Metot

AraĢtırma 4 aĢamada gerçekleĢtirilmiĢtir. ÇalıĢmanın planını oluĢturan yöntem akıĢ Ģeması ġekil 3.2‟de verilmiĢtir.

30

1. AĢamada, araĢtırma konusuna iliĢkin literatür taraması gerçekleĢtirilmiĢtir.

Peyzaj mühendisliği, drenaj ve park kavramları konusunda yerli ve yabancı kaynaklar taranmıĢtır. ÇalıĢılacak bölgenin özellikleri incelenmiĢ ve ele alınan parkların seçilme nedeni açıklanmıĢtır.

ÇalıĢma için gerekli verilerin toplanılması amacıyla ilgili kurum ve kuruluĢlarla görüĢülmüĢtür. Bu bağlamda ilk olarak „Antalya Konyaaltı Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü‟ ile görüĢülmüĢtür. Bölge içerisindeki parklar hakkında bilgiler alınmıĢtır. Bölge içerisinde bulunan 5 park çalıĢma kapsamında incelenmiĢtir. Konyaaltı Park ve Bahçeler Müdürlüğü ile yapılan görüĢmelerde seçilen parklardaki mevcut drenaj sistemleri ve fazla suyun nasıl uzaklaĢtırıldığı hakkında bilgiler alınmıĢtır.

Yağmur yağıĢı ve bu yağıĢın alanda meydana getirdiği değiĢiklikler drenaj sistemlerinin analizi açısından oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Antalya Ġli için yağıĢ verileri; Antalya‟daki gerek yağıĢ sıklığı, gerekse kıĢ döneminde çoğunlukla hangi aylar içerisinde yağıĢın yoğun olduğunun tespiti, alanların yağmur sonrasının gözlemlenmesi ve analizi açısından oldukça önemlidir. Bu verilerin temini için „Antalya Meteoroloji 4. Bölge Müdürlüğü‟nden gerekli veriler temin edilmiĢtir. Bu veriler; son 10 yıl içinde Antalya Ġl‟indeki aylık, günlük ve saatlik yağıĢ bilgilerini içermektedir. Elde edilen veriler neticesinde Antalya Ġli için yağıĢın en yoğun „Eylül-Mart‟ ayları arası olduğu ve arazi gözlemlerinin bu aylar arasında yapılmasının faydalı olacağı tespit edilmiĢtir. Saatlik veriler daha sonra drenaj sistemlerinin tasarım projelerinin çizilmesi aĢamasında rasyonel yöntem içerisinde yağıĢ intensitesinin bulunması iĢlemlerinde kullanılmıĢtır.

2. AĢamada, Eylül ve Mart ayları arasında yağmur sonrası parkların

durumlarının incelenmesi amacıyla fotoğrafları çekilmiĢ ve arazi gözlem formlarına (ġekil 3.3) kaydedilmiĢtir. Bu iĢlem, parkların hangi kısımlarının drenaj açısından yetersiz olduğunun, hangi kısımların drenaj açısından yeterli olduğunun tespit edilebilmesi için gerçekleĢtirilmiĢtir. Fotoğraf çekim iĢlemleri, çalıĢma alanları toprakları infiltrasyon hızlarının gözlenebilmesi için yağmur yağıĢının bitiminden sonra 1 saat içerisinde yapılmıĢtır. Parkların bulunduğu bölgelerdeki su toplama sistemlerinin güzergâhları araĢtırılmıĢtır. Alanlarda oluĢturulacak yüzey drenaj sistemlerinin en yakın su toplama sistemine nasıl ulaĢtırılacağı belirlenmiĢtir.

Arazi gözlemleri esnasında, parkların yapısal özellikleri belirlenmeye çalıĢılmıĢtır. Bu aĢamada ilk olarak parkların alanları hesaplanmıĢ ve alan üzerindeki materyaller incelenmeye baĢlanmıĢtır. Arazideki mevcut bitki örtüsü incelenmiĢ ve arazi üzerindeki bitkiler listelenmiĢtir. Alanlar üzerindeki üst örtü (çim, beton, tuğla vb.) belirlenmiĢtir. Parklar mevcut drenaj sistemleri yönünden incelenmiĢtir. Mevcut üst örtülerin alanları ölçülmüĢ ve sayısal ortama aktarılmıĢtır.

ÇalıĢma alanları 1m × 1m boyutlarında gridlere bölünmüĢ, Totalstation ölçüm araçları ile sayısal değerler oluĢturularak kot yükseklikleri bulunmuĢtur. Parklarda yapılan analizler ve gözlemler, arazi gözlem formlarına aktarılmıĢtır. Ayrıca çekilen fotoğraflar incelenmiĢ ve fotoğraflar içerisinden sorunlu görülen alanlar arazi gözlem formlarına iĢlenmiĢtir. Bu çalıĢma daha sonra bilgisayar ortamında yapılacak olan analizlerle, arazi gözlem formları arasındaki tutarlılığı gözlemleyebilmek amacıyla yapılmıĢtır. ÇalıĢmanın doğruluğu açısından bu aĢama çok önemli bir yer tutmaktadır.

31 ġekil 3.3. Arazi Gözlem Formu

3. AĢamada, alanlardaki mevcut drenaj sistemlerinin yeterliliği araĢtırılmıĢ,

parklardaki drenaj sistemi eksiklikleri tespit edilmiĢ, parklar içerisinde hangi alanların sorunlu olduğu, hangi alanların drenaj açısından yetersiz olduğu, hangi alanların drenaj açısından iyi durumda olduklarının tespiti yapılmıĢ ve arazi çalıĢmaları bitirilmiĢtir. Her bir parkın mevcut drenaj sistemleri haritaları iĢlenmiĢ ve çalıĢma kapsamında değerlendirilmiĢtir.

Arazi çalıĢmalarından elde edilen veriler sayısal ortama aktarılmıĢtır. ArcGIS 10.1 yazılımında ilk olarak her bir parkta dijital aletlerin yardımıyla elde edilen 1m×1m Ģeklindeki gridlerin kot değerleri veri tabanına aktarılmıĢtır. Bu kot değerleri üzerinden

32

eğim analizi yapılabilmesi için 3 boyutlu yükseklik haritaları (DEM) oluĢturulmuĢ ve bu haritalar üzerinden yükseklik, eğim ve bakı analizleri yapılmıĢtır.

CBS veri tabanı üzerinden alanlar eğim durumlarına göre ayrılmıĢ ve formüllerde kullanılacak değerler (eğim, alanın büyüklüğü, üst örtü) tespit edilmiĢtir. Ayrıca, parklardaki yağmur sularının akıĢ ve toplanma yerlerinin tespit edilmesi amacıyla ArcGIS 10.1 yazılımı içerisindeki „Arc-Hydro‟ fonksiyonu kullanılmıĢtır. Alanların toprak özellikleri yine bu aĢamada incelenmiĢtir. Alanlarda drenaj sistemleri tasarımının yapılmasında tercih edilen yöntemde (Rasyonel Yöntem) kullanılacak değerler tespit edilmiĢtir. Parklar eğim derecelerine göre sınıflandırılmıĢ, her bir su toplama havzasının alanları hesaplanmıĢtır.

Arc-Hydro programı ile parkların yüzey sularının akıĢ yönleri, su toplanma alanları ve su toplanma noktaları tespit edilmiĢtir. Parkların her biri için yüzey sularının akıĢ yönüne göre su toplanma alanları belirlenmiĢ ve bu alanların özellikleri tespit edilmiĢtir. Her bir su toplanma alanının üst örtüsü, eğimi hesaplanmıĢtır. Bu özelliklere göre her bir su toplanma alanı için konsantrasyon zamanları hesaplanmıĢtır.

Antalya Meteoroloji Bölge Müdürlüğü‟nden alınan saatlik iklim verileri değerlendirilmiĢ, Meteoroloji Genel Müdürlüğü‟nden Antalya Ġli „yağıĢ-süre-tekerrür eğrisi grafiği‟ temin edilmiĢtir (ġekil 4.1). Bu verilerin analizleri sonucunda; Antalya Ġli için 2-5-10-25-50-100 yıllık yağıĢ intensitesi tablosu hazırlanmıĢtır. Bu tablo, bölge için daha sonra yapılacak olan drenaj çalıĢmaları açısından da büyük önem arz etmektedir.

Ayrıca bu aĢamada arazi gözlem sonuçları değerlendirilmiĢtir. Arazi gözlemleri sonucunda elde edilen bilgilere göre drenaj açısında sorunlu olan alanların haritaları oluĢturulmuĢtur. Arc-Hydro programı ile bulunan yüzey suları akıĢ yönleri değerlendirilmiĢtir. Mevcut durumda parklardaki tasarımın yüzey sularının akıĢ yönlerini nasıl etkilediği tespit edilmiĢ ve drenaj açısından parkların peyzaj tasarımları analiz edilmiĢtir.

Arc-Hydro programı ile bulunan sonuçlar yine bu aĢamada değerlendirilmiĢtir. Arc-Hydro programı ile bulunan yüzey suları akıĢ yönleri bu aĢamada değerlendirilmiĢtir. Mevcut durumda parklardaki tasarımın yüzey sularının akıĢ yönlerini nasıl etkilediği tespit edilmiĢ ve drenaj açısından parkların peyzaj tasarımları analiz edilmiĢtir.

4. AĢamada, mevcut arazi gözlemleri sonuçları ile bilgisayar ortamında elde

edilen sonuçlar değerlendirilmiĢtir. Her bir park için yüzey sularının uzaklaĢtırılması için gerekli olan drenaj sistem önerileri geliĢtirilmiĢ ve bu drenaj sistem önerileri boyutlandırılmıĢtır. Hesaplama iĢlemlerinde rasyonel yöntemden elde edilen yüzey akıĢ miktarları ve hazırlanmıĢ olan 3 boyutlu yükseklik haritaları (DEM) ve sayısal eğim analizleri kullanılmıĢtır. Daha sonra her bir park için drenaj öneri haritaları ArcGIS 10.1 yazılımında oluĢturulmuĢ ve haritalanmıĢtır

Her bir park için elde edilen veriler, sistem önerileri ve mevcut durumlar kıyaslanarak ve önceki çalıĢmaların ıĢığında tartıĢılmıĢ ve gelecek çalıĢmalar için çeĢitli önerilerde bulunulmuĢtur.

33