Moğol diye / ayrı bir ulus :Sıfat Tamlaması 2 ayrı / bir ulus :Sıfat Tamlaması

3. bir / ulus :Sıfat Tamlaması

21.Bundan başka / ben de / eski Göktürkler soyundanım.

a.Yapısına göre :Basit cümle b.Yüklemin türüne göre :İsim cümlesidir. c.Yüklemin yerine göre :Kurallı cümledir. d.Anlamına göre :Olumlu cümle

Cümle unsurları:

1. eski Göktürkler soyundanım. :Yüklem 2. ben de :Özne

3. Bundan başka :Zarf Tümleci

Kelime grupları:

1. eski / Göktürkler soyu :Sıfat Tamlaması

2. Göktürkler / soyu :Belirtisiz İsim Tamlaması

22.Ben / bu göçebe avulları, senin Moğol, Türk, Tatar, Özbek, Kırgız dediğin cılasınları / bir

araya, bir bayrak altına / alacağım. a.Yapısına göre :Basit cümle b.Yüklemin türüne göre :Fiil cümlesidir. c.Yüklemin yerine göre :Kurallı cümledir. d.Anlamına göre :Olumlu cümle

Cümle unsurları:

1. alacağım. :Yüklem 2. Ben :Özne

3. bu göçebe avulları, senin Moğol, Türk, Tatar, Özbek, Kırgız dediğin cılasınları:Belirtili Nesne

4. bir araya, bir bayrak altına :Yer Tamlayıcısı

Kelime grupları:

1. senin Moğol, Türk, Tatar, Özbek, Kırgız dediğin / cılasınları: Belirtili İsim Tamlaması 2. senin Moğol, Türk, Tatar, Özbek, Kırgız dediğin / cılasınlar:Sıfat Tamlaması

3. senin Moğol, Türk, Tatar, Özbek, Kırgız dediğin :Sıfat-Fiil Grubu 4. bu / göçebe avullar :Sıfat Tamlaması 5. göçebe / avullar :Sıfat Tamlaması 6. bir ara :Sıfat Tamlaması 7. bir / bayrak altı :Sıfat Tamlaması

8. bayrak / altı :Belirtisiz İsim Tamlaması

23.Ben / Türk, Tatar, Moğol derdinde değilim.

a.Yapısına göre :Basit cümle b.Yüklemin türüne göre :İsim cümlesidir. c.Yüklemin yerine göre :Kurallı cümledir. d.Anlamına göre :Olumsuz cümle

Cümle unsurları:

1. Türk,Tatar, Moğol derdinde değilim. :Yüklem 2. Ben :Özne

Kelime grupları:

1. Türk, Tatar, Moğol / derdi :Belirtisiz İsim Tamlaması

24.Ben / avul başbuğu değil ulus hakanı / olacağım.

a.Yapısına göre :Basit cümle b.Yüklemin türüne göre :Fiil cümlesidir. c.Yüklemin yerine göre :Kurallı cümledir. d.Anlamına göre :Olumlu cümle

Cümle unsurları:

63

2. Ben :Özne

3. avul başbuğu değil ulus hakanı :Belirtisiz Nesne

Kelime grupları:

1. avul başbuğu değil ulus hakanı :Bağlama Grubu

2. avul / başbuğu :Belirtisiz İsim Tamlaması 3. ulus / hakanı :Belirtisiz İsim Tamlaması

25.Bilirim, / bu zor iştir.

- Sıralı cümledir.

A) Birinci cümle:

“Bilirim.”

a.Yapısına göre :Basit cümle b.Yüklemin türüne göre :Fiil cümlesidir. c.Yüklemin yerine göre :Kurallı cümledir. d.Anlamına göre :Olumlu cümle

Cümle unsurları:

1. Bilirim. :Yüklem 2. (Ben) :Gizli Özne

B)İkinci cümle:

“Bu / zor iştir.”

a.Yapısına göre :Basit cümle b.Yüklemin türüne göre :İsim cümlesidir. c.Yüklemin yerine göre :Kurallı cümledir. d.Anlamına göre :Olumlu cümle

Cümle unsurları:

1. zor iştir. :Yüklem 2. Bu :Özne

Kelime grupları:

26.Çok kan / dökülecek.

a.Yapısına göre :Basit cümle b.Yüklemin türüne göre :Fiil cümlesidir. c.Yüklemin yerine göre :Kurallı cümledir. d.Anlamına göre :Olumlu cümle

Cümle unsurları:

1. dökülecek. :Yüklem 2. Çok kan :Özne

Kelime grupları:

1. Çok / kan :Sıfat Tamlaması

27.Fakat / sonunda kurulacak Göktürk Hakanlığı / kardeşlerin kardeşlerle, komşuların

birbiriyle ikide bir cenk etmelerinin, kan dökmelerinin önüne geçecek. a.Yapısına göre :Basit cümle

b.Yüklemin türüne göre :Fiil cümlesidir. c.Yüklemin yerine göre :Kurallı cümledir. d.Anlamına göre :Olumlu cümle

Cümle unsurları:

1. kardeşlerin kardeşlerle, komşuların birbiriyle ikide bir cenk etmelerinin, kan dökmelerinin önüne geçecek. :Yüklem Grubu

2. sonunda kurulacak Göktürk Hakanlığı :Özne Grubu 3. Fakat :Cümle dışı unsur

Kelime grupları:

1. sonunda kurulacak :Sıfat-Fiil Grubu

2. Göktürk Hakanlığı :Belirtisiz İsim Tamlaması 3. sonunda kurulacak / Göktürk Hakanlığı :Sıfat Tamlaması

4. kardeşlerin kardeşlerle, komşuların birbiriyle :Edat Grubu 5. ikide bir cenk etme, kan dökme :İsim-Fiil Grubu 6. ikide bir :Tekrar Grubu 7. cenk et- :Birleşik Fiil Grubu 8. kan dök- :Birleşik Fiil Grubu

65

28.Büyük bir birliğin doğabilmesi için / önce benim kardeşlerimle, sonra komşu avullarla,

sonra da Çinlilerle anlaşmam, / birbirimize yaranmamız / gerek. - Sıralı cümledir, yüklemi ortaktır.

A) Birinci cümle:

“Büyük bir birliğin doğabilmesi için / önce benim kardeşlerimle, sonra komşu avullarla, sonra da Çinlilerle anlaşmam / (gerek.)”

a.Yapısına göre :Basit cümle b.Yüklemin türüne göre :Fiil cümlesidir. c.Yüklemin yerine göre :Kurallı cümledir. d.Anlamına göre :Olumlu cümle

Cümle unsurları:

1. (gerek.) :Yüklem

2. önce benim kardeşlerimle, sonra komşu avullarla, sonra da Çinlilerle anlaşmam :Özne 3. Büyük bir birliğin doğabilmesi için :Zarf Tümleci

Kelime grupları:

1. Büyük bir birliğin doğabilmesi için :Edat Grubu

2. Büyük bir birliğin / doğabilmesi :Belirtili İsim Tamlaması 3. Büyük / bir birlik :Sıfat Tamlaması

4. bir / birlik :Sıfat Tamlaması 5. komşu / avullar :Sıfat Tamlaması 6. önce benim kardeşlerimle :Edat Grubu

7. sonra komşu avullarla :Edat Grubu

8. sonra da Çinlilerle :Edat Grubu

B)İkinci cümle:

“Birbirimize yaranmamız / gerek.” a.Yapısına göre :Basit cümle b.Yüklemin türüne göre :Fiil cümlesidir. c.Yüklemin yerine göre :Kurallı cümledir. d.Anlamına göre :Olumlu cümle

Cümle unsurları:

1. gerek. :Yüklem

2. Birbirimize yaranmamız :Özne

Kelime grupları:

1. Birbirimize yaranma :İsim-Fiil Grubu

29.O gün / her kişi, her ülke / bir bayrak, “Timuçin’in bayrağı” altında / toplanacak.

a.Yapısına göre :Basit cümle b.Yüklemin türüne göre :Fiil cümlesidir. c.Yüklemin yerine göre :Kurallı cümledir. d.Anlamına göre :Olumlu cümle

Cümle unsurları:

1. toplanacak. :Yüklem 2. her kişi, her ülke :Özne

3. O gün :Zarf Tümleci 4. bir bayrak, “Timuçin’in bayrağı” altında :Yer Tamlayıcısı

Kelime grupları:

1. O / gün :Sıfat Tamlaması 2. her / kişi :Sıfat Tamlaması 3. her / ülke :Sıfat Tamlaması 4. bir / bayrak :Sıfat Tamlaması

5.“Timuçin’in bayrağı” / altı :Belirtisiz İsim Tamlaması 6. Timuçin’in / bayrağı :Belirtili İsim Tamlaması

30.Bugün kardeşim buraya geliyor, / bir söz keseceğiz, / ya o ya ben.

- Sıralı cümledir.

A) Birinci cümle:

“Bugün / kardeşim / buraya / geliyor.” a.Yapısına göre :Basit cümle b.Yüklemin türüne göre :Fiil cümlesidir. c.Yüklemin yerine göre :Kurallı cümledir.

67

d.Anlamına göre :Olumlu cümle

Cümle unsurları:

1. geliyor. :Yüklem 2. kardeşim :Özne

3. Bugün :Zarf Tümleci 4. buraya :Yer Tamlayıcısı

Kelime grupları:

1. Bugün :Sıfat Tamlaması

B)İkinci cümle:

“Bir söz keseceğiz.”

a.Yapısına göre :Basit cümle b.Yüklemin türüne göre :Fiil cümlesidir. c.Yüklemin yerine göre :Kurallı cümledir. d.Anlamına göre :Olumlu cümle

Cümle unsurları:

1. Bir söz keseceğiz. :Yüklem 2. (Biz) :Gizli Özne

Kelime grupları:

1.Bir / söz :Sıfat Tamlaması

2. söz kes- :Birleşik Fiil Grubu