Masallarda Arslan

Arslan, masallarımızda konuĢan, yardımcı olan bir hayvandır. Arslan, sadece arslanların değil tüm hayvanların da kralıdır. KonuĢan arslan motifinin yer aldığı masallar Ģu Ģekildedir:

Kazan Kafalı Kazma Dişli adlı masalda arslan, oğlan ile konuĢarak onunla güreĢmek istediğini belirtir.

“Bak, ben senen güreşeceğim. Sen beni yenersen, sana yavrularımdan birini

vereceğim. Ben seni yenersem, süründe benim sen de benimsin” der (ġimĢek 2001: 125-

129).

Kıvrak Tavşan adlı masalda hayvanlar padiĢahı arslan, bir kazan su kaynattırır. Arslan, insan gibi konuĢarak ormandaki hayvanlar arasında yarıĢ ilan eder. “Bu suyu

kim içerse ona çok hediye vereceğim” diye Ģart koĢar (Bakırcı 2010: 494).

Arslanın Derisi adlı masalda hayvanlar padiĢahı arslan, derisinin nasıl koktuğunu öğrenmek için bütün hayvanları toplar ve sorar: “Siz benim arkadaĢlarımsınız bana dürüstçe derimin nasıl koktuğunu söyleyin.” der (Bakırcı 2010: 574).

Goca Arslan adlı masalda arslan, ormanın kenarında bir kedi görür ve onun niçin böyle küçük kaldığını sorup öğrenir. “Ay pişik, sen bizim cinsdensin, niye bele

balacasan?”

Hayat Otu adlı masalda ormanda yol alan iki kardeĢ önlerine çıkan arslan ve kaplanları avlamak ister. Fakat bu hayvanlar kendilerini avlamaktan vazgeçerlerse ikiĢer yavrusunu bunlara vereceklerini söylerler. Bu kardeĢler de buna razı olurlar ve yavruları alırlar. Bu yavrularda ileride her iki kahramana ayrı ayrı yerlerden yardım edecek ve onları koruyacaklardır.

“Vurmayın beni; iki tane yavrum var, bunları size vereyim” (Sakaoğlu 2002:

430).

Bir baĢka masalda, Arslan ayağındaki dikeni çıkaran Keloğlan ile konuĢarak dileğini sormaktadır (Özçelik 1993: 53).

Arslan Mehmet adlı masalda arslan, kahramanla konuĢur ve arslanları oradan uzaklaĢtırmak için onlara “Ağanızı kurtarmaya geldim” diye bağırır. Arslanlar geriye döner (Alptekin 2002: 233-237).

Arslan masallarda yardımcı arslan motifiyle de görülmektedir. Yardımcı arslan motifi içinde arslan ve kaplanın birlikte anıldığı dikkati çeker. Çoruhlu‟nun verdiği bilgilere göre Ġç Asya‟da Budizm‟den evvel Türkler arasında alplık, yiğitlik sembolü olarak kaplan çok daha yaygındı. Ancak VI. yüzyılda Budizm‟i kabul eden Taspar Kağan arslan unvanı ile anılıyordu (Çoruhlu 1985: 114). Bu bilgiye dayanarak arslan ve kaplanın birbirinin yerine kullanılmalarının masallara has bir durum olmadığı, kültür tarihimiz içinde var olan bir unsur olduğu söylenebilir.

Söz konusu motifle ilgili bazı masallar Ģu Ģekildedir:

İnsan Yiyen Kız adlı masalda oğul, arslan ve kaplan beslemektedir. Bu iki hayvan delikanlı darda kaldığı zaman imdadına koĢar ve onun düĢmanlarını parçalar.

“Arslan bir taraftan kplan bir taraftan bu cadı karıyı çekip yırtarlar. Oğlan ağaçtan inip doğru dev annesinin yanına gelir. Orada yer içer muratlarına ererler.”

(Sakaoğlu 2002: 362).

Arslanın Alicenâplığı adlı masalda arslan, ayağından dikeni çıkaran adama minnettarlığını göstermek için bir küp altın verir.

“Sağ ol dostum, sen beni cehennem azabından kurtardın. İyiliğe kötülük yapmak olmaz, dur ben de sana bir güzellik yapayım” der. Arslanı bir tepeye götürür. “İşte dostum, bu yeri kaz, senin bahtın burada gömülüdür.” der (Bakırcı 2010: 669).

Kazan Kafalı Kazma Dişli adlı masalda gencin eğittiği arslan ve kaplan yavruları, hergün sürüyü dağa götürüp otlatarak gence yardım etmektedirler (ġimĢek 2001: 125-129).

Aynı masalda arslan ile kaplan, sahiplerini onun dev kardeĢinin elinden kurtararak sahiplerine yardım ederler.

Oğlan „Tut arslan, parçala kaplan‟ demiş, bunnar hemen, Gazan başlı, gazma dişli‟yi parçalamışlar” (ġimĢek 2001: 125-129).

Destanlarda da görülen ana arslan motifine masallarda da rastlamaktayız.

Nartanesi adlı masalda arslan yavruları, babası tarafından ormana terk edilen Nartanesini besler ve korur

“Neyse hinden sonra hiçbir kimseye bir şey olma, evimizi sil süpür, işde sen bizim

bacımızsın” (Alptekin 2002: 284-285).

“Bu çocuğu götürmüşler yakınlarında bir arslan yalağına bırakmışlar. Arslan yesin parçalasın deyi. Arslannar yavruluymuş, bunun fargına varmamış, yavruların arasında o çocuğu da beslemiş, emdirmiş, böyütmüş”(Alptekin 2002: 316).

Çocuğun arslan tarafından büyütülmesi motifi ya da kahramana yiyecek temin ederek hayatta kalmasını sağlaması motifleri dikkat çekmektedir. Arslanın çocuğu beslemesi ya da büyütmesi Dede Korkut kitabında Basat‟ın Tepegöz‟ü öldürdüğü destandaki Basat‟ın arslanlar tarafından büyütülmesi motifi ile aynı özellik göstermektedir. Roux‟un tespitine göre de hayvan büyüttüğü çocuğun gerçek ebeveynidir.

Bazı masallarda arslanın hayvanların kralı olduğunun vurgulandığı görülür. Hayvanların kralı arslan motifinin yer aldığı bazı masallar Ģu Ģekildedir:

Hayvanlar Padişahı masalında tilki ormanda gördüğü ilginç bir durumu ormanlar kralına anlatmaya çalıĢır.

“Tilki, kedinin koca bir deveyi yemekte olduğunu görmüş. Vakit geçirmeden doğruca hayvanlar padişahına koşmuş, „Efendimiz, demiş. Ormandaki derenin kıyısında inanılmaz bir şey gördüm! Kedinin biri koskoca bir deveyi öldürmüş, tek başına yiyordu! Arslan: „Nasıl olur?‟ diye hayretle sormuş.” (Tokmakçıoğlu 1991: 35-36).

Kazan Kafalı Kazma Dişli masalında da arslanın hayvanların padiĢahı olduğu vurgulanmaktadır. Arslanların beyi, genç ile güreĢir fakat ona yenilir.

“Güreşmişler, oğlan arslanı yenmiş. Arslanın yavrularından birini almış, gelmiş eve” (ġimĢek 2001: 125-129).

Tavasyon adlı masalda arslan hayvanların padiĢahı, kaplan ise onun yardımcısıdır.

“Ülen arkadaş bunda bir yanlışlık var, ben arslanı padişah, gendimi de mavini

tanıyordum” (Alptekin 2002: 214-215).

Bir diğer masalda arslan kükreyerek “Benim gibi ormanlar Kralına ha!” der ve ormanların kralı olduğunu belirtir (Yardımcı 1996: 19).

Arslan masallarda öne çıkan hayvanlardan birisidir. Arslan masallarda konuĢan, Yardım eden ve hayvanların kralı motifleri içerisinde değerlendirilmiĢtir. Arslan halk hikâyesi, fıkra ve destan türünde sık rastlanan bir hayvan değildir.