Okumaya Yönelik Tutum

Okumaya yönelik tutum, okuma faaliyetini gerçekleĢtiren okuyucunun, okuma faaliyetine yaklaĢması veya uzaklaĢmasına sebep olan sezgileri doğrultusunda meydana çıkan bir vaziyettir (Alexander ve Filler, 1976‟dan aktaran Yamashita, 2004). Diğer bir deyiĢler okuma etkinliğinin meydana gelme olasılığını arttıran ya da aksine azaltan his ve fikirlerin beraberinde, zihnin halidir.

Bireyin sahip olduğu ilgi, duygu, birçok alanda etkili olduğu üzere okumayı da etkileyen önemli bir etkendir. Bireyler ilgi ve istek duydukları alanlar doğrultusunda okuma eylemi gerçekleĢtirirler. Bu sebeple okumaya iliĢkin ilgi ve isteklerinin geliĢtirilmesi de önemli bir eğitim hedefidir (Dökmen, 1994).

Bireyin okumaya iliĢkin edinmiĢ olduğu tutum, okuma etkinliğindeki performansları üzerinde önemli bir etkendir. Bu sebeple öğrencilere sadece okumanın öğretilmesi yeterli değildir, bunun beraberinde okumaya iliĢkin olumlu tutum edinmeleri de desteklenmelidir. Aksi durumda eğitim-öğretim etkinliğinden beklenen yararın sağlanması olanaklı değildir. Okuma etkinliğini, bireyin haz alacağı hale getirmek, bireysel alakalarını arttırmak ve okumaya iliĢkin olumlu tutum edinmelerini sağlamak, bireyin okuma alıĢkanlığı kazanmasında etkendir. Okumaya iliĢkin olumlu tutum geliĢtiren bireyler, okumaya daha isteklidir, okumak onları mutlu eder ve bu davranıĢı hayat boyu devam ettirebilirler. Öbür açıdan ise olumsuz tutum edinmiĢ bireyler, yalnızca okumak zorunda kaldıklarında okur, okuma etkinliğinden uzak durur ve hatta kaçarlar (BaĢaran ve AteĢ, 2009).

Bu alanda yapılan çalıĢmalar da okuma becerisi ve okumaya yönelik tutum arasında pozitif yönde bir iliĢkinin var olduğunu ortaya koymaktadır. Kısacası iyi düzeyde okuma becerisine sahip bireyler okumayı daha çok sevmektedir (Groff, 1962‟den aktaran Dökmen, 1994). Altunay (2000) da yapmıĢ olduğu çalıĢmasında

90

okumaya iliĢkin olumlu tutuma sahip öğrencilerin daha baĢarılı olduklarını, olumsuz tutuma sahip öğrencilerin ise baĢarılarının düĢtüğünü ortaya koymuĢtur.

Tutumun sonradan edinilen ve öğrenilen bir eğilim olduğu özelliğine dayanarak, kiĢinin okumaya iliĢkin sahip olduğu tutumunun, okumaya iliĢkin geçirdikleri yaĢantı ve tecrübelere dayalı bir süreç olduğu söylenebilir. Bu sebeple eğitim-öğretim sürecinde, öğrencilerin okumaya iliĢkin olumlu tutum geliĢtirmeleri adına süreç ve ortama yönelik gerekli düzenlemeler yapılmalıdır. Bunun sebebi okumanın tüm dersler için temel teĢkil etmesi ve öğrenme için en önemli araç ve yollardan birisi olmasıdır (Kanmaz, 2012). Bu sebeple okumaya iliĢkin bireyin sahip olduğu tutum önemlidir. Burada önemli bir diğer etken olarak okuma alıĢkanlığı da görülebilir. Bunun için öğrencilerin okumaya iliĢkin sahip oldukları tutumu geliĢtirecek katılımcı ve zengin öğrenme ortamlarının oluĢturulması ve okuma alıĢkanlığının geliĢtirilmesi desteklenmelidir.

Okuma alıĢkanlığı; kiĢinin okumayı ihtiyaç olarak görmesi, bunu sürekli olarak devam ettirmesi ve eleĢtirel bakıĢ açısı ile gerçekleĢtirmesidir (BınarbaĢı, 2006). Okuma alıĢkanlığı, dil becerilerine iliĢkin baĢarı üzerinde etkiye sahiptir ve görüĢ ve fikir anlayıĢlarının daha kapsamlı hale gelmesini destekler (Koçyiğit, 1990). Ülkemizde okuma alıĢkanlığının oldukça düĢük olduğu apaçık ortadadır. Bunun yanı sıra okuma alıĢkanlığının edinilmesi ve okumaya iliĢkin olumlu tutumların kazanılması temel eğitimin önemli amaçlarındandır (Kanmaz ve Saraçoğlu, 2010).

Okuma becerisinin geliĢimini sağlayabilecek, strateji, metod ve tekniklerin okuma becerisine iliĢkin tutumu olumlu yönde etkileyeceği düĢünülmektedir. Her gün hatta her dakika yeni bir bilginin ortaya çıktığı günümüz Ģartları göz önüne alındığında, hayat boyu öğrenme kavramı ortaya çıkmaktadır. Bunun içinde kiĢinin okuma alıĢkanlığına sahip olması bir gerekliliktir (Bozpolat, 2010).

Okuma, eğitim-öğretim süreciyle öğrencilerin kazanmıĢ oldukları en temel becerilerdendir. Ama bu becerilerin yalnızca kazanılması önemli değildir. Önemli olan devamlılık kazanması ve alıĢkanlık haline gelmesidir. Bu süreçte de büyük etkiye sahip olan etken okumaya iliĢkin tutumdur. Olumlu tutum geliĢtiren

91

öğrencilerde okuma devamlılık gösterecek ve okuma eylemi süreklilik kazanacaktır, böylece daha çok bilgiyle karĢı karĢıya kalacak ve daha çok öğrenme gerçekleĢtireceklerdir. Bu doğrultuda da okuma becerisi de daha fazla geliĢim gösterecektir. Bu açıdan okuma eylemine bakacak olursak, bireyin okumasından ziyade, istek duyarak ve isteyerek okuması önemlidir. Bu yüzden de okumaya iliĢkin olumlu tutum geliĢtirmelerini destekleyecek faaliyetlerin geliĢtirilmesi ve uygulamaya konması önem taĢımaktadır (Kanmaz, 2012).

Bunun için de öğretmenlerin, okumaya iliĢkin isteği arttırma noktasında okuma eyleminin bir gereksinim olduğunu bireye hissettirmesi gerekir. Bu doğrultuda günlük yaĢam içinde okumanın önemi ve okuma becerisi geliĢtirilmezse ne gibi problemler ile karĢı karĢıya kalacağı, ne gibi sonuçların ortaya çıkacağına iliĢkin etkinlikler planlayarak öğrencinin deneyimlemesi ve görmesi sağlanabilir (Gömleksiz, 2004).

Okuma sevgisi ve okumaya yönelik tutum, ilkokulda temelleri atılan kavramlardır. Birey okuma ile ilkokul birinci ve ikinci sınıfta tanıĢır, karĢılaĢır ve temelleri bu kademelerde atılır. Özellikle bu kademelerde öğrencilerin, okumaya iliĢkin tutumlarının olumlu geliĢimini sağlamak için seçilen metin ve barındırdığı konuya dikkat etmek Ģarttır (Yurt ve Arslan, 2014).

KiĢinin okumaya iliĢkin tutumunda etkiye sahip bir etken de okuma iĢlemi gerçekleĢtirilen metindir (Çeçen ve Çiftçi, 2007). Okuma becerisinin geliĢimi noktasında ve okumaya iliĢkin olumlu tutumun geliĢtirilmesinde metinler önemli bir yere sahiptir. Bu sebeple okuma iĢlemi gerçekleĢtirilecek metnin, düzeye hitap ediyor olması, öğrencinin ilgi, istek ve gereksinimlerine yanıt veriyor olması, lüzumlu görselleri barındırıyor olması, öğrenciyi kitaba ilgili hale getirerek olumlu tutum geliĢtirmeye sevk eder. Bunun yanında öğretim sürecinde kullanılacak metinlerin, ilgili kademenin düzeyine, Türkçe dersinin amaç ve hedeflerine uygun olması gerekmektedir (Duman, 2003).

92

Tüm bu ifade edilenler ıĢığında bu çalıĢmanın amaçlarından biri de, EKOP uygulamalarını kullanarak ve okumaya iliĢkin tutumu etkileyip etkilemediğini belirlemektir ve bu açıdan da önem taĢımaktadır.