Mobbing ile Bireysel Mücadele Yöntemleri

Mobbinge maruz kalan bireylerin büyük bir kesiminde görülen olumsuz psikolojik ve fiziksel sorunlar yüzünden birey kendisini soyutlayarak daha kötüsünü yaşama korkusuyla mücadeleden vazgeçmektedir. Ancak mobbing ile mücadelenin en önemli ve başlangıç noktası bireysel mücadeledir. Çünkü temelde haksızlığa uğrayan kendisidir ve durumu kendisinden daha iyi analiz edebilecek kimse yoktur. Neden ve hangi şekillerde mobbinge maruz kaldığını çözümleyebilen birey, sorunun temeline inerek çözümü de kendisi tanımlayabilecektir. Ancak bunu gerçekleştirebilmek için öncelikle bireyin kendisine olan öz güveni, olumsuzluklar karşısında göstereceği direnme gücü, çevresinden alacağı destek ve en önemlisi yasal haklarını bilme gibi etkenleri bir araya getirmesi gereklidir.

Mobbing ile mücadelede en önemli sorunlardan biride bireyin maruz kaldığı mobbing türünün analizinde yaşanılan güçlüklerdir. Ayrıca mobbing ile mücadelede bireye yardımcı olcak kişilerin deneyimsiz olması, sabırlı ve anlayışlı niteliklere sahip olmayışları bireyin mücadelesinde güçlükler yaşamasına neden olmaktadır (Tutar, 2004:45).

Bireysel mücadelede kişinin karakteri ve kişiliği mücadele yöntemlerinde önemli bir role sahiptir. Pasif karakterde bir kişinin hemen mobbinge göz yumması ya da baskın bir karakterin olumsuzluklara karşı direnmesi ve çatışması mücadelenin seyrine yön vermektedir. Yapılan araştırmalar göstermektedir ki mobbinge maruz kalıp bunu saklayan bireylerde mobbing uygulaması sürekliliğini korumaktadır. Bireyin öncelikle kendisine olan güveni, yapılan uygulamaya karşı sessiz kalmayacağını göstermesi, çevresindekilerden durumu saklamaması mobbing uygulayan kişi veya grubun geri adım atmasına neden olacaktır. Ancak mobbingle mücadele uzun ve yorucu bir süreç gerektirmektedir. Bu sebepten dolayı mağdurun daha fazla yıpranmasını engellemek için planlı bir mücadele yolu izlenmesi gerekliliği vardır.

Yapılacak mücadele girişimi için öncelikle mobbingin türüne göre girişim planlanmalıdır. Psikolojik şiddette önleme planı, sonucunda sağlanacak psikolojik destek, eğitim planları gibi mücadele girişiminden önce planlanmalı ve roller dağıtılarak belli bir düzende ilerlenilmelidir.

Bireysel olarak mücadelede en önemli sorun bireyin özgüven eksikliğinden kaynaklanan sorunu ortadan kaldırmaktır. Mobbingin pskolojik etkilerine maruz kalan birey kendisini yalnız, suçlu, güçsüz ve korkak olarak nitelendirdiğinden durumu kimseye anlatmama ve olanları inkar etme yolunu seçecektir. Bu aşamada psikolojik yardım almak bireyde güven duygusunun gelişimi için önemli bir etken olacaktır.

Psikolojik olarak güçlenen birey olanları çevresine anlatmaya özellikle duygusal olarak yakınlık duyduğu aile, arkadaş gibi sosyal çevrenin yardımı ile çözüm yollarını arama ve uygulama konusunda adım atmaya başlayacaktır.

Mobbing öncelikle bireyin sakin düşünmesi, yapacaklarını planlanması ve yapacaklarını bu plan doğrultusunda hareket ederek gerçekleştirmesi gerekmektedir.

Mobbingle bireysel mücadelede yapılması gerekenlerin planlanmasının ardından uygulama basamaklarında öncelikle durum karşısında sesini çıkarabilme ve tepki gösterilmek büyük önem taşımaktadır.

edeceğini bildirmesi, aynı durumu yaşayan iş arkadaşları ile birlikte hareket edeceğinin vurgulanması, gerekirse işten ayrılabileceğini belirtmesi gereklidir (Arpacıoğlu, 2003:1).

Yapılan mobbing bireyin kendisine değil arkadaşına yapılsa bile tepkisini koyması gerektiği, birlik içerisinde hareket edilmesi gerektiği ancak bu şekilde sonuç alınabileceği algısı oluşturulmalıdır.

Mobbingle bireysel anlamda mücadele eden mağdur, sadece iş hayatında huzura kavuşmak için değil, özel yaşamında da huzurlu olmak için mücadele etmelidir. Çünkü mobbingin etkisi sadece iş yaşamı ile sınırlı değildir. İşyerinde yaşanan huzursuzluk, doğrudan özel yaşamı da etkilemektedir. Mobbing ile bireysel mücadelenin ilk adımı, mağdurun karşı karşıya kaldığı kötü davranışları hak etmediğine inanmasıdır. Mağdur kendisine yapılan olumsuz davranışları ve kötü sözleri not etmeli, olaylara şahit olanlardan gerektiğinde tanıklık etmelerini istemelidir. Yaşanan mobbing aile ve yakın çevre ile paylaşılmalı, konunun bilinmesi sağlanmalıdır. Mücadelede psikolojik desteğin önemi büyüktür. Yakın çevrenin vereceği destek, mağdurun mücadelesinde kendisini yalnız hissetmemesini sağlayacaktır (Karakale, 2011:54).

Tutar (2011) işyerinde yaşanan psikolojik şiddetle bireysel mücadelede bazı taktiksel adımların atılabileceğini belirtip, mağdurun kendi kişiliğini geliştirecek ve direncini arttıracak çabaları aşağıdaki şekilde sıralamıştır:

 Özsaygının geliştirilmesi: Bireylerin psikolojik şiddete maruz kalmaları durumunda, gördükleri şiddete dayanma ve direnç gösterme katsayıları birbirinden farklılık gösterir. Psikolojik şiddete karşı durabilmenin ve mücadele edebilmenin yollarından biri özsaygının geliştirilmesidir. Birey, kendisini ne kadar iyi tanırsa ve kendisine karşı özsaygısı ne kadar yüksek olursa, psikolojik şiddete karşı da o kadar yüksek oranda direnç gösterebilecektir.

 Denge bölgeleri oluşturmak: Mağdurun, kendisini psikolojik şiddetin dışında tutabileceği, güvensizliğin ve istikrarsızlığın bulunmadığı güvenilir limanlarının olması gereklidir. Böylece mağdur, yaşam dengesini bozan psikolojik şiddetin dışına kendisini atabileceği ve kendisini güvende hissedebileceği ortamlar oluşturabilmektedir.

 Mesleki bilgi, beceri ve nitelikleri geliştirmek: Mesleki bilgi, beceri ve niteliklerin artması, bireyin kendisine karşı duyduğu özgüveni de arttıracak, iş

hatalarını azaltacak, özgüveni yüksek olduğu için her türlü gerilimli ortama karşı daha yüksek bir direnç gösterebilecektir.

 Ruh sağlığını korumak: Ruh sağlığı iyi olan kişilerin psikolojik şiddete karşı dirençleri de yüksek olmaktadır. Mobbing ile bireysel mücadelede başarılı olabilmek için mağdurun ruh sağlığını koruyabilmesi, psikolojisi güçlü tutması önemlidir.

 Değerlerine sahip çıkmak: Mağdur, değerleri yüzünden kurban seçildiğini unutmamalıdır. Bu nedenle kabul ettiği değerlerin doğru olduğundan emin olmak, bireyin mobbinge karşı direnç gösterebilmesinde etkin bir yol olarak görülmektedir. Değerlerden vazgeçmenin psikolojik şiddeti ortadan kaldırmayacağı da unutulmamalıdır.

Tutar (2011:6) mobbing karşısında bireylerin “psikolojik şiddete anlayış gösterme”, “karşı savaş verme” ve “geri çekilme” olmak üzere üç değişik davranış sergilediklerini belirtmiştir. Psikolojik şiddete anlayış gösterme, şiddetin düşük düzeyde olması, olaydan kaynaklı stresin daha düşük olması, göz ardı edilebilir boyutta olması durumlarında, mağduru zayıf göstermeyecek şekilde kullanılabilir bir yöntemdir. Ancak olayların şiddeti yüksek ise, şiddet eğilimi bir artış gösteriyor ise ve sistematik bir hale dönüşüyor ise, kesinlikle anlayış gösterilmemeli ve bu yaklaşım kullanılmamalıdır. Mobbinge “karşı savaş verme” yönteminde kesinlikle mağdurun, failin gösterdiği davranış biçimini göstermemesi, kendisine yapılanın benzerini veya aynısını faile uygulamaya kalkmaması gereklidir. Mobbing faili, her türlü etik olmayan yöntemle saldırı yapacaktır. Mağdur ise değerlerine bağlılığı yüzünden kurban durumundadır. Mağdurun failin davranışlarını sergilemesi durumu, haklı iken haksız duruma düşmesine yol açacaktır. “Karşı savaş verme” yönteminin esas dayanak noktası, mağdurun sahip olduğu değerlere dört elle sarılması ve istikrarlı bir yapı ve kişilik ortaya koymasıdır. Ahlaki ve etik değerlerle fail köşeye sıkıştırılmalıdır. Kesinlikle mobbing altında bir köşeye çekilmek ve yalnızlığı seçmek doğru bir yaklaşım olarak görülmemeli, aksine aile ve yakın çevreden sosyal destek bulma yoluna gidilmelidir. Mobbinge karşı “geri çekilme” yönteminde ise genelde mağdur ile fail arasında çok fazla bir güç farkının bulunduğu görülmektedir. Bu durumlarda geri çekilerek, farklı mücadele yöntemlerinin aranması, mücadele için destek bulunması daha etkin görülmektedir.