B- Değitirilemez risk faktörleri
4.4 Obezite ile İlgili Bulgular
Tablo 29: Bireylerin Sizce Kilonuz Nasıl Sorusuna Verdikleri Yanıtların Dağılım Durumu
Sizce Kilonuz Nasıl
Erkek Kadın Toplam
Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
Zayıf 37 21,4 41 32,3 78 26,0 Normal 89 51,4 54 42,5 143 47,7 Fazla Kilolu 35 20,2 20 15,8 55 18,3 Şişman 8 4,6 9 7,0 17 5,7 Çok Şişman 4 2,4 3 2,4 7 2,3 Toplam 173 100 127 100 300 100 X2: 6,156 p: 0,18 SD: 4
Erkek bireylerin %20,2’si kendilerini fazla kilolu kategorisinde, % 4,6’sı şişman kategorisinde, 52,4’ü morbid obez kategorisinde gördükleri tespit edilmiştir. Erkek bireylerin % 51,4’ü ise kilolarının normal olduğunu belirtmişlerdir. Kadın bireylerin %15,8’i kendilerini fazla kilolu kategorisinde, % 7’si şişman kategorisinde, 2,4’ü morbid obez kategorisinde gördükleri tespit edilmiştir. Kadın bireylerin %42,5’i ise kilolarının normal olduğunu belirtmişlerdir (Tablo 29).
50
Tablo 30: Bireylerin Kilo Alma Sebebiniz Sizce Nedir Sorusuna Verdikleri Cevaplara Göre Dağılımı
Kilo
Sebebi Erkek Kadın Toplam
Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
Çok Yemek Yeme 16 25,4 9 14,5 25 20,0 Egzersiz Yapmama 19 30,2 27 43,6 46 36,8 Geç Saatte Yemek Yeme 3 4,8 3 4,9 6 4,8 Sağlıksız Beslenme 19 30,2 17 27,4 36 28,8 Genetik Durum 2 3,2 5 8,0 7 5,6 Diğer 4 6,2 1 1,6 4,0 Toplam 63 100,0 62 100,0 125 100,0 X2: 6,541 p: 0,25 SD: 5
Fazla kilolu veya obez tanısı konmuş erkek bireylerin kilo alma sebebi sorulduğunda; bireylerin % 25,4’ü çok yemek yeme, % 30,2’si egzersiz yapmama, % 4,8’i gece geç saatlerde yemek yeme, % 30,2’si sağlıksız ve dengesiz beslenme, % 3,2’ si ise genetik durum şıkkını işaretlemişlerdir. Fazla kilolu veya obez tanısı konmuş bireylerin kilo alma sebebi sorulduğunda; bireylerin % 14,5’ i çok yemek yeme, % 43,6’ sı egzersiz yapmama, % 4,9’u gece geç saatlerde yemek yeme, % 27,4’ü sağlıksız ve dengesiz beslenme, % 8’ i ise genetik durum şıkkını işaretlemişlerdir (Tablo 30).
Tablo 31: Bireylerin obeziteyi hastalık olarak görüp görmeme durumunun dağılımı Şişmanlık Durumunu Hastalık Görme Durumu
Erkek Kadın Toplam
Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
Evet 123 71,0 103 81,1 226 75,3 Hayır 45 26,1 22 17,3 67 22,3 Bilmiyorum 5 2,9 2 1,6 7 2,4
Toplam 173 100,0 127 100,0 300 100,0
51
Yapılan çalışmada erkek bireylerin % 71’ inin obeziteyi hastalık olarak gördüğü, % 26,1’inin obeziteyi hastalık olarak görmediği kalan kişilerin ise bu konuda herhangi bir fikirlerinin olmadığı tespit edilmiştir. Yapılan çalışmada kadın bireylerin % 81,1’inin obeziteyi hastalık olarak gördüğü, % 17,3’ünün obeziteyi hastalık olarak görmediği kalan kişilerin ise bu konuda herhangi bir fikirlerinin olmadığı tespit edilmiştir (Tablo 31).
Tablo 32: Bireylerin Obezite ile Alakalı Bilgi Alma Durumlarının Dağılımı Şişmanlık
İle İlgili Bilgi Aldınız mı
Erkek Kadın Toplam
Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
Evet 98 56,6 27 21,2 125 41,7 Hayır 75 43,4 100 78,7 175 58,3
Toplam 173 100,0 127 100,0 300 100,0
X2: 37,73 p<0,01 SD: 1
Çalışmaya dahil edilen erkek bireylerin % 56,6’ sının obeziteyle ilgili herhangi bir kaynaktan bilgi aldıkları belirlenmiştir. Kadın bireylerin % 21,2’si obzeite hakkında bilgi almışlardır (Tablo 32).
Tablo 33: Bireylerin Obezite İlgili Bilgi Kaynaklarına Göre Dağılımı Şişmanlık
İle İlgili Bilgiyi Nerden Aldınız
Erkek Kadın Toplam
Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
Kitap 3 3,0 2 7,4 5 4,0 Tv 81 82,7 20 74,0 101 80,8 Gazete, Dergi 3 3,0 0 - 3 2,4 Diyetisyen 11 11,3 5 18,6 16 12,8 Toplam 98 100,0 27 100,0 125 100,0 X2: 2,899 p: 0,40 SD: 6
Erkek bireylerin % 11,3’ü, kadın bireylerin ise % 18,6’sı diyetisyenlerden bilgi aldıklarını belirtmişlerdir. Tüm katılımcıların % 80,8’inin obezite ile ilgili bilgileri televizyon programlarından aldıkları tespit edilmiştir (Tablo 33).
52
Tablo 34: Bireylerin Zayıflama Yöntemi Kullanma Durumlarına Göre Dağılımı Zayıflama
Yöntemi Kullandınız mı?
Erkek Kadın Toplam
Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
Evet 31 18,0 43 33,9 74 24,7 Hayır 142 82,0 84 66,1 226 75,3
Toplam 173 100,0 127 100,0 300 100,0
X2: 10,01 p: 0,01 SD: 1
Çalışmaya dahil olan erkek bireylerin % 82’si daha önce herhangi bir zayıflama yöntemi kullanmadığı tespit edilmiştir. Kadın bireylerin ise yüzde 33,9’unun herhangi bir zayıflama yöntemi kullandığı tespit edilmiştir (Tablo 34).
Tablo 35: Bireylerin Birinci Derece Akrabalarında Obezite Birinci Derece
Akrabalrde Obezite Var
mı? Sayı Yüzde
Var 117 39,0
Yok 183 61,0
Toplam 300 100,0
Çalışmaya dahil olan bireylerin % 39’unun birinci derece akrabalarında obezite hastalığının olduğu tespit edilmiştir (Tablo 35).
Tablo 36: Bireylerde Bulunan Kronik Hastalıkların Dağılımı Kronik Hastalık Durumu
Sayı Yüzde
HT 45 12,9
DM 61 17,7
İskemik Kalp Hastaklıkları 50 14,3
Diğer 7 2,0
Yok 186 54,3
Toplam 349 100,0
Çalışmaya dahil olan bireylerin % 12,9’unda hipertansiyon, % 17,7’sinde diyabet, % 14,3’ünde iskemik kap hastalıkları olduğu tespit edilmiştir (Tablo 36).
53
Tablo 37: Bireylerin Boy Ağırlık Durumu Boy Ağırlık
Bilgisi
Sayı En Küçük En Büyük Ortalama Std.
Sapma
Ağırlık (kg) 300 42,3 143,4 74,7 15,3
Boy(m) 300 1,4 1,9 1,6 -
Çalışmaya katılan bireylerin minimum boy değeri 1,4 m, minimum ağırlık değeri 42,3 kg iken maximum boy 1,9 m, maximum ağırlık ise 143,3 kg şeklindedir. Katılımcıların ortalama ağırlık bilgisi 74,7±15,3, ortalama boy değer bilgisi ise 1,63 şeklinde belirlenmiştir (Tablo 37).
Tablo 38: Erkek Bireylerin Bel Çevresi Durumu (cm) Erkeklerin Bel
Çevresi Durumu
En Küçük En Büyük Ortalama Std. Sapma
Bel Çevresi 67 126 97,2 11,8
Tablo 39: Kadın Bireylerin Bel Çevresi Durumu (cm) Kadın Bel
Çevresi Durumu
En Küçük En Büyük Ortalama Std. Sapma
Bel Çevresi 56 139 96,8 17,2
Çalışmaya dahil olan erkek bireylerin bel çevresi ortalaması 97,2±11,8 iken kadın bireylerin bel çevresi değer ortalaması 96,8±17,2 şeklinde tespit edilmiştir (Tablo 38, 39).
Tablo 40: Erkek Bireylerde Bel Çevresi Değerleri (cm) Bel Çevresi
Değerleri Sayı Yüzde
≥94 97 56,1
<94 76 43,9
Tablo 41: Kadın Bireylerin Bel Çevresi Değerleri (cm) Bel Çevresi
Değerleri
Sayı Yüzde
≥80 101 79,5
<80 26 20,5
Çalışmaya dahil olan erkek bireylerde bel çevresi bakımından obezite risk sınırı olan 94 cm ve üzeri birey oranı % 54 (97 kişi) iken, kadın bireylerde bel çevresi
54
bakımından risk düzeyi olan 80 cm ve üzeri kadın birey oranı % 79,5 (101 kişi) şeklinde tespit edilmiştir (Tablo 40,41).
Tablo 42: Erkek Bireylerde Bel/Kalça Oranının Dağılım Bel/Kalça
Oranı
Sayı Yüzde
>1 57 32,9
≤1 116 67,1
Tablo 43: Kadın Bireylerde Bel/Kalça Oranının Dağılım Bel/Kalça
Oranı
Sayı Yüzde
>0,9 68 53,6
≤0,9 59 46,4
Çalışmaya dahil olan erkek bireylerde bel kalça oranı göstergesinde hastalık risk sınırı olan 1 den büyük olan birey oranı % 32,9 (68 kişi) iken, kadınlarda aynı göstergede hastalık risk sınırı olan 0,9’dan büyük birey oranı % 53,6 (68 kişi) şeklinde saptanmıştır (Tablo 42, 43).
Tablo 44: Çalışma Gruplarına Göre BKİ Ortalaması (kg/m2 )
Erkekler Kadınlar Obezlerde Obez
olmayanlarda
Toplam
25,9±4,5 28,6±6,2 34,5±4 24,4±3,3 27,3±5,7 Beden kitle indeksi ortalamalarına bakıldığında; erkeklerde bki ortalaması 25,9±4,5, kadınlarda 28,6±6,2, obez bireylerde 34,5±4, obez olmayan bireylerde 24,4±3,3, toplam katılıcılarda 27,3±5,7 şeklinde tespit edilmiştir (Tablo 44).
Tablo 45: Bireylerin BKİ Dağılımı
BKİ Erkek Kadın Toplam
Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
Zayıf 2 1,2 3 2,3 5 1,7 Normal 60 34,7 42 33,0 102 34,0 Fazla Kilolu 74 42,8 40 31,5 114 38,0 Obez 31 17,9 29 22,8 60 20,0 Morbid Obez 6 3,4 13 10,4 19 6,3 Toplam 173 100,0 127 100,0 300 100,0 X2 : 9,3 p<0,05 SD: 4
55
Çalışmaya dahil olan bireylerin beden kitle indekslerine bakıldığında durum şöyledir; erkek bireylerin % 21,3’ü (37 kişi) obez veya morbid obez grubunda, %42,8’i (74 kişi) fazla kilolu grubunda, % 34,7’si (60 kişi) normal grubundadır.. Kadınların ise % 33,2’si (32 kişi) obez veya morbid obez grubunda, %31,5’i (40 kişi) fazla kilolu grubunda, % 33’ü (42 kişi) normal grubundadır. Toplam oranlara bakıldığında ise tüm bireylerin; % 26,3’ü (79 birey) obez ve ya morbid obez kategorisinde, %38’i (114 birey) fazla kilolu kategorisinde, %34’ü ( 102 kişi) normal kategorisindedir (Tablo 45).
Tablo 46: Bireylerin Yaşa Göre BKİ Dağılımı
Yaş Normal/Zayıf Fazla Kilolu Obez/Morbid Obez
Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
19-29 59 57,8 26 23,5 17 18,7 30-39 21 33,9 29 43,5 12 22,6 40-49 9 20,0 23 51,1 13 28,9 50-59 12 23,1 19 36,5 21 40,4 60 ve Üzeri 6 15,4 17 38,4 16 46,2 Toplam 107 35,7 114 38,0 79 26,3 X2 : 43,8 p:0.00 SD:8
Çalışmada katılımcıların yaşlarına göre beden kitle indekselerine bakıldığında durum şöyledir; 19-29 yaş arasındaki bireylerin % 57,8’i obez değilken, % 23,5’i fazla kilolu, % 18,7’si obez ve ya morbid obez oldukları tespit edilmiştir. 30-39 yaş arasında ki bireylerin; % 33,9’u normal ve ya zayıf olarak kabul edilirken, % 43,’i fazla kilolu, % 22,6’ sı obez veya morbid obez olarak tespit edilmiştir. 40-49 yaş arasındaki bireylerin %20,2’si kilolu değilken, % 51,1’i fazla kilolu, %28,9’unun obez ve ya morbid obez olduğu tespit edilmiştir. 50-59 yaş arası bireylerde kilolu olmama oranı % 23,1 fazla kilolu olma durumu %36,5 obez veya morbid obez olma oranı ise % 46,2 şeklide belirlenmiştir. 60 ve üzeri yaşlardaki bireyler de kilolu olmama oranı %15,4 fazla kilolu olma durumu %38,4 obez veya morbid obez olma oranı ise % 46,2 şeklinde saptanmıştır. Yaşa göre BKİ’lerine bakıldığında aradaki fark istatiksel olarak önemli kabul edilmiştir (p=0,00) (Tablo 46).
56
Tablo 47: BKİ’ninCinsiyete Göre Dağılımı
Cinsiyet Normal/Zayıf Fazla Kilolu Obez/Morbid Obez
Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
Erkek 62 35,9 74 42,8 37 21,3 Kadın 45 35,4 40 31,5 42 33,1
Toplam 107 35,7 114 38,0 79 26,3
X2 :6,2 p:0,04 SD:2
Yapılan çalışmada katılımcıların cinsiyetlerine göre bki değerlerine bakıldığında oluşan fark istatiksel olarak önemli bulunmuştur (p=0,04). Çalışmaya dahil olan erkek bireylerin % 21,3’ü obez veya morbid obez, % 42,8’i fazla kilolu geriye kalanların da normal veya zayıf grubunda oldukları belirlenmiştir. Kadın bireylerde ise obez veya morbid obez olma oranı %33,1 iken, fazla kilolu olma oranı % 31,5, zayıf veya normal olma oranı ise %35,4 olarak saptanmıştır (Tablo: 47).
Tablo 48: Bireylerin Medeni Duruma Göre BKİ Dağılımı Medeni
Durum Normal/Zayıf Fazla Kilolu Obez/Morbid Obez
Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
Evli 52 23,5 88 39,8 81 36,7
Bekar 39 73,6 9 17,0 5 9,4
Dul 6 23,0 8 30,8 12 46,2
Toplam 107 35,7 114 38,0 79 26,3
X2 : 51,68 p<0,01 SD: 4
Çalışmaya dahil olan bireylerden evli olanların obez olma oranı % 36,7 iken bekar olanlarda ise obez olma oranı % 9,4 olarak tespit edilmiştir. Evli bireylerin bekar bireylere göre oransal daha fazla obez olduğu yapılan çalışmayla tespit edilmiştir. Medeni durumla BKİ değerlerinin karşılaştırılmasında ki istatiksel fark önemli bulunmuştur (Tablo 48).
57
Tablo 49: Bireylerin Öğrenim Durumuna Göre BKİ Dağılımı Öğrenim Durumu
Normal/Zayıf Fazla Kilolu Obez/Morbid
Obez
Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
Okur Yazar Değil 21 30,4 23 33,3 25 36,3
Okur Yazar 8 24,2 10 30,3 15 45,5 İlkokul 21 25,3 41 49,4 21 25,3 Ortaokul 15 38,5 17 43,6 7 17,9 Lise 36 54,5 20 30,3 10 15,2 Yüksek Okul/Üniversite 6 60,0 3 30,0 1 10,0 Toplam 107 35,7 114 38 79 26,3 X2 : 30,21 p<0,01 SD: 10
Bireylerin öğrenim durumuna göre BKİ değerlerine bakıldığında gruplar arasında ki fark istatiksel olarak önemli bulunmuştur. Öğrenim durumu arttıkça obezite pravalansının azaldığı tespit edilmiştir. Öğrenim durumuyla bki arasındaki ilişkiye bakıldığında okur yazar olmayan bireylerde obezitte prevalansı %36,3 iken üniversite/Yüksekokul mezunlarının obez olma sıklığı %10 olarak tespit edilmiştir (Tablo 49).
Tablo 50: Bireylerin Meslek Gruplarının BKİ Göre Dağılımı
Meslek Normal/Zayıf Fazla Kilolu Obez/Morbid Obez
Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
Ev Hanımı 33 28,0 42 35,6 43 36,4 Sabit Gelirli Çalışan( Memur, İşçi, Emekli) 31 63,3 10 20,4 8 16,3 Küçük Esnaf 3 12,5 14 58,3 7 29,2 Büyük Esnaf 1 25,0 1 25,0 2 50,0 İşsiz 31 45,6 29 42,6 8 11,8 Diğer 8 21,6 18 48,6 11 29,8 Toplam 107 35,7 114 38,0 79 26,3 X2: 41,55 p<0,01 SD: 10
İş durumuyla obezite pravalansı karşılaştırıldıklarında gruplar arasındaki fark statiksel olarak önemli bulunmuştur (Tablo 50).
58
Tablo 51 Bireylerin Aktivite Durumlarının BKİ’ye Göre Dağılımı Günlük
Aktivite Durumu
Normal/Zayıf Fazla Kilolu Obez/Morbid Obez
Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
Hafif 20 19,0 37 35,2 48 45,8 Normal 49 40,2 53 43,4 20 16,4 Çok Hızlı/ Yoğun 38 52,0 24 32,9 11 15,1 Toplam 107 35,7 114 38 79 26,3 X2: 39,85 p<0,01 SD: 4
Yapılan çalışmada günlük fizksel aktivite durumuyla bki karşılaştırıldığında gruplar arasındaki farkla istatiksel olarak önemli bulunmuştur. Günlük aktivite oranı artarken obez olmama oranının arttığı yapılan çalışmada tespit edilmiştir (Tablo 51).
Tablo 52: Tv İzleme Sıklığının BKİ’ne Göre Dağılımı TV İzleme
Sıklığı Normal/Zayıf Fazla Kilolu Obez/Morbid Obez
Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
1-3 Saat 30 31,9 41 43,6 23 24,5 4-6 Saat 64 37,6 61 35,9 45 26,5 6 Saatten Fazla 13 36,1 12 33,3 11 30,6 Toplam 107 35,7 114 38 79 26,3 X2: 2,11 p:0,71 SD: 4
Çalışmaya katılan bireylerin günlük televizyon izleme süreleriyle obezite sıklığı arasında yapılan çalışmada istatiksel olarak önemli bir ilişki tespit edilmemiştir (P=0,71). Televizyon izlenme süresi arttıkça obez olma oranının arttığı tespit edilmiştir. 1-3 saat tv izleyen bireylerin % 24,5’ inin obez olduğu tespit edilmiştir. 4- 6 saat tv izleyenlerin ise % 26,5’i 6 saatten fazla tv izleyen bireylerin de % 30,6’sının obez olduğu tespit edilmiştir (Tablo 52).
Tablo 53: Ulaşım Şeklinin BKİ’ye Göre Dağılımı
Ulaşım Şekli Normal/Zayıf Fazla Kilolu Obez/Morbid Obez
Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
Genellikle
Yürürüm 51 36,0 53 37,3 38 26,7
Toplu Taşıma
İle 49 34,8 55 39,0 37 26,2
Özel Araba İle 7 41,2 6 35,3 4 23,5
Toplam 107 35,7 114 38,0 79 26,3
59
Bireylerin günlük hayatta kullandıkları ulaşım şekliyle obezite arasında önemli herhangi bir ilişki bulunmamıştır (P=0,98). Genellikle yürümeyi tercih eden bireyler de obezite oranı %26,7 iken toplu taşımayı tercih eden bireylerde obezite oranı % 26,2 olarak tespit edilmiştir (Tablo 53).
Tablo 54: Tüketilen Ana Öğün Sayılarının BKİ’ye Göre Dağılımı Tüketilen
Ana Öğün Sayısı
Normal/Zayıf Fazla Kilolu Obez/Morbid Obez
Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
2 37 28,2 49 37,4 45 34,4
3 64 41,3 61 39,4 30 19,3
4 6 42,8 4 28,6 4 28,6
Toplam 107 35,7 114 38,0 79 26,3
X2: 10,11 p: 0,03 SD: 4
Yapılan çalışmada bireylerin günlük yenilen ana öğün sayılarıyla obezite varlığı arasındaki ilişki incelendiğinde gruplar arasında istatiksel olarak önemli bir ilişki bulunmuştur (Tablo 54).
Tablo 55: Bireylerin Zayıflama Yöntemi Kullanma Durumuyla BKİ Arasında ki İlişki
Zayıflama Yöntemi Kullanma Durumu
Normal/Zayıf Fazla Kilolu Obez/Morbid Obez
Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
Evet 16 21,6 28 37,8 30 40,6 Hayır 91 40,3 86 38,0 49 21,7
Toplam 107 35,7 114 38,0 79 26,3
X2: 12,96 p<0,01 SD: 2
Araştırmadan önce zayıflama yöntemi kullanılıp kullanılmadığı sorgulanmıştır. Bireylerin hernagi bir zayıflama metodu kullanma ile obezite varlığı arasındaki duruma bakıldığında herhangi bir metod kullanan katılımcıların obez olma oranı %40,6 çıkarken metod kullanmayan katılımcılarda obez olma oranı % 21,7 olarak tespit edilmiş olup gruplar arasındaki bu fark istatiksel olarak önemli bulunmuştur (Tablo 56). Oluşturulan gruplar arasında negatif bir ilişki tespit edilmiştir.
60
Tablo 56: Bireylerin Akrabalarında ki Obezite varlığıyla BKİ Arasında ki İlişki Akrabalarda
Obezite Var mı? Sayı Normal/Zayıf Yüzde Sayı Fazla Kilolu Obez/Morbid Obez Yüzde Sayı Yüzde
Var 26 22,2 30 25,6 61 52,2 Yok 81 44,3 84 45,9 18 9,8
Toplam 107 35,7 114 38,0 79 26,3
X2: 65,93 p<0,01 SD: 2
Bireylerin akrabalarındaki obezite varlığıyla bireylerin obez olma durumlarına bakıldığında gruplar arasında anlamlı bir fark istatiksel olarak önemlidir. Akrabalarında obezite tanısı konmuş bireylerin obez olma oranı % 52,2 ikeni tanı konmuş akrabası olmayan bireylerde obez olma oranı % 9,8 olarak tespit edilmiştir (Tablo 56).
Tablo 57: Bireylerin düzenli egzersiz ve yürüyüş yapma durumlarının BKİ’ne Göre Dağılımı Düzenli Egzersiz ve Yürüyüş Yapma Durumlarının Dağılımı
Normal/Zayıf Fazla Kilolu Obez/Morbid Obez
Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
Evet 20 40,0 18 36,0 12 24,0 Hayır 84 34,8 96 38,4 67 26,8
Toplam 107 35,7 114 38,0 79 26,3
X2: 0,66 p: 0,71 SD: 4
Çalışmaya dahil olan bireylerin günlük düzenli yürüyüş yapma durumuyla obezite sıklığı arasında istatiksel olarak önemli bir ilişki bulunamamıştır (tablo 57).
Tablo 58: Bireylerin Gece Yemek Yeme Durumunun BKİ’ye Göre Dağılımı Gece Yemek
Tüketiliyor Mu?
Normal/Zayıf Fazla Kilolu Obez/Morbid Obez
Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
Hiç Tüketmem 50 31,9 47 29,9 60 38,2 Her Gece Tüketirim 9 34,6 7 27,0 10 38,4 Nadir Olarak Tüketirim 48 41,0 60 51,3 9 7,7 Toplam 107 35,7 114 38,0 79 26,3 X2: 35,86 p<0,01 SD: 4
61
Çalışmaya katılan bireylerin gece yemek yeme durumlarıyla obezite varlığı arasında istatiksel olarak önemli bir ilişki tespit edilmiştir (P<0,001). Hiçbir gece yemek tüketmeyen bireylerde obezite olma oranı % 38,2 iken, her gece yemek yiyen bireylerde obezite olma oranı % 38,4 olarak bulunmuştur (Tablo 58).
Tablo 59: Obezite Bilgisi Varlığı Durumuyla BKİ Arasnda ki İlişki Obezite Bilgisi
Var Mı? Sayı Normal/Zayıf Yüzde Sayı Fazla Kilolu Yüzde Obez/Morbid Obez Sayı Yüzde
Var 55 44,0 42 33,6 28 22,4 Yok 52 29,7 72 41,1 51 29,2
Toplam 107 35,7 114 38,0 79 26,3
X2: 6,52 p: 0,03 SD: 2
*: satır toplam yüzdesi, SD: 2
Obezite hastalığı hakkında bilgili olma durumuyla obezite varlığı arasında istatiksel olarak önemli bulunmuştur (P=0,03). Obezite hakkında bilgisi olan bireylerde obezite oranı % 22,4 iken bilgisi olmayanlarda obezite sıklığı % 29,3 olarak tespit edilmiştir (Tablo 59).
Tablo 61: Bireylerin Toplam Gelirlerinin BKİ’ye Göre Dağılımı Bireyin
Toplam Gelir Miktarı
Normal/Zayıf Fazla Kilolu Obez/Morbid Obez
Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
<1600 66 38,2 64 37,0 43 24,8 1601-2900 16 29,0 19 34,6 20 36,4 2901-4200 11 35,5 13 41,2 7 22,3 ≥4201 14 34,2 18 43,9 9 22,0 Toplam 107 35,7 114 38,0 79 26,3 X2: 4,42 p:0,61 SD: 6
Çalışmaya dahil edilen bireylerin toplam aylık gelir gruplarıyla bki arasındaki ilişki istatiksel olarak önemli bulunmamıştır (P=0,61). En yüksek obezite oranına (%36,4) sahip grup 1601-2900 tl arasında gelire sahip olan bireylerdir (Tablo 61).
62
Tablo 62:Lojistik Regresyon Analizi
Regresyo n katsayısı (B) Standarthat a P değer i Düzeltilmi ş odds radio 95% Güven aralığı En düşü k En yükse k Cinsiyet (Erkeklere göre) ,941 ,352 ,007 2,521 1,286 5,105 Öğrenim düzeyi (Yüksek okul/Üniversite mezunlarına göre) Öğrenim düzeyi(Okur yazar ,259 ,773 ,611 ,205 2,147 ,655 7,172 olmama) Öğrenim düzeyi (Okur yazar) 1,379 ,651 ,034 3,903 1,109 14,231 Öğrenim düzeyi (ilkokul ,209 ,517 ,686 1,232 ,448 3,392 mezunu) Öğrenim düzeyi (Orta okul ,343 ,585 ,557 1,410 ,448 4,436 mezunu)
Öğrenim düzeyi (Lise
mezunu) ,191 ,547 ,727 1,210 ,414 3,532 Günlük fiziksel aktivite durumu (Hızlı, çok hareketli olanlara göre) ,002 Günlükaktivitedurum u (Hafif 1,290 ,373 ,001 3,534 1,749 7,551 Günlük fiziksel aktivite ölçütü) (Normal) ,436 ,342 ,203 1,546 ,791 3,025 Yaş göstergesi (19-29 yaş ekibine göre) ,002 Yaş (30-39) 1,361 ,440 ,002 3,901 1,647 9,240 Yaş (40-49) 1,288 ,472 ,006 3,627 1,438 9,150 Yaş (50-59) 1,873 ,473 ,000 6,507 2,578 16,429 Yaş (60 ve üstü) 1,519 ,527 ,004 4,517 1,626 12,826
63
Yapılan analize göre kadınlar bireylerde erkekler bireylere göre obezite riski 2,5 kat daha fazla tespit edilmiştir ( P = 0,007). Öğrenim düzeyi açısından yüksekokul veya üniversite mezunlarına göre diğer gruplarda obez olma riski daha fazla tespit edilmiş olup en fazla risk 3.9 kat ile okur-yazar grubunda tespit edilmiştir (P= 0,034). Günlük fiziksel aktivite durumu hafif olan bireylerde hızlı-çok yoğun günlük fiziksel aktiviteye sahip olan bireylere göre obez olma riski 3.6 kat daha fazla tespit edilmiştir (P= 0,01). Yaş göstergesi açısından 19-29 yaş grubu bireylerine göre 60 ve üzeri yaş grubu bireylerinde obezite riski 4.5 kat daha fazla (P= 0,004), 50-59 yaş grubu bireylerinde 6.5 kat daha fazla (P=0,00), 40-49 yaş grubu bireylerinde 3.6 kat daha fazla (P= 0,006), 30-39 yaş grubu bireylerinde 3.9 kat daha fazla (P= 0,002) tespit edilmiştir (Tablo 62).
64
5.TARTIŞMA
Obezite tüm dünyada her yaşta ve her cinste bireyi etkileyebilen bulaşıcı olmayan bir halk sağlığı sorunudur. Obezite, birçok sağlık riskinin olması, yaygın olarak görülmesi, maliyetinin fazla olması ve engellenebilir olması nedeniyle tüm toplumlarda önemli bir halk sağlığı problemidir. Obezitenin ortaya çıkışı yüksek gelire sahip ülkelerde başlamış olmasına rağmen, günümüzde birçok ülke ve toplumlarda görülmekte olup her geçen yıl prevalansı/insidansı artmaktadır (61).
Obezitenin dünyada görülme sıklığı 1975’den beri 3 kat artmıştır. DSÖ’nün açıkladığı verilere göre 2014’te 18 yaş ve üzeri kişilerde 1.9 milyardan fazla bireyin aşırı kilolu, 650 milyondan fazlasının obez olduğu saptanmıştır. Elde edilen verilere göre bireylerin % 39’unun aşırı kilolu (BKİ>24.99) ve % 13’ün obez (BKİ>29.99) kategorisine dahil olduğu görülmüştür. Obezite günümüzde gelir düzeyi farklılıklarının olduğu birçok ülkede görülmektedir (61).
Obezitenin DSÖ verilerine göre en fazla görüldüğü bölge Kuzey Amerika Bölgesidir.( Aşırı kiloluluk görülme sıklığı %67 obezite prevalansı %27) Obezite prevalansının en düşük olduğu bölge Güneydeoğu Asya’dır.( aşırı kiloluluk prevalansı %22 obezite prevalansı %5) DSÖ verilerine göre Amerika, Avrupa ve Doğu Akdeniz bölgelerinde yaşayan kadınların yarısından fazlasının aşırı kiloya sahip oldukları görülmektedir (61, 64).
Yapılan DSÖ araştırmalarına göre tüm DSÖ bölgelerinde kadınların erkeklere göre obez olma riski daha fazla olduğu saptanmıştır (64).
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu ‘Kronik Hastalıklar, Yaşlı Sağlığı ve Özürlüler Daire Başkanlığı’nca Türkiye genelinde 15 yaş ve üzeri bireylerde yapılan çalışmaya göre obezite görülme sıklığı erkeklerde %15,3 kadınlarda %29,25 olarak belirlenmiştir. 20 yaş üzeri erkek bireylerde obezite prevalansı %17,9 aynı yaş grubunda ki kadınlarda % 34 olarak saptanmıştır. Yapılan bu çalışmaya göre 35 yaş nüfusun %50’sinden fazlasının fazla kilolu yada obez grubuna dahil oldukları gözlemlenmiştir. Bu çalışmada Güneydoğu Anadolu Bölgemizde obezite görülme sıklığı kadınlarda % 23,7 erkeklerde % 11,6 olarak tespit edilmiştir (75).
1997-1998 yılından ülke genelinde TURDEP-1 çalışmasına göre 20 yaş üzeri bireylerde obezite görülme sıklığı % 22,3 olarak belirlenmiştir. Aynı çalışmaya göre
65
erkeklerde obezite prevalansı % 12,9 kadınlarda % 29,9 olarak tespit edilmiştir. 2010 yılında ise TURDEP 2 çalışması yapılmıştır. TURDEP2 çalışmasına göre ülke geneli obezite görülme oranı % 35,9 olarak saptanmıştır. Obezite görülme sıklığı erkeklerde % 27,3 kadınlarda ise % 44,2 olarak belirlenmiştir (75). Yapılan bu iki çalışma karşılaştırıldığında erkeklerde obezite görülme oranının % 100 artması, kadınlarda ise % 50 oranında artması halk sağlığı açısından önemli bir gözlemdir.
Türkiye Obezite ve Hipertansiyon Araştırması (TOHA) 1999-2000 seneleri arasında yapılmış olup 20 yaş ve üzeri bireylerde obezite görülme oranı % 35,4 olarak tespit edilmiştir. Bu oran aynı yaştaki erkek bireylerden 1,8 kat daha yüksektir. Bu ilişki halk sağlığı açısından kayda değer bir veri olarak düşünülebilir (76).
2010 senesinde Sağlık Bakanlığı tarafından Türkiye geneli yapılan Türkiye beslenme sağlık araştırmasına göre (TBSA-2010) obezite görülme oranı ülke genelinde erkeklerde % 20,5 kadınlarda %41, her iki cins için ise%20,3 olarak bulunmuştur. Güneydoğu Anadolu Bölgesindeyse durum ülke ortalamalarının altında kalmıştır. Bu durum halk sağlığı açısından kayda değer bir gözlemdir. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde erkek bireylerde obezite görülme oranı % 12,6 kadın bireylerde % 35, tüm bireylerde belirlenen oran %22,9 olarak açıklanmıştır (79). Ülkemizde 5 yılda bir yapılan ve 15-49 yaş arası kadınları kapsayan Türkiye Nüfus Sağlık Araştırması (TNSA) verileri incelendiğinde kadın bireylerde obezite oranının her geçen gün arttığı tespit edilmiştir. TNSA 1998, 2003, 2008 ve 2013 verilerine göre kadın bireylerde obezite sıklığı sırasıyla %18,8 % 22,7 %23,9 ve %27 şeklinde olduğu görülmektedir (77).
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan Türkiye Sağlık Araştırması verilerine göre 2014 yılında ülke genelinde 15 yaş üzeri bireylerde obezite görülme sıklığı % 19,9 iken 2016 yılında bu oran % 19,6 olarak tespit edilmiştir. TÜİK verilerine göre 15 yaş üstü kadınların % 23,9’unun obez, % 30,1’inin ise preobez ( hafif kilolu) olduğu saptanmıştır. 15 yaş ve üzeri erkek bireylerde ise bu veriler sırasıyla % 15,2 ve % 38,6 olarak belirlenmiştir (78).
Yapılan çalışmada Şanlıurfa ilinin Akçakale ilçesi 1 no lu Aile Hekimkiğine bağlı 19 yaş ve üzeri bireyler baz alınmıştır. Yapılan araştırma toplamda 300 kişiye
66
uygulandı. Araştırmaya dahil olan kişiler 173 erkek (% 57,6), 127 kadın (% 42,4) şeklindedir. Yapılan araştırmalar obezite hastalığının tek bir sebebe bağlanamayacağı tersine birden fazla faktörden ve bu risklerin etkileşiminden kaynaklandığı tespit edilmiştir. Araştırmaya dahil edilen bireylerin aritmetik yaş ortalaması 36,7 ± %13,5 olup en küçük katılımcının yaşı 19, en büyük katılımcının yaşı 78 olduğu tespit edilmiştir Araştırma verilerinden elde edilen sonuçlarda; obezite sıklığının belirlenmesi, obezite risk faktörlerinin belirlenmesi, obeztie ile alakalı bireylerin bilgi, tutum ve davranışlarının belirlenmesi hedeflenmiştir.
DSÖ verilerine göre bel çevresi değerlerinde erkeklerde hastalık risk sınırı 94 cm ve üzeri, kadınlarda 80 cm ve üzeri olarak belirlenmiştir (47). Araştırmada erkek bireylerin bel çevresi değer ortalaması 97,2±11,8 cm, minimum değer 67 cm, maximum değer 126 cm olarak saptanmıştır. Kadınlarda bel çevresi ortalama değeri