ANALİZİ SONUÇLARI
4.1 Model 1 İçin Veri Zarflama Analizi Sonuçları
Analizin ilk bölümünde 25 OECD ülkesinin kamu, özel ve toplam sağlık harcamalarının etkinliği incelenmiştir. Birinci model için uygulanan çıktı odaklı ölçeğe göre sabit getiri (CRS) ve ölçeğe göre değişen getiri (VRS) varsayımı altında 2004, 2006, 2008, 2010, 2012 ve 2014 yılları için gerçekleştirilen analiz sonuçları aşağıda yer alan Tablo 11-Tablo 16’da rapor edilmiştir.
Tablo 11. 2004 Yılı Model 1 İçin VZA Etkinlik Sonuçları
Ülkeler Avustralya Avusturya Kanada Çek Cumhuriyeti Danimarka
VRS 0,988 0,963 0,976 1,000 0,963
CRS 0,832 0,681 0,750 1,000 0,963
Ülkeler Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan
VRS 0,963 0,976 0,963 0,988 0,913
CRS 0,924 0,703 0,692 0,972 0,835
Ülkeler İrlanda İtalya Japonya Lüksemburg Hollanda
VRS 1,000 0,988 1,000 1,000 0,963
CRS 0,889 0,932 1,000 1,000 0,789
Ülkeler Yeni Zelanda Norveç Polonya Portekiz İspanya
VRS 0,976 0,988 1,000 0,951 1,000
CRS 0,807 0,988 1,000 0,757 1,000
Ülkeler İsveç İngiltere Amerika Türkiye Meksika
VRS 1,000 1,000 0,951 1,000 1,000
CRS 1,000 1,000 0,564 1,000 1,000
70
Tablo 11’de görüldüğü gibi 2004 yılında, incelenen ülkeler arasında sağlık harcamalarında etkinliği sağlayan ülkeler hem VRS hem de CRS yaklaşımına göre Çek Cumhuriyeti, Japonya, Lüksemburg, Polonya, İspanya İsveç, İngiltere, Türkiye ve Meksika’dır. Türkiye’de sağlık harcamaları, etkinliği sağlayan diğer ülkelere kıyasla oldukça düşük seviyededir. Türkiye 2004 yılında OECD ülkelerine kıyasla daha az girdi kullanarak etkin bir performans sergilemiştir.
Tablo 12. 2006 Yılı Model 1 İçin VZA Etkinlik Sonuçları
Ülkeler Avustralya Avusturya Kanada Çek Cumhuriyeti Danimarka
VRS 1,000 0,976 0,976 1,000 0,963
CRS 0,801 0,679 0,690 1,000 0,963
Ülkeler Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan
VRS 0,976 0,988 0,976 0,976 0,902
CRS 0,920 0,628 0,614 0,755 0,712
Ülkeler İrlanda İtalya Japonya Lüksemburg Hollanda
VRS 0,963 0,988 1,000 1,000 0,976
CRS 0,769 0,787 0,980 1,000 0,671
Ülkeler Yeni Zelanda Norveç Polonya Portekiz İspanya
VRS 0,976 1,000 0,987 0,963 0,988
CRS 0,687 1,000 0,959 0,813 0,806
Ülkeler İsveç İngiltere Amerika Türkiye Meksika
VRS 1,000 1,000 0,951 1,000 1,000
CRS 1,000 1,000 0,441 1,000 1,000
Tablo 12’de görüldüğü gibi 2006 yılında, incelenen ülkeler arasında sağlık harcamalarında VRS yaklaşımına göre etkinliği sağlayan ülkeler; Avusturalya, Çek Cumhuriyeti, Japonya, Lüksemburg, Norveç, İsveç, İngiltere, Türkiye ve Meksika’dır.
CRS yaklaşımına göre ise sağlık harcamalarında etkinliği sağlayan ülkeler Çek Cumhuriyeti, Lüksemburg, Norveç, İsveç, İngiltere, Türkiye ve Meksika’dır.
71
Polonya’nın ise 2004 yılında etkin ülkeler arasında iken 2006 yılında sağlık harcamalarından etkin şekilde yararlanmadığı tespit edilmiştir. Çünkü 2004 yılında etkinlik skoru hem VRS hem de CRS yaklaşımına göre 1,000 iken 2006 yılındaki etkinlik skoru VRS yaklaşımına göre 0.987 CRS yaklaşımına göre 0.959 ise olarak hesaplanmıştır. Avusturalya ve Norveç ‘te ise tam tersi bir durum söz konusudur. Bu ülkeler 2004 yılında sağlık harcamalarından etkin şekilde yararlanamamışken 2006 yılında sağlık harcamalarında etkinliği sağlamıştır. 2004 yılında Avusturalya ve Norveç’in etkinlik skorları 0,988 iken 2006 yılında 1,000 olarak hesaplanmıştır. Bu durumdan ülkelerin etkinlik skorunun zaman içinde değişkenlik gösterebileceği anlaşılmaktadır. Bu bağlamda sağlık harcamaların etkinliğinin sadece belirli bir yıl için araştırılması yeterli değildir. Yeterli bir yorumlama yapılabilmesi için etkinlik skorlarının zaman içindeki değişimine bakılmalıdır.
Tablo 12’de görüldüğü üzere VRS varsayımı altında etkin çıkan ülke sayısı, CRS varsayımına göre daha fazladır. Bu durum VRS yaklaşımının eksik rekabet şartlarını göz önüne alarak daha geniş bir çerçeve çizmesinden kaynaklanmaktadır. Sağlık sektöründe tam rekabet şartlarının yakalanması oldukça zordur. Bu bakımdan ülkeler arasında sağlık sistemi kaynaklarının etkin bir şekilde kullanılıp kullanılmadığını değerlendirmek için teknik etkinlik değerlerini sunan VRS modellemesinden yararlanılmıştır. Ancak görüldüğü üzere tablolarda CRS değerlerine de yer verilmiştir. Bunun nedeni ise ülke performanslarının yıllar bazında değerlendirilebilmesi için ölçeğe göre sabit getiri varsayımına ihtiyaç duyulmasıdır.
Türkiye’nin ise hem VRS hem de CRS skorlarına göre etkin olduğu tespit edilmiştir. Bu durum Türkiye’nin hem sağlık harcamalarını etkin kullanıp kaynak israfında bulunmadığını hem de optimum ölçekte sağlık hizmeti sunumu yaptığını göstermektedir.
72
Yapılan analizler neticesinde 2006 yılı için VRS yaklaşımına göre etkinlik skoru en düşük olan ülkenin Macaristan, CRS yaklaşımına göre etkinlik skoru en düşük olan ülkenin ise Amerika olduğu tespit edilmiştir. Bu durumdan sağlık harcamalarının daha yüksek olmasının sağlık harcamaları etkinliğini garanti etmediği anlaşılmaktadır.
Avusturalya ve Japonya’nın ise VRS yaklaşımına göre etkinliği sağladığı, CRS yaklaşımına göre tam etkinliği yakalayamadığı görülmektedir. Herhangi bir karar verici birim teknik etkinliği sağlıyorken toplam etkinliği sağlayamıyorsa, bu durum o karar verici birimin gerçekleştirdiği sağlık harcaması karşılığında optimal ölçekte hizmet sunumu gerçekleştirmemesinden kaynaklanmaktadır. Ancak tez çalışması kapsamında evrensel sağlık kapsayıcılığı için öncelikli alt hedeflerden olan sağlık harcamalarından etkin yararlanıp yararlanılmadığı incelendiği için ölçek etkinliği ile bilgilere yüzeysel olarak yer verilmiştir.
Tablo 13. 2008 Yılı Model 1 İçin VZA Etkinlik Sonuçları
Ülkeler Avustralya Avusturya Kanada Çek Cumhuriyeti Danimarka
VRS 1,000 0,976 0,976 1,000 0,952
CRS 0,782 0,686 0,660 1,000 0,591
Ülkeler Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan
VRS 0,980 0,976 0,964 1,000 0,937
CRS 0,839 0,608 0,608 0,984 0,804
Ülkeler İrlanda İtalya Japonya Lüksemburg Hollanda
VRS 0,964 0,988 1,000 1,000 0,976
CRS 0,687 0,712 0,809 1,000 0,608
Ülkeler Yeni Zelanda Norveç Polonya Portekiz İspanya
VRS 0,976 1,000 0,981 0,976 1,000
CRS 0,661 1,000 0,908 0,757 0,806
Ülkeler İsveç İngiltere Amerika Türkiye Meksika
VRS 0,979 0,988 0,940 1,000 1,000
CRS 0,801 0,988 0,518 1,000 1,000
73
Tablo 13’te görüldüğü gibi 2008 yılında, incelenen ülkeler arasında sağlık harcamalarında VRS yaklaşımına göre etkinliği sağlayan ülkeler; Avusturalya, Çek Cumhuriyeti, Yunanistan, Japonya, Lüksemburg, Norveç, İspanya, Türkiye ve Meksika’dır. CRS yaklaşımına göre ise sağlık harcamalarında etkinliği sağlayan ülkeler Çek Cumhuriyeti, Lüksemburg, Norveç, Türkiye ve Meksika’dır.
İsveç ve İngiltere’nin ise 2006 yılında etkin ülkeler arasında iken 2008 yılında sağlık harcamalarından etkin şekilde yararlanmadığı tespit edilmiştir. Çünkü 2006 yılında İsveç ve İngiltere’nin etkinlik skoru hem VRS hem de CRS yaklaşımına göre 1,000 iken 2008 yılındaki İsveç ve İngiltere’nin VRS yaklaşımına göre etkinlik skoru sırasıyla 0.979 ve 0.988’dir. CRS yaklaşımına göre etkinlik skoru ise sırasıyla 0.801 ve 0.988 olarak hesaplanmıştır. Yunanistan ve İspanya‘da ise tam tersi bir durum söz konusudur. Bu ülkeler 2006 yılında sağlık harcamalarından etkin şekilde yararlanamamışken 2008 yılında sağlık harcamalarında etkinliği sağlamıştır. 2006 yılında Yunanistan ve İspanya’nın etkinlik skorları sırasıyla 0.976 ve 0.988 iken 2008 yılında 1,000 olarak hesaplanmıştır. Bu durumdan 2006 yılı sonuçlarında da olduğu gibi ülkelerin etkinlik skorunun zaman içinde değişkenlik gösterebileceği anlaşılmaktadır. Yeterli bir yorumlama yapılabilmesi için etkinlik skorlarının zaman içindeki değişimine bakılması gerektiği düşünülmektedir.
Tablo 13’te görüldüğü üzere VRS varsayımı altında etkin çıkan ülke sayısı 2006 yılında olduğu gibi CRS varsayımına göre daha fazladır. Bu durum daha önce de belirtildiği üzere VRS yaklaşımının eksik rekabet şartlarını göz önüne alarak daha geniş bir çerçeve çizmesinden kaynaklanmaktadır. Türkiye’nin ise hem VRS hem de CRS skorlarına göre etkin olduğu tespit edilmiştir. Bu durum Türkiye’nin hem sağlık harcamalarını etkin kullanıp kaynak israfında bulunmadığını hem de gerçekleştirdiği sağlık harcamalarıyla optimum ölçekte sağlık hizmeti sunumu yaptığını göstermektedir.
74
Yapılan analizler neticesinde 2008 yılı için de VRS yaklaşımına göre etkinlik skoru en düşük olan ülkenin Macaristan, CRS yaklaşımına göre etkinlik skoru en düşük olan ülkenin ise Amerika olduğu tespit edilmiştir. Bu ülkelerde sağlık harcamaları Türkiye’ye göre daha yüksektir. Bu durum bir kez daha sağlık harcamasının daha yüksek olmasının sağlık harcamaları etkinliğini garanti etmediğini göstermektedir.
Avusturalya, Yunanistan, Japonya ve İspanya’nın ise VRS yaklaşımına göre etkinliği sağladığı, CRS yaklaşımına göre tam etkinliği yakalayamadığı görülmektedir.
Herhangi bir karar verici birim teknik etkinliği sağlıyorken toplam etkinliği sağlayamıyorsa, bu durum o karar verici birimin gerçekleştirdiği sağlık harcaması karşılığında optimal ölçekte hizmet sunumu gerçekleştirmemesinden kaynaklanmaktadır.
Başka bir ifadeyle belirtilen ülkeler sağlık harcamalarından etkin yararlanmıştır ancak mevcut harcama düzeyi ile daha fazla sağlık çıktısı üretmeyi yani üretim olanakları eğrisini mevcut teknoloji ile kaydırmakta başarılı olamamıştır.
Tablo 14. 2010 Yılı Model 1 İçin VZA Etkinlik Sonuçları
Ülkeler Avustralya Avusturya Kanada Çek Cumhuriyeti Danimarka
VRS 1,000 0,976 0,982 1,000 0,952
CRS 0,752 0,578 0,599 0,951 0,596
Ülkeler Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan
VRS 1,000 0,988 0,976 0,982 0,951
CRS 0,846 0,541 0,550 0,631 0,786
Ülkeler İrlanda İtalya Japonya Lüksemburg Hollanda
VRS 0,976 0,997 1,000 1,000 0,976
CRS 0,568 0,714 0,846 0,988 0,578
Ülkeler Yeni Zelanda Norveç Polonya Portekiz İspanya
VRS 0,976 1,000 0,999 0,981 0,997
CRS 0,559 0,988 0,859 0,714 0,695
Ülkeler İsveç İngiltere Amerika Türkiye Meksika
VRS 1,000 1,000 0,952 1,000 1,000
CRS 0,875 0,988 0,456 0,987 1,000
75
Tablo 14’de görüldüğü gibi 2010 yılında, incelenen ülkeler arasında sağlık harcamalarında VRS yaklaşımına göre etkinliği sağlayan ülkeler; Avusturalya, Çek Cumhuriyeti, Finlandiya, Japonya, Lüksemburg, Norveç, İsveç, İngiltere, Türkiye ve Meksika’dır. CRS yaklaşımına göre ise sağlık harcamalarında etkinliği tek ülke ise Meksika’dır. Yunanistan ve İspanya’nın ise 2008 yılında etkin ülkeler arasında iken 2010 yılında sağlık harcamalarından etkin şekilde yararlanmadığı tespit edilmiştir. Çünkü 2008 yılında Yunanistan ve İspanya’nın etkinlik skoru VRS yaklaşımına göre 1,000 iken 2010 yılındaki Yunanistan ve İspanya’nın VRS yaklaşımına göre etkinlik skoru sırasıyla 0,982 ve 0,997’dir. CRS yaklaşımına göre etkinlik skoru ise sırasıyla 0,631 ve 0,695 olarak hesaplanmıştır.
Finlandiya İsveç ve İngiltere ‘de ise tam tersi bir durum söz konusudur. Bu ülkeler 2008 yılında sağlık harcamalarından etkin şekilde yararlanamamışken 2010 yılında sağlık harcamalarında etkinliği sağlamıştır. 2008 yılında Finlandiya İsveç ve İngiltere’nin etkinlik skorları sırasıyla 0,980, 0,979 ve 0,988 iken 2010 yılında VRS yaklaşımına göre 1,000 olarak hesaplanmıştır. Bu durumdan 2006 ve 2008 yılları sonuçlarında da olduğu gibi ülkelerin etkinlik skorunun zaman içinde değişkenlik gösterebileceği anlaşılmaktadır. Yeterli bir yorumlama yapılabilmesi için etkinlik skorlarının zaman içindeki değişimine bakılması gerektiği düşünülmektedir.
Tablo 14’de görüldüğü üzere VRS varsayımı altında etkin çıkan ülke sayısı 2006 ve 2008 yıllarında olduğu gibi CRS varsayımına göre daha fazladır. Bu durum daha önce de belirtildiği üzere VRS yaklaşımının eksik rekabet şartlarını göz önüne alarak daha geniş bir çerçeve çizmesinden kaynaklanmaktadır. Türkiye’nin ise VRS yaklaşımına göre etkin CRS yaklaşımına göre ise etkin olmadığı tespit edilmiştir. Bu durum Türkiye’nin sağlık harcamalarını etkin kullanıp kaynak israfında bulunmadığını ancak sağlık harcamalarıyla optimum ölçekte sağlık hizmeti sunumu gerçekleştiremediğini göstermektedir.
76
Yapılan analizler neticesinde 2010 yılı için de VRS yaklaşımına göre etkinlik skoru en düşük olan ülkenin Macaristan, CRS yaklaşımına göre etkinlik skoru en düşük olan ülkenin ise Amerika olduğu tespit edilmiştir. Bu ülkelerde sağlık harcamaları Türkiye’ye göre daha yüksektir. Bu durum bir kez daha sağlık harcamasının daha yüksel olmasının sağlık harcamaları etkinliğini garanti etmediğini göstermektedir.
Türkiye’nin dışında Avusturalya, Çek Cumhuriyeti, Finlandiya, Japonya, Lüksemburg, Norveç, İsveç ve İngiltere’nin VRS yaklaşımına göre etkinliği sağladığı, CRS yaklaşımına göre tam etkinliği yakalayamadığı görülmektedir. Herhangi bir karar verici birim teknik etkinliği sağlıyorken toplam etkinliği sağlayamıyorsa, bu durum o karar verici birimin gerçekleştirdiği sağlık harcaması karşılığında optimal ölçekte hizmet sunumu gerçekleştirmemesinden kaynaklanmaktadır. Başka bir ifadeyle belirtilen ülkeler sağlık harcamalarından etkin yararlanmıştır ancak mevcut harcama düzeyi ile daha fazla sağlık çıktısı üretmeyi yani üretim olanakları eğrisini mevcut teknoloji ile kaydırmakta başarılı olamamıştır.
Tablo 15. 2012 Yılı Model 1 İçin VZA Etkinlik Sonuçları
Ülkeler Avustralya Avusturya Kanada Çek Cumhuriyeti Danimarka
VRS 0,994 0,976 0,988 0,962 0,966
CRS 0,754 0,621 0,611 0,962 0,600
Ülkeler Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan
VRS 0,982 0,988 0,976 0,982 0,915
CRS 0,811 0,547 0,557 0,779 0,796
Ülkeler İrlanda İtalya Japonya Lüksemburg Hollanda
VRS 0,976 0,992 1,000 1,000 0,976
CRS 0,571 0,725 0,724 1,000 0,531
Ülkeler Yeni Zelanda Norveç Polonya Portekiz İspanya
VRS 0,978 1,000 1,000 0,982 1,000
CRS 0,566 1,000 1,000 0,742 0,709
Ülkeler İsveç İngiltere Amerika Türkiye Meksika
VRS 0,988 0,988 0,952 1,000 1,000
CRS 0,625 0,988 0,458 1,000 1,000
77
Tablo 15’te görüldüğü gibi 2012 yılında, incelenen ülkeler arasında sağlık harcamalarında VRS yaklaşımına göre etkinliği sağlayan ülkeler; Japonya, Lüksemburg, Norveç, Polonya, İspanya Türkiye ve Meksika’dır. CRS yaklaşımına göre ise sağlık harcamalarında etkinliği sağlayan ülkeler Lüksemburg, Norveç, Polonya, Türkiye ve Meksika’dır.
Avusturalya, Çek Cumhuriyeti, Finlandiya, İsveç ve İngiltere’nin ise 2010 yılında etkin ülkeler arasında iken 2012 yılında sağlık harcamalarından etkin şekilde yararlanmadığı tespit edilmiştir. Çünkü 2010 yılında Avusturalya, Çek Cumhuriyeti, Finlandiya, İsveç ve İngiltere’nin etkinlik skoru VRS yaklaşımına göre 1,000 iken 2012 yılındaki Avusturalya, Çek Cumhuriyeti, Finlandiya, İsveç ve İngiltere’nin VRS yaklaşımına göre etkinlik skoru sırasıyla 0,994, 0,962, 0,982 0,988 ve 0,988’dir. CRS yaklaşımına göre etkinlik skoru ise sırasıyla 0,754, 0,962, 0,811, 0,625 ve 0,988 olarak hesaplanmıştır.
Polonya ve İspanya’da ise tam tersi bir durum söz konusudur. Bu ülkeler 2010 yılında sağlık harcamalarından etkin şekilde yararlanamamışken 2012 yılında sağlık harcamalarında etkinliği sağlamıştır. 2010 yılında Polonya ve İspanya’nın VRS yaklaşımına göre etkinlik skorları sırasıyla 0,999 ve 0,997 iken 2012 yılında her iki ülkenin de VRS yaklaşımına göre etkinlik skoru 1,000 olarak hesaplanmıştır. Bu durumdan 2006, 2008 ve 2010 yılları sonuçlarında da olduğu gibi ülkelerin etkinlik skorunun zaman içinde değişkenlik gösterebileceği anlaşılmaktadır. Yeterli bir yorumlama yapılabilmesi için etkinlik skorlarının zaman içindeki değişimine bakılması gerektiği düşünülmektedir.
Tablo 15’de görüldüğü üzere VRS varsayımı altında 2012 yılında etkin çıkan ülke sayısı 2006, 2008ve 2010 yıllarında olduğu gibi CRS varsayımına göre daha fazladır.
Bu durum daha önce de belirtildiği üzere VRS yaklaşımının eksik rekabet şartlarını göz önüne alarak daha geniş bir çerçeve çizmesinden kaynaklanmaktadır.
78
Türkiye’nin ise hem VRS hem de CRS skorlarına göre etkin olduğu tespit edilmiştir. Bu durum Türkiye’nin hem sağlık harcamalarını etkin kullanıp kaynak israfında bulunmadığını hem de gerçekleştirdiği sağlık harcamalarıyla optimum ölçekte sağlık hizmeti sunumu yaptığını göstermektedir.
Yapılan analizler neticesinde 2012 yılı için de VRS yaklaşımına göre etkinlik skoru en düşük olan ülkenin Macaristan, CRS yaklaşımına göre etkinlik skoru en düşük olan ülkenin ise Amerika olduğu tespit edilmiştir. Bu ülkelerde sağlık harcamaları Türkiye’ye göre daha yüksektir. Bu durum bir kez daha sağlık harcamasının daha yüksek olmasının sağlık harcamaları etkinliğini garanti etmediğini göstermektedir.
Japonya ve İspanya’nın VRS yaklaşımına göre etkinliği sağladığı, CRS yaklaşımına göre tam etkinliği yakalayamadığı görülmektedir. Herhangi bir karar verici birim teknik etkinliği sağlıyorken toplam etkinliği sağlayamıyorsa, bu durum o karar verici birimin gerçekleştirdiği sağlık harcaması karşılığında optimal ölçekte hizmet sunumu gerçekleştirmemesinden kaynaklanmaktadır. Başka bir ifadeyle belirtilen ülkeler sağlık harcamalarından etkin yararlanmıştır ancak mevcut harcama düzeyi ile daha fazla sağlık çıktısı üretmeyi yani üretim olanakları eğrisini mevcut teknoloji ile kaydırmakta başarılı olamamıştır.
79
Tablo 16. 2014 Yılı Model 1 İçin VZA Etkinlik Sonuçları
Ülkeler Avustralya Avusturya Kanada Çek Cumhuriyeti Danimarka
VRS 0,988 0,981 0,984 1,000 0,969
CRS 0,755 0,603 0,566 1,000 0,522
Ülkeler Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan
VRS 1,000 0,988 0,964 1,000 0,927
CRS 0,911 0,501 0,518 0,871 0,769
Ülkeler İrlanda İtalya Japonya Lüksemburg Hollanda
VRS 0,972 0,998 1,000 1,000 0,976
CRS 0,653 0,718 0,741 1,000 0,506
Ülkeler Yeni Zelanda Norveç Polonya Portekiz İspanya
VRS 0,986 1,000 1,000 0,976 1,000
CRS 0,531 1,000 1,000 0,814 0,838
Ülkeler İsveç İngiltere Amerika Türkiye Meksika
VRS 0,976 0,969 0,940 1,000 0,962
CRS 0,708 0,532 0,326 1,000 0,962
Tablo 16’da görüldüğü gibi 2014 yılında, incelenen ülkeler arasında sağlık harcamalarında VRS yaklaşımına göre etkinliği sağlayan ülkeler; Çek Cumhuriyeti, Finlandiya, Yunanistan, Japonya, Lüksemburg, Norveç, Polonya, İspanya Türkiye ve Meksika’dır. CRS yaklaşımına göre ise sağlık harcamalarında etkinliği sağlayan ülkeler Çek Cumhuriyeti, Lüksemburg, Norveç, Polonya ve Türkiye’dir. Meksika’nın ise 2012 yılında etkin ülkeler arasında iken 2014 yılında sağlık harcamalarından etkin şekilde yararlanmadığı tespit edilmiştir. Çünkü 2012 yılında Meksika’nın etkinlik skoru VRS ve CRS yaklaşımına göre 1,000 iken 2014 yılında Meksika’nın etkinlik skoru VRS ve CRS yaklaşımına göre 0,962 olarak hesaplanmıştır.
Çek Cumhuriyeti, Finlandiya, Yunanistan için ise tam tersi bir durum söz konusudur. Bu ülkeler 2012 yılında sağlık harcamalarından etkin şekilde yararlanamamışken 2014 yılında sağlık harcamalarında etkinliği sağlamıştır. 2012 yılında Çek Cumhuriyeti, Finlandiya ve Yunanistan’ın VRS yaklaşımına göre etkinlik skorları sırasıyla 0,962, 0,982 ve 0,982 iken 2014 yılında ülkelerin hepsinin VRS yaklaşımına
80
göre etkinlik skoru 1,000 olarak hesaplanmıştır. Bu durumdan 2006, 2008 2010 ve 2012 yılları sonuçlarında da olduğu gibi ülkelerin etkinlik skorunun zaman içinde değişkenlik gösterebileceği anlaşılmaktadır. Yeterli bir yorumlama yapılabilmesi için etkinlik skorlarının zaman içindeki değişimine bakılması gerektiği düşünülmektedir.
Tablo 16’da görüldüğü üzere VRS varsayımı altında 2014 yılında etkin çıkan ülke sayısı 2006, 2008, 2010 ve 2012 yıllarında olduğu gibi CRS varsayımına göre daha fazladır. Bu durum daha önce de belirtildiği üzere VRS yaklaşımının eksik rekabet şartlarını göz önüne alarak daha geniş bir çerçeve çizmesinden kaynaklanmaktadır.
Türkiye’nin ise 2014 yılında hem VRS hem de CRS skorlarına göre etkin olduğu tespit edilmiştir. Bu durum Türkiye’nin hem sağlık harcamalarını etkin kullanıp kaynak israfında bulunmadığını hem de gerçekleştirdiği sağlık harcamalarıyla optimum ölçekte sağlık hizmeti sunumu yaptığını göstermektedir.
Yapılan analizler neticesinde 2014 yılı için de VRS yaklaşımına göre etkinlik skoru en düşük olan ülkenin Macaristan, CRS yaklaşımına göre etkinlik skoru en düşük olan ülkenin ise Amerika olduğu tespit edilmiştir. Bu ülkelerde sağlık harcamaları Türkiye’ye göre daha yüksektir. Bu durum bir kez daha sağlık harcamasının daha yüksel olmasının sağlık harcamaları etkinliğini garanti etmediğini göstermektedir.
Tablo 16’da Finlandiya, Yunanistan, Japonya, İspanya’nın VRS yaklaşımına göre etkinliği sağladığı, CRS yaklaşımına göre tam etkinliği yakalayamadığı görülmektedir. Herhangi bir karar verici birim teknik etkinliği sağlıyorken toplam etkinliği sağlayamıyorsa, bu durum o karar verici birimin gerçekleştirdiği sağlık harcaması karşılığında optimal ölçekte hizmet sunumu gerçekleştirmemesinden kaynaklanmaktadır. Başka bir ifadeyle belirtilen ülkeler sağlık harcamalarından etkin yararlanmıştır ancak mevcut harcama düzeyi ile daha fazla sağlık çıktısı üretmeyi yani üretim olanakları eğrisini mevcut teknoloji ile kaydırmakta başarılı olamamıştır.
81