Muzaffer Çelikendaze

Hocam Kemal Tezergil’le birlikte çalışmışsınız. Çalışmalarınızla ilgili neler söyleyebilirsiniz?

110 Cemil Altınbilek’le “Hâfız Kemal Tezergil” hakkında yapılan özel görüşme, 23 Eylül 2016, İstanbul. 111 Hâfız Kemal Tezergil’in talebesi, emekli müezzin, mûsîkîşinas.

50

Evet, Kemal Tezergil’le ömrünün son yıllarında beraber çalışma fırsatım oldu. 1993’ten 1995 yılına kadar beraber çalıştık. Kendisinin kurduğu, Hâfız Kemal Tezergil İlâhi Grubu’nda meşk ettim. Ramazan için 1993 yılında özel TV kanallarına paket programlar yaptık.

Grubumuzda; Fatih Camii Müezzini Bekir Büyükbaş, yine Fatih Camii Müezzini Necdet Ergin, Süleymaniye Camii Müezzini Mehmet Duman, Mehmet Koçyiğit, Şehzade Camii Müezzini Temel Erbay, oğlu Burak Özmutlu vardı. Beyazıt Camii’nde yatsı namazlarından sonra toplanır, çalışırdık. Vefatından sonra beş, altı kere daha toplandık. Daha sonra grup dağıldı.

Kendisiyle canlı yayın programlarında beraber bulunduk. Ramazan için 1993 yılında özel TV kanallarına paket programlar yaptık. 1993-1995 yılına kadar birlikte çalıştık. TV programlarında beni daima sağ tarafına oturturdu. “Muzafferciğim, senin kulağın sağlam. Programa başlarken parmağımla işaret edince sen gir, biz de arkandan başlayalım.” derdi. Hangi sesle gireceğimi programdan önce söyler, ben de o sesle girer, arkamdan da grup takip ederdi.

Okuyuşu nasıldı?

Kemal Hoca okuyuş tavrı itibarıyla çok fazla yorum yapmazdı. İnsanî ilişkilerinde de lafı eveleyip gevelemezdi; harbiydi, yani. Tavır konusunda bize de, bestelenmiş eserler konusunda, “Çocuklar, nağme yapmayın, fazla yorum yapmayın.” derdi. Yapanlara sinirlenirdi. Olmaz böyle şey, diyerek tepki gösterirdi. Bunu eser sahibine bir saygısızlık, eserin ruhuna aykırı bir tutum olarak addederdi. Sözlerin değiştirilmesine de, özellikle de Mevlid’de karşıydı. Serbest formlarda; kaside, gazel, Kur’an tilâvetinde; yani serbest okumalarda usûlü bozmadan, makam geçkilerine dikkat ederek yorum yapardı. Sesleri çok iyi anlar, dinlendirici seslere çok önem verirdi.

Mûsikî eğitimini meşk usûlüyle almış, nota bilgisi yoktu; ancak makamlara nota bilgisi olan müzisyenlerden çok daha fazla âşinaydı. Makam geçkilerini yerli yerince icra ederdi.

Nota bilgisi yok, dediniz de; peki, otuz bir tane bestesi var, onları nasıl yazmış?

51

Kemal Tezergil’i dinî mûsikîde farklı kılan özelliği neydi, diye sorsam Hocam?

İstanbul tavrını tam icra eden bir üstattı. Dinî mûsikîde İstanbul tavrı vardır. Cumhuriyet döneminde bu tavır, deyim yerindeyse unutulmaya yüz tutmuştur. Kemal Tezergil Osmanlının son dönem dinî mûsikî icracılarından istifade etmiş, o dönemin nefesini bizlere de aldırmıştır. Tekke külliyâtına tamamen vakıftı. Yani; âyinlerin, zikirlerin nasıl okunması gerektiğini, tekke usûl ve âdâbını çok iyi bilirdi.

Ses yapısı olarak bariton bir ses yapısı vardı. Kemal Tezergil’i dinlemek var, dinlemek var. Hoca ağır usûlleri tercih ederdi; âyin, tevşih gibi. Bu mûsikîye vakıf olan bir kimse, Hoca’dan ağır usulleri dinlediği zaman, huşûyla dinler, haz alırdı.

Talebesi olarak, hocalığı hakkında ne söyleyeceksiniz?

Kemal Hoca, hocalığın; özelde din görevliliğinin onurunu koruyan haysiyetli bir insandı. Aynı görevi icra ettiğimiz ve de benden büyük olmasına rağmen bir abi gibi severdim kendisini. Aynı mesleği icra eden insanlar arasında malumunuz, bir rekabet olur. Ancak Kemal Hoca meslek taassubu, kıskançlık nedir, bilmezdi. Aynı işi yapıyoruz, bir grubumuz var… Haliyle istemeyerek de olsa bir takım olumsuzluklar yaşanabiliyor. Kemal Hoca tanıdıklarının onurunu gıyabında koruyan sahici bir dosttu. Birisinin arkasından öyle olur olmaz konuşulmasına müsaade etmezdi. Kırıcı da değildi. Mesela; bir gün Bali Paşa Camii’nde grup olarak çalışırken, şu an emekli olan bir hoca efendi de, bizim çalışmamızı izlemeye geldi. Kemal Hoca ona hürmet göstererek buyur etti. Kemal Hoca’nın kendisine ait bir eserini meşk ettik. Meşkten sonra o hoca efendi, “Kemal Hoca, şu satırdaki filan nağmenin öyle değil, şöyle okunması gerekir.” dedi. Hoca’nın kendi eseri! Bir de öğrencilerinin yanında öğretmenin hatasının yüzüne vurulması, durumu!.. Kemal Hoca, gayet sakin bir üslupla “Evet, orda öyle yazıyor ama bizim böyle okumamız gerekiyor.” dedi.

Vefatından epey sonra rüyamda gördüm. 2005-2007 yılları arasında bir ilâhi korosu oluşturmuştum. Bazı radyo ve televizyonlarda program yapıyordum. Yaptığım programlarda hocamın eserlerinden de bir tane okurdum, mutlaka. Bir gün bir kandil programı yapacaktım. Programdan bir gün önce rüyamda gördüm. Takım elbiseli, gayet şık, temiz bir şekilde, giyimine çok dikkat ederdi, bana baktı, baktı; tebessüm etti. Hiç konuşmadı. O programda da kendisine ait bir eser okudum. Ertesi gün de Valide Hanım (Nuriye Tezergil), Hocamızın eşi aradı: “Yavrum, Muzaffer, Allah senden razı olsun,

52

Hocanın eserini okudun, ruhunu şâd ettin.” dedi. Ben de kendisini rüyamda gördüğümü söyleyince, “Aa, ne güzel! Demek Rab’bim ona malum etmiş.” dedi.

İki yıl beraber olduk. Kendi bilgi ve tavrını bize herhangi bir karşılık beklemeksizin aktardı, Allah rızası için. Ezanın, kametin, tesbihâtın ve mevlidin okunmasında ve telaffuzunda dikkat edilmesi gereken hususiyetleri bizlere okuyarak anlatırdı. Piyasadaki yanlış ve hatalı okumalara parmak basarak bizlere yol gösterirdi.

Eserleri hakkında ne söyleyebilirsininiz?

Eserlerine baktığımız zaman İstanbul tavrıyla bestelenmiş olduğunu görürüz. Fazla yorumu olmayan eserlerdir.

Hangi eserini daha çok beğeniyorsunuz ya da okuyorsunuz?

Onun bize meşk ettiği eserlerin hepsi birbirinden güzel eserlerdir; ancak uşşak bir tevşih var; Hacı Faik Bey’in “Sivâdan Kalbini Pâk Et, Gönül Mir'ât-ı Rahmân'dır” adlı eseri. Çok severim bu eseri. Kendisi de bu eseri çok sever, “Uşşak makamının babası bu eserdir. Bu eseri hakkıyla meşk edip okuyan kimse, uşşak makamına tamamıyla âşina olur.” derdi.

Kendisine ait en sevdiğim ve beğenerek okuduğum eseri de “Cânân Elinin Güllerinin Bağı Göründü” adlı bestenigâr eseridir. Güftesi Şemseddin Sivâsî’ye ait. Eserin meyanında sabâ makamının farklı bir geçkisi var ki, enfestir(eserden bir parça okuyor).

Bu mûsikîye âşina olan birisi dinlediğin de, bu eser Kemal Baba’nın der. Onun kendine has bir tavrı vardı. İstanbul tavrının içinde bir tavır.

Sizde eserlerinin notası var mı?

Maalesef. Bize eserlerinin sözlerini verirdi. Sonradan beş, altı eserinin notası elime geçti ama hepsi yok.

Peki, kendisiyle unutamadığınız bir hatıranız var mı?

Hoca Efendi’yi tanıyanlar yürekten severlerdi kendisini. Biz de kendisini çok severdik.1996 yılında rahatsızlandığında, ÇAPA’da onkoloji servisinde yatarken Fatih Camii Müezzini Bekir Büyükbaş’la ziyaretine gittik. Bizi görünce, o kadar çok sevindi

53

ki, gözyaşlarını tutamayıp ağladı. Çok metin bir insandı. Dostluğu, insanlığı da metindi. Ondan bir süre sonra da vefat etti. Üzerimizde çok emeği var. Allah rahmet eylesin.112

Allah razı olsun, Hocam. Çok teşekkür ederim.

Estağfurullah! Buralara kadar geldiniz, Kemal Babayı yâd ettirdiniz… Ben teşekkür ederim.