2.3.2.3. Mevlevihane
Yazıtları kaybolmasına rağmen Mevlevihane’nin 1255 yılında Alaaddin Keykubat tarafından yaptırıldığına inanılmaktadır. Kitabesi günümüzde mevcut değildir (Uysal, 2002: 123). Mevlevihane, Zincirkıran Mehmet Bey Türbesi’nin batısına düşmektedir (Özdemir, 2012: 16).
13. yüzyıldan itibaren Anadolu ve dışında Mevlevilik öğrenimi ve uygulaması yaygınlaşmasıyla (Varkıvanç ve Çelebi, 2015: 81-82), Yivli Minare Külliyesi içinde bulunan Mevlevihane de 18. yüzyıldan itibaren işlev görmeye başlamıştır (Uysal, 2002: 123).
Yapının 14. yüzyılda bu bölgede saraya bağlı bir harem olarak inşa edildiği, yaklaşık olarak 200 yıl sonra da Mevlevihane’ye çevrildiği belirtilmektedir. 1925 yılında tekke ve zaviyelerin kapatılması ile Mevlevi Tekkesi işlevini kaybeden yapı. 1929 yılında tamamen boşaltılmıştır. 1955 yılında tadilattan geçirilen yapı, Yivli Minare Külliyesi’nin 1972 yılına kadar müze olarak kullanıldığı sırada depo olarak hizmet vermiş ve günümüzde (Varkıvanç ve Çelebi, 2015: 81-82), Kültür Bakanlığına ait Antalya Devlet Güzel Sanatlar Galerisi olarak sanat meraklılarına hizmet etmektedir (Özdemir, 2012: 16).
Doğu cephesi arazinin eğimi nedeniyle kademeli olarak güneye doğru yükselmektedir. Kuzey cephesi ise yarı yüksekliğe kadar Kaleiçi surlarına yaslanmıştır. Duvarları moloz taş ile örülen yapıdaki tüm duvar yüzeyleri günümüzde sıvalıdır. Yapının merkezi mekanı kubbe, diğer tüm mekanları tonoz ile örtülmüş, örtü dışta oluklu kiremitler ile kapatılmıştır (Varkıvanç ve Çelebi, 2015: 81-82).
Dikdörtgen planlı ve merkezi kubbeli olan yapı, kısmen iki katlıdır. Güney cephede kemerli bir ana giriş kapı yer almaktadır. Bu kapı kare bir mekâna açılmaktadır. Mevlevihane’nin ibadet mekânı olarak bilinen bu mekânın, “Semahane” olarak kullanıldığı tahmin edilmektedir. Üzeri yüksek ve fenerli bir kubbeye sahip olan mekânın güney duvarında bir pencere ve mihrap nişi yer almaktadır. Bu mekânın doğu tarafı, oldukça büyük boyutta bir eyvana açılmaktadır. Eyvanın güney duvarında, iki tarafında birer pencere bulunan ikinci bir mihrap yer alması bu mekânın kutsal bir işlevi olduğunu vurgulamaktadır. Eyvanın kuzeyinde de geniş bir mekân bulunmaktadır. Merkezi mekânın batı ve kuzey tarafında bulunan derviş hücreleri, merkezi mekana oranla daha küçük ve iki katlı bir yapıya sahiptirler (Varkıvanç ve Çelebi, 2015: 81-82).
Görsel 2.17 Mevlevihane
Kaynak: www.kaleicioldtown.com/tr/
2.3.2.4. Zincirkıran Mehmet Bey Türbesi
Mübarizeddin Mehmet Bey neredeyse ömrünün tamamını Kıbrıslılar ile savaşarak geçirmiştir. Kıbrıs Kralı Pierre I, bir buçuk yüzyıldan sonra Antalya’yı ele geçirmiş ve 1361- 1373 tarihleri arasında hüküm sürmüştür. Fakat Mübarizeddin Mehmet Bey bu yenilgiden yılmayıp Korkuteli’ne çekilerek 12 yıl hazırlık süresi geçirmiştir. 1373 yılında ise Antalya’yı tekrar Türk hâkimiyeti altına sokmayı başarmış ve Kıbrıslıları Antalya’dan çıkarmayı başarmıştır. Bu kazanılan savaştan sonra Mehmet Bey’in kente girişindeki halkın coşkusu onu o kadar çok sevindirmiştir ki, bir teşekkür mahiyetinde camii yaptırmaya karar vermiştir. Bu dileğinin Yivli Minare Cami’sinin tamamını bir tadilata sokarak yerine getirmek istemiştir.
Mübarizeddin Mehmed Bey 1378 yılında, kazanılan savaştan beş yıl sonra, vefat etmiş ve Yivli Minare Külliyesine gömülmüştür (Çimrin, 1999: 52).
Mehmed Bey’e takılan “Zincirkıran” lakabı 1373 yılında kazanılan Kıbrıs savaşı ile bağdaştırılmaktadır. Zincirkıran Mehmet Bey Türbesini ise 1377 yılında Mehmet Bey, oğlu Ali için inşa ettirdiği ve yapım hikayesinin türbenin güneybatı yönündeki kapısındaki kitabede yer aldığı belirtilmektedir (Varkıvanç ve Çelebi, 2015: 85)
Zincirkıran Mehmet Bey Türbesi, Mevlevihane’nin doğusunda, Yivli Minare’nin kuzeyindeki üst bahçede yer almaktadır. Bu türbe yaşamı boyunca Antalya için büyük mücadele veren ve Zincirkıran olarak bilinen Mehmet Bey için 1377 yılında yapılmıştır. Genel bakışta Selçuklu Dönemi tarzını yansıtmaktadır. Bununla birlikte, merkezi iç mekândaki düz cepheler, pencereler ve alçak seviyeli mezarlar ve hatta Osmanlı mezarlarının ortak özellikleri de dikkati çekmektedir (Özdemir, 2012: 16).
Selçuklu ve Osmanlı sanatının ara dönem özelliklerini taşıyan türbe, kare kaide üzerine sekizgen gövdeye sahiptir ve çatı içten küre dıştan piramidal bir görünüm gösterir. Sekizgen gövdenin yedi kenarında birer pencere bir kenarında ise kemerli bir kapısı bulunmaktadır ve kapı üzerinde kitabesi yer almaktadır. Türbenin üzerinde Rumi ve bitkisel süsler yer almaktadır (Antalya Valiliği, 2010: 100).
Görsel 2.18 Zincirkıran Mehmet Bey Türbesi Kaynak: www.kaleicioldtown.com/tr/
2.3.2.5. Ahi Kızı Mescidi (Camii)
14.yüzyılda inşa edilmiş olan bu yapı Nakip Kızı Mescidi olarak da bilinmektedir. (Çimrin, 1999: 79) Moloz ve kesme taş bir arada kullanılmıştır. Kare planlı bir yapıya sahip olan camii kubbe ile örtülüdür (İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2012: 290). Kuzey cephede bulunan kapısı sivri kemerlidir. Kapının her iki tarafında da pencereler yer almaktadır (Varkıvanç ve Çelebi, 2015: 64). Üçgenler ile kubbeye geçiş sağlanmaktadır. Harimi hem büyük dikdörtgen ve kemerli pencereler hem de küçük dikdörtgen pencereler aydınlatmaktadır. Minber yenidir. Mihrap, yarı yuvarlak niş şeklindedir. Sivri bir kemer ile Harime giriş sağlanmaktadır. Minaresi yoktur (İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2012: 290). Camii’nin kuzeyi boyunca kadınlar bölümü bulunmaktadır (Varkıvanç ve Çelebi, 2015: 63- 64).
2001 yılında tadilattan geçirilen yapı, günümüzde camii olarak kullanılmaya devam edilmektedir. Kuzey batısında ise aynı isimle anılmakta olan bir türbe yer almaktadır (Varkıvanç ve Çelebi, 2015: 63-64).
2.3.2.6. Ahi Kızı Türbesi
Ahi Kızı Camii’sinin karşısında bulunan yapı bir evin avlusunda yer almaktadır (Çimrin,1999: 80). Antalya Müzesi’nde yer alan kitabesine göre en geç 1439 yılında inşa edildiği düşünülmektedir. 19. ve 20 yüzyıllarda çeşitli onarımlardan geçmiş olan yapı özgün yapısını kaybetmiştir. Türbeye girişi kuzey cephesinde bulunan bir kapı ile yapılmaktadır. Yapının güney cephesindeki duvarının kenarında bir de mezar bulunmaktadır. (Varkıvanç ve Çelebi, 2015: 64).
Görsel 2.19 Ahi Kızı Mescidi ve Türbesi