Tezin bu bölümünde, hesaplama programlarından MATLAB ve MathCAD’i değerlendirmek, programların özelliklerini görmek ve kalitelerinin ölçümü için kullanılan, kaliteyi etkileyen faktörler ile kalite ölçüm kriterlerini içeren kalite ölçüm kontrol listesine ve MATLAB ile MathCAD programlarındaki grafiksel kullanıcı arayüz hata türlerini göstermek için oluşturulan GUI hataları ölçüm kontrol listesine yer verilmiştir. Bu listeler, literatür bilgileri eşliğinde oluşturulmuş ve tanımlanmıştır. Bu tez kapsamında MATLAB ve MathCAD programları, adı geçen kalite ölçüm kontrol listeleri eşliğinde içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Araştırıcı, ilgili listeleri literatür bilgileri eşliğinde tanımlanan açıklamalar ekseninde bireysel olarak değerlendirmiştir. Daha sonra bu değerlendirmeler, tez danışmanı nezaretinde kontrol ve revize edilmiştir.
3.1. Kalite Ölçüm Kontrol Listesi
Bir programın özelliklerini daha iyi anlamak için “ölçüm” kriteri kullanılır. Oluşturulan ürünün ya da sistemin kalitesini değerlendirmek, ürünün nitelikli olup olmadığını göstermek için yararlı olacaktır. Bir yazılım programının temel ölçüm elemanı “kalitedir”. Teknik ölçümler, bir yazılım programının dizayn edilmesi ve oluşturulması işlemlerinde yazılım mühendislerine yardım ederler. Yüksek kaliteli yazılım programları oluşturmak için teknik ölçüm kriterleri kullanılır.
Bir programda kalite, yazılımın isteklerinin ve beklentilerinin temelini oluşturur. Kalite açıklamasını en iyi anlatan üç tanım şudur :
Kalite, bir yazılım programını geliştirme standartıdır.
Kalite, bir yazılım programının fonksiyonel gereksinimlerinin temelini oluşturan etkendir.
Kalite, bir yazılım programının performans gereksinimlerinin özünü oluşturan faktördür.
Bir programdaki kalite ölçüm kontrol listesini etkileyen iki önemli etken vardır. Bu etkenler şunlardır [61]:
3.1.1 Kaliteyi Etkileyen Faktörler
Bir arayüzde yazılım programının kalitesini direkt ya da dolaylı yoldan etkileyen çeşitli faktörler vardır. Bu faktörler şunlardır :
1. Uygunluk : Programın kendi açıklamalarını ve kullanıcının istek ve beklentilerini yerine getirmesi.
2. Güvenilirlik : Programın daha önceden tasarlanan fonksiyonları yerine getirmesi. 3. Yeterlilik : Oluşturulan yazılım kodunun ve uygulamaların program tarafından
yerine getirilmesi.
4. Doğruluk : Yazılıma ya da veriye giriş için yetkilendirilen kişilerin kontrol edilmesi.
5. Kullanışlılık : Programın öğrenilmesi, çalıştırılması, veri girişinin (input) hazırlanması ve veri çıkışının (output) yorumlanması işlemlerinin yapılması.
6. Tutulabilirlik : Bir programdaki hataları belirlemek ve hataları elinde tutma gayreti.
7. Esneklik : Bir programda istenildiği zaman değişiklikler yapılabilmesi.
8. Test Edilebilirlik : Bir programın fonksiyonlarını yerine getirip getirmediğini görmek için test edilmesi.
9. Taşınabilirlik : Programı bir yazılım ya da donanım sisteminden diğerine transfer etmek için uğraşmak.
10. Tekrar Kullanılabilirlik : Bir programın belirli bölümlerinin ya da fonksiyonlarının diğer uygulamalarda tekrar kullanılması.
11. Birleştiricilik : Bir sistemi diğerine birleştirme gayreti içinde olunması. 3.1.2 Kalite Ölçüm Kriterleri
Kalite faktörlerini geliştirmek için ölçüm kriterleri kullanılır. Kullanılan kalite ölçüm kriterleri şunlardır :
1. Denetleme : Arayüz dizayn standartlarının kolaylıkla uygulanması için kontrol edilmesi.
2. Kesinlik : Bilgisayar programında işlemlerin ve kontrolün açık olması.
3. İletişim Ortaklığı : Standart arayüzlerin, protokollerin ve bant genişliğinin kullanım derecesi.
4. Bütünlük : Programın, fonksiyonlardan kaç tanesini başarıyla yerine getirdiğinin değerlendirilmesi.
6. Özlülük : Programın kod satırlarındaki terimlerin anlaşılır olması.
7. Tutarlılık : Yazılım geliştirme projesinin her bölümünde birbirine benzer dizayn ve dokümantasyon tekniklerinin kullanımı.
8. Veri Ortaklığı : Programın her bölümünde standart veri yapılarının ve veri türlerinin kullanımı.
9. Hata Toleransı : Programda hata ile karşılaşıldığında programın zarara uğraması durumu.
10. Uygulamayı Çalıştırma Verimliliği : Programın çalışma zamanındaki performansı. 11. Genişletilebilirlik : Bir programın mimari, veri ya da yapısal dizayn olarak
büyütülmesi özelliğinin olması.
12. Genellik : Program elemanlarındaki uygulamaların genişliği.
13. Donanım Bağımsızlığı : Programın donanımının farklı yazılımları kullanabilme özelliğinin olması.
14. Donanım Araçları : Program monitörünün kendi uygulama ve tanımlamalarındaki hataları ortaya çıkarması.
15. Modülerlik : Program elemanlarının fonksiyonel bağımsızlığı. 16. Çalışma Durumu : Programın uygulamalarının kolay olması.
17. Güvenlik : Bilgisayarın program ve veriyi kontrol etme ya da koruma özelliğinin olması.
18. Dokümantasyonunun Olması : Programın kendi kaynak kodunu anlatan anlamlı dokümantasyonunun olması.
19. Basitlik : Programın kullanıcı için kolayca anlaşılır olması.
20. Sistem Bağımsızlığı : Programın standart olmayan programlama dili özelliklerinin, işletim sistemi karakteristiğinin ve diğer çevresel baskılarının bağımsız olması.
21. İzlenebilirlik : Programın dizayn sunumunun ya da ana program elemanlarının, istek ve ihtiyaçları karşılayabiliyor olması.
22. Kullanıcıyı Eğitme : Yazılımın yeni kullanıcılara programı kullanmaları konusunda yardım etmesi.
Aşağıdaki tablo, MATLAB ve MathCAD programlarının kalitelerinin ölçümü için kullanılan ve kaliteyi etkileyen faktörler ile kalite ölçüm kriterlerinden oluşan kalite
Kalite Ölçüm Kriterleri Kaliteyi
Etkileyen
Faktörler Uygunluk Güvenilirlik Yeterlilik Do
ğruluk Tutulabilir lik Esneklik Test Edileb ilirlik Ta şı nabilir lik Tekrar Kullan ılabilirlik Birle ştir icilik Kullan ış lı lı k Denetleme Χ Χ Kesinlik Χ İletişim Ortaklığı Χ Bütünlük Χ Karmaşıklık Χ Χ Χ Özlülük Χ Χ Χ Tutarlılık Χ Χ Χ Χ Veri Ortaklığı Χ Hata Toleransı Χ Uygulamayı Çalıştırma Verimliliği Χ Genişletilebilirlik Χ Genellik Χ Χ Χ Χ Donanım Bağımsızlığı Χ Χ Donanım Araçları Χ Χ Χ Modülerlik Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Çalışma Durumu Χ Χ Güvenlik Χ Dokümantasyonunun Olması Χ Χ Χ Χ Χ Basitlik Χ Χ Χ Χ Sistem Bağımsızlığı Χ Χ İzlenebilirlik Χ Kullanıcıyı Eğitme Χ
Tablo 5 : Kalite Ölçüm Kontrol Listesi
3.2. GUI Hataları Ölçüm Kontrol Listesi
GUI hataları ölçüm kontrol listesi, MATLAB ile MathCAD programlarındaki grafiksel kullanıcı arayüz hata türlerini göstermek için oluşturulmuştur. Bu ölçüm listesi, MATLAB ve MathCAD programlarında hangi GUI hatalarının yapıldığının görülmesi açısından faydalı bir tablodur. Aşağıdaki tablo, MATLAB ve MathCAD programlarının grafiksel kullanıcı arayüz hatalarını göstermek için oluşturulan GUI
MATLAB MathCAD
1. Menülerde yapılan hatalar2. Kısayol tuşlarında yapılan hatalar
3. Denetim kutusu’nun seçenek düğmesi gibi kullanılması 4. Arayüz elemanlarının fonksiyonlarının yanlış ve farklı kullanılması 1. Graf iksel Kullan ıc ı
Arayüz (GUI) Elemanlar
ında
Yap
ılan Hatalar
5. Sekme (tab) kullanımında yapılan hatalar
1. GUI elemanlarının düzen bozuklukları
2. Arayüz elemanlarının iç içe sokulması
3. Çerçeve’nin (frame) çerçeve içerisinde olması
4. Etiket’lerin (label) dizilme hataları
5. Yazı tipinde yapılan hatalar 6. Yazı tiplerinin ufak olması 7. Metin renklerinin farklı olması
2.
Düzen ve Görünü
şteki
Hatala
r
8. Arayüz arka plan renginin, görünümü bozması 1. Uygun ve açık olmayan
terimlerin kullanılması 2. Pencere başlıklarının farklı
olması
3. Farklı terimlerin aynı
kavramlar için, aynı terimlerin farklı kavramlar için
kullanılması
3.
Metinse
l Hatalar
4. İki farklı pencerede aynı başlığı kullanmak
1. Arayüzün yapısının karmaşık olması
2. Bilginin çok kötü ve fakirce sunulması
3. Veri sonuçlarının liste biçiminde sunulmasının yarattığı belirsizlik
4. Diyalog kutusu’nda derin bir hiyerarşinin olması
5. Kullanıcılara ifade ve işlemleri açıklayıcı bilginin verilmemesi
Grafiksel Kullan
ıc
ı Arayüz (
G
UI) Hat
a Türleri
4. Etkile şim Hatalar ı6. Uyarı mesajlarında yapılan hatalar