İSTATİSTİKLER
2.1. NÜFUS VE DEMOGRAFİ İSTATİSTİKLERİ 1. Kapsam
Nüfus ve demografi istatistikleri, TÜİK tarafından üretilen hayati istatistikler, idari kayıtlara dayalı nüfus istatistikleri, nüfus ve konut sayımı, nüfus projeksiyonları ile Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (HÜNEE) tarafından yapılan Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA)’ndan oluşmaktadır.
Hayati istatistikler, belli bir yılda meydana gelen doğum, evlenme, boşanma, ölüm ve intihar olaylarına ilişkin sosyal ve demografik bilgileri kapsamaktadır.
ADNKS’ye göre nüfus istatistikleri, ülkemizde ikamet eden Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ve yabancı uyruklu tüm kişilere ilişkin nüfus büyüklüğü, yaş ve cinsiyet bilgilerini içermektedir. ADNKS’deki bilgiler diğer idari kayıtlar kullanılarak geliştirilmektedir. İç göç, nüfusa kayıtlı olunan il, medeni durum, doğum yeri ve hanehalkı tipine ilişkin bilgiler de derlenmektedir.
Kurumsal nüfusu tam ve doğru olarak tespit etmek üzere Kurumsal Yerler Adres Veri Tabanı 2012 yılında oluşturulmuş olup güncelliği TÜİK Bölge Müdürlükleri tarafından her yıl sağlanmaktadır.
ADNKS’de mevcut olmayan nüfusun demografik, sosyal ve ekonomik niteliklerine ilişkin bilgilerin derlenmesi amacıyla on yılda bir nüfus ve konut sayımları yapılmaktadır.
Nüfus projeksiyonları, idari ve planlama çalışmalarındaki ihtiyaçlar doğrultusunda kısa ve uzun dönemli olarak üretilmekte, nüfusun büyüklüğü ve demografik göstergelere ilişkin bilgileri kapsamaktadır.
Nüfus projeksiyonları, TÜİK revizyon politikaları doğrultusunda revize edilmektedir.
Herhangi bir yaştaki nüfusun ölümlülük olasılıklarını ve diğer istatistiklerini (her yaşta beklenen ömür süresi, hayatta kalanların sayısı vb.) ayrıntılı olarak açıklayan ve nüfus projeksiyonlarının hesaplanmasında da kullanılan hayat tabloları, 2014 yılından itibaren her yıl idari kayıtlara dayalı olarak üretilmektedir.
TNSA ile sayımlar ve idari kayıtlardan elde edilemeyen temel sağlık göstergeleri, gebeliği önleyici yöntemler, ana ve çocuk sağlığı ve üreme sağlığı ile ilgili göstergeler derlenmektedir.
2. Mevcut Durum
ADNKS'den yıllık olarak yerleşim yeri bazında nüfus istatistikleri üretilmektedir.
Doğum, ölüm, evlenme ve boşanma olaylarına ilişkin veriler, İçişleri Bakanlığı MERNİS veri tabanından elde edilmektedir.
TÜİK tarafından üretilen nüfus ve demografi istatistiklerinin EUROSTAT'a düzenli ve zamanlı olarak aktarımı yapılmaktadır. Veri aktarımı yapılan konulardan uluslararası göç istatistikleri konusundaki eksiklikler nedeniyle uyum düzeyimiz kısmen uyumludur.
MERNİS’in 2001 yılından itibaren çevrimiçi (on-line) uygulamaya geçmesiyle, doğum olaylarına ilişkin bilgiler 2001, ölüm olaylarına ilişkin bilgiler ise 2009 yılından itibaren Türkiye geneli için elde edilmeye başlanmıştır. Doğum ve ölüm olaylarındaki geç kayıtlılık nedeniyle, her yıl doğum istatistikleri 5 yıl, ölüm istatistikleri ise 3 yıl geriye doğru revize edilmektedir.
2009 yılına kadar TÜİK tarafından formlar aracılığıyla derlenen intihar olaylarına ilişkin bilgiler ise, bu yıldan itibaren EGM ve Jandarma Genel Komutanlığı (JGnK)’nın idari kayıtlarından manyetik ortamda elde edilmeye başlanmıştır.
2012 yılından itibaren Adalet Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı kayıtları ile TÜİK ölüm nedeni verisinden elde edilen intihar verileri de değerlendirilerek intihar istatistiklerinin kapsamı genişletilmiştir. Ölümle sonuçlanan intiharlar yanında intihar girişimlerine ilişkin verilerin de derlenmesine yönelik olarak TÜİK, ilgili kurumlarla işbirliğinde çalışmaktadır.
2021 yılında tamamen idari kayıtlar ve mevcut hanehalkı araştırmaları kullanılarak yapılması planlanan Nüfus ve Konut Sayımı (NKS)'nın hazırlık çalışmalarına 2015 yılından itibaren başlanmıştır.
Ülkemize özel hayat tablosunun, Türkiye için tekli yaşlar ve cinsiyet ayrımında yıllık, iller için ise doğuşta beklenen yaşam süresi ve cinsiyet ayrımında üç yılda bir üretilmesine yönelik çalışmalar yürütülmektedir.
Ülke içi göç eden nüfusun göç etme nedeni istatistiklerinin idari kayıtlara dayalı olarak üretilmesine yönelik İçişleri Bakanlığı tarafından yapısal düzenleme, veri derleme ve test süreçlerine başlanmıştır.
Nüfus sayımları ve idari kayıtlardan elde edilemeyen temel sağlık göstergeleri, gebeliği önleyici yöntemler, ana ve çocuk sağlığı ve üreme sağlığı ile ilgili göstergelerinin üretilmesi amacıyla 2013 yılında TNSA alan uygulaması yapılmıştır.
Nüfus ve demografi istatistiklerine ilişkin sonuçlar haber bülteni, dağıtım veri tabanı ve istatistiksel tablolar olarak TÜİK web sayfasından (http://www.tuik.gov.tr) kullanıcılara sunulmaktadır.
3. Yapılacak Yeni Çalışmalar
ADNKS’deki bilgilerin diğer idari kayıtlar kullanılarak geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapılacaktır.
İdari kayıtlara dayalı olarak göç etme nedeni istatistikleri 2018 yılından itibaren yayımlanacaktır.
İntihar girişim olaylarına ilişkin veri derlenmesi konusunda TÜİK, Sağlık Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlü (EGM), Jandarma Genel Komutanlığı (JnGK), Genelkurmay Başkanlığı ve Adalet Bakanlığı ile çalışmalar sürdürecektir.
2014-2018 Onuncu Kalkınma Planı çerçevesindeki Öncelikli Dönüşüm Programı'nda yer alan Eylem Planı 21 (Sağlıklı Yaşam ve Hareketlilik Programı) altındaki Politika 5.3 (İntihar Girişimlerinin Önlenmesi
Resmi İstatistik Programı, 2017 - 2021 (Rev.1) 53 İçin Farkındalık Oluşturacak Eğitim ve Destek Programlarının Düzenlenmesi) kapsamındaki 49. Eylem
"Ülkemizde intihar ve intihar girişimleri sıklığının izlenmesi sağlanacaktır." için sorumlu kuruluş; Sağlık Bakanlığı, ilgili kuruluşlar ise TÜİK ve üniversiteler olarak belirlenmiştir. Bu doğrultuda "İntihar ve İntihar Girişimi Kayıt Sistemi" Sağlık Bakanlığı sorumluluğunda kurulacaktır.
Nüfus projeksiyonlarının, TÜİK revizyon politikası kapsamında revize edilmesi planlanmaktadır.
(http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=metabilgiic&prm=3)
2021 yılında yapılacak NKS hazırlık çalışmaları kapsamında ADNKS'den elde edilemeyen engellilik, bina ve konut, işgücü ve göç etme nedenlerine ilişkin bilgilerin üretilmesine yönelik ilgili kurum/kuruluşlarla işbirliği halinde çalışmalara devam edilecektir. 2021 yılında gerçekleştirilecek NKS'nin alan uygulaması yapılmadan sadece idari kayıtlara dayalı olarak yapılması planlandığından, engellilik istatistiklerinin üretilebilmesi için Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın (AÇSHB) sorumluluğunda bir veri tabanı kurulması gerekmektedir.
2021 NKS'de bina ve konut istatistiklerinin üretilebilmesi için, yapı belgelerinde bulunan bina ve konutlara ilişkin bilgilerin (bina inşa yılı, ısıtma sistemi, kat ve oda sayısı vb.) ülke genelindeki tüm adresler için İçişleri Bakanlığı tarafından oluşturulan MAKS'a eklenmesine yönelik çalışmalar 2020 yılına kadar yapılacaktır. İdari kayıtlara dayalı olarak işgücü istatistiklerinin üretilebilmesi için başta SGK ve Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) kayıtları olmak üzere ilgili idari kayıtlarla birlikte mevcut Hanehalkı İşgücü Araştırması verileri kullanılacaktır.
2021 NKS'nin kayda dayalı yöntemle yapılması hedeflenmekle birlikte, idari kayıtlardaki iyileşme ve gelişmelere bağlı olarak nihai uygulama yöntemi TÜİK tarafından belirlenecektir.
Doğum olaylarının nüfusa kaydedilmesindeki gecikmelerden dolayı, MERNİS veri tabanında yer alan doğum kayıtları, ortalama 5 yılda tamamlanmaktadır. Bu durum, doğum istatistiklerinin her yıl geriye dönük olarak revize edilmesine neden olmaktadır. Bu kapsamda, doğumların gerçekleştiği sağlık kuruluşlarında, sağlık personeli tarafından online olarak nüfusa bildirilmesini içeren "Doğum Bildirim Sistemi"nin oluşturulması çalışmaları Sağlık Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı tarafından yürütülmektedir.
Bu sistemin yürürlüğe girmesi doğum istatistiklerinin gelişmesine katkı sağlayacaktır.
Doğum istatistikleri kapsamında, ulusal ve uluslararası bilgi ihtiyacı olan doğum sırası, doğum ağırlığı, annenin çalışma durumu, yabancı annelerin yaş, eğitim düzeyi, doğum yeri vb. bilgilerin elde edilmesi amacıyla TÜİK, İçişleri Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve SGK ile işbirliğinde çalışmalar yürütecektir. Ayrıca, evlenme ve boşanma istatistikleri kapsamında, yabancı kişiler ile evlenme ya da boşanmalarda yabancı eşlere ilişkin yaş, doğum yeri, eğitim düzeyi vb. bilgilerin de elde edilmesi çalışmaları yürütülecektir.
Ölen kişilerin doğum yeri, annenin doğum yeri bilgisi 2018 yılında açıklanacak, diğer değişkenler için de istatistik üretme konusunda çalışmalar sürdürülecektir.
Nüfus sayımları ve idari kayıtlardan elde edilemeyen temel demografik ve sağlık göstergelerinin üretilmesi amacıyla 2018 yılında HÜNEE tarafından TNSA yapılacaktır.