Meslek hastalığının tanımı ve unsurları

Meslek hastalığı, 5510 sayılı Kanun’un 14. maddesinin ilk fıkrasında, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan, bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik hali olarak tanımlanmıştır.

İlgili madde metninden anlaşılacağı üzere, meslek hastalığının unsurları, hastalığa maruz kalan kişinin sigortalı olması, yürütülen iş yüzünden hastalığa yakalanması ve sigortalının bedence veya ruhça engelli hale gelmesidir.

Ayrıca belirtilmelidir ki, hastalığa yakalanan sigortalının sosyal sigorta yardımından faydalanabilmesi için bu hastalığının, 5510 sayılı Kanun’un 14. maddesinin son fıkrasına göre Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle belirlenen hastalıklardan biri olması gerekmektedir.

245 _{Taşkent, s.1956; Sözer, Sigorta, s.351; Güzel, Okur ve Caniklioğlu, s.411; Levent Akın, “İşverenin}

İşçiyi Gözetme Borcundan Doğan Hukuki Sorumluluğunda Uygun Nedensellik Bağı”, Çimento İşveren

Dergisi 25, S.2 (2011), s.32. 246 _{Tuncay ve Ekmekçi, s.305.}

63

Meslek hastalığı tespitinin unsurlarından olan hastalığa yakalanan kişinin sigortalı olması ve bu hastalığa maruz kalan kişinin ruhsal veya bedensel engelli hale gelmesi hususu iş kazasının unsurları bölümünde açıklanması nedeniyle bu başlık altında tekrardan incelenmeyecektir. Meslek hastalığının tespitinde farklılık arz eden unsur, illiyet bağına ilişkindir.

İş kazasında sigortalının yaptığı iş ile meydana gelen kaza arasında illiyet bağı şartının bağı aranmadığı yukarıda açıklanmıştır. Ancak meslek hastalığının tespiti için, sigortalının yakalandığı hastalığın mesleki özellik taşıması, başka bir deyişle bu hastalığın yürütülen iş neticesinde ortaya çıkması gerekmektedir248_.

Bu unsurun varlığı, 5510 sayılı Kanun’un 14. maddesinde yer alan, “çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden” ifadesi ile açıkça anlaşılmaktadır. İşin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple ortaya çıkan hastalıklara örnek olarak tütün işletmelerinde çalışan sigortalıların tabakoz hastalığına yakalanması örnek olarak verilebilir. Hayvanlarla veya hayvancılıkla ilgili işlerde çalışan sigortalıların ise şarbon hastalığına maruz kalması işin yürütümü sebebiyle ortaya çıkan meslek hastalığına örnek teşkil etmektedir249.

Nitekim Yargıtayın yerleşik içtihatlarına göre de Kanun’da yer alan diğer unsurların yanı sıra, sigortalının yürüttüğü iş ile hastalık arasında uygun illiyet bağının bulunması gerekmektedir250_.

Meslek hastalığının tespitini iş kazasından ayıran bir diğer unsur, hastalığın işin niteliğinden dolayı tekrarlanmasıdır.

Önceden de belirtildiği üzere, iş kazaları ani bir olay neticesinde kısa zaman aralığında vuku bulan olaylardır251_{. Ancak meslek hastalığının sigortalıya etki etmesi}

uzun bir süreç gerektirmektedir ve tekrarlanması suretiyle ortaya çıkmaktadır252_.

248 _{Mustafa Çenberci, Şerh, s.123; Mahmut Çolak ve Ercüment Öztürk, Kısa Vadeli Sigorta Kollarında} Sigorta ve Rücu, (Ankara: Yaklaşım Yayınevi, 2006), s.45; Güzel, Okur ve Caniklioğlu, s.345; İzveren, Sosyal Politika ve Sosyal Sigortalar, (Ankara: Sevinç Matbaası, 1968), s.205; Tuncay ve Ekmekçi,

s.274; Tunçomağ, Sosyal Güvenlik, s.262; Uşan, Sosyal Güvenlik, s.180.

249 _{Halil İbrahim Mil ve Ali Güvercin, “İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortasının Meslek Hastalığı}

Boyutunun Analizi”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 9, S.3 (2016), s.86.

250 _{Yarg. 21. HD., 13.10.1997, E.1997/6648, K.1997/6334.} 251 _{Korkusuz ve Uğur, s.287.}

64

Meslek hastalığının tespiti kural olarak, meslek hastalığına ilişkin hazırlanan bir liste ile belirlenmektedir. 5510 sayılı Kanun’un 14. maddesinin son fıkrasına göre, hangi hallerin meslek hastalığı sayılacağı Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikte düzenlenmektedir.

İlgili kanun hükmü doğrultusunda çıkarılan Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği’nde253 _{yer alan liste ile}

meslek hastalıkları belirlenmiştir. Ancak belirtilmelidir ki anılan kanun maddesi uyarınca, Yönetmelik’te belirlenmiş hastalıklar dışında herhangi bir hastalığın meslek hastalığı sayılıp sayılmaması hususunda çıkabilecek uyuşmazlıklar, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunca karara bağlanmaktadır. Bu şekilde gelişen ve değişen şartlara uygun olarak, listeye yeni meslek hastalıklarının eklenmesi imkanı bulunmaktadır254_.

Güç Kaybı Yönetmeliği ile hazırlanan listede meslek hastalıkları A, B, C, D, E başlığı altında beş grupta toplanmıştır. Bu gruplarda sırasıyla; kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları meslekî cilt hastalıkları, pnömokonyozlar ve diğer meslekî solunum sistemi hastalıkları, meslek bulaşıcı hastalıklar ve fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları yer almaktadır. Yönetmelik ile hazırlanan bu listede meslek hastalıkları sıralanmakla birlikte, hastalık tehlikesi olan başlıca işler de belirtilmiştir. Yargıtaya göre, listede belirtilen hastalığa yakalanan sigortalının aynı zamanda belirtilen iş grubunda çalışıyor olması gerekmektedir. Aksi takdirde uygun illiyet bağının bulunmamasından ötürü meslek hastalığı oluşmamıştır255_.

Ayrıca belirtilmelidir ki, listede hastalıkların yanı sıra, sigortalının meslek hastalığına sebep olan işinden fiilen ayrıldığı tarih ile meslek hastalığının meydana çıktığı tarih arasında geçen en uzun süreyi ifade eden “yükümlülük süresi” belirlenmiştir. Şu halde, sigortalının listede yer alan hastalığa yakalanması, sosyal sigortadan yararlanabilmesi için yeterli değildir. Bu hastalık, sigortalının işe başlama tarihinden itibaren listede belirtilen süre sonrasında ortaya çıkmış olmalıdır256_.

253 _{RG 11.10.2008, 27021; Çalışmanın devamında “Güç Kaybı Yönetmeliği” olarak adlandırılacaktır.} 254 _{Ünal, s.108.}

255 _{Yarg. 10. HD., 20.01.1998, E.1997/9721, K.1998/124.}

256 _{Başak Güneş, “İş Kazası ve Meslek Hastalıklarında Sosyal Güvenlik Kurumunun İşverene Rücu}

65

Son olarak, hastalığa yakalanan sigortalının bu hastalığının listede yer alması ve yükümlülük süresi içinde gerçekleşmesi ile birlikte 5510 sayılı Kanun’un 14. maddesinin 2. fıkrası uyarınca, Kurum tarafından yetkilendirilen sağlık tesisleri tarafından raporlanması gerekmektedir.

3. İş kazası ve meslek hastalığı sigortası kapsamında engellilere sağlanan