Okul Yöneticilerinin Görev ve Sorumlulukları

Okul müdürünün, Milli Eğitimin temel ilkelerine uygun olarak yönettiği okulun insan ve madde kaynaklarını belirlediği bir plan çerçevesinde kullanması gereklidir. Bu planlama ve sonrasında plana uygun bir şekilde uygulama ile amaçlara ulaşabilir ve kurumunu ileriye götürebilir.

Okul yöneticisi, okulun her türlü kaynaklarının ya da girdilerinin sağlanıp, planlanması, dağıtılması ve kullanılmasından sorumludur. Diğer bazı konularda olduğu gibi bu konuda da kaynak kullanımında bir öncelikler sıralaması olmalıdır. Okul binası, çalışanlar, araç-gereçler, bütçe, zaman, bu kaynakların başında gelir. Etkili okullarda okul yöneticilerinin okul kaynaklarını kullanırken ve öncelikleri belirlerken etkililik ve verimlilik ilkelerini göz önünde bulundurdukları belirlenmiştir. Etkili okul yöneticileri, kaynak tedarikini, öncelikle etkili bir öğretim ve öğrenci başarısı için gerekli görmektedirler(Şişman, 2002:81).

Okulların maddi kaynakları sınırlıdır. Özellikle ilköğretim okullarına Milli Eğitim Bakanlığı tarafından ihtiyaçlarını karşılaması için ödenek verilmemektedir. Yöneticilerin okulun ihtiyaçlarını kendi kaynaklarından karşılamaları zorunludur. Bu da dikkatli bir planlama sonucu başarılabilecek bir husustur. Burada önemli olan yöneticilerin elde edilen kaynakları israf etmeden akıllıca kullanmasıdır.

Okul yöneticiliğinin temel görevi okulu eğitim amaçları çerçevesinde yaşatmaktır. Okulu eğitim amaçları çerçevesinde yaşatacak kişiler başta okul müdürü ve diğer çalışanlardır. Okul yöneticileri aynı zamanda yasal yetkilerle donatılmış amir niteliğinde olan kişilerdir(Ilgar, 2005:14).

Okul müdürü, okul için gerekli insani, finansal, maddi kaynakların sağlanmasından ve bunlar aracılığıyla öngörülen ürünlerin üretilmesinde, okul çalışanlarının ve öğrencilerin performansından sorumlu olan kişidir.

Ancak okulun toplam performansı, her şeyden önce okul içinde çalışan insanların performansına bağlıdır. Böylece okul müdürü, öncelikle okulun amaçlarının gerçekleşebilmesi için diğer insanların sahip oldukları bedensel ve zihinsel güçler yanında onların gönül güçlerini de harekete geçirmesi gereken kişi olmaktadır(Şişman, 2002:136).

Okul yöneticileri, kurumların temel unsurları olan öğrenci ve özellikle öğretmenlerin önünde bir engel değil, aksine onları moral ve motivasyon takviyesiyle sürekli desteklemekle ve onların görev yaptıkları yerde mutlu olarak çalışmalarını sağlamakla kendi kurumunun başarısına katkıda bulunacakları açıktır.

Okul içinde meydana gelen her türlü sorunların, anlaşmazlıkların çözümünde müdür bir hakem ve uzlaştırıcı görevi yapar. Öğreticiler, öğretmenler, çevredekiler istek ve

şikâyetlerini müdüre bildirirler. Müdür sorunların gelişiminde zarar görmemesi gereken, haksızlığa uğramış kişileri korur, koruyuculuk görevi yapar. Okulun ihtiyaçlarını bilir ve giderici çözümleyici olarak katkıda bulunur(Ilgar, 2005:103).

Yönetici, kurumunda yukarıda belirtilen konularla ilgili olarak meydana gelebilecek sorunlarla ilgili önlemleri almalı ve meydana gelen sorunlara da çözüm önerileri sunmalıdır.

Geleneksel anlamda bir okulda okul müdürünün, “programın yönetimi” söz konusu olduğunda, öğretimle ilgili her türlü kaynak ve materyalleri seçme ve sağlamadaki rolleri anlaşılır. Böyle bir okulda okul müdürü, kendini kaynak sağlayıcı olarak görmektedir. Kaynak sağlayıcılık, programın yönetiminin bir boyutunu oluşturmakla birlikte, yeterli değildir. Oysa okulda okul müdürünün varlık nedenlerinden biri, belki de en önemlisi, okul programının işleyişinin yönetimidir. Bu öğretim liderliği de esas itibariyle yöneticinin, okul programına ve öğretim ve öğrenme süreçlerine önderlik etmesidir (Şişman, 2002:83).

Karar vermek yöneticinin görevlerinden sadece biridir. Zamanının ancak küçük bir bölümünü alır. Bununla birlikte yöneticinin asli görevidir. Etkili yöneticiler çok sayıda karar vermezler. Sadece önemli olanların üzerinde yoğunlaşırlar. Problemleri çözmekten çok, stratejik ve genel olanın üzerinde düşünmeyi tercih ederler. Az sayıdaki

önemli kararları en yüksek kavramsal anlama düzleminde oluşturmaya çalışırlar. Belli durumdaki mevcut olan sabit unsurları bulmaya çalışırlar(Karslı, 2004:102).

Başında bulunduğu kurumla ilgili olarak en basit sorunla ilgili olarak bile yöneticilere başvurulması, işlerin yürümesini zorlaştıracağı gibi yöneticilerin iş yüklerini de arttıracaktır. Yöneticiler genel konularla ilgili kararlarda devreye girdiklerinde ve birçok sorun alt mekanizmalarda çözüldüğünde okuldaki işlerin daha hızlı yürüdüğü ve yöneticilerinde iş yüküyle boğulmadığı görülecek ve okulları için farklı açılımlara yönelebilecekleri düşünülmektedir

Okul yöneticisinin öğretimin gerçekleşmesi ve geliştirilmesinde kritik rol ve sorumlulukları vardır. Okullara yön veren eğitim yöneticilerinin okulların performans düzeylerini etkilemekte önemli rolleri vardır. Đyi bir okulun koşulu iyi bir yöneticidir gerçeğinden hareketle, okul yöneticisi okulun veya öğretimin nerede olduğuna, nereye gideceğine karar vermek gibi önemli liderlik davranışları göstermekle yükümlüdür (Ilgar, 2005:91).

Okul yöneticisinin lider özellikleri gösterebilmesi önemlidir. Sadece yasal prosedürlerle ve ast-üst ilişkisiyle okullarda başarının gelmesi zor olarak görülmektedir. Yönetici aynı zamanda bir lider ise kurumun vizyonunu belirleyerek ve personelini bunun gerçekleşebileceğine inandırarak çalışmalarını yürütebilecektir.

Okul müdürü, öğrencilerin neleri bilmesi ve/veya öğrenmesi gerektiği konusunda öğretmen ve velileri bilgilendirmelidir. Okul müdürü, öğretim süreci ve öğrencilerin başarı düzeyleriyle ilgili olarak yapılacak araştırma ve değerlendirme çalışmaları sonucu elde edilecek verileri ve sonuçları, öğretmen, öğrenci ve velilere ulaştırabilmelidir. Sonra da söz konusu ilgililerle, başarı ya da başarısızlıkların nedenleri üzerinde tartışmalar yapılmalıdır. Buna göre de program, öğretim, değerlendirme gibi konularla ilgili yeni stratejiler, amaçlar, yöntemler belirlemelidir. Okul başarısı konusunda risk altındaki öğrenciler için ise ekstra öğrenme zamanı ayırabilmelidir(Şişman, 2002:96).

Yöneticiler, görevlerine sıkı sıkıya tutunmalı ve büyük bir sorumluluk duygusu içerisinde çalışmalıdırlar. Yöneticiler yaptıkları işin başlangıcından sonuna kadar aynı hassasiyetle davranmaları gereken kişilerdir. Kurumlarının bütün girdi ve çıktılarıyla

ilgilidirler ve bunun sorumluluk onların üzerindedir. Sonuçların istenilen gibi olmadığı durumlarda gerekli önlemleri almakta yine onların görevleri arasındadır.

Okul yöneticisi, eğitim ve öğretimin gerçekleşmesi için mevcut imkânlar ve programlarla yetinmemeli, okulda sunulan eğitim ve öğretim fırsatlarını sürekli olarak geliştirmeye çalışmalıdır(Erdoğan, 2000:89).

Yaratıcılık, okul yöneticilerinde bulunması gereken çok önemli bir özelliktir. Eline verilmiş olan programlar herkes tarafından uygulanabilir, fark yaratan bunların uygulanma biçimleri ve yöneticinin bu programlara yaptığı katkıdır. Programlar bir merkezden belirlendiği için her kurum için yeterli olmayabilir ya da tam tersi bazı kurumlar için ise bütünüyle uygulanabilecek nitelikte olmayabilir. Bunun ayarlanması yöneticiler tarafından yapılabilir.

Yöneticinin bir diğer görevi de etkili olmaktır. Nerede çalışıyor olursa olsun, en doğru

şeyleri yapması beklenen kişi öncelikle yöneticidir. Daha basit bir ifadeyle, yönetici kendisinden etkili olması beklenen kişidir. O halde yüksek etkililik düzeyine sahip olan yönetici, yaptığı işlerde eksiklikleri doldurulamayan kişidir. Yöneticiyi eksikliği doldurulamayan kişi yapan en önemli faktör vizyonudur(Karslı, 2004:93).

Yönetici bu özelliklere sahip olmayan bir kişi olduğu taktirde, kurumu tarafından olsa da olur olmasa da olur tarzından bir yönetici profili sergileyecektir. Kurum personeli tarafından yöneticinin sahiplenilmesi, kendisini birçok özelliğiyle kabul ettirmesiyle doğru orantılı olarak gerçekleşebilir. Yönetici, personelini olumlu yönde etkileyecek davranışlarda bulunmadığı sürece yöneticiliği ve alacağı kararlar her zaman için tartışılır ve güvenilmez olacaktır.