Okul İklimi İle İlişkili Olan

Okul iklimi çok yönlü ve birbiriyle bütünleşmiş bir yapıdan oluşur (Baykal, 2007). Okul ikliminin oluşmasında rol oynayan bazı önemli faktörler vardır. Bu faktörler şu şekilde açıklanmaktadır:

3.1.4.1. Okul İklimi-Yönetici İlişkisi

Okul ikliminin oluşmasında rol oynayan etkenlerden birincisi yöneticinin tutumu, davranışları ve özellikleridir. Yöneticiler sahip oldukları konum itibariyle okul paydaşları arasındaki etkileşimin niteliğini ve yönünü değiştirebilirler. Okul yöneticisi öğretmenlerin, öğrencilerin ve diğer çalışanların duygu ve davranışları üzerinde kayda değer etkilere sahiptir. Bu da doğrudan yöneticilerin okul ikliminin oluşması üzerindeki etkin rolü olduğu gerçeğini ortaya koymaktadır. Okul iklimi, yönetici davranışlarının etkisi altında öğretmen, öğrenci ve çalışanların davranış ve algılamalarıyla şekillenmektedir (Aydın, 2010).

Belirlenmiş amaç ve hedefler doğrultusunda eğitim öğretim etkinliklerinin yürütülmesi ve değerlendirilmesi, okulda yapılması gereken diğer iş ve işlemlerin belirli bir düzen içinde yapılmasının sağlanması ve kontrol edilmesi okul müdürünün sorumluluğu altında bulunmaktadır. Bunlar arasındaki en önemli görevi ise okuldaki eğitim-öğretim programının amacına ulaşmasını sağlamak ve bunu yaparken okul kaynaklarının kullanımını en iyi şekilde yönetmektir (Dindar, 2008).

Okul ikliminin oluşturulmasında temel görev okul müdürüne aittir. Okul müdürü okulda etkili bir okul iklimi oluşturabildiği zaman öğretmenlerin motivasyonu artar, iş doyumları yükselir, kişilerarası etkileşim artar ve bunun sonucunda sağlıklı bir okul kişiliği gelişebilir (Çelik, 2009).

Okul iklimi, okuldaki paydaşların birbirleriyle olan iletişim ve etkileşimlerinin bir aynasıdır. Bu paydaşlar arasındaki ilişkileri düzenleyen ve onların davranışlarının sonuçlarına etki eden etken okul yöneticisinin liderlik tarzıdır. Denilebilir ki, okul yöneticisinin liderlik tarzı okul iklimini etkileyen ve okul iklimine yön veren çok önemli bir faktördür (Karan, 2012).

3.1.4.2. Okul İklimi-Öğretmen İlişkisi

Okul ikliminin oluşmasında rol oynayan etkenlerden ikincisi öğretmenlerdir. Yapılan araştırmalar, öğretmenlerin okul iklimine etkisi olmasının sebebini okulda hem öğrencilerle hem de diğer öğretmenler ve yöneticilerle olan ilişkileri olarak açıklamışlardır. Öncelikle öğretmen ve öğrenci arasındaki etkili iletişim, öğrencilerle iyi ilişkiler kurmaya yardımcı olur. Bu da öğrencilerin okula bağlılıklarını arttırarak okulu sevmelerini, okulu hoş bir ortam olarak görmelerini ve okulda daha fazla vakit geçirerek okulun norm ve değerlerini daha kolay benimsemelerini sağlar (Kılıç, 2010).

Öğretmen – öğrenci arasında kurulan iyi ilişkiler öğrencilerin öğrenmeye daha çok zaman ayırmasını sağlar. Ancak eğer öğrenciler öğretmenleri tarafından yanlış anlaşıldığını, küçümsendiğini ya da güvenilmediğini düşünürlerse, en ilgi çekici derslerde bile sıkılırlar ve öğrenmeye zaman ayırmazlar. Öğrenci ve öğretmen arasındaki ilişki; açık, samimi, önemseyici, değer verici, karşılıklı ihtiyaçların

karşılanması gibi özellikleri içerdiği takdirde öğrenciler ve öğretmen arasında karşılıklı güven duygusu oluşur, birbirlerine verdikleri değeri bilirler ve birbirlerinin her anlamda gelişmesine fırsat tanırlar. Böylece sosyal bir kurum olarak okul, eğitim öğretim faaliyetlerinin yapılabileceği yaşamsal öneme sahip bir yer olabilir (Karan, 2012).

Okul ikliminin gelişimine en önemli etkiyi yapan öğretmenler, etkili bir okul iklimi yaratmada karşılaştıkları engelleri aşarlar. Sınıftaki ortamın niteliğinin iyi bir öğrenme ikliminin göstergesi olduğunu bilirler. Öğrenciler doğrudan ilk önce öğretmenlerle muhatap olduklarından, öğretmen ve öğrencilerin arasında yaşanılan durumlar, okulun diğer bölümlerini de etkilemektedir. Bu yüzden kişilerarası ilişkileri iyi ve olumlu olan, sosyal becerileri gelişmiş, sevgi, hoşgörü ve anlayış temelli hareket eden öğretmenlerin, olumlu okul iklimine katkıda bulundukları söylenebilmektedir (Aydın, 2010).

Yapılan araştırmalar da okul iklimi ile öğretmenler arasında ilişki olduğunu ortaya koymuştur. Öğretmen ile iklimin açıklığı, kuruma bağlılık, işbirliği ve öğretmene yetki verilmesi arasındaki ilişkiler açıklanmıştır. Bütün bunlar, bir okulun iklimi ile öğretmen arasında güçlü bir ilişki olduğunu göstermektedir (Baykal, 2007).

3.1.4.3. Okul İklimi-Öğrenci İlişkisi

Okul ikliminin oluşmasında rol oynayan etkenlerden üçüncüsü ise öğrencilerdir. Etkili okullar olumlu öğrenme iklimine sahip olan okullardır. Okulun öğrenme iklimi, öğrencilerden elde edilen öğrenme çıktılarının düzeyini ifade etmekte ve öğrenci başarısına etki eden faktörleri içermektedir. İdeal okul iklimi ortamında olması gereken, okuldaki herkesin sahiplendiği ve birlikte orada olmaktan hoşlandığı bir ortamdır (Karan, 2012).

Bilgi toplumunda, okul kültürü öğrenci üzerinde iki bakımdan önem taşımaktadır. Birincisi, öğrenci okulu tanır, okuldaki norm ve değerleri öğrenir ve okula kolay uyum sağlayabilir. İkincisi, öğrenci dışarıdan gelecek türlü olumsuz etkilere karşı korunur. Kısacası güçlü bir okul kültürü içindeki öğrenci, kendi kimliğini dış dünyaya karşı temsil eder, yorumlamalarda bulunarak kendi kararını kendisi verebilir. Okulun sahip olduğu kültür içinde bireyler etkileşimde bulundukça

istenilen davranışlarla ilgili ortak kavram geliştirebilirler. Zayıf bir sınıf iklimi, dağınık, düzensiz, etkisi olmayan ve tehditkâr bir yapı olarak görülmektedir. Tehdit edici bir ortamda öğrenciler stres altında hissederler ve hem okuldan hem de öğretmenlerden nefret edebilirler. Ortam soğuk ve sert bir şekilde kontrol edilirse, bu seferde korktukları için kurallara uyarlar. Bunun aksine iyi ve olumlu bir sınıf iklimi; sıcak, destekleyici, memnun edici ve güven vericidir. Bu ortamdaki öğrenciler birbirlerini kabul etmişlerdir. Birbirlerine olan güvenleri onların arkadaşlık kurmalarını sağlamıştır. Böyle bir ortamın tehdit düzeyi düşüktür. Öğrenciler öğrenmeye ve çalışmaya isteklidir. İçinde eğlence duygusu barındırmaktadır (Karan, 2012).