleri de e a .
Bu dönemde Türkiye'nin rejimini de i i e 16 Nisan 2017 günü Türkiye Büyük Millet Meclisi a af da 21/01/2017 tarihinde kabul edilen 6771 a Türkiye Cumhuriyeti A a a a da De i i i
Ya-a a Dair Kanun halk a a a . 298 Sa Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Ha da Kanun'da da de i i i e a a a denetim a a , seçmen iradesinin güvenli bir e i de a d a a a tehlikeye d e i e neden olunm . Böylelikle sadece i ida tekelinde olan iki seçim a a .
OHAL döneminde seçim a a a aca a yönelik herhangi bir Anayasa maddesi ve yasa maddesi b a a ad . Ancak OHAL sü-reçlerinde temel hak ve özgürlükler a d a ad . K bu
a a a OHAL i ge e i di i sebeplerle, ölçülü bir e i de a a-bilecektir. Ancak her da ifade ve d ce g , siyasi
par-ti g , toplanma g ve ba g
-a d OHAL sürecinde, serbest seçimlerin olumsuz e i e ece i -a
rihi: 7 Nisan 2019, www.anayasader.org/turkiye-cumhuriyeti-anaysasinda-degisiklik-yapilmasina-dair-kanun-teklifi/.
. 1982 A a a a da OHAL rejiminde temel hak ve özgürlükleri daha a a a tabi . D a a, temel hak ve güvenceleri nis-peten a f a . Anayasada bu yönde a bir yasak olmamakla bir-likte, OHAL dönemlerinde temel hak ve güvenceler a f a aca da seçimlerin a a a gerekir82 . Ka d ki, özellikle 21 Temmuz 2016 ile 18 Temmuz 2018 tarihleri a a da T i e de pek çok i i i ihraç edi di i, i i a d , miting ve a a hatta ti a a yasaklan-d ve yine pek çok i i i ceza a a a tabi d bir dö-nem a a . Bu a a a sadece kuramsal olarak de i , uygulama-da uygulama-da söz konusu OHAL dönemi a , seçimlerin serbestçe ya-a e e i i ad söylemek mümkündür. Di e yandan, Anayasa Mahkemesi KHK a i e e di e e ece i ve de e e e ece i yönündeki a a ile bu dönemi a a a i ida e fi i i e b a
-.
K seçimler mücadele etmenin, siyasal hayata a a tek yolu de i di . Ancak seçme ve seçilme ha ve genel oy ha i i
f uzun süren mücadelelerinin sonucunda elde edi i önemli bir a a d .
OHAL döneminde seçim ve ha a a a a hem kuramsal a da hem de uygulama a da oy ha olumsuz e i e i i . Bu nedenlerle, adil seçim düzeni için acilen hukuki düzenleme a a d .
KAYNAKÇA