E fen d im , ne ko n u şacağ ım ı b ilm iy o rum . Y aln ız birşey b iliyorum sekiz ayd ır evim in b a h çe sin e bile ç ıkm a d ım , bunun d a şu urunu bu davet m ü n ase b etiyle idrak ed iyo ru m . Ç o k şü kür geleb ild im , bunu kafi a d d e tm e n iz lâzım .
işte karşım d a P ro f.D r. S ü le y m a n Y a l çın halim i b iliyo r m u n tazam yol y ü rü m e m icab ettiği h a ld e ben ba h çe ye bile ç ık a m ı yo ru m , d ü n y a ça p ın d a bir üm idsizlik için deyim . Bu ruh halinin bana verdiği bu arzu su zlu k h a lin d e an cak bir te k d ileğim var: İman ve İslam Atlası isimli bir eser h a zırlı yo rd u m . Ç o k şü kür bitirdim . Z a n n e d e rim T e rc ü m a n R a m a za n d a tefrik a ed ecek... Bu eser ilk d e fa h a y a tım d a bana ö b ü r d ü n y a d a n bir vedia gibi geldi... Bu d ü n y a d aki e lem im i de ğ iştirm iyo r am a istedim ki sual a n ın d a b ö y leb ir eserim olsun, geçiş biletim olsun.
B o ğ a z k ö p r ü s ü n d e n g e ç iy o r u m burası neresi M arsilya top rak ları mı diye d ü ş ü n d ü m . C a ğ a lo ğ lu , B abIâli vaktiyle y o ğ r u ld u ğ u m u z y e rle r, h e p si b a n a ya b an cı... H am d o lsu n g e leb ild im bu n a m e m n u n u m , m u a yy en bir m evzu sahibi d eğilim , fak at ö y le bir m evzu’a sahibim ki bütün m e vzu ’ları birden bana köşe ka p m aca o y n a r gibi her şeyin içine da lm a k im kân ı veriyor. Bu: “A H V A L -İ Â L E M "d ir. B urası E d e b iya t V a k fı’dır. B u rad a m ü m - .kün o ld u ğ u kadar politika d an uzak kal
m a ğ a çalışacağ ım ... işi sadece ilim ve ed eb iy at ve san'at zaviyesinden g ö rm e ğ e çalışacağ ım . Şu var ki siyasete d o k u n m a dan h iç b ir şey s ö yle m eğ e im kân yo ktur. B u g ü n m eselâ şeker hastasısınız, ensülin' e ihtiyacınız var, ensülin b u lam ıyorsun uz, ithâlât y a p ılm a d ığ ın ı s ö yle yec ek ler işte e n sü lin d en siyasete: M a m a fih biz g e n e m e rkez-i sikleti fik ird e tu talım . Ş ö y le bir d ü n y a y a b akalım , bu bakış bize terörün en b ü y ü ğ ü n ü verir... B unu idrak etm eyi kim se ye tavsiye etm em . Benim gibi yeriniz den ka lka m a z ev inizden ç ık am az olu rs u nuz. B ize ça ğ dışı d iyorlar, halbuki bunu s ö y le yen ler o ka d ar çağ dışıdırlar ki...
B ir arkadaşım M e n lü isim li bir Ingilizin
bir eserini te rc ü m e etm iş b a n a gönd erdi:
“Yeni Cemiyette Ruh Inhltâtf zavallı m uh ari- rin hali d ik ka tim i çekti a d am ıstırabını sö yle yem iyo r, s ü b lim e ed em iyo r, e d e bilse belki teskin olacak, o n u n için şiire te ş b ih le re kaçıyor, n e tice d e şunu sö ylü yor: N e o la ca k bu batı a lem in in hali ço lu - ğ u m u za ç o c u ğ u m u za b ir tak ım delinm iş d a ğ la r mı, to p ra ğ a ya p ış m ış m ask arac a füze iskeletleri mi, a m p u lle r mi birtakım tekn o lo ji m asalları mı b ırakacağız?
Y an i sıkıntısını h issettiğim iz tabi atten kopuş... Bu dava 19. asırdan beri d ü ş ü n ü lm ek te d ir. 19. asırd a m a kin en in yarattığ ı sosyal ve ruhi ıstırablar, b ir çok m ü te fek kir tara fın d an sö ylenm iştir. F akat bu ad am ın sesi ço k can ya kıcı... Evet, b u g ü n B atı bir d ü zen kaybı içindedir... H içb ir şeyin m üeyyidesi kalm am ıştır.
B u n u n he m en y a n ıb a ş ın d a T ü rk iy e ' nin hali B atı'nın bu b u h ra n ların ın içinde za m a n d a n ve m e kâ n d an bir fiske ile dışa rıya atılm ış, bir ülkeyiz, d ü n y an ın ne de kendi iç ıstırabınd an h a berdar, B atının iki- yü z sene evvel bıraktığı b a şla n g ıç n o k ta sının tak lid in d e..
B ir gü n A y h a n S o n g a r B e y ’le evim d e k o n u şu y o rd u k, ke n d is in e tasavvuftan bir c ü m le sö yled im , b e ğ en d i h e m en kay detti: "Bir ilm in butlanı o ilm in m üntehâsında
be lli o lu r" bu tasavvuf ölçüsü, biz batının
m ü n te h â s ın d a iptid âsının m ukallid iyiz. G el d e siyasetten bahsetm e, b a tıd a iki k o rk u n ç e jd e rh a g ö rü n ü yo r, ideolojisi ile, ism i ile kayd e d ey im : M o sk o f ejderhası ve
A m e rik a n ejderhası. Biri k a fa d a m ateryalist
d iğ e ri k a fa d a a n tim a te ry a lis t ç a tıd a m ateryalist. Bu bilen için tam bir a y n iy et tir. R u h la rın içtim a ettikleri yerleri vardır. M u h id d in A rab i "E ğe r ruh lar bir birle şse bir
da ha birb irle rin i bıra km a zla r' der... Ş im d i bu
iki e jd e rh a şu v a ziy e tte d ir: Biri liberal (L ib a ralü s ) şahsi istiklâl "he rke s istediğim
y a p a r" ö tek i D e m o kras i halk idaresi, M o s-
ko flar bunu çok g ü zel istism ar etm işler dir. İs ted iğ in i zerk ed iyor, b u n a halkın
ira d e s i d iy o r. A m e rik a lib e ra lis td ir...
ö b ü r ü ta m a m ıy le başka bir ku tu b d a, artık davanın fikri tarafın ı b ırakm ıştır. Z a te n ,
¡75
K o m ü n izm , M a rks izm , L e n in izm , fik ird e pek kısa bir z a m a n d a iflas etm iştir. B ütün cevap ların ı alm ıştır.
F a kat M o s k o fla r son d e re c e pratik z e k a sahibi (D ü ş m a n ım ızı ta n ıya lım ki m ü s a d e m e im kan ın ı d ü ş ü n e lim ) B ize gelince: ideolojisini bir ta ra fa bırakalım : T e le v izy o n d a b irtakım s o lcu lar g ö rü y o r su nuz, y ü zle rin e ba ksa n ız şaşarsınız bu n lar sığır g ü tm eyi bile b e c e re m e y e c e k insanlar, b u n lar ko m ünist, leninisttir. S o r sanız L e n in izm nedir, Lenin kim dir? b ilm e z ...
Lenin in a n cın d a, ço k m utaassıp pratik z e k a y a sahip, şiddetli disiplin sahibi ke n d i batıl in a n cın a ço k bağlı, b und an h iç b ir fe d a k a rlık y a p am az. M a rks izm in ideo lo ji ile alâkası yok, bu b ir m eto d an ti- kapitalist b ir m etod. H a k ik i m arksist olsa- n ız M o s k o v a 'd a y a ş a y a m a z s ı n ı z , as ılm an ız ih tim ali vardır. B u n la r esası b ıraktılar usule daldılar. D ü n y a ve garb m e d en iyeti h astadır (b u n la r b e d ah e tler). B u hastayı ke n d i iç üzü n tü sü iç in d e y ık m ak lâzım dır, işte b u n d a m u v affa k o lm ak için bu m e to d u ku llan dılar.
D İL
G e le lim b u g ü n k ü halim ize: A h m e t K ab a klı d o s tu m u z bana a ltın d an ka lka m a y a c a ğ ım z e m in le r h a zırlam ıştır. E ğ er b ira z ac ı k o n u ş u rs a m ü z ü lm e s in le r, m a d e m ki beni b u ra ya çağ ırd ılar, k e m a nın tiz sesli telin d en nasıl ses gelir m a lu m d u r.
B u g ü n k ü halim iz çok acı, o rtad a evvela bir D İL m eselesi var. bu dilin m u h a rebesin i K abaklı, T e rc ü m a n 'd a ve rm eğ e çalıştı. A m a bu kirli ça m a şırla rın ı yu karı kattan ata n yü zsü z ko m ş u y a “u ta n m ıy o r m u su n ? ” d e r gibi bir hareket... H alb u ki kafasını kırm ak lâzım . D il ka in a ta m üsavi dir. Ç ü n k ü dil kainatın k a lb im ize n akşet tiği plandır... K ain atta ne varsa d ild e o var, dil sa ka m eti rezaleti, a lçak lığ ı en kü çük b ir b e d a h e t hissine dahi im kan ve rm i yo r.... Bu T ü rk ç ü lü k g a yreti y o lu n d a en a k u r (k u d u z) insanların irfan ların bile zo r g e ç e r gibi old u ğ u sa h ad a bir basit ad am çıkıyor: Şair: B u n u n şiir kitabın ruslar te r c ü m e ed iyor.
Evvelâ, 4 0 sene evvel R usların kü ltür ataşesi M ih a lio f ism inde bir a d am bize
senin gib ile r lâzım. N a z ım la r la lan değil. K o m ü n is t olsa n sana M o sk o v a 'n ın yansını verirdik, a m a olm a ya ca ğ ın ı biliyoruz, zırnık v e rm e yiz" dem işti.
Fa lan so lcu n u n eseri te rc ü m e edilm iş o n e d ir U lu d a ğ 'ın y a n ın d a bir pirinç tanesi bile d eğil ve g a lib a şairlikte pek de iddialı değil....
İşte delil, d elillerin en g ü zeli bilbedahe hissiyle in s an a ge len d elildir. Ş im di bizde b u g ü n b ir teşhis ve tesbit kabiliyeti olsa o n a “gel b u ra ya" d e m e k için bu tercüm e kafidir... A m a kim senin a laka d ar olduğu yok, m a lu m olan hava civa ga zete leri ve ri y o r bunları.
D il kainatın pla n ıd ır dem iştim ... Bu di ac a b a nasıl pişm iştir... B ir eve/ deyişir kaç m a n a ve recek to n u vardır! A m e rikal
İs tan b u l'a geliyo r... L o k u m yiyo r, bunu kim y a p ıy o r H a c ı B ek ir d iy e bir şekerci. N e ile nasıl y a p ıy o r? Ş e k e r su ve başka m a lze m e ler? N e h a ra rerette nasıl kaç d a k ik a d a pişiyor? ö ğ re n iy o r. A yn ı m a lze m e yi alıyor, ta rif ü z re p işiriyo r a m a ke çi b o y n u zu g ibi birşey ç ık ıy o r o rtaya... işte sa n ’at bud u r. Bu dil nasıl teş ek kü l etti?... B u rad a b e n im sö y le y e c e k le rim in aksini d ü ş ü n e n le r vardır tabii, karşılaştırsınlar m u k a y e s e etsinler!...
T ü rk kaym i g ö k g ü rü ltü s ü g ibi bir şey dir. D o ğ u d a n tü te n b ir alev o lm u ş ki em sali yok, a m a bunu ta h d id etm ek lâzım .
“A t'a ” d a ir bir eser y a za rken T ü r k ’e ait b ir keşif g ö rd ü m , ö z e n g i. R o m a ’d a g ö r- m ü ş sü n ü zd ü r. A y a k la r alttan aş ağ ıya sar kar. E skiden h a rp le rd e ku llan ılan harb a ra b a la rı vardı. B u g ü n ü n ta n k ’ına m u k a bil, o rtalığ ı y a k ıp kavurur.
H a tta B en iisrail n e b ile rin d e n biri, bir d e h a neticesi atların ye terle rin i kesm eyi e m re tm iş . A t ö n ü n e d u ru lu r b ir afat d e ğ ild ir. M e s e la A s u r im p a ra to rlu ğ u bir h a rp ara b as ı im p a ra to rlu ğ u d u r.,iş te bu şt d e n ile n afa tı id a re e d e c e k ö z e n g iy l k e şfe d en T ü rk le r b ü tü n bu ak ın la rı istila ları bu id a re ile yap m ışla r.
T ü rk le rin dilin e b akıyoruz, yan ya n a
kısa heceler, tek heceli, "e m rih a z ırla r"\J ur, kır, yak, bak, çak! bö y le kısa h e celer hiç b ir d ild e yo ktu r. T ü r k ’ün çit h eceli b ir tek kelim esi var, b ü y ü ğ ü n e ithaf için ku llan mıştır. N itek im , bü yü kleri İslâm î kabul ed in c e he m en bütün kabile kabul etm iş tir. B ü y ü ğ e saygı esastır.
"B ir y a zım d a B o zk u rd ’u n .s ö ğ ü t a ğ a cına intikalini yazm ıştım İşte bu T ü rk oluş..: A n k a ra ’da b ir k o n feran s ım d a bir c ü m le sö ylem iştim ...
A d a m ın biri d a y a n a m a d ı bütün ka id e leri ç iğ n e y e re k g a le y a n a geldi ye rin d e n fırladı. “Bu c ü m le y i b ir d a h a söyleyin. B ütün d ü n y a duysun. İn g iltere duysun, T ü rk iy e duysun, bütün İslâm alem i duysun:
T e k ra r ettim : ”M u tla ka b ilm e k lâzım dır k i
Türk m ü slü m a n oldu kta n so n ra T ü rk ’tü r"
B ir ta rih te b e n im id e o lo g im i din leyen eski siyasilerd en biri bana: "Sen ya a ltın
d a n he yke li yap ıla c a k ya asıla ca k a d a m sın "
dem işti.
Şim di dil vakıası üzerim e a k tarm a lar ya p ıy o ru m . N u tu k la rım ı T ü rk ç e s ö ylü y o
rum , ya rın ö ld ü ğ ü m z a m a n d a affım ı T ü rk ç e isteyeceğim .
E cd ad ım ız bakm ış bu dil ile d ü şünen
bir kavim o lm a ğ a başlıyoruz, sab itleşiyo ruz, bu dil ile b ira d ım a tıla m a z ... Tü rk çe'yi b ir çarşaf gibi açarak, A rab ç ayı Fa rs ça’yı b ir ağ a ç gibi o çarşafın içine silkelem iş, k e lim e le riy le , te rk ib le rly le n e d ü ş ü r m üşse to p la m ış o rad a b ir hatası o lm u ş tur. S o n ra S e lçu k lu la rd a M e h m e d beyin ya p tığ ı işi büyük bir iş diye kabul ed erler. O n d a de rin bir nefis m uh asebesi o ld u ğ u n u zan n e tm iy o ru m . M ü esses bir dil v a r s a ç e v r ili r , o n u d a m ü d a f a a etm iyo ru m .
H e r şeyin b ir h u d u d u vardır, tasavvufta bir E deb ta rifi vardır. Edeb: h u d u d a ria yet etm ek d e m ek tir. En bü yü k ed eb ilahi h u d u d u m u h a fa z a ed eb ilm ektir.
Resulü, A lla h d e n e m e k şartıyle ne ka d a r şevseniz azdır. S ah ab e yi, N ebi d e m em ek şartıyla ne ka d a r şeyseniz azdır. V eliyi sa h ab e d e m e m e k şartıyla ne ka d a r şevseniz azdır... H erşe y bütün m ü k ev ve n ât h u d u d m eselesidir. B u n u n için ben onu kristal b ir vazo ya b e n ze tiyo rum , içindeki m ayi ruhdur, m uh tevadır, vazon un o m a yie verdiği şeffafiyet, akset tirm e d e k i k a b iliy e t v e c d i n is p e tin d e sever; bu ta h a k k u k etti mi sam im i seve riz... S eb eb i m alum .
Bu dil, bu tü rlü h a n çe re sin e u y d u ru larak A ra b ç a y ı alm ış, şu ye d i ke lim elik
Türk Edebiyatı
T E M M U Z
c ü m le y e bakınız: "H e m en p a zara git, hem pırasa, hem lah an a al" bu c ü m le d e T ü rk ç e olan sa d ec e al fiilidir. Ş im di bu c ü m le y e T ü r k ç e d e m e y e c e k m iy iz ? T ü rk ç e bö y le olur.
Bu A ra b ve Fars ka yn a kla rın ı d e h le m e davası İttihad T e ra k k i z a m a n ın d a o rtaya a tıld ı. Z iy a G ö k a lp fik riy a tın a g ö re olm ad ı. C u m h u riy e tte te k ra r başladı ve g e n e C u m h u riy e tte beli kırıldı... O n d a n sonra d a işte b u g ü n kü c e re y a n la r baş ladı. Bu d a favori salgını diye bir m o d a oldu. A h şu m oda! Ş ah siyetsizliin en g üzel s e m b o lü m o d ad ır.
Bu dil faciasıyla m ü c a d e le etm ek lâzım , çü n kü m ü c ad e len in d e bütün fak tö rlerin i k a yb e tm iş vaziyetteyiz. B izim ta rih im iz d e dört d e vrem iz var (m e k te b le - rim izd e d o ğ ru tarih o k u tu lm a d ığ ı için bil m iy o rs u n u z ) B irin c i d e v ir K a n u n iy e ka d a r olan devir, bu vecid devresidir... T ü rk le r ne ya p m ışla rs a bu d e vird e y a p m ış la r. K a n u n i m ira s ın ı d e v re tm iş tir, o n d a “d evlet-i eb ed m ü d d e f’ln bütün kıy m etleri to p lu d u r. D in ’d e A lim “R esul-ı sakalevn" işe Ebu S u u d E fen di ise “M ü ftü ’ I s a k a le y n d ir" Ş iird e B aki B aki p o litik a d a S o k o llu , (d ü ş ü n ü n baş vekil m evki’inde) m i’m a rid e M im a r Sinan...
K an u n i'd e iki in h iraf oldu: K em al ve zeval. A llah 'ın kem al ve zeval ka n u n u m u t- lakdır. K em al bir y e rd e m u tlaka d u ra c a k tır, zeva le dön e ce ktir. İşte oray a ka d ar g eldi o ra d a n so nra aktarıld ı. O n a servet g u ru r verm işti. M esela o z a m a n a ka d ar Ş e y h ü lisla m la r nasb ile g e lm e zd i istişare divanları vardı o yol ile gelirdi. “Y avuz'a d e d iğ i gibi: h e m en hal’ine fetva veririm " d iyebilirdi.
K an u n i'd e nasb ile g e lm e ğ e başladı: İkincisi: Y ah u d ile re serbesti ka n u n u bu z a m a n d a çıktı. Y a h u d ile r saraya kadar girdi. K arısı H ü rre m S ultan bir Y ah u d i kızıydı. O n u n z a m a n ın d a S a ra y a her türlü rezalet girdi. S a h te para “ziy u f akçe" ve saire...
A m a bu kıym e tler d e o rta d a idi, on d a n so n ra dış d ü n y a ta m a m e n bü yü k b ir düş m a n lık içindedir. N e ka d ar zo r bir pro b lem! B ir de iç erd e ka b a so ftalar devri başladı, kısa b ir za m a n sonra bunların tam sultası a ltın a girildi.
H alb u ki, K an u n i d ü n y a ça p ın d a bir sultan, B irinci Fran suva is p an y o lla ra esir dü şü yo r, an nesi K an u n i’y e m e k tu b y a zı y o r ve “Roi du M ° o d e (D ü n y a n ın h ü k ü m d a rı) d iy e h ita b e d iy o r. “E y d ü n y a la r kralı o ğ lu m u kurtar!" d iye yalvarıyor... N asıl kurtarır?
is p an y a sah illerin e bir ka d ırg a y o lla nır, “2 4 saat içinde Fran suva serbest bıra- k ı l m a z s a , D o n a n m a y ı H u m a y u n sa h illerin izd e olacaktır" d iye h a b er verilir. Ü ç saat içinde Fran suva serbest bırakılır... işte im p a ra to rlu k budu r. O kıym e tler o rtad a. F a kat g ü n e ş ö ğ le z am a n ın ı atla
m ış zeval başlam ıştır, a k ş a m a do ğ ru gidil m ekted ir. Y o ksa S arı S elim , im p a ra to rlu ğu bu ka d ar ça b u k se n d e letem ezd i...
S arı S elim z a m a n ın d a ka b a so fta lar cıvıttı, K a b a so ftalık ezberciliktir.
A b d ü lh a m id H a n devrinde, bir şeyhü lislam N iz a m -c e d id e ka p u t giy d irilm es i nin kü fü r o la c a ğ ın a fetva veriyor. C evd et Paşa "N için o şeyhü lislam ı saraya ça ğ ır tıp b o ğ m ad ı" diyor. Bu ka b a so ftalar her tü rlü y e n iliğ e karşıdırlar, m a tb a a y a frenk icadı b isiklete şeytan arabası derler. H a l buki ö b ü r ta ra fta ve her ta ra fta K ain atın Efendisi “ilm i Ç in ’d e bile olsa gidin b u lu n ’ ' der. “H ik m e t m ü m in in ka yb o lm u ş m alı dır, n e rd e bulsak alırız" der. En güzel h adislerden biri "Y a R ab bana eşyanın hakikatin i o ld u ğ u gibi gö s ter”...
En b ü y ü k d ü ş m a n ım ız k a b a lık tır. D ü n ü n ka b a softası b ugü n yok am a başka isn ad lar var: R efo rm ist isnadları. B u n la rın b irb irin d en farkları yo ktu r. Bu bö y le gider. T ü rk her za m a n k i itaat hasle tiyle akid e sin in m e rk e zin d e k a lm a ya d e vam etm iştir... Y en içe ri bir felâket halini alm ıştır. Ş e ri’at isteriz d iye kafa tu tan ları alıp iç eriye kafasını kesm ek lazım , şeriat a d ın a Y en içeri bö y le te m izle nir. Y an i b u n u n kökleri ge rilerd e d ir. T a n - z im a t a k a d a r b ö y le g e lin ir , iş t e T a n z im a t’tan so n ra d a h a bü yü k fac ia baş lar. B ir ta b ir ku llan aca ğ ım : T a n zim a tç ıla r A vru p a reçelin i kavanozu n dışından y a la y a rak y e d im sanan ad am lard ır. B ir ke re o üçlü paşalar var ya b u n lar hangisi ikti d a rd a ise on u n a m u zs u zlu ğ u n u y ü zü n e vu rm ağ a çalışan paşalar m üsellesi: Ali Paşa, Fuad Paşa, M a h m u d N ed im Paşa b u n lar b irbirine d üşm an dırlar...
E D E B İY A T :
E d e b iy a ta gelince: B üyük D ivan e d e biy atın ın son pırıltıları Ş ey h G a lib ile bit m iş tir... S o n ra d ü n y a d a eşi e m s a li g ö rü lm e m iş b ir m askara e d eb iy at başlar, biraz personalitesi olan bir A b d ü lh ak H a m id bir d e R e c a iz a d e E krem var, başka ta ra fta d a bir N a m ık K em al... A rkas ın d a n d a h a m a s k a r a , b ir e d e b iy a t g e lir . E d e b iya t-ı ce d id e devri, bir tak lid e d eb i yatı: A d a m Suli P rü d h o n 'u tak lid ed er z a m a n ın d a bir B o d le r gelip g e ç e r fa r kın d a değ ild ir. T a k lid ettiği şeyin m evzu unu bile bilm ez o ka d ar şuursuzdur. B ö y le c e b u g ü n e ge lin ir n ih a ye t iş m ahut şa irim ize (!) ka d ar düşer. T e d e n n im iz i a n la m a k iç in e d e b iy a tım ız a b a k m a k yeter. K ıtlığ ım ız ne p etrolden ne başka şeydendir: M ü te fe k k irim iz yo ktur.. B unu bugü n a ra m a k biraz saçm a. Ç ü n k ü dün de yo ktu . B ir im a m G azali bir im am R ab bani, b ir M u h id d in A rab i ç a p ın d a m ü te fek kir ge lm e m iştir. O halis bir devirdi, o devrin son bakiy yelerin i M a rife tn a m e 'd e g ö rü rs ü n ü z, sahibi İb ra h im H a k k ı kopist o lm a k la b e ra b er o rijinal bir eser o rtay a ko ym u ştu r. Z a m a n ve m e k a n a g ö re ilm in
ne o ld u ğ u n u M a rife tn a m e ’d e görürüz... K endisi b ir d ü n y a tecessüsü içindedir. S a n a tla ilm in nasıl birleştiğini S in a n 'd a g ö r ü r s ü n ü z . G a r p lile r h â lâ h a y r e t içindedirler....
M im a r Lö K o rd ü z iy e akustik için “Bu m a yo n e z karıştırm ağ a b e n ze r tu ta r veya tu tm a z, san at işidir bu sebebi ara n m a z" dır. B u yursun, akustik nasıl olu rm u ş S in a n ’d a görsün... içtim ai ve ruhi seviye d e m ütevassıl k a b la r gibidir. Biri koptu m u öteki d e düşer. N ite k im a lim im iz de yo ktu r. B ir d e vird e bir m eb'usa: “Y ah u m eb'us g e ç in m e ğ e u ta n m ıy o r m usun?" dem iştim .
F ra n s a 'd a bazı b ü y ü k liseler va rd ır ki a g ra n g e le re "eserin nerede?" d iy e so rar lar. O rijin a l te'lif eseri o lm ay an yo ktu r, m ü b d i veya m u cid olm ası şart değil, B erg - son nedir? Lise hocası a m a do kto raları felsefi sistem oluyor.
B izd en g a yet rahat sam an kağıdı ü ze rin d e herif k a n -te r içinde, falan hastalığı falan işi falan am eliyatı a ra ya dursun, ta m a m iy le işin b u la ş ık ç ılığ ın d a d ır. H iç y e m e k y a p m a arzusu yok, a m a d ü n e tam kıym et h ü k m ü y le bakarsak dü n de yo ktu.
M eselâ: B ir M u stafa Ş ek ib vardı onun evindeyiz. P ey am i S afa d a var k o n u şu y o ruz. B ir kö şed e ak va ry u m var, iç in d e kır m ızı bir balık y ü zü y o r ço cu ğ u da o ralard a o y n u yo r. N için şu ca m la rı kırm ıyorsun! H iç bir şe yin ize in a n m ıy o ru m !” d iy e b a ğ ırm ıy o rsu n ? N için se n d e bu h aysiyet yok! H an g i alim c e m iy e tte ke n d in d en
ib a ret kalır? d e d im .
Ş ö y le ç o c u ğ u n u gösterdi: "Viran olası h a n e d e evlad u iyal var" dedi. "B alık da var d eğil m i?" de d im , ilim sahibi seçi' ve cesur o lm alı arayıcı ve ce su r o lm alı hiç o lm azsa k ü ltü rü n e İb ra h im H ak kı'n ın eski c kü ltü rd en ald ığ ı k a d a r kü ltür karıştırm alı.. H a y ır bu yo k... O ra d a y o k d a n e re d e var? H a y ır h iç b ir y e rd e yok..
Şu iktisadi faci'am ız.:. O n a d o k u n m a dan g e ç e m iy e c e ğ im .
Bu işin bir K ristof K o lo m b yu m u rtas ı tarafı var. Bu işi d e b ir şe kild e halled ece ğ iz, y u m u rta asla d u rm a z o tu rtm a k için kıra caksın.. S en in gelirin ne bir b ütçen m u t laka o la ca k ne ka d a r lüzum suz iş varsa tatil ed ece ks in , rey to p la m a k ka çırm ak d iy e b ir*m e se len o lm ay aca k, zaten reye ne ih tiyacın kaldı. E nflasyon % 4 0 imiş, ne ye g ö re % 4 0 ’d ır ne dem ektir, ben a n la m ıyo ru m , bu ra d aki p ro fö s ö rler d e a n la m ıyorlar, e n te lle k tü e lle r hep dola n d ırıc ı m e fh u m la r içersin deyiz. S iz d o k to r o la rak bir d a m a r kestiniz bir tarafını dik. u c u n d an biraz kısm ı d ik m e d iy eb ilir m isi niz?... B ir ad ed iptizali içindeyiz. A d etle rin ke m m iy e t gibi ke yfiy eti d e vardır. 1000 dev b a şka 1000 k a rın c a başka şeydir.. B a n k a la r ad etle ri k a trily o n la ra çık a rıy o r-