Odaklanma

Bir grup alıcı grubuna veya belli bir kesim coğrafi Pazar üzerine odaklanarak üretim yapmak veya hizmet vermektir. Dar stratejik hedefe yöneliktir. Odaklanma karlılık oranından ve geniş Pazar payından ödün vermeyi gerektirir. Dardanel markasının dondurulmuş sebze ve konserve üretiminden vazgeçerek deniz ürünlerini işlemeyip satmak konusunda odaklanma yaparak sadece bu ürünlerin satışını yapmaktadır. Diş hastanelerinin açılması ve sadece bu alanda hizmet vermeleri buna örnek gösterilebilir.

Oligopol piyasadaki firmalar rakip analizini doğru yapmalıdır ki piyasada ki gücünü koruyabilsin. Rakibin gelecekteki hedefleri teşhis edilmeli, yeni rakibin analizi iyi yapılmalıdır. Rakibin hedeflerinin bilinmesi rakibin gelecekteki hamlelerini tahmin etmede etkili olabilir. Rakiplerinin risklere yaklaşımının, organizasyonel yapısının, kontrol ve teşvik sisteminin, muhasebe sisteminin, başındaki yönetici liderlerin, fikir birliğinin, yönetim kurulunun, nasıl olduğunu iyi analiz etmelidir. Rakibin kendisi hakkındaki ve diğer rakipler hakkındaki varsayımları araştırılmalıdır. Rakiplerin piyasa geçmişi, önemli olaylardan nasıl etkilenip nasıl hamleler yaptıkları araştırılmalıdır. Rakiplerin mevcut stratejileri gizli veya açık olabilir. Bu stratejiler tanımlanmalıdır. Rakiplerin güçlü ve zayıf yanları tespit edilmeli, piyasadaki yetenekleri tanımlanmalıdır.

Liderlik stratejisi sektördeki diğer firmalardan ortalamanın üzerinde karlılık potansiyellerinin ve rakipler karşısında liderliğin mümkün olduğu bir sektörün avantajlarından yararlanmaktır. Pazar payı oluşturmak ve diğer firmaların sektörden kapasiteyi hızla çekmelerini sağlayacak fiyatlandırmayla diğer alanlarda sert rekabet eylemlerine yatırım yapılır. Rakipleri savaşma girişiminde bulunma düşüncelerinden vazgeçirmeyi amaçlayan rekabet hamleleriyle açık bir şekilde üstün güç gösterir. Yeni ürünler ve iyileştirmeleri için gerekli yeniden yatırım ihtiyacını hızlandırarak diğer rakiplerin iş alanında kalma ödüllerini yükseltmektedir.

Belirsizlik, geleneksel firma teorisinde firmalar maliyetleri ve piyasa şartlarını eksiksiz bilmektedir. Gerçek hayatta maliyet ve gelirlerin hesaplanmasında belirsizlikler vardır. Modern yaklaşımlar, olasılık teorisi yoluyla bu duruma çözüm getirmişlerdir. Firma çeşitli olasılıklar altında kâr ına bakmaktadır. Belirli bir zaman aralığında hesaplamayı gerçekleştiren firma, bir indirgeme ile net kârlılığının bugünkü değerini belirlemektedir. Fakat bu yaklaşımda girişimcilerin risk seviyeleri baz alındığı için ve çevresel koşullardaki değişimler de dikkate alınmadığından eleştirilmiştir.

Kar Maksimizasyonu amacı, firmalar talep ve maliyet eğrilerini tam olarak bilemeyeceklerinden, MC=MR ilkesinin yürütülmesi çok zordur. Bu sebepten dolayı firmalar kâr maksimizasyonu dışında yönetici kesimin faydasının maksimize edilmesi (satış geliri maksimizasyonu); tatminkâr bir kâra, büyümeye ulaşılması; uzun dönemde firmanın varlığının sürdürülmesi, piyasaya yeni firmaların girişinin engellenmesi, piyasa payının korunması gibi çeşitli amaçları taşıyabilirler.

Firma sahibi ayrıca girişimcidir. Girişimci sınırsız bilgi, zamana sahip kişi olarak, tüm kararları bir firma sahibi gibi almaktadır. Oysa günümz iş dünyasında firma yönetimi profesyonel kişilerden oluşmaktadır. Bu durum kâr maksimizasyonu dışındaki amaçları da gündeme getirmektedir. Ayrıca gerçek yaşamda zaman sınırlaması gibi sebeplerden ötürü yöneticiler rasyonel hareket edemeyebilirler.

Oligopol piyasalarda rekabet eden firmalar aralarında anlaşma yaparak rekabet edebilirler. Firmaların fiyat rekabetinden kaçınmak için anlaşma

çabalarının en gelişmiş ve sistematik olanı kartellerdir. Kartel firmaların aralarında anlaşarak karlarını arttırmak amacıyla üretim ve fiyat konularında ortak karar almak için oluşturdukları birliğe verilen addır. Kartelin başarılı olabilmesi için aşağıdaki özelliklere sahip olması gerekir:

Kartel, piyasanın tamamına olmasada çoğunluğuna hakim olmalıdır. Karteli oluşturan firmalar, alınan tüm ortak kararlara uymalıdır. Bazı kartel oluşturan firmaların gizlice daha fazla mal üretip daha ucuza satması kartelin niteliğini sarsar.

Bahsedilen mala olan talep fiyata göre esnek olmamalıdır. Ancak talep fiyata göre esnek olmadığı zaman miktarı düşürüp fiyatı arttırmak toplam hasılatı ve karı artırabilir. Mala olan talep tüketici gelirine göre de esnek olmamalıdır. Eğer esnek olursa, tüketici gelirindeki dalgalanmalar, talepte önemli dalgalanmalara ve ortak kararların uygulanması konusunda sorunlara sebep olabilir.

Diğer anlaşmalı rekabet ise fiyat liderliğidir. Oligopol piyasasında firmalar aralarında anlaşma yaparak bir firmayı fiyat lideri seçerler. Mallar homojen ise piyasada tek bir fiyat belirlenir. 4 farklı şekilde fiyat lideri belirlenebilmektedir.

Maliyet avantajı fiyat liderliği; oligopol firmaları içinde maliyet avantajı olan firma lider firma olarak seçilir. Hakim firma fiyat liderliği; piyasada en çok talep karşılayan firma fiyat lideri olarak seçilir. Barometrik fiyat liderliği; piyasada eskiden beri var olan ve piyasayı iyi bilen firma fiyat lideri olarak seçilir, Anlaşmalı fiyat liderliği; piyasada iki büyük ve bir küçük firma varsa, iki büyük firma bir araya gelerek anlaşırlar.

Oligopol piyasa yapısında firmaların lider firmayı takip etmesi söz konusudur, piyasada güçlü olan firma diğer firmaların olası tepkilerini de göz önüne alarak fiyat konusunda bir karar verir ve diğer firmalar da fiyat konusunda bu güçlü, lider firmayı takip ederler. Güçlü firma ya piyasadaki payı bakımından güçlüdür, ki bu firmaya hakim firma denir, veya malı diğerlerine göre daha ucuza üretebildikleri için güçlüdür.

Birde anlaşmasız modeller vardır. Bunlar Cournot Modeli, Bertrand Modeli, Edgeworth Modeli, Chamberline Modeli, Stackelberg modeli olarak adlandırılan

modellerdir. Bu rekabet stratejilerini sistematik bir disipline kavuşturan bir teori vardır. Bu terosi ‘oyun Teorisi’ dir.