Metal Çerçeveli Giydirme Cephe Sistemleri

2.2.1 Giydirme Cephenin Tanımı

Giydirme cephe konusunda en yaygın deyim Ġngilizce “curtain wall” dur. Bu tanım dilimizde perde duvar gibi genel anlama geldiğinden, giydirme (cladding) diye tabir edilen yapının dıĢ kabuğunun bir kılıf gibi kaplanması iĢinden yola çıkılmıĢtır, fakat fiziksel olarak, bu kavram, elemanların kalınlık boyutunu ve kesitteki tabakaları anlatmadığından günümüzde yetersiz bulunmakta ve kabuk (fasad) deyimi tercih edilmektedir, en genel anlamda giydirme cephe yapının taĢıyıcı sistemine giydirilen ve dıĢarıdan görülen bütün elemanları anlatır [6].

2.2.2 Metal Çerçeveli Giydirme Cephe Sistemlerinin Genel Sınıflandırılması

2.2.2.1 Montaj Türlerine Göre Sınıflandırma

2.2.2.1.1. Çubuk Sistemler

Çubuk sistem adı verilen ve cephe sistemini taĢıyacak bu ızgaralı sistemde, taĢıyıcılar yapı cephesine belirli aks aralıklarıyla bir ucundan sabit ve diğer ucundan hareketli olacak Ģekle tespit edilirler. DüĢey çubuklara cephede istenen kaplama malzemeleri tasarlanan aralıklarla monte edilir. Bu sistemde camın içten ve dıĢtan takılması mümkündür [7].

ġekil 2.2 Çubuk sistemden taĢıyıcıya örnek cephe, Schüco merkez binası.

Çubuk sistemlerin ortak özelliği, taĢıyıcı dikme ve kayıtların Ģantiyede ayrı iĢlemler olarak yapı iskeleti üzerinde yerine konulabilir ve daha sonra yüzey oluĢturma bileĢenlerinin yerleĢtirilebilir olmasıdır.

Çubuk sistem ülkemizde yaygın olarak uygulanan, diğer sistemlere göre daha az maliyetli bir sistemdir. Yatay ve düĢey hareketlere uyum yapması gereken sistemin

montajı hata yapmaya uygun olduğundan uygulamanın kalifiye elemanlarla yapılması önemlidir.

Her profil montajının yapı cephesinde, yerinde yapılması gerektiğinden ve yüksek yapılarda hava Ģartlarından etkilenme ve yüksek irtifada tam kontrollü çalıĢma zorluğu dolayısıyla montajda özel bir itina gösterilmesi gereklidir. Bu nedenlerle bu sistem, büyük oranda yatay ve düĢey hareketlere maruz kalan büyük yüzeylere sahip yüksek yapılar için tavsiye edilmemektedir. Buna karĢın yapım maliyetinin diğer sistemlere oranla daha düĢük olması, ülkemizde bu sistemin tercih edilmesinin baĢlıca nedenidir. TaĢıyıcı dikmeler genellikle üst kısımlardan kaba yapıya tespit edilir. Bu tespit döĢeme veya kiriĢin alnına, üstüne veya altına yapılır [8].

Dikmeler tek ya da iki kat yüksekliğinde olmalı ve ek yerlerinden birbirlerine rijit olarak bağlanmamalıdır. Yapının ısıl genleĢmelerden doğan hareketliliği ve oturmalar nedeni ile oluĢan etkileĢimlere imkan veren geçmeli birleĢimler yapılmalıdır.

2.2.2.1.2. Yarı Panel Sistem

Yarı panel sistemlerde, elemanlar kat bazında, düĢey Ģeritler halinde hazırlanmıĢ kat boyunda büyük bir panel gibidir. Her kat kendi içinde bağımsız gibidir ve her katın cephesini kaplayan cephe elemanı bir bütünlük gösterir. Elemanlar parçalı olarak Ģantiyeye getirilir ve Ģantiyede çubuk sistemde olduğu gibi yerine monte edilmektedir. Ancak dikey profiller kat seviyesinde yatay profillerle bağlanarak sistemin kattan kata monte edilen sürekli bir eleman Ģeklinde uygulaması yapılmaktadır. Yarı panel sistemlerde kaplama malzeme panoları (cam vb.) içten veya dıĢtan olacak Ģekilde iki farklı uygulaması vardır [7].

Yarı panel sistem, ekonomik tarafı ile panel sistemin yüksek yapılar için önemli bir özelliği olan, yapı hareketlerine uyum kabiliyetinin birleĢtirilmiĢ bir Ģeklidir. Yan yana iki cam birimini kapsayan büyük boyutlu çerçevelerden oluĢturulur. Bu çerçeveler birbirleriyle panellerde olduğu gibi geçmeli Ģekilde birleĢirler. Son l5 yıl içinde

Amerika‟da aralarında World Trade Center, Sears Tower gibi yapıların olduğu pek çok yapıda uygulanmıĢtır. Türkiye‟de ilk tatbikat Sabancı Center‟dır.

Yarı panel sistemlerde, genellikle yalıtkan olan iç tabaka döĢemeler üzerine oturur. Basit bir örtü olan dıĢ tabaka döĢeme alınlarının önünden geçer. Çoğu kez sadece dıĢ tabaka, hafif cephe tekniklerine baĢvurmayı gerektirir. Cephenin iç kısmı genellikle geleneksel (tradisyonel) bir örgü duvardır. Bir hafif cephenin yapı sisteminde kullanılması bakımından teknik kısıtlama olan malzemesi yoktur. Hafif cephe genellikle iskeletini oluĢturan dolgu veya boĢluklu profiller, dolgu panoları, ikincil çerçeveler ve kanatlardan (açılabilen elemanlar) meydana gelir [7].

ġekil 2.3 Yarı panel sistemden montaj iĢlemi ve birleĢim detayı.

Yarı panel sistemde çift cam birimleri fabrikada bir çerçeve profili ile çevrelendiğinden Ģantiyede ızgaraya mekanik bağlantısı yapılır. Ancak birimlerin Ģantiyeye taĢınması ve yerleĢtirilmesi profilsiz birimlere göre daha fazla özen gerektirir. Panolar arasındaki düĢey birleĢimler, ısının neden olduğu genleĢmeden kaynaklanan gerilmelerin oluĢmasını önleyecek özellikler taĢımalıdır [7].

2.2.2.1.3. Panel Sistem

Panel sistemin iskelet yapısı çubuk sistemden farklıdır. Giydirme cephe doğrama elemanları (yatay ve düĢey metal profiller) taĢınabilir büyüklükte, bir iki aks ve bir kat yüksekliğinde elemanlardan oluĢmak üzere imal edilip Ģantiyeye getirilir ve malzemeleri istenilen çeĢitliliğe bağlı olarak seçilebilirler. Panel sistemler imalatın eleman bazında yapılmasına imkan vermesi ve her türlü kontrolün imalat sonrasında ve montajdan önce yapılabilmesi nedeni ile uygulamadaki hata yüzdesini düĢürmekte ve cephede yalıtım olarak diğer sistemlere göre en iyi sonucu vermektedir. Sistemin panellerden oluĢması yatay ve düĢey yapı hareketlerini emmektedir (ġekil 2.5) [9].

ġekil 2.4 ĠĢ Bankası blokları (Çuhadaroğlu sistem tanıtım kataloğu-Türkiye). Panel montajı belirli katlarda kurulan raylı taĢıyıcı sistemle gerçekleĢtirilmekte ve panellerin katlara taĢınması, yatay transport ile montaj platformu özel dizayn edilmiĢ ekipmanlar ile yapılmaktadır. Panel sistem giydirme cephelerde genellikle ızgara söz

konusu değildir. Metal bir çerçeve, cam ve diğer kaplama malzemelerini içeren dikdörtgen formlu cephe elemanları yan yana ve üst üste gelecek Ģekilde her biri kendi çerçevesinde yapının taĢıyıcısına çeĢitli noktalardan tespit edilir. Tespit iĢlemi yapılırken ayar düzeneğinin sağlanması gereklidir. Yani panelin her üç yönde hareket etmesine olanak verecek tespit sistemi kurulmalıdır [8].

Pahalı olması nedeniyle ülkemizde fazla uygulama bulamayan bu sistemin avantajları çoktur. Montaj iĢleminin çok hızlı yapılabilmesi nedeni ile inĢaat süresi kısa tutulan yapılarda, kısa sürede montaj imkanı sağlamaktadır. Çünkü kaba inĢaat devam ederken panellerin üretimi camlı ve tam bitmiĢ olarak önceden hazırlanıp alt katlardan baĢlamak suretiyle çok hızlı tamamlanabilir. Sistemde detaylandırma gereği duyulan yatay ve dikey derzler nedeni ile profil detayları çoğalmakta ve sistem çerçeve maliyeti diğer sistemlerin birkaç katı olabilmektedir. Ancak montaj iĢleminin hızlı bir Ģekilde yapılabiliyor olması, montaj sırasındaki hava koĢullarından fazla etkilenilmemesi, montajın yapı içinden yapılabiliyor olması ve sağlanan maksimum performans, sistemi avantajlı duruma getirmektedir [7].

2.2.2.2 TaĢıyıcı Izgara Ġle Dolgu Panelleri Arasındaki Bağlantı Türüne Göre Sınıflandırma

Cam panonun kenarları boyunca taĢıyıcı ızgaraya, sıkıĢtırma veya yapıĢtırma esaslı mekanizmalarla bağlanması yolu ile oluĢturulan sistemler, sürekli bağlantılı sistemlerdir. Cam pano kenarları boyunca düzgün basınç uygulandığından deformasyonlar sınırlanmıĢtır. Sürekli bağlantılı sistemler bağlantı mekanizmasına göre: baskı profilli, strüktürel silikonlu ve karma sistemler olarak 3 gruba ayrılırlar.

2.2.2.2.1 Baskı Kapaklı Sistemler

Bu sistemde baskı profili cam veya dolgu biriminin dıĢ yüzeyi kenarlarında bulunur. Ġki birim arasına dıĢ conta yerleĢtirilir. DıĢtan yerleĢtirmede profil ısı kesici yoluyla ızgaraya vidalanarak basınç uygulanmıĢ olur. Ġçten uygulamada ise profilin çoğunlukla yine kesici yoluyla bağlı olduğu ara profil üzerindeki vida sıkıĢtırılır. Baskı profilli panel cephelerde ise bu bileĢenli panel çerçevesi ile bütünleĢiktir(ġekil 2.6) [9].

ġekil 2.6 Baskı kapak sistemin bağlantı detayı ve örnek bir yapı cephesi (Reaynears sistem tanıtım katalogu-Belçika).

2.2.2.1.2. Strüktürel Silikonlu Sistemler

Son yıllarda sıkça uygulama alanı bulan strüktürel silikon giydirme cephelerde cam paneller çerçevelere silikonla yapıĢtırılarak uygulanmaktadır. Yatay ve düĢeyde stürktürel silikon kullanılarak dörtkenarı silikonlu sistemler elde edilir. Pozitif ve negatif rüzgar yükleri yatay ve düĢeydeki elemanlara strüktürel silikonlar sayesinde iletilir. Görünüm olarak kesintisiz can görüntüsü elde edilir. Strüktürel silikonlu giydirme cephenin genel kullanım amacı dıĢarıdan sürekli cam görme isteğidir. Yan yana gelen cam üniteleri arası sızdırmazlık ve hava boĢluğuna karĢı taĢıyıcı özelliği bulunan silikonlarla birleĢtirilir. Bu tür silikonlara “strüktürel silikon” denir. Bu sistem sayesinde havadan kaynaklanan seslere karĢı iyi bir akustik yalıtım sağlanmaktadır (ġekil 2.7) [9].

ġekil 2.7 Strüktürel silikon sistemin bağlantı detayı ve bir örnek.

2.2.2.2.3. Karma Sistemler

Karma birleĢimli sistemlerde, taĢıyıcı macunla iç ek birimine bağlanan cam ünitesi, dıĢ ek profilin, cam birimi kenarı ile ısı kesicinin arasına yerleĢtirilmesi ile oluĢturulur. Bu sistemde bileĢen sayısının artmasından dolayı sistem karmaĢıklaĢmakta ve sorun oluĢturması muhtemel detaylar artmaktadır. Karma birleĢimli sistemler iki birleĢim Ģeklini de içerdiğinden her ikisinin hem olumlu hem olumsuz yönlerini üzerlerinde toplamıĢlardır (ġekil 2.8) [9].

ġekil 2.8 Karma sistemin bağlantı detayı ve örnek bir yapı cephesi (Reaynears sistem tanıtım katalogu-Belçika).

2.2.3 Çift Cidarlı Cepheler

Doğal havalandırma sağlanabilmesi; konfor koĢulları, kullanıcı sağlığını koruma, kullanıcı memnuniyeti ve ayrıca mekanik havalandırmanın azaltılması ile enerji tasarrufunun sağlanması açısından önemlidir [10].

Günümüz mimarisinde etkin enerji kullanımında çığır açılmıĢtır, yüksek yapılarda dahi, doğal havalandırmanın yapılabilmesini sağlayacak kabuk tasarımları geliĢtirmektedir. Doğal havalandırma ile çevredeki doğal enerji kaynaklarına ve ısı yutucularına dayalı tasarımlar, günümüzde kullanıcılar tarafından daha çok tercih edilmektedir. Ancak, bu tür tasarlanmıĢ yapılardaki kontrol stratejilerinin tasarımı, salt mekanik sistemlere dayalı ve iklimden bağımsız tasarlanmıĢ yapılarda olduğundan daha zordur. Doğal havalandırmanın yetmekte zorlandığı noktadan itibaren, aĢağıdaki sıralama çerçevesinde çevre kontrolüne iliĢkin sistemler devreye girecektir. Doğal havalandırma, Mekanik havalandırma, Konfor serinletmesi, Tam iklimlendirme.

Konfor serinletmesi, kullanılan hacmin, nem kontrolü hariç, yalnız sıcaklığının sınırlanması amacı ile soğutma sisteminin kullanımıdır. Tam iklimlendirme ise ortam sıcaklığı yanı sıra nem ve hava kalitesinin de kontrolünü içermektedir.

Sıcak ve nemli iklim bölgelerinde, yüksek nem düzeyinin azaltılmasının, konfor sıcaklıklarının üst sınırının biraz daha yüksek tutulabilmesi gibi bir yararı olmasına ve tam iklimlendirme gerektirmesine rağmen (örneğin Hongkong, Shanghai Bank yapısı), ılık iklim koĢulları çerçevesinde, kütüphaneler, sanat galerileri, müzeler gibi nem kontrolünün zorunlu olduğu ortamlar haricinde tercih edilmemelidir.

Yapının yakın çevresinin gürültü, hava kirliliği ve nem düzeyine, yapının ısıtma yüküne bağlı olarak doğal havalandırma kararı verilmeli ve sınırları, aktif sistemler ile uyumu doğru tasarlanmalıdır.

Yüzeyleri arasında, dolaylı olarak havalandırmaya olanak veren geniĢ ve hareketli hava boĢluğu taĢıyan, çift cam uygulamalarının ilginç örnekleri vardır. Ġçteki camlı yüzey, açılabilir hareketli kanatlar taĢırken dıĢtaki camlı yüzey ya tamamen sağır bırakılmakta, baca etkisi ile cam yüzeyler arasındaki hava boĢluğundan doğal havalandırma yapılmaktadır veya havanın dolaylı ve kontrollü alınmasını sağlayan, yağmur perdesi (rain screen) benzeri detaylara sahip ventler bırakılmaktadır. Cephe teknolojisindeki ilerlemeler yapımıza etkiyen radyasyon etkisi ile pasif ısı kazanımı, havalandırma, mikro klima etkilerinin oluĢturulması ile enerji kazanımı olmaktadır [3].

Bildiğimiz üzere soğutma için harcanan enerji havayı ısıtmak için harcanandan dört kat daha yüksektir. Çift yüzeyli cepheler, doğru bir Ģekilde tasarlandığında gözle görülebilir bir enerji tasarrufu sağladığı görülür. Yapı fiziğine göre, yalıtım birimleri ile donatılmıĢ bir iç cephe yüzeyi, yapının iç kısmı ile ve dıĢ yüzey arasında dolaĢan hava akımı sayesinde uygun bir yalıtım bölgesi oluĢturur.

En az enerji tüketimi ile iç mekanda optimum koĢulların sağlanması düĢüncesinden yola çıkılarak geliĢtirilen cephelerin ilk örnekleri; iç tarafa bir tek cam panelin dıĢ tarafa bir çift cam panelin yerleĢtirilmesi ve iki cam panel arasında iç ortamdaki mekanik tesisatla bağlantılı bir hava boĢluğu bırakılması ile oluĢturulmuĢtur.

Bu boĢluk içine yerleĢtirilen cihazlar güneĢ kontrolüne imkan tanımakta, iç cam panel temizlik ya da bakım-onarım amaçlı olarak açılabilmektedir. Çift kabuk cam cephelerin daha sonra geliĢtirilen örneklerinde, çift cam panel cephenin iç tarafına yerleĢtirilmiĢ ve gerektiğinde havalandırma amacıyla açılabilecek Ģekilde düzenlenmiĢtir. Havalandırma doğal olarak sağlandığı için, mekanik tesisatın kullanımı ve buna bağlı olarak enerji tüketimi azalmaktadır. (ġekil 2.10) [11].

Bir diğer cephe tasarımı ise tüm kontrol imkanlarının birkaç tabakadan oluĢan bir cam paket içinde toplandığı sıkıĢtırılmıĢ cephelerdir. Bu cepheler; değiĢen iklim Ģartlarına göre rengini, ısısal ve optik özelliklerini değiĢtirebilen ve bu fonksiyonları gerçekleĢtirmek için gerekli olan enerjiyi üretebilen kontrol cihazlarına sahip çok tabakalı bileĢenlerdir. Cephe türlerinin en geliĢmiĢ olanı ise akıllı cephelerdir.

Akıllı cepheler de güneĢ ıĢınımı, rüzgar ve sıcaklık gibi doğal enerji kaynaklarını kullanarak iklim değiĢikliklerine aktif olarak cevap vermek üzere tasarlanmıĢ iklimi kontrol eden cihazlar yapı otomasyon sistemi ile bütünleĢtirilmiĢlerdir. DeğiĢen dıĢ iklim Ģartlarına göre hareket ederek ısıtma, soğutma, aydınlatma yüklerinden kaynaklanan enerji tüketiminin azaltılması ve optimum Ģartların sağlanması görevini üstlenmektedirler. Ġki cam kabuk arasındaki boĢluğa yerleĢtirilen kontrol cihazları ile güneĢ ıĢığının denetlenmesi mümkün olmaktadır. Ġkinci cam kabuk ile rüzgar basıncının azalması, yüksek bir yapının en üst katında dahi pencere açılması ve yapının doğal olarak havalandırılması imkanı olmaktadır. Bu durum klima sistemlerinin kullanımını azaltarak yapının yaĢam maliyetini ve enerji tüketiminin azalmasını sağlamaktadır. Çift kabuk cephelerde havalandırma üç Ģekilde olur. Birincisi, hava akıĢının tüm cephe boyunca sağlandığı havalandırma Ģeklidir. Bu cephelerde, en alttaki açıklıktan boĢluğa giren taze hava en üstteki açıklıktan dıĢarı çıkar. Ġkincisi, havanın her kat seviyesindeki açıklıklardan boĢluğa alındığı ve yine en üstten dıĢarıya verildiği havalandırma Ģeklidir. Üçüncüsü ise havanın her kat seviyesinde alttan içeriye alınıp üstten dıĢarıya verildiği havalandırma Ģeklidir. Her üç sistemde de dıĢ kabuktaki açıklıklar sıcak dönemlerde soğutma amacıyla gece boyunca açık bırakılabilmektedirler.

Ara boĢluk ısısal etkinin yanında ses yalıtımında da olumlu yönde etkilidir. Düzenleme biçimi nasıl olursa olsun çift kabuk cephelerde daha fazla bir geçirimsizlik sağlandığı ve havalandırma açıklıklarının kat seviyelerinde düzenlenmesi halinde ses yalıtımı açısından en etkin sonucun elde edildiği görülmektedir.

Çift tabakalı akıllı giydirme cephe sistemlerini, havalandırma Ģekline göre a) Kat yüksekliğinde havalandırma kanallı çift tabakalı sistemler,

c) ġaft giydirme cephe sistemleri olmak üzere üç gruba ayırmak mümkündür. Kat Yüksekliğinde Havalandırma Kanallı Çift Tabakalı Sistemler

Kat yüksekliğinde havalandırma kanallı çift tabakalı sistemler, literatürde “Storey-High Double-Skin Facades” olarak geçmektedir. Bu sistemde hava, cephenin altındaki giriĢ açıklığından hava boĢluğuna alınır. Isınan hava, aynı katın üst döĢeme hizasındaki hava çıkıĢ kanalı ile dıĢarı atılır. Cephede yer alan hava boĢluğu yatay olarak her kat yüksekliği boyunca bölünmektedir. Bir katta ısınan hava diğer kata ulaĢmamaktadır. Dolayısıyla yapılan havalandırma iĢlemi her kat için ayrı ayrı olmaktadır.Sistemi oluĢturan hava boĢluğu yatayda süreklilik göstermektedir.(ġekil 2.11).

ġekil 2.11 Kat yüksekliğinde havalandırma kanallı çift tabakalı sistemlerin kesit ve görünüĢü.

Cephe tabakaları arasındaki hava boĢluğu 20–150 cm. arasında değiĢmektedir. Hava boĢluğunun 1- 1,5 metreyi bulması durumunda, boĢluk koridor gibi kullanılmaktadır. Bu tip cephelere koridor cepheler de denilmektedir. Bu sistemde dikkat edilmesi gerekli bir diğer nokta da alt katta bulunan hava çıkıĢ açıklığı ile üst katta bulunan hava giriĢ açıklığının üst üste getirilmemesidir. Aksi halde alt kattan atılan hava üst katın hava giriĢ açıklığından girecektir.

Sistemin olumlu yönleri:

• Her kat kendi içinde havalandırılmaktadır. Havanın boĢluk içinde alacağı yol kısa olduğu için yazın ve kıĢın daha iyi havalandırma sağlanmaktadır.

• GüneĢ kontrol elemanları iki cephe arasındaki hava boĢluğu içine yerleĢtirilebilir. Böylece bakımları da kolay olur.

• DıĢtan içe doğru ve katlar arasında cepheden olan ses yalıtımı için iyi sonuç verir.

Sistemin olumsuz yönü:

• Aynı katta bulunan mekanlar arasında sesin yayılması kolaydır. Önlem olarak farklı mekanlar arasında düĢey bölücülerle hava kanalının sürekliliği önlenmelidir.

Bina Yüksekliğinde Havalandırma Kanallı Çift Tabakalı Sistemler

Bina yüksekliğinde havalandırma kanallı çift tabakalı sistemler, literatürde “Building- High Double-Skin Facades” olarak geçmektedir. Sistem; „Kat yüksekliğinde havalandırma kanallı çift tabakalı sistemler‟ in aksine, binanın cephe yüksekliği boyunca düĢeyde süreklilik gösteren hava boĢluğundan oluĢur. Cephenin altından giren hava, ısınıp yükseldikten sonra cephenin en üstünde yer alan hava çıkıĢ açıklığından dıĢarıya atılır.

ġekil 2.12 Bina yüksekliğinde havalandırma kanallı çift tabakalı sistemlerin kesit ve görünüĢü.

Sistemin olumlu yönleri:

• GüneĢ kontrol elemanları hava boĢluğuna yerleĢtirilebilir.

• Aynı kattaki mekanlar için cephedeki boĢluktan sesin yayılması güçtür.

Sistemin olumsuz yönleri:

• Altta ısınan hava üst katlara çıkmaktadır. Bina yüksekliği boyunca baĢka hava giriĢi olmadığı

için üst katlara gelindiğinde hava çok ısınmıĢ olmaktadır. Bu nedenle yazın üst katlarda pencere yardımıyla havalandırma yapılamaz.

• Mekanda oluĢan sesler, cephedeki düĢey hava boĢluğu yardımıyla alt ve üst mekanlara daha kolay eriĢir.

• Yangın çıkması halinde duman, hava boĢluğundan düĢeyde rahatlıkla yayılmaktadır. ġaft Giydirme Cephe Sistemleri

ġaft giydirme cephe sistemleri, „kat yüksekliğinde havalandırma kanallı çift tabakalı sistemler ve bina yüksekliğinde havalandırma kanallı çift tabakalı sistemlerin bir arada kullanılmasıyla oluĢur. Binada cephe yüksekliği boyunca düĢeyde süreklilik gösteren hava boĢluğu (Ģaft) bulunmaktadır. Isınan havanın Ģaftlara aktarılması ise iki cephe katmanı arasındaki yatay açıklıklar yardımıyla olur.Bina yüksekliğince devam eden hava boĢluğu (Ģaft), ısınan havanın atılmasında bir baca gibi çalıĢır. Cephede, her katta hava giriĢ açıklığı bulunmasına karĢın, ısınan havanın dıĢarı atılması için yapılan hava çıkıĢ açıklığı yalnız Ģaftın üstünde bulunmaktadır. ġaftın içinde yükselen ısınmıĢ hava, belli bir yüksekliğe geldiğinde, basınç farkının değiĢmesi ile Ģafttan geriye kat yüksekliğindeki boĢluğuna dönebilir. Bu nedenle Ģaft ile bina yüksekliğinin ve bölgedeki hakim rüzgarların yönünün iyi hesaplanması gereklidir. ġaft giydirme cephe sistemleri, düĢey Ģaftlar kullanılması özelliğiyle „bina yüksekliğinde havalandırma kanallı çift tabakalı sistemler‟e; her katın döĢeme düzleminde hava giriĢ açıklığı bulunması ve havanın Ģafta yatay açıklıklarla iletilmesi özelliğiyle de „kat yüksekliğinde havalandırma kanallı çift tabakalı sistemler‟e benzemektedirler.

ġekil 2.13 ġaft giydirme cephe sistemi kesit ve görünüĢü.

Sistemin olumlu yönleri:

• GüneĢ kontrol elemanları hava boĢluğuna yerleĢtirilebilir.

• Aynı kattaki mekanlar için cepheden sesin (yatayda) yayılması güçtür.

• Her katın döĢeme seviyesinden, cepheler arasındaki boĢluğa alınan serin hava ile iklimlendirme daha sağlıklı olarak yapılabilir.

Sistemin olumsuz yönleri:

• Havanın düĢeyde hareketini sağlamak için kullanılan kanalların düzenlenip, yerleĢtirilmesi zordur.

• Kanallarda oluĢabilecek ters basınç durumunda ısınan hava, cephedeki eski yerine dönebilir.

• Mekanda oluĢan sesin düĢeyde yayılmasını önleyemez.

• Yangın çıkması halinde düĢey Ģaft yardımıyla duman yayılabilir. Yangına karĢı önlem alınmalıdır.