Merkezlerdeki Bilgisayarlarda Saklanacak Yerel Bilgiler

Binalardaki ve yerel yönetime ait binalar olan muhtarlıklardaki veri depolama ünitelerinde saklanacak olan yerel bilgilerin tümünün (Bkz. Bölüm 4.1) depremde oluşabilecek olumsuzluğa karşı (ör. ünitelerin çok büyük bir kısmının hasar görmesi) merkezi idari binalardaki (ör. AKOM, Kriz Merkezleri) ve yerel yönetime ait binalardaki (ör. muhtarlıklar, belediyeler) bilgisayarlarda da bulunması gerektiğine karar verilmiştir. Ayrıca arama-kurtarma ekipleri depremden sonra hasar gören bölgelerle ilgili bilgi alıp hangi bölgelerde çalışmalara gitmeleri gerektiğini öğrenmek için öncelikle Kriz Merkezleri’ne ve AKOM’a giderler. Bu yüzden ekiplerin bölgeyi tanımalarına ve çalışmalara hangi semtlerden/mahallelerden başlayacaklarına yardımcı olmak amacıyla merkezi bilgisayarlarda saklanacak semt/mahalle bilgilerinin kullanılması planlanmaktadır. Veri depolama ünitelerine

arama-kurtarma ekiplerinin deprem bölgesi ile ilgili genel bilgilerin (ör. yapı ve nüfus yoğunluğu, deprem haritaları) kaydedilmesi gerekli görülmemiştir; çünkü bu bilgiler arama-kurtarma ekiplerinin yönlendirilmesi aşamasında gereklidir. Veri depolama ünitelerinde saklanacak olan semt/mahalle, bina ve kişi bilgilerine ek olarak merkezi bilgisayarlarda saklanacak olan ve deprem bölgesi, deprem bölgesindeki binaların genel durumları, yoğunluğu ve nüfus hakkında genel bilgi verecek olan yerel bilgiler aşağıda sıralanmıştır:

• Deprem haritaları: Deprem haritası, farklı derecelere (ör. 1.derece deprem bölgesi) göre deprem bölgelerini gösteren bir haritadır (Şekil 4.6). Bu haritalardan yararlanılarak olası bir depremde hangi bölgelerin depremden en fazla etkileneceği tahmin edilebilir. Arama-kurtarma ekipleri Kriz Merkezleri’ne ve AKOM’a gittiklerinde bu bilgi ile bina bilgilerinde yer alan bina taşıyıcı sistemi, kat sayısı ve bina yapım yılı bilgileri birleştirilirse depremden dolayı hangi bölgelerdeki binaların daha fazla zarar görebileceği tahmin edip bu bilgi doğrultusunda depremden zarar gören bölgelere yönlendirilebilirler. Bu yüzden deprem haritalarına ekipler depremden zarar gören bölgeye ulaşmadan önce erişirlerse (ör. merkezi idari binalardaki bilgisayarlardan) bu bilgiler faydalı olacaktır. Bu bilginin gerekliliğini İTÜ’den bir kişi belirtmiştir. Deprem haritaları İstanbul için hazırlanan Deprem Master Planı kapsamında hazırlanmıştır.

• Yapı yoğunluğu ve nüfus yoğunluğu: Yapı yoğunluğu, yapıların mahalle, ilçe, il ya da bölge genelindeki dağılımını gösterir. Nüfus yoğunluğu ise, belirli bir bölgedeki nüfusun dağılımını ifade eder. Yapı yoğunluğu ve nüfus yoğunluğu bilgileri ile depremin saati birleştirilerek hangi bölgeden daha fazla insan kurtarılabileceği tespit edilebilir ve arama-kurtarma ekipleri bu bölgelere yönlendirilir. Bu bilginin gerekliliğini İTÜ’den iki, Sivil Savunma’dan iki ve AKUT’tan üç kişi belirtmiştir. Yapı yoğunluğu ile ilgili bilgiler İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin hazırladığı İstanbul için Deprem Master Planı kapsamında toplanmıştır. Bu bilgi arama-kurtarma ekiplerine ilçe ile ilgili genel bir bilgi verir ve ekiplerin ilçe/semt/mahalle içerisinde doğru bir şekilde yönlenmesine yardım edebilir.Bu yüzden yapı ve nüfus yoğunluğu bilgilerine ekipler depremden zarar gören bölgeye ulaşmadan önce erişirlerse (ör. merkezi idari binalardaki bilgisayarlardan) bu bilgiler faydalı olacaktır.

• Bina taşıyıcı sistemi: Bu bilgi arama-kurtarma çalışmaları sırasında ekip elemanları tarafından tespit edilebilmektedir; fakat bu bilgi Kriz Merkezleri’ndeki ve AKOM’daki bilgisayarlarda bulunursa ekiplerin hangi binadan öncelikli olarak çalışmaya başlayacaklarına karar vermelerini sağlayabilir. Diğer bilgi türlerinde de olduğu gibi bu bilginin de yedeklenmesi için muhtarlıklardaki ve belediyelerdeki bilgisayarlarda da bulunması gerekmektedir.

• Bina yapım yılı: Arama-kurtarma ekipleri bu bilgiden yararlanarak depremin etkilediği bölgeye gitmeden, depremin saatini de göz önünde bulundurarak eski binaların yoğunlukta olduğu bölgelere öncelik tanıyabilirler. Arama- kurtarma ekiplerinin çalışmaya başlayacakları bölgeyi belirlemelerine yardımcı olacak bina yapım yılı bilgisi Kriz Merkezleri’ndeki, AKOM’daki bilgisayarlarda bulundurulmalıdır. Ayrıca bilginin başka yerlerde yedeklenmesi açısından muhtarlıklardaki ve belediyelerdeki bilgisayarlarda da bulunması faydalı olacaktır.

• Kat sayısı: Bu bilgi ile bina taşıyıcı sistemi ve bina yapım yılı bilgileri de birleştirilerek deprem bölgesine öncü ekipler gönderilmeden Kriz Merkezleri’nden arama-kurtarma ekipleri yönlendirilebilir. Şöyle ki eski ve çok katlı yapılar, taşıyıcı sistemlerine bağlı olarak, yeni inşa edilmiş az katlı yapılara göre depremde daha fazla zarar görebilirler (İlki, 2008). Binanın kat sayısı bilgisi, binaların üzerindeki ünitelerde ve arama-kurtarma ekiplerinin hangi bölgeden çalışmaya başlayacaklarını belirlemeleri açısından Kriz Merkezleri’ndeki, AKOM’daki bilgisayarlarda bulunmalıdır. Bilginin yedeklenmesi açısından ise belediyelerdeki ve muhtarlıklardaki bilgisayarlarda da olmalıdır.

Çizelge 4.6’da bina ve muhtarlık ünitelerinde saklanacak yerel bilgiler dahil olmak üzere merkezi bilgisayarlarda saklanacak olan yerel bilgilerin tümü verilmiştir. Bir başka deyişle Çizelge 4.6, arama-kurtarma çalışmalarında gerekli olan yerel bilgilerin tümünü, bu bilgilerin kaydedilecekleri yerleri ve bu bilgilerle ilgili örnekleri göstermektedir.

Çizelge 4.6 : Merkezi bilgisayarlarda saklanacak yerel bilgiler

BİLGİ TÜRLERİ YERİ BİLGİ TÜRLERİNİN SAKLANACAĞI YERLER ÖRNEKLER

Bina

Ünitesi (Muhtarlıklar) Merkezi Ünite Bilgisayar (Muhtarlıklar, Belediyeler, AKOM, Kriz Merkezleri)

Ulaşım/Alternatif Ulaşım Planları – + + Bkz: Şekil 4.4-4.5

Deprem Haritaları – – + Bkz: Şekil 4.6

Yapı Yoğunluğu – – + Tarihi Yarımada için yapı yoğunluğu _{30 bina/ha (Eyidoğan, 2008)}

Nüfus Yoğunluğu – – + Eminönü’nde nüfus yoğunluğu 107 _{kişi/ha, 4 kişi/bina (Eyidoğan, 2008)}

Sokaktaki Su ve Doğalgaz Vanalarının, Elektrik

Şalterinin Yerlerini Gösteren Plan – + + Bkz: Şekil 4.5

Deprem Konteynırlarının Yerlerini Gösteren

Plan – + + Bkz: Şekil 4.5

Bina Genel Bilgileri (Bina kullanım amacı hariç) + – + Bkz: Çizelge 4.2

Bina Kullanım Amacı + + + Bkz: Çizelge A.1

Bina Görsel Bilgileri + – + Bkz: Çizelge 4.2

Tehlikeli Maddeler ve Diğer Tehlike Unsurları + + + Bkz: Çizelge A.2

Şekil 4.6 : Deprem haritası

Arama-kurtarma prosedürlerinin incelenmesi ve görüşmeler sonucunda binalara ve muhtarlıklara yerleştirilecek veri depolama ünitelerine kaydedilmesi gereken yerel bilgiler belirlenmiş ve bu bilgileri içeren tablolar hazırlanmıştır (Çizelge 4.2-4.6). Ayrıca belirlenen yerel bilgilerin tümünün yedeklenmeleri amacıyla belirlenen merkezlerdeki (ör. AKOM’daki, Kriz Merkezleri’ndeki, belediyelerdeki, muhtarlıklardaki) bilgisayarlarda da bulunmasına karar verilmiştir.

Bir sonraki bölümde binalara ve muhtarlıklara yerleştirilecek olan ileri veri depolama ünitelerinin gereksinimleri, var olan ileri veri depolama teknolojileri ve belirlenen gereksinimler doğrultusunda seçilen teknolojiler açıklanmıştır.