Muhasebecilerin Kurumsal Yönetim Konusundaki Sorumlulukları

Çalışmanın bu bölümünde araştırmanın amaçları doğrultusunda muhasebe meslek mensuplarının kurumsal yönetim konusundaki sorumlulukları tespit edilmeye çalışılacaktır. Ankete katılanların, kurumsal yönetim konusundaki sorumluluklarını tespit etmek için Tablo 4.18’da belirtilen sorular 5’li likert tipinde sunulmuştur. Ölçekte 1 kesinlikle katılmıyorum ve 5 kesinlikle katılıyorum anlamındadır. Muhasebecilerin kurumsal yönetim konusundaki sorumluluklarını tespit etmek için 7

adet soru hazırlanmıştır. Seçenek sayısı 5’dir. Buna göre; en yüksek puan 35, en düşük puan 7’dır. Puan genişliği 28’dir. Muhasebecilerin kurumsal yönetim konusundaki sorumlulukları ile ilgili sorularda puanların düşmesi, muhasebecilerin sorumluluk düzeylerinin zayıf olduğunu, yükselmesi ise sorumluluk düzeyinin yüksek olduğunu göstermektedir.

Likert tipi ölçek ile tutumları ölçülecek cevaplayıcıların tepkide bulunacakları sorular hazırlanmıştır. Hazırlanan ölçekte bulunan ifadelerin her birine tepkide bulunulması ve muhasebe meslek mensuplarının mesleki sorumluluklarının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Sonuçlar Tablo 4.18’da görüldüğü gibidir.

Tablo- 4.18. Muhasebecilerin Kurumsal Yönetim Konusundaki Sorumlulukları

Kesinlikle

Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum

Kesinlikle

Katılıyorum Toplam

n % n % n % n % n % n %

Muhasebe meslek mensupları, kurumsal yönetimin uygulanmasına yönelik muhasebe

uygulamalarında kullanılan bilginin niteliğine ve güvenilirliğine dikkat etmelidir.

9 2,2 1 0,2 26 6,4 205 50,7 163 40,3 404 100

Kurumsal yönetim anlayıĢına iĢlerlik kazandırmak muhasebe

meslek mensuplarının sosyal sorumluluğundadır.

11 2,7 38 9,4 66 16,3 162 40,1 127 31,4 404 100

Muhasebe meslek mensupları kurumsal yönetim uygulamalarını güçlü bir finansal

bilgi ve raporlama sistemi ile desteklemelidir.

8 2 8 2 38 9,4 191 47,3 159 39,4 404 100

Kurumsal yönetimin eĢ zamanlı bir biçimde kamunun kullanımına sunulmasında, muhasebe meslek mensuplarının

sorumlulukları vardır.

13 3,2 25 6,2 67 16,6 190 47 109 27 404 100

Kurumsal yönetim sisteminin uygulanabilirliği, muhasebe meslek mensuplarının muhasebe

ilkelerine ve yayınlanmıĢ muhasebe standartlarına uygun hareket etmeleri ile mümkündür.

13 3,2 21 5,2 39 9,7 193 47,8 138 34,2 404 100

ġirketlerin kurumsal yönetim uygulamalarında muhasebe meslek mensuplarının temel sorumluluğu, bilgileri gerçeğe uygun hazırlamak ve ilgililerin

kullanımına sunmaktır.

10 2,5 7 1,7 39 9,7 186 46 162 40,1 404 100

Yönetimin sorumluluklarını yerine getirmeleri ve iĢletme

performansı hakkında yatırımcılara bağımsız bilgiler sunma iĢlevi muhasebe sistemine

aittir.

Araştırmaya katılanların kurumsal yönetim konusundaki sorumlulukları değerlendirildiğinde; “Muhasebe meslek mensupları, kurumsal yönetimin uygulanmasına yönelik muhasebe uygulamalarında kullanılan bilginin niteliğine ve güvenilirliğine dikkat etmelidir” ifadesine %50,7’lik oranla, “Kurumsal yönetim anlayışına işlerlik kazandırmak muhasebe meslek mensuplarının sosyal sorumluluğundadır.” görüşüne %40,1’lik oranla, “Muhasebe meslek mensupları kurumsal yönetim uygulamalarını güçlü bir finansal bilgi ve raporlama sistemi ile desteklemelidir.” görüşüne %47,3’lük oranla, “Kurumsal yönetimin eş zamanlı bir biçimde kamunun kullanımına sunulmasında, muhasebe meslek mensuplarının sorumlulukları vardır.” görüşüne %47’lik oranla, “Kurumsal yönetim sisteminin uygulanabilirliği, muhasebe meslek mensuplarının muhasebe ilkelerine ve yayınlanmış muhasebe standartlarına uygun hareket etmeleri ile mümkündür.” ifadesine %47,8’lik oranla, “Şirketlerin kurumsal yönetim uygulamalarında muhasebe meslek mensuplarının temel sorumluluğu, bilgileri gerçeğe uygun hazırlamak ve ilgililerin kullanımına sunmaktır.” ifadesine %46’lık oranla ve “Yönetimin sorumluluklarını yerine getirmeleri ve işletme performansı hakkında yatırımcılara bağımsız bilgiler sunma işlevi muhasebe sistemine aittir.” ifadesine ise %42,6’lık oranla katıldıkları Tablo 4.18’de görülmektedir. Buna göre; muhasebe meslek mensuplarının kurumsal yönetime konusundaki sorumluluklarını ölçmek amacıyla hazırlanan muhasebecilerin kurumsal yönetim konusundaki sorumluluklarına ilişkin muhasebe meslek mensuplarının olumlu görüşler beyan ettikleri görülmektedir.

Bu konuyla ilgili aşağıda yer alan hipotezler test edilecektir.

Hipotez 9 Muhasebe meslek mensuplarının kurumsal yönetim sorumluluk düzeyi, mesleki unvana göre değişmemektedir.

Hipotez 10 Muhasebe meslek mensuplarının kurumsal yönetim uygulamaları hakkında bilgi sahibi olmaları ile sorumluluk düzeyleri arasında fark yoktur.

Hipotez 11 Muhasebe meslek mensuplarının mükellefleri arasında kurumsal yönetimi uygulayan şirketlerin bulunma durumuna göre meslek mensuplarının sorumluluk düzeyleri arasında fark yoktur.

Hipotez 12 Kurumsal yönetim ilkelerinin şirketlerce benimsenmesini muhasebe biliminin sağladığı düşüncesi ile sorumluluk düzeyleri arasında fark yoktur.

Hipotez 13 Yeni TTK’nın muhasebe meslek mensuplarına muhasebe standartlarına uyma zorunluluğu getirmesinin, kurumsal yönetim anlayışını geliştireceği düşüncesine göre gruplandırılan muhasebe meslek mensuplarının sorumluluk düzeyleri arasında fark yoktur. Hipotez 14 Yeni TTK ile bağımsız denetim yetkisi verilen SMMM ve YMM

unvanlı meslek mensupları kurumsal yönetim uygulamalarına katkı sağlaması düşüncesi göre gruplandırılan meslek mensuplarının sorumluluk düzeyleri arasında fark yoktur.

Hipotez 15 Muhasebe meslek mensuplarının sorumluluklarını yerine getirirken meslek etiğini dikkate almaları ile kurumsal yönetim uygulamalarına katkı sağlar düşüncesi arasında ilişki yoktur.

Hipotez 16 Muhasebe meslek mensuplarının sorumluluklarını yerine getirirken muhasebe standartlarını dikkate almaları ile kurumsal yönetim uygulamalarının gelişmesi ve yaygınlaşması için muhasebe standartlarına önem vermelidir düşüncesi arasında ilişki yoktur.

“Muhasebe meslek mensuplarının kurumsal yönetim sorumluluk düzeyi, mesleki unvana göre değişmemektedir.” şeklindeki hipotez 9 Kruskal Wallis H Testi kullanılarak test edilmiştir. (p>0,05) olduğundan, yokluk hipotezi %95 güvenilirlikle kabul edilmiş ve muhasebecilerin kurumsal yönetim sorumluluk puanları açısından mesleki unvanları arasında anlamlı fark olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Tablo- 4.19. Mesleki Unvanlara Göre Kurumsal Yönetim Sorumluluk Düzeyleri

Kruskal Wallis H Testi

Mesleki

Unvanınız n Ortalama Minimum Maksimum SS Sıra Ort. H p

Muhasebecilerin Kurumsal Yönetim SORUMLULUK Puanları Serbest Muhasebeci 64 28,84 21 35 4,46 209,59 0,514 0,773 Serbest Muhasebeci Mali Müşavir 262 28,1 7 35 5,53 199,43 Yeminli Mali Müşavir 74 28,16 16 35 4,89 196,45 Toplam 400 28,23 7 35 5,25

Tablo 4.19 incelendiğinde, muhasebe meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre kurumsal yönetimle ilgili sorumluluk puanları değerlendirildiğinde, bu puanlara ilişkin ortalamaların birbirine yakın olduğu görülmektedir. Muhasebe meslek mensupları sorumluluk düzeylerine göre sıralandığında; 28,84 puan ortalaması ile Serbest Muhasebeci, 28,16 puan ortalaması ile Yeminli Mali Müşavir ve 28,10 puan ortalaması ile Serbest Muhasebeci Mali Müşavir unvanlı meslek mensubunun geldiği görülmektedir.

Muhasebe meslek mensuplarının kurumsal yönetim konusundaki sorumluluklarını ölçmek amacıyla hazırlanan sorumluluk puanları ile muhasebe meslek mensuplarının mesleki unvanlarına göre değerlendirildiğinde tablo 4.19’de görüldüğü üzere, 28,84 puan ortalaması ile Serbest Muhasebecilerin kurumsal yönetim sorumluluk puanlarının diğer meslek mensuplarına göre daha yüksek olduğu görülmektedir. Bu durumda, mesleki unvanlara göre Serbest Muhasebecinin kurumsal yönetim konusundaki sorumluluk düzeyi, diğer meslek mensuplarına göre daha fazladır.

Tablo- 4.20. Kurumsal Yönetim Hakkında Bilgi Sahibi Olma Durumuna Göre Sorumluluk Puanı

Mann Whitney U Testi

Kurumsal yönetim uygulamaları hakkında

bilgi sahibi misiniz? n Ortalama Minimum Maksimum SS Sıra Ort. U p Muhasebecilerin Kurumsal Yönetim SORUMLULUK Puanları Evet 300 28,59 7 35 5,28 210,02 11545 0,001 Hayır 98 27,12 11 35 4,96 167,31 Toplam 398 28,23 7 35 5,24

“Muhasebe meslek mensuplarının kurumsal yönetim uygulamaları hakkında bilgi sahibi olmaları ile sorumluluk düzeyleri arasında fark yoktur.” şeklindeki hipotez 10’u analiz etmek için Tablo 4.20’deki veriler kullanılmıştır. Verilerin analizde Mann Whitney U Testi kullanılmıştır.

Tablo 4.20 incelendiğinde, kurumsal yönetim uygulamaları hakkında bilgi sahibi olanların 28,59 sorumluluk puanına sahip olduğu görülmektedir. Bilgi sahibi olmayanların ise sorumluluk puanı 27,12’dir. Bu durumda; kurumsal yönetim uygulamaları hakkında bilgi sahibi olanların kurumsal yönetim sorumluluk puanları bilgi sahibi olmayanların sorumluluk puanlarından istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksektir.

p<0,05 olduğundan, yokluk hipotezi %95 güvenilirlikle reddedilmiştir. Buna göre; muhasebe meslek mensuplarının kurumsal yönetim uygulamaları hakkında bilgi sahibi olmaları ile sorumluluk düzeyleri arasında fark vardır. Bu sonuca göre; kurumsal yönetim hakkında bilgi sahibi olan meslek mensupları, kurumsal yönetim konusunda sorumluluk üstlenmektedir.

Tablo- 4.21. Muhasebecilerin Mükellefleri Arasında Kurumsal Yönetimi Uygulayan ġirketler Olma Durumuna Göre Sorumluluk Puanı

Kruskal Wallis H Testi

Mükellefleriniz arasında kurumsal yönetimi uygulayan

Ģirketler var mı? n Ortalama Minimum Maksimum SS Sıra Ort. H p Muhasebecilerin Kurumsal Yönetim SORUMLULUK Puanları Evet 138 29,25 7 35 5,35 227,52 12,994 0,002 Hayır 233 27,85 7 35 5,23 190,58 Fikrim Yok 30 26,9 10 35 4,37 159,95 Toplam 401 28,26 7 35 5,26

“Muhasebe meslek mensuplarının mükellefleri arasında kurumsal yönetimi uygulayan şirketlerin bulunma durumuna göre meslek mensuplarının sorumluluk düzeyleri arasında fark yoktur.” şeklindeki hipotez 11’in analiz edilmesinde, Kruskal Wallis H Testi kullanılarak belirtilen yokluk hipotezi test edilmiştir. p<0,05 olduğundan, yokluk hipotezi %95 güvenilirlikle reddedilmiştir. Bu durumda; muhasebe meslek mensuplarının mükellefleri arasında kurumsal yönetimi uygulayan şirketlerin bulunma durumuna göre meslek mensuplarının sorumluluk düzeyleri arasında fark olduğu belirlenmiştir. Mükellefleri arasında kurumsal yönetimi uygulayan şirketlerin bulunduğu meslek mensubu grubunun, 29,25 puan ortalaması ile en yüksek sorumluluk düzeyine sahip olduğu görülmektedir. Bu sonuca göre; muhasebe meslek mensuplarının mükellefleri arasında kurumsal yönetimi uygulayan şirketlerin olması, sorumluluk düzeylerini arttırır.

“Kurumsal yönetim ilkelerinin şirketlerce benimsenmesini muhasebe biliminin sağladığı düşüncesi ile sorumluluk düzeyleri arasında fark yoktur.” şeklindeki hipotez 12’nin test edilmesi için Mann Whitney U Testi kullanılmıştır.

Tablo- 4.22. Kurumsal Yönetim Ġlkelerinin ġirketlerce Benimsenmesini Muhasebe Bilimi Sağlar DüĢüncesine Göre Sorumluluk Puanı

Mann Whitney U Testi

Kurumsal yönetim ilkelerinin Ģirketlerce benimsenmesini muhasebe bilimi sağlar

mı? n Ortalama Minimum Maksimum SS Sıra Ort. U p

Muhasebecilerin Kurumsal Yönetim SORUMLULUK Puanları Evet 314 28,8 7 35 5,05 213,21 8883,5 0,000 Hayır 84 26,2 7 35 5,52 148,26 Toplam 398 28,25 7 35 5,25

p<0,05 olduğundan, yokluk hipotezi %95 güvenilirlikle reddedilmiştir. Bu sonuca göre; kurumsal yönetim ilkelerinin şirketlerce benimsenmesini muhasebe biliminin sağladığı düşüncesi ile sorumluluk düzeyleri arasında fark vardır. Tablo 4.22 incelendiğinde, kurumsal yönetim ilkelerinin şirketlerce benimsenmesini muhasebe bilimi sağlar diyenlerin kurumsal yönetim sorumluluk puanları sağlamaz diyenlerin sorumluluk puanlarından anlamlı düzeyde daha yüksektir.

Kurumsal yönetim ilkeleri olan adil davranma, kamuyu aydınlatma ve şeffaflık, hesap verilebilirlik ve sorumluluk ilkelerinin şirketlerce benimsenebilmesi için gerekli olan bilgiler muhasebe departmanı tarafından üretilir. Muhasebe bilgileri, kurumsal yönetim ilkelerinin şirketlerce benimsenmesi sürecinde en önemli araçtır. Bu nedenle, muhasebe meslek mensupları, pay ve menfaat sahipleri için en uygun bilgileri üretmeli ve raporlanmalıdır.

Çalışmanın ikinci bölümünde belirtildiği üzere, Yeni Türk Ticaret Kanunu, kurumsal yönetim ilkelerini esas alarak derinlemesine şeffaflık, adillik, hesap verebilirlik ve sorumluluk olmak üzere dört temel ilke üzerine oturmaktadır. Bu nedenle, kurumsal yönetim uygulamalarının gelişmesi için bir takım düzenlemeler yapılmıştır. Bunlardan biri de muhasebe standartlarına uyma zorunluluğu getirilmesidir. Ayrıca, Yeni TTK ile SMMM ve YMM unvanlı meslek mensuplarına bağımsız denetim yetkisi verilmiştir. Buna bağlı olarak, “Yeni TTK’nın muhasebe