Mobbingle Mücadele Sistemleri

Mobbing saldırılarına maruz kalmış birçok insanın bu durumdan kurtulmak için kullandıkları bir çok başa çıkma yöntemleri vardır. Mobbing mağduruna kurumun ve ailenin desteği önemlidir.

1.7.1. ĠĢyerinde KiĢilerin Mobbingle BaĢa Çıkma Yolları

İşyerindeki psikolojik terör, ortamdaki huzur, güven ve inancı yıkarak, işyerinde olumsuz bir örgüt iklimi oluşturmaktadır. Bu nedenle mobbing yaşayan kişilerin hayal kırıklığı, üzüntü ve endişe içinde olmaları doğaldır. Fakat yaşamını bir ömür boyu bu şekilde devam ettirmesi mümkün değildir. Bir şeyle mücadele edebilmek için, önce onun ne olduğunu bilmek gerekir. Kişi mobbing kurbanı olduğunun farkında değilse, bu konuda kendisine yardımcı olabilecek bir uzmana başvurma veya işyerinde herhangi bir davranışını değiştirme gereği hissetmeyecektir. Konuyla ilgili bilgilendirme şarttır. Kişi uğradığı zararların farkında olmazsa ilerde kendisini bekleyen tehlikeleri de göremeyecektir.İşyerinde duygusal tacize maruz kalan kadın; fiziksel, duygusal ve parasal olarak ta zarara uğramaktadır. Ailesi de bu durumdan çok etkilenir. Bazı kadınlar yıldırmaya karşı dururken bazıları da farklı yollar tercih edebilir. Örneğin, mobbingciden uzak durmak, yaşadıklarını ret etmek ve ya kendi kendilerini suçlayabilmektedir (www.donusumkonagı, 2008; www.crvac.ca, 2008). Konuyla ilgili herkes, mobbingi durdurmak için bir şeyler yapmalı, aksi takdirde süreç, mağdur, işletme ve tüm toplumda zarar vermeye devam edecektir. Mobbing saldırılarına maruz kalmış birçok insanın bu durumu aşabilmek için kullandıkları başa çıkma yöntemlerini şu şekilde toparlamak mümkündür:

● Mobbing mağdurları yaşadıkları olumsuzlukları kontrolsüz tepkilerle değil, mantıklı ve bilinçli karşılıklarla vermelidirler. Bunu başarabilmek için bilinçli ve özgüven sahibi olmak gerekir

● Her şeyden önce olayın gerçek yüzünü öğrenmek, yönetimin işin içinde olup olmadığını anlamaya çalışmak, yönetim bu sürece dâhil değilse mobbing uygulayıcıları ile konuşmayı denemek

48

● Sakin, kararlı, kendine güvenen, emin, saldırgan olmayan bir tavırla ve vücut dilini kullanarak rahatsız edici söz ve davranışlardan vazgeçmesini söyleyerek durumu insanların dikkatine sunmak

● Kolay bir kurban olmayı reddetmek, sesiz kalmamak

● Bu sırada insanların tepkilerini izlemek, sizi destekleyen tepkileri anlamaya çalışmak ● Anlamsız emir ve talimatları yazılı olarak kayıt edip arşivlemek.Elinizde önemli delillerin olduğunu söylemek

● Mobbing yapan kişi size bağırdığında kendinizi savunmak için sakin olmak; nazikçe söylediklerini tekrar etmesini istemek

● Mobbing uygulayan kişinin geçmişi ile ilgili araştırma yapmak.Bu davranış sosyal nezaket kurallarına uymasa da burada hukuki nezaket geçerlidir

● Mobbing uygulayıcısıyla mücadele ederken, hukuki nezakete uymak ● Mobbing sürecinde özgüveninizi kaybetmemek hatta geliştirmek

● İçsel konuşmalar yapmak.Yüce yaratanın sizi duyduğundan emin olmak ● Duygularınızı, durumunuzu, kendinizi yazıya dökmek

● Hoşlandığınız işlerle uğraşmak

● Çalışma ortamınızı sevdiğiniz ve sizin için önemli olan resim ve eşyalarla süslemek ● Yeni hobi ve beceriler edinmek ( resim yapmak, şiir yazmak gibi.)

● Kendinize değer veren insanlarla birlikte olmak

● Ailen, arkadaşların ve meslektaşlarınla konuşmak.Bu konuyla ilgili kitaplardan ve Web sitelerinden bilgi almak

● Egzersiz yapmak (Derin nefes alıp 10‘a kadar içinden saymak gibi) ● Yetenek ve tecrübenize güvenmek

● Uğuruna inandığınız eşyalarla odanızı süslemek

●Toplumdan izole olmamak, yalnızlığı seçme yoluna gitmemek, kendisine sosyal destek aramak

●Tüm zorluklara rağmen işlerin düzeleceği konusunda iyimser olmak ● Gülmek için fırsat aramak, mizahın gücünden yararlanmak

● İyi bir uzmandan yardım almak (İş psikolojisi ile uğraşanlar empatik iletişim yöntemleri ve stres yönetimi ile yardımcı olabilirler )

● Başarılı olacağınıza inandığınız yeni iş alternatifleri üzerinde durmak

● Benimle bu şekilde konuşamazsınız; çizgiyi geçtiniz diyerek sert bir şekilde mobbing yapan kişiyi uyarmak

● Eğer çalışanlar sizi umursamıyorlarsa ―istifa etmek istediğinizi, yasal haklarınızı arayacağınızı‖ söyleyerek toplantıyı terk etmek (Çobanoğlu, 2005:106; Tınaz, 2006:187; Davenport ve diğ. ; 2003:83; Aktop, 2006).

1.7.2. Kurumların Mobbingle BaĢa Çıkma Yolları

Mobbing, hem özel sektör, hem de kamu kurumlarında görülmektedir. Bu kurum ve kuruluşlar, bazı önlemler alarak mobbing riskini önleyebilir. Önlenemediği takdirde çoğu insanın heba olmasına, kurumda huzurun kaçmasına neden olabilir. İnsanlar üzerindeki bu psikolojik tacizi önlemek için kurumlarda yararlı olabilecek ilkeler şunlardır:

● Herkesi eşit tutan görüş ve değerleri saptamak

● İş eğitiminde teknik bilgilerin yanında personele iletişim, iş yaşamında etik değerler gibi konularda da eğitim vermek

● Kurumdaki sorunun çözülüp çözülmediğini takip eden bir sistem kurmak ● Disiplin sorunlarını hızlı ve tarafsız bir şekilde çözüme ulaştırmak ● Eğitim sadece üst yöneticilerin hakkı değil, herkese eşit düzeyde vermek

50

● Mobbing karşıtı politikalar oluşturmak.Başkalarının hak, duygu ve düşüncesine saygı duyan, iş arkadaşlarınıza zararlı olabilecek davranışlardan kaçınmayı içeren politikalar olmalıdır .

Günlük hayatın akışında bir yerlerde otoriteyi ellerinde bulunduranlar yanlarında çalışanları suiistimal edebilir. ILO, ICN, WHO, PSI, sağlık sektöründe yaşanan şiddete karşı politika geliştirmek için çalışmalar yapmıştır.(ILO, ICN, WHO, PSI,2002:4). Federation of the metropolitan Police, MSF union, British Rail ve Littlewoods gibi büyük örgütler iş yerinde yıldırma ile ilgili kampanyalar başlatmış ve ayrıntılı yıldırma karşıtı politikalar geliştirmiştir (Yücetürk, 2005:88–89; Gökçe, 2006:32).

Kurumlarda Mobbing OluĢumuna Engel Olmaya Yönelik Bazı Ġlkeler

● Çalışanların görev ve sorumluluklarını tanımlamak

● Çalışanların üst yönetimden takdir, övgü, güven ve sevgi görmesini sağlamak ● Personelin fikir ve düşüncelerine önem vermek

● Çalışanlara kararlara katılım ve etkileme şansı vermek

●Yönetici konumunda çalışanlara da iş kültürü, iş ahlakı, kriz ve iletişim konularında eğitim vermek

● Yöneticinin söylemleri ile eylemlerinin arasında tutarlılık olmalıdır

● Yöneticiler etik düşünüş ve davranış olarak diğer çalışanlarına örnek olmalıdır ● Yöneticiler katı insanlar olmamalıdır

● Yöneticilerin memnuniyeti değil müşterilerin memnuniyeti ön planda olmalıdır (Çobanoğlu, 2005:116; Davenport ve diğ. ; 2003:116; Yücetürk, 2005:88–89, Leıper, 2005:35).

Mobbing süreci yaşamış olan bireye kurum yardımcı olmalıdır. Kişi rehabilite edilmeli ve rehabilitasyon süreci boyunca desteklenmeli, tekrar kendine gelmesi için gerekli zamana izin verilmeli fakat işe geri dönmesi içinde cesaretlendirilmelidir. Çok zaman geçirmeden işe tekrar dönmesi gruba tekrar katılımını kolaylaştırabilir. İlk başlarda part time çalıştırılarak esneklik sağlanabilir. Meslektaşları tarafından destek kendine

güveni artırır. Kurbanlar kendilerini çevrelerinde güvende hissetmek istemektedir (ILO, 2002).

1.7.3. Mobbing Mağduruna Ailenin Desteği

Mobbing mağdurları kendileri olmaktan çıkmış her zamanki hallerinden çok farklı bir durum sergilemeye başlarlar. Kafaları karışık, güvensiz, hayal kırıklığı içinde acı çekiyor olabilirler. Bu durumda aile ve arkadaş çevresi destekleyici bir durum takınması mağdurun ayakta kalmasını ve dayanma gücünü artırmasını sağlar. Fakat toplumlar ve kültürler arasında farklılıklar olduğu gibi aileler arasında da farklılıklar olması normaldir. Türk toplumunda daha çok koruyucu aile yapısı varken, Kuzey Avrupa ülkelerinde çocuk daha bağımsız olarak yetiştirilir. Dolayısıyla her mobbing mağduru ailesiyle olan ilişkisine göre farklı yardım alacaktır. Baltaş, yıldırma olgusunun Türk kültüründe aile bağlarının ve sosyal desteğin güçlü olması nedeniyle batının bireyci kültürlerindeki gibi ciddi hastalıklara ve intiharlara yol açmayacağını belirtmektedir. Aile ve arkadaşların vereceği en büyük destek mobbinge uğrayan kişiyi dinlemektir. Can kulağıyla dinlemek, yanındayım mesajını vermek gerekir. Kendinizi kişinin yerine koyup empati yapabilirseniz, mağduru hem daha iyi anlamış olursunuz hem de daha iyi destek olmanızı sağlar. Duygusal saldırı görmüş bir insana ailenin psikolojik ve moral verebileceği en önemli yardımları sıralamak gerekirse:

● Mağdur dinlenmeli ve anladığımız söylenmeli (olaylar karşısında duruşunu, tavrını onaylamak)

● Mağdurun mekân değiştirmesi, seyahat etmesi desteklenmeli ● Tiyatro ya da sinemaya gitmesi sağlanmalı

● Birlikte yürüyüşe çıkılmalı ● Telefonla arayıp sorulmalı ● Birlikte yemeğe gidilmeli ● Çiçekler gönderilmeli ● E-mail gönderilmeli

52 ● Yardımcı kitaplar önerilmeli

● İş olanakları bulup önerilmeli ● Yasal destek alması sağlanmalı ● Tıbbi yardım alması sağlanmalıdır.

Aile ve arkadaşlarda uzun süre destek vermekten sıkılabilirler. Her iki tarafta karşılıklı sabırlı olmalı, birbirlerinin istek ve ihtiyaçlarını anlamalıdırlar. En önemli destek, mobbinge uğrayan kişinin karakterini onaylamak, başarılarını, güçlü yanlarını, olaylar karşısındaki cesaretini, tavrını, duruşunu tasdik etmektir. Bu mağdurun kendini toparlamasına, özgüveninin yeniden gelmesine, kimliğine kavuşmasına yardımcı olacaktır (Çobanoğlu, 2005:114; Tınaz, 2006:169; Davenport ve diğ. ,2003:98).

Mobbing kurbanlarının yaşadıkları problemlerden çocukları da etkilenir, ancak çocuğun etkilenmesi ebeveynin yaşadığı problemin ağırlık derecesine ve çocuğa ne kadar anlattığı ve ya hissettirdiğine bağlıdır. Aile içinde yaşanan tartışmalar boşanmalar, ekonomik ve sağlık problemleri nedeniyle çocuklar, mobbingin sessiz mağdurlarıdır (Hockley, 2003:7).

BÖLÜM 2: MOBBĠNG KAVRAMININ TÜRK HUKUK SĠSTEMĠ