görülmektedir.
İlkokul müdürlerine göre;
Müdürlerin tümü benzer görüştedir, farklı düşünen yoktur. Şöyle: Kantin okul-aile birliği tarafından işletildiğinde, kantini işletmek isteyen ancak gerekli belge ve sertifikaları olmayan kişiler tarafından okul yönetimine ve okul-aile birliği çalışanlarına baskı ve tehditler geliyor. Yaşanan başka bir sorun yoktur.
İlkokul müdür yardımcılarına göre;
Müdür Yardımcısı A: Uygulamada yaşanılan herhangi bir sorun yoktur.
Müdür Yardımcısı B ve C: Kantincinin daha çok kâr elde etmek istemesinden kaynaklanan gereksiz ve sağlıksız ürünler bulundurması, en çok görülen sorundur.
Müdür Yardımcısı D: Öğrenci sayısının yetersiz olduğu yerlerde kantini işletecek işletmecinin bulunamaması, stresli bir ortamda bulundukları için işletmecilerin psikolojik yönden öğrencilere davranışları, ortaöğretim düzeyi okullardaki kantincilerin kız öğrencileri taciz edebilmeleridir.
İlkokul öğretmenlerine göre;
Görüşme yapılan tüm öğretmenler benzer görüştedir, farklı düşünen yoktur. Şöyle: İhaleyi alan kişinin ödemeleri zamanında yapmaması olumsuzluk yaratıyor.
Ortaokul müdürlerine göre;
Müdür A ve C: İhalenin yapılışından başlayarak okulda kantin ürünün satışına kadar her kademe sorunlar vardır. Görünür ve görünmez sorunlar vardır. Görünür üzerinden gidilecek olursa, en önemlisi önceliğimizin “çocuk sağlığı” olmamasıdır. Bunun sonucunda kantin işletmecisinin önceliği parasal kazanç olmuştur.
Müdür B ve D: Okul yönetiminin de birçok kurul ve komisyonla boğuşması ve bu kurula önemi azaltması, gerçek anlamda bu kurulu çalıştıracak istekli ekip kuramaması, bu kurulun üzerinde okul kurulunun yaptırımlarını kısıtlayacak üst yapının bulunması diğer sorunlardır. Uygulamada yaşanılan tek sıkıntı tüketilen gıdalar nezdindedir.
46 Ortaokul müdür yardımcılarına göre;
Müdür yardımcılarının tümü benzer görüştedir, farklı düşünen yoktur. Görüşleri şöyledir: Son yayınlanan genelgelerle birlikte birçok ürünün okul kantinlerinde satışının yasaklanması, kantin işletmecilerinin gelirini düşürmüştür. Bu da ihale sürecine yansıyarak okul gelirlerini düşürmektedir. Ayrıca geliri azalan kantin işletmecilerini denetlemenin zayıf olması nedeniyle yasaklı ürünleri satmasına, yüksek kar amacıyla kalitesiz ürünlere yönelmesine neden olmuştur. Uygulamada yaşanılan sorunlar, yalnızca doğru beslenememektir.
Ortaokul öğretmenlerine göre;
Görüşme yapılan tüm öğretmenler benzer görüştedir, farklı düşünen yoktur. Şöyle: İhaleyi kazananların ödemelerini zamanında yapmaması sonucunda sorunlar yaşanmaktadır.
Anadolu Lisesi müdürlerine göre;
Görüşme yapılan tüm müdürler benzer görüştedir, farklı düşünen yoktur. Şöyle: Kantinlerin yiyecek konusunda kurallara katı bir şekilde uymamaları, en temel sorundur. Okul yöneticilerine ve öğretmenlere ekstra sorumluluk getirmektedir.
Anadolu Lisesi müdür yardımcılarına göre;
Görüşme yapılan tüm müdür yardımcıları benzer görüştedir, farklı düşünen yoktur. Şöyle: Okulumuzda yaşanılan herhangi bir sorun yoktur.
Anadolu Lisesi öğretmenlerine göre;
Görüşme yapılan tüm öğretmenler benzer görüştedir, farklı düşünen yoktur. Şöyle: Uygulamadaki sorunlar sağlık ve kantin işletmesinin ödemeleri ile ilgilidir.
Anadolu İmam-Hatip Lisesi müdürlerine göre;
Müdür A ve B: Okul kantin gelirlerinden bir kısmının ilçe milli eğitimlere ayrılması, gelirlerin tamamının okulda kalmaması, büyük sorundur. Kantin gelirlerinin tamamı, okulumuz tarafından kullanılmalıdır.
Müdür C ve D: Kantinlerde satılması gereken yiyeceklerin az olması ve çeşitliliğin olmaması, öğrencileri dışarıda fast-food tarzı beslenmeye itmektedir.
47
Görüşme yapılan tüm öğretmenler benzer görüştedir, farklı düşünen yoktur. Şöyle: Kantinlerin sıkı bir denetimde olması iyi bir şeydir, ama bu kantinin gelirini azaltıyor. Şöyle ki öğrenciler isteklerine bir şekilde ulaşıyorlar, etraftaki marketlerden alıyorlar ve haliyle gelir düşüyor. Öğretmen ve öğrencilerin işlettiği kantinler ekstra yük getirmektedir.
48 BEŞİNCİ BÖLÜM TARTIŞMA ve ÖNERİLER
Bu bölümde, okul kantinlerine ilişkin derlenen görüşler tartışılmış ve daha sonra da konuya ilişkin öneriler sunulmuştur.
5.1. Tartışma
Burada, okul kantinlerinin verimliliğine ilişkin görüşlerinden elde edilen sonuçlar tartışılmıştır.
Okul kantinlerinin verimliliğine ilişkin “görüşme” yöntemiyle derlenen verilere göre, kantinlerde var olan ortak sorunlar şöyle sıralanabilir:
– Okul kantinlerinde obeziteye neden olan ürünler satılabilmektedir. Bu durum öğrencilerin sağlıklarını olumsuz etkilemektedir.
– Okul kantinlerinin yönetimi uzman kişiler tarafından yapılmamaktadır. Normal işletmeci özelliğine sahip olan kişiler okul kantinlerini ihale sonucunda işletebilmektedir. Bu durum, okul kantinlerinin kâr endeksli olarak işletilmesine neden olmaktadır. Bu nedenle kantinlerde beslenmeyle ilgisi olmayan oyuncak vb ürünler bulunmaktadır.
– Okul kantin ihalelerinde rekabet tam olarak esnek bir biçimde yapılmamaktadır. Bu nedenle ihalelerin bağımsız organlar tarafından yapılması gerekmektedir.
– Okul kantinlerinde gıda güvenliği ve mali denetimler yetersizdir.
– Okul kantin gelirlerinin, milli eğitim müdürlüklerine belirli ölçüde verilmesi, işletmeci ve okul açısından mali zorluklar yaratmaktadır.
49 5.2. Öneriler
Bu araştırmada ulaşılan sonuçlar paralelinde geliştirilen öneriler aşağıda görülmektedir.
– Okul kantinini işletenler, dengeli beslenme konusunda sertifika sahibi olmalıdır. Böylelikle satılan ürün hakkında daha fazla bilgi sahibi olunacaktır.
– Okul kantinleri mali ve yönetsel açıdan bağımsız kurumlar tarafından denetlenmelidir.
– Kantinlerde fiş sistemine geçilmelidir. Böylelikle öğrencilerin bilinçsiz para harcama alışkanlıkları giderilebilir.
50 KAYNAKÇA
Ardıç, İ ve Taner, F ve Çiftlikköy, M. (2005). Biokütleden Biyogaz Üretimi, I: Anaerobik Arıtımın Temelleri. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Sempozyumu ve
Sergisi, YEKSEM, 19-21.
Baysal, A. (2003), Sosyal Eşitsizliklerin Beslenmeye Etkisi, Cumhuriyet Üniversitesi,
Tıp Fakültesi Dergisi, 25(4): 66- 72.
Bozkurt, D. (2014). Soğuk Plazma Uygulamasının Vitaminler ve Polifenol Oksidaz (Pfo) Enzimi Aktivitesi Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi.
Demirezen, E. ve Coşansu, G. (2005). Adölesan Çağı Öğrencilerde Beslenme Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 14(8), 174-178. Eren, S. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Okul İçi Kantin Hizmetleri İle İlgili Beklenti
ve Hizmet Kalitesine Yönelik Genel Tatmin Düzeylerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma.
Garipağaoğlu, M. ve Özgüneş, N. (2008). Okullarda Beslenme Uygulamaları. Çocuk
Dergisi, 8(3), 152.
Karaağaoğlu, N. ve Samur, G. E. (2011). Anne ve Çocuk Beslenmesi. Pegem Akademi Yayıncılık. Ankara.
Kutlu, R. ve Çivi, S. (2009). Özel Bir İlköğretim Okulu Öğrencilerinde Beslenme Alışkanlıklarının ve Beden Kitle İndekslerinin Değerlendirilmesi. Fırat Tıp
Dergisi, 14(1), 018-024.
Meydanlıoğlu, A ve Akcan, A. (2016). Bir Kent Ölçeğinde Okul Kantin Çalışanlarının Kişisel Hijyen ve Gıda Hijyeni Konusunda Bilgi Düzeyleri. Turkiye Klinikleri
Journal of Public Health Nursing - Special Topics, 2(1), 68-73.
Orhan, A ve Çelik, İ. (2014). İlköğretim Okulu Öğrencilerinin Kahvaltı Alışkanlıkları ve Okul Kantini İle İlişkilerinin Belirlenmesi. Academic Food Journal /Akademik
51
Öner, C., Çatak, B., Yıldız, M., Erdoğan, A., Canpolat, İ., Seğmen, Ö. (2013). Kantin Çalışanlarının Besin Güvenliği Hakkındakı Tutum ve Davranışları. Bozok Tıp
Dergisi, 3(1).
Şimşek, G. T. (2007). 9-12 Yaş Grubu Öğrencilerin Beslenme Alışkanlıkları. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Toker, H. (2016). Periodontal Tedavide Mikrobeslenme: Antioksidanlar. Cumhuriyet
Dental Journal, 19(1), 57-72.
Topcu, T. Ö. ve Özdemir, F. (2016). Karbonhidratlar ve Kanser. Türkiye Klinikleri
Journal of Medical Oncology Special Topics, 9(3), 1-6.
Ünver, Y. (2004). Beş-Altı Yaş Okulöncesi Dönemi Çocukları İçin Geliştirilecek, Besin
Gruplarına Yönelik Beslenme Eğitim Programlarının, Çocuklarının Beslenme Bilgisi ve Davranışlarına Etkisi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü.
Ünver, Y. ve Ünüsan, N. (2005). Okulöncesinde Beslenme Eğitimi Üzerine Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 529-551. Yılmaz, E. ve Özkan, S. (2007). Üniversite Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıklarının
52 EKLER