Muhasebe Politikasının Önemi

İşletme yönetimi, önceden tanımlanmamış olan bir durum ile karşılaştığında, işletmenin finansal tablolarını kullananlara en faydalı bilgiyi temin edebilmek adına, muhasebe politikalarını oluştururlar. Muhasebe politikaları, oluşturulurken aşağıdaki unsurları dikkate alınmaktadır.(Akar,2007: 12)

• Benzer konularla ilgili olan Türkiye Muhasebe Standartlarını,

• Varlıkların, yabancı kaynakların, özkaynakların, gelir ve kârlar ile gider ve zararların tanımlanmasında, tahakkuk ve değerlendirilmesinde esas alınan kriterler ve metotları,

• İlk iki maddeyle uyumlu olma koşuluyla, diğer standart saptama organlarının genel kabul görmüş sektör uygulamaları.

Muhasebe Uygulama Genel Tebliğinde işletmelerin muhasebe politikalarının açıklanması üzerinde durmuştur. Buna göre:

• Mali tablolar, işletmenin sürekliliği, tutarlılık ve dönemsellik kavramlarına dayanılarak hazırlanmış ise bunların açıklanması istenmez. Ancak bu kavramlardan ayrılmaların mevcut olması hallerinde, mali tabloların dipnotlarında bu durum nedenleri ile birlikte açıklanmalıdır.

• İhtiyatlılık, özün önceliği ve önemlilik kavramları, muhasebe politikalarının seçimini ve uygulamasını yönlendirmelidir.

• Mali tabloların içerdiği bütün önemli muhasebe politikaları anlaşılır ve kısa olarak açıklanmalıdır.

• Kullanılan muhasebe politikalarıyla ilgili açıklamalar mali tablolarla bütünlük oluşturur. Kullanılan önemli muhasebe politikalarının açıklanması, mali tabloların bütünlüğü ve tamlığı için temel ilkedir. Politikalara ilişkin açıklamalar işletme yönetimi tarafından muhasebe departmanına toplu olarak verilmelidir.

suretiyle düzeltilmiş olamaz. Düzeltme ancak, muhasebe kayıt ve tekniğine uygun olarak yapılır ve mali tablolara yansıtılır.

• Mali tablolar, dönemler itibariyle karşılaştırılabilir nitelikte olmalıdır.

• Mali politikalarda, cari dönem veya gelecek dönemlerde önemli etki yaratan veya yaratabilecek bir değişiklik yapılmış ise durum nedenleri ile birlikte açıklanmalı ve bunun mali tablolara olan etkileri gösterilmelidir.

• İşletmeler tarafından benimsenen muhasebe politikalarından önem arz eden bölümlerinin finansal tablolarda, dipnotlar ve ekler aracılığıyla açık ve anlaşılır bir biçimde ifade edilmesi gerekli bulunmaktadır. Muhasebe politikalarıyla ilgili açıklamalar finansal tablolarla bir bütünlük oluşturmaktadır. Buna rağmen, muhasebe politikalarının açıklanmış olması, mali tablolarda yer alan yanlış ve yanıltıcı bölümlerin düzeltildiği anlamına gelmemektedir.

TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu Standardında, muhasebe politikaların açıklanması hakkında bilgiler yer almaktadır. TMS-1’in 117 maddesine göre; “İşletme, önemli muhasebe politikalarının özetinde Finansal tabloların anlaşılması için uygun olan diğer muhasebe politikaları açıklanmalıdır.” diyerek muhasebe politikasının önemine vurgu yapmaktadır.

TMS 1 119. maddesinde; “Belli muhasebe politikasının açıklanıp açıklanmamasına karar verirken yönetim, bu açıklamanın, kullanıcıların raporlanan işlemlerin, diğer olayların ve koşulların finansal performans ve finansal duruma nasıl yansıtıldığını anlamalarını kolaylaştırıp kolaylaştırmayacağını dikkate alır. Belli muhasebe politikalarının açıklanması, bu politikalar, Türkiye Finansal Raporlama Standartlarında (TFRS) önerilen alternatifler arasından seçildiği takdirde kullanıcılar için özellikle yararlıdır. Bu tür açıklamanın bir örneği, iş ortaklığı biçimindeki bir işletme ortağının işletmedeki payını oransal konsolidasyon veya özkaynak yöntemine göre mi izlediğinin açıklanmasıdır (bkz. TMS 31 İş Ortaklıklarındaki Paylar Standardı).” diyerek muhasebe politikalarının açıklanmasının işletmelerin finansal durumlarını yansıtan finansal tabloların kullanıcıları tarafından daha net bir şekilde anlaşılmasının sağlanacağına işaret etmektedir.

TMS 1 122. maddesinde “İşletme, finansal tablolarda muhasebeleştirilen tutarları en fazla etkileyen ve muhasebe politikalarının uygulanması sürecinde yönetimin yapmış olduğu, tahminler haricinde (bkz. 125. paragraf) bulunduğu yargıları muhasebe politikalarının özetinde veya diğer dipnotlarda açıklayacaktır.” denmektedir. TMS 1 124. maddesinde ise “122 nci Paragrafa göre yapılan bazı açıklamalar diğer TFRS’ler tarafından da zorunlu kılınmıştır. Örneğin, TMS 27; her ne kadar oylama veya potansiyel oylama gücünün yarısından fazlası bağlı ortaklıklar tarafından sahiplenilmişse de, ana ortaklık açısından bağlı ortaklık olmayan işletmedeki mülkiyet payının bir kontrol oluşturamamasının nedenlerinin açıklanmasını gerektirir.” ifadesi yer almaktadır. İlgili standart maddelerinden hareketle, finansal tablolarda yer alan mali duran varlık yatırımlarının finansal tablo kullanıcıları tarafından açık ve doğru bir şekilde analiz edilmeleri için muhasebe politikalarının önemine bir kez daha vurgu yapılmaktadır.

Dolayısıyla standartlara göre finansal tablolar oluşturulurken, başta muhasebeci ve denetçi olmak üzere, ilgili konuya bağlı olarak hukukçu, teknik personel, satışçılar vb. pek çok grubun mesleki yargısının koordine olabilmesi için işletmeye uygun muhasebe politikalarının seçilmesi veya oluşturulması kaçınılmazdır. (Özkan, Acar, 2010:62)

Bir işletmenin kendisine uygun muhasebe politikalarının ilk defa seçimi veya oluşturulması aşamasında gerekli özenin ve hassasiyetin gösterilmesi son derece önem arz eden bir konudur. Bir işletmenin finansal tablosu analiz edilirken her şeyden önce, uygulanan muhasebe politikalarının anlaşılması kaçınılmazdır. Örneğin işletmenin hâsılat politikası anlaşılmadan, gelir tablosundaki hâsılat kalemine odaklanmak yanlıştır. İşletmenin birden fazla hâsılat yaratan mal veya hizmeti söz konusu ise hâsılat politikasının anlaşılması daha da önemlidir. (Özkan, Acar, 2010:51)

Bir işletmenin muhasebe politikalarının o işletmeye özgü gerçekliği yansıtacak şekilde oluşturulmaması, diğer ifadeyle politikaların kaliteli olmaması, standartlara

finansal tabloya dahil edilen pek çok sektörden bağlı ortaklığın olması, politika seçilmesi ve oluşturulmasının önündeki en önemli zorluklardan birisidir. Bu durumun olumsuz etkilerini en aza indirebilmek için “TMS 27 Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar” Standardı grup şirketlerinin benzer muhasebe politikalarını benimsemesi ve uygulaması konusuna değinmektedir. (Özkan, Acar, 2010:64)

Bu nedenle bir işletmenin muhasebe kayıtlarını ve kayıtlarının çıktısı olan finansal tabloları arasında uyumun sağlanması ve finansal tabloların kaliteli bilgiler içermesi ve anlaşılabilmesi açısından muhasebe politikalarını belirlemek işletmeler açısından önemli bir konudur.

1.5.3.Muhasebe Politikalarının Belirlenmesinde Göz Önünde Bulundurulacak