Muhasebe Meslek Etiği Kuralları

Muhasebe mesleği kapsamında, mesleki etik kurallar belirlenmiştir. Bu etik kuralların belirlenmesi ahlâk dışı davranışları sınırlandırarak, herhangi bir belirsizlik yaşanması durumunda meslek mensubuna yol göstermeye çalışmaktadır (Siegel, P.H., vd. 1995; 957). Muhasebe mesleği için düzenlenen meslek etiği kuralları meslek mensuplarının topluma karşı olan sorumluluklarının önemini ortaya koymaktadır. Etik davranışlarla ilgili asgari standartlar etik kurallar tarafından belirlenmektedir. Meslek üyelerinin uymak zorunda oldukları bu kuralların açık ve anlaşılabilir bir dille ve gerekli yorumlamalar yapılarak düzenlenmesi gerekmektedir. Bu kurallar aksi belirtilmedikçe, tüm üyeler ve meslek mensupları tarafından uygulanır. Bunlar (Akdoğan, 2003; 43-44);

- Bağımsızlık,

- Dürüstlük ve Tarafsızlık, - Genel Standartlar

- Standartlara uyum,

- Muhasebe İlkeleri ile Uyum, - Sır Saklama,

- Şarta Bağlı Ücret,

- Meslek Onuruyla Bağdaşmayan Davranışlar, - Reklam Yasağı,

- Komisyon ve Bilirkişi Ücretleridir.

Bağımsızlık

Denetim mesleğinin temelini bağımsızlık kuralı oluşturmaktadır. Denetçilerin görüşüne başvuranlar, onların bağımsız olduklarına inanırlar. Görevlerini yapan denetçilerin bağımsız olmaları yeterli olmamaktadır. Denetçinin görüşlerine başvuran finansal tablo okuyucularının da denetçinin bağımsız olduğuna kanaat getirip güven duymaları gerekmektedir. Kısacası bir denetçinin gerçekte de, görünürde de bağımsız olması gereklidir. Bu iki olgu “gerçekte bağımsızlık” ve “görünürde bağımsızlık” olarak tanımlanabilmektedir. Denetçiler işlemlerini gerçekleştirirken bağımsız olarak yapmak zorundadırlar. Fakat denetçi görüşüne başvuranlar denetçinin müşterisinin lehine hareket ettiği şüphesine düşerlerse, yani görünürde bağımsız değilse, denetçinin bağımsız olmadığına inanılır. Denetçinin bağımsızlığı konusunda şüpheye düşüldüğünde ise denetim işlevinin değeri kaybolur (Güredin, 1997; 122-123).

Dürüstlük ve Tarafsızlık

Meslek mensuplarının vermiş oldukları hizmetlerde kamu yararı gözetildiği için kamuyu aldatıcı davranışlarda bulunulmamalı, güveni sürekli kılmak için dürüstlük zorunlu bir özellik olmalıdır. Dürüstlük, meslek mensubunun kişiliğinin gelişimi ile birlikte oluşabilmektedir. Meslek mensubunun tarafsızlığı ise, muhasebe faaliyetlerini yerine getirirken, hesaplamada, sonuçlarda, rapor vermede, yorumlamada ve görüşlerini bildirmede herhangi bir kişi, mensubiyet, kurum ve benzerlerinden yana olmamasını gerektirmektedir (Karacan, 2014: 86-88).

Genel Standartlar

Meslek mensupları faaliyetlerini yürütürlerken aşağıdaki genel standartlara uygun davranmalıdırlar (Akdoğan, 2003; 45):

a. Mesleki Yeterlilik: Meslek mensupları mesleki açıdan yeterlilikle yerine getirebilecekleri görevleri üstlenmelidir.

b. Mesleki Özen Gösterme: Sunulan hizmetlerde gerekli mesleki özen gösterilmelidir.

c. Planlama ve Gözetim: Hizmet sunulurken planlama ve denetim uygun bir biçimde yapılmalıdır.

d. Yeterli Miktarda Geçerli Veri Toplanması: Sunulan hizmetle ilgili önerilerde bulunabilmek için veya bir görüşe sahip olabilmek amacıyla yeterli miktarda geçerli veri toplanmalıdır.

Standartlara Uyum

Meslek mensupları faaliyetlerini yerine getirirlerken ilgili meslek kuruluşları tarafından yayınlanmış olan standartlara uymak zorundadırlar (Uslu, 1997; 28).

Muhasebe İlkeleri İle Uyum

Tüm meslek mensuplarının Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerine uyma zorunlulukları bulunmaktadır. Meslek mensupları mali tabloları Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerini de dikkate alarak hazırlamamışlarsa ya da muhasebe ilkelerine aykırılık bir bütün olarak mali tabloları veya verileri önemli ölçüde etkilemiş ise (Akdoğan, 2003; 46);

 Hazırlanan veriler veya mali tabloların Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerine uygunluğu konusunda herhangi bir görüşte bulunulmamalı veya tabloların güvenirliliği doğrulanmamalıdır.

 Veriler veya tablolar ile ilgili, muhasebe ilkelerinde önemli bir tezatlığın oluşması konusunda herhangi bir görüş belirtilmemelidir.

Sır Saklama

Muhasebe meslek mensupları, yasal yollardan istenmedikçe faaliyetlerini yerine getirirken müşterileri hakkında edindiği bilgileri açıklayamaz. Ayrıca meslek mensupları edindikleri bilgileri kendi faaliyetleri için veya üçüncü kişilerin faaliyetleri için çıkar sağlama aracı olarak kullanamazlar. Meslek mensubu, müşterisi ile ilişkisi devam ederken veya ilişkileri sona erdikten sonra elde ettiği bilgileri açıklayamaz ve müşterisini zor durumda bırakacak davranışlarda bulunamaz (Kutlu, 2011: 127).

Şarta Bağlı Ücret

Şarta bağlı ücret denetim faaliyetleri ile ilgilenen meslek mensuplarının, denetim işlemlerinin sonucuna göre ücret belirlenmesini önlemek amacıyla konulmuştur (Kutlu, 2011: 127). Denetim faaliyetleri sonucunda belirlenen ücret denetçinin tarafsızlığını ve bağımsızlığını şüpheye düşüreceğinden, meslek kuruluşları tarafından şarta bağlı ücret

kuralı oluşturulmuştur. Bu kural muhasebe mesleğine özgü olup diğer birçok meslek dallarında olmayabilir (Güredin, 1997; 126-127).

Meslek Onuru İle Bağdaşmayan Faaliyetler

Meslek mensuplarının meslek onuru ile bağdaşmayan davranışları mesleğin adını ve dürüstlüğünü sarsacak davranışlardır. Bu davranışları aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür (Koçberber, 2008; 79):

Müşteriye ait kayıtların ve denetimde kullanılan çalışma kâğıtlarının gizlenip, müşteriye iade edilmemesi,

İstihdamda ayrılık yaratılması,

Muhasebe standartlarına, prensiplerine ve kurallarına uyulmaması,

Finansal tabloların gelişigüzel düzenlenmesi Reklam Yasağı

Muhasebe meslek mensupları iş almak amacıyla açık veya kapalı, dolaylı veya dolaysız olarak reklam yapamaz veya yaptıramazlar. Meslek mensuplarının kartvizitlerine, tabelalarına, raporlarına veya bunun gibi yazışmalarına mesleki unvanlarını, numaralarını ve açık adreslerini yazmaları reklam sayılmamakta fakat bunların dışında yazılan farklı hususlar reklam sayılmaktadır ve yasaktır ( Kirik, 2007; 31).

Meslek mensupları, kendilerini tanıtan broşürler hazırlayabilir ve dağıtabilirler. Kendilerinin veya müşterilerinin elaman ihtiyacı var ise bunun için ilan verebilirler. Ayrıca meslekleriyle alâkalı bilimsel yayınlar yapabilirler fakat bu gibi faaliyetlerde bulunurken aşağıdaki maddelere dikkat etmeleri gerekmektedir (Güredin, 1997; 128):

 Faaliyet sonuçlarıyla alâkalı vaatlerde ve taahhütlerde bulunulmamalıdır.  Sunulan hizmette resmi kuruluşlarla yakın ilişki içinde bulunulduğuna dair

izlenim vererek, somut temele dayanmayan bekleyişler yaratılmamalıdır.  Talep edilecek ücret konusunda yanıltıcı beklentiler yaratılmamalıdır.  Yanlış bilgilendirme yaparak, diğer meslek mensupları ile mukayese

yapılmaması gerekmektedir. Komisyon ve Bilirkişi Ücretleri

Hiçbir meslek mensubu herhangi bir mal veya hizmet için ya da başka bir meslektaşını tavsiye etmek ve tanıtmak için müşterilerinden komisyon veya buna benzer ücret talebinde bulunamaz (Kirik, 2007; 31).