Muhtemel Faydalar

Bu kısımda DDKT’nin menkul kıymetler piyasasında kullanılmasının yaratacağı muhtemel faydalar ele alınacaktır. Söz konusu teknoloji evrimleşmeye ve yeni faydalarla gündeme gelmeye devam ettiğinden bu faydalar kapsamlı değildir. Burada sıralanan bazı faydalar, çalışmanın daha

önceki kısımlarında bahsedilen ve SPB’lerin ekonomiye getirdiği faydalarla benzerlik göstermektedir.

 Takas ve Mutabakat: DDKT bazı finansal işlemlerin takas ve mutabakat süreçlerini, aracı sayısını azaltarak ve uzlaşma sürecini daha etkin hale getirerek geliştirebilecektir. Özellikle ayrı ülkelerde bulunan işlem tarafları için bu etkinlik birden fazla aracının ortadan kalkmasıyla kendini daha fazla gösterecektir. Defter-i kebirin ortak kullanımı nedeniyle uzlaşma süreci çok daha etkin bir şekilde gerçekleşecektir. Bazı DDKT savunucuları takas ve mutabakat süreçlerinin tek adıma indirgenerek neredeyse anlık olabileceğini ileri sürmektedirler. Bu durum azalan karşı taraf riski ve azalan teminat ihtiyacı gibi bir dizi fayda getirebilecektir (IOSCO, 2017, s.58 ).

Buna ek olarak, operasyonel nihailik DDKT’deki mutabakatın nihailiğini garanti altına almamaktadır (ESMA, 2016). Mutabakatın nihailiği transfer emrinin geri alınamaz hâle geldiği anın yasal olarak belirlenmesidir. Transfer emri bu andan sonra katılımcı veya üçüncü bir kişi tarafından geri alınamamaktadır. Geleneksel sistemlerde mutabakatın nihai olduğu an net ve iyi

tanımlanmış bir andır ve yasal düzenlemelerle

desteklenmektedir. DDKT için mutabakatın nihai olduğu an net olmayabilir çünkü sistem kurallarının mutabakatın nihailiğine dair sözleşmesel tanımlamasını yapacak bir merkezi otorite bulunmamaktadır.

 Mülkiyet Kayıtları ve Veri Yönetimi: Varlıkların dolaysız olarak defter-i kebirde ihraç edilmesi ve defter-i kebirin aynı zamanda sahiplik kayıtlarını da tutması varlık hizmetlerini çok daha kolay hale getirecektir (ECB, 2016). DDKT, sistemde tek bir güvenlik tanımlayıcı yaratarak referans sisteminin menkul kıymetler piyasasında uygulanmasını kolaylaştırabilecektir. Bu tanımlayıcı sistemin tüm katılımcıları tarafından kullanılabilecek ve paylaşılabilecektir. Uluslararası Menkul Kıymet Tanımlama

Numarası gibi bazı standart tanımlayıcıların farklı varlık çeşitleri için var olduğunu ve piyasada kullanıldığını unutmamak gerekmektedir. Dolayısıyla bu kavram yeni bir kavram olarak ortaya çıkmayacak ancak DDKT kendine özgü tanımlayıcı referans sistemlerini satış sürecine entegre ederek yeni çözümler getirecektir (ESMA, 2016).

Teknolojinin savunucularına göre varlıkların mülkiyetinin kaydı ve varlıkların korunması açısından bu teknoloji güvenilir bir mecra haline gelebilecektir (IOSCO, 2017, s.59). Bu senaryonun, bazı sistemlerin gereksiz olması ya da emanetçilerin piyasadaki rollerinin değişmesi gibi sonuçları olabilecektir.

DDKT’nin bir başka temel avantajı kayıtların yönetimi ve verilerin katılımcılar arasında paylaşılmasına izin vermesidir. Veri kayıt sistemi olması sebebiyle sistemin takip edilebilirlik özelliğinin olması gerekmektedir. Takip edilebilirlik herhangi yetkili bir katılımcının kayıtların geçmişini doğrulayabilmesine izin veren bir özellik olup verinin kayıp ve zararlara karşı korunmasını gerektirmektedir.

 Raporlama ve Gözetim: Raporlama için veri toplanması, paylaşılması, risk yönetimi ve denetimsel süreçlerin DDKT kullanılarak kolaylaşması; tek bir kaynaktan alınan bilginin kapsamının genişlemesi ve bu bilgiye erişimin kolaylaşmasıyla mümkündür. DDKT teoride tüm kayıtların işlem geçmişlerinin ulaşılabilir olmasını sağlamaktadır. Böylece DDKT raporlama kuruluşları, risk yönetimcileri ve düzenleyiciler açısından bir fayda yaratılmış olacaktır (IOSCO, 2017). DDKT bilgiye ulaşımın hızını artıracaktır. Örneğin denetleyici otoriteler defter-i kebirde bulunan bilgiye direkt erişim hakkına sahip olacaklardır.

 Karşı Taraf Riski: DDKT bazı menkul kıymet işlemlerinin karşı taraf riskini azaltabilecektir. Daha önce de açıklandığı gibi DDKT

diğer tarafın temerrüde düşmesinden kaynaklanacak riske daha az maruz kalmalarına olanak tanıyacaktır. Hatta DDKT’nin bazı işlemlerin karşı taraf riskini tamamen ortadan kaldıracağı ve merkezi karşı taraf ihtiyacını mutabakatın anlık olabileceği gerekçesiyle kaldırabileceği savunulmaktadır (ESMA, 2016). Fakat nakit işlemler ile türev işlemleri gibi bir vade tarihi olan işlemler arasında ayrım yapmak önemlidir. Spot işlemlerde tek bir mutabakat, işlemin iki tarafının da yükümlülüklerini ortadan kaldırırken, türev işlemlerde yükümlülükler sözleşme yürürlükte kaldığı sürece var olmaktadır. Dolayısıyla DDKT’nin karşı taraf riskini türev işlemleri için tamamen ortadan kaldırması muhtemel görülmemektedir.

 Maliyet: Bazı analizler mutabakat süreçlerindeki verimsiz unsurların ortadan kaldırılmasıyla, maliyette ciddi bir azalma sağlanabileceği yönündedir (Santander, 2015, s.15). Maliyetteki genel bir azalma DDKT’nin savunulan faydalarından biridir. Örneğin satış sonrası işlemlerde, DDKT mevcut durumda bazı orta ve arka ofis süreçlerini otomatik hale getirebilecektir (ESMA, 2016). Aynı durum raporlama ve denetleme fonksiyonları için de geçerli olabilecektir. Ayrıca DDK münferit defter-i kebirlerin tutulma masraflarını da ortadan kaldırabilecek ve iş sürekliliği planı gibi planlara olan ihtiyacı azaltabilecektir. Bunlara ek olarak, birden fazla aracıya olan ihtiyacı azalttığı için DDK işlem masraflarını da azaltabilecektir. Kayıtlar otomatik olarak yapıldığı için uzlaşma sürecinde yapılan masraflara gerek olmayacaktır. Akıllı sözleşmeleri kullanmak kurumsal işlemler otomatik bir şekilde yapılacağı için tasarrufa neden olacaktır (ECB, 2016).

 Diğer Faydalar: Küçük ve orta ölçekli işletmelerin defter-i kebirler üzerinde menkul kıymet ihraç etmesi daha geniş bir yatırımcı havuzuna erişim imkânına kavuşarak fon ihtiyaçlarını daha kolay gidermelerini sağlayacaktır. Tüm katılımcılar defter-i kebirdeki

hesaplarına ilişkin işlemler konusunda şeffaflığa sahip olacaktır (ECB,2016, s.4).