MAKROGLOSSĠ DEĞERLENDĠRME EllibeĢ olgunun 3’ünde makroglossi mevcuttu.

GEREÇ VE YÖNTEMLER

MAKROGLOSSĠ DEĞERLENDĠRME EllibeĢ olgunun 3’ünde makroglossi mevcuttu.

Hastalara ait akustik rinometri sonuçları,endoskopik değerlendirme sonuçları ve GAS değerleri Tablo 11’de verilmiĢtir. Hastaların tonsil skorları, uvula skorları, farengeal derecelendirme değerleri,mallampati skorları ve makroglossi varlığı Tablo 12’de verilmiĢtir.

%65.5 %34.5 0 5 10 15 20 25 30 35 40 Grade 1-2 Grade 3-4

Tablo 11: Genel veri tablosu (Endoskopik skor, rinometrik ölçüm, görsel analog skala)

Ön: Ön segment endoskopik skoru, Orta: Orta segment endoskopik skoru, Arka: Arka segment endoskopik skoru, En düĢük: En düĢük endoskopik skor, RDI: Respiratory disturbance index, GAS: Görsel analog skala, MCA: minimal cross-sectional area.

No Protokol Cins Ad YaĢ RDI REM

RDI SAĞ SOL GAS Ön Or t a Ar ka En düĢük MCA 1 MCA 2 MCA GAS Ön Or ta Ar ka En düĢük MCA 1 MCA 2 MCA 1 572451 E SE 27 92.3 63.2 4 2 2 2 2 0.33 0.33 0.33 3 2 1 2 1 0.35 0.32 0.32 2 539897 E RS 46 78.6 71 5 2 2 3 2 0.77 0.63 0.63 7 3 3 3 3 0.68 0.56 0.56 3 214783 E CA 45 32.7 38.6 8 3 3 4 3 0.4 0.38 0.38 7 2 2 4 2 0.61 0.84 0.61 4 43275 E ĠD 45 72.6 68.3 4 3 2 3 2 0.47 0.4 0.4 6 3 3 3 3 0.13 0.11 0.11 5 98871 E YÇ 62 48.3 53.8 5 3 2 3 2 0.74 0.62 0.62 7 3 3 3 3 0.61 0.46 0.46 6 353198 E YSF 45 66 56.6 9 3 3 3 3 0.88 0.78 0.78 9 3 2 3 2 0.57 0.47 0.47 7 6414 E Fġ 43 101 88 6 2 2 3 2 0.19 0.19 0.19 6 2 2 3 2 0.25 0.31 0.25 8 617986 E MV 63 74.5 56.5 8 3 3 4 3 0.74 0.31 0.31 8 4 4 4 4 0.36 0.28 0.28 9 441672 E MB 48 44 47.3 7 3 3 4 3 0.51 0.45 0.45 5 3 2 4 2 0.29 2.75 0.29 10 358132 K AG 55 55.8 69.9 4 3 3 4 3 0.62 0.7 0.62 4 3 3 4 3 0.44 0.41 0.41 11 603120 E OK 25 38.5 28.7 6 3 3 3 3 0.47 0.47 0.47 7 2 3 4 2 0.47 0.65 0.47 12 120993 E MO 61 37.3 22.5 7 3 2 4 2 0.32 0.26 0.26 8 3 3 4 3 0.57 5.77 0.57 13 600379 E ST 27 31.1 44.6 8 3 3 4 3 0.42 0.47 0.42 8 4 3 4 3 0.95 0.78 0.78 14 20545 K ZA 55 79.2 72.1 7 3 2 3 2 0.41 0.38 0.38 7 3 3 3 3 0.48 0.46 0.46 15 604446 E MB 48 35.7 42.1 9 3 3 4 3 0.99 1.03 0.99 9 2 2 4 2 0.74 0.63 0.63 16 323206 E AÇ 55 60.9 55.1 10 4 4 4 4 0.57 0.48 0.48 9 4 3 4 3 0.35 0.33 0.33 17 69115 E ÇD 52 51.5 63.8 8 2 3 3 2 0.34 0.43 0.34 5 3 3 3 3 1.04 1.35 1.04 18 397599 E HÖ 62 38.3 60 8 3 3 4 3 1.01 0.76 0.76 6 3 2 4 2 0.7 0.61 0.61 19 263372 E MA 56 38 41.8 6 3 3 3 3 0.42 0.16 0.16 4 2 2 3 2 0.64 0.36 0.36 20 89097 E NÖ 37 66 49.4 8 4 4 4 4 0.62 0.52 0.52 8 3 3 4 3 0.49 0.24 0.24 21 173022 K RG 51 50.5 0 6 2 2 3 2 0.45 0.26 0.26 7 3 3 3 3 0.74 0.66 0.66 22 266689 E MA 48 73.2 67.2 7 2 2 3 2 0.56 0.67 0.56 3 3 3 3 3 0.36 0.34 0.34 23 546197 E CE 45 68.3 60 6 2 2 3 2 0.28 0.24 0.24 7 2 2 3 2 0.28 0.24 0.24 24 147788 E DD 46 58.6 67.8 5 2 2 3 2 0.33 0.24 0.24 6 3 3 4 3 0.42 0.38 0.38 25 539873 E MÖ 60 59.8 52.7 7 3 3 4 3 0.99 0.85 0.85 6 2 2 4 2 0.38 0.37 0.37 26 401461 E YK 52 67.5 0 3 3 3 4 3 0.82 0.74 0.74 4 4 4 4 4 0.49 0.43 0.43 27 552643 K GS 61 98.9 81.3 9 3 3 3 3 0.9 0.61 0.61 9 3 3 3 3 0.59 0.5 0.5 28 109857 E MKY 59 73 82.4 8 3 4 4 3 0.87 0.67 0.67 9 4 4 4 4 0.7 0.59 0.59 29 603879 E RA 42 69 67.7 7 3 3 3 3 0.18 0.23 0.18 5 2 2 3 2 0.29 0.32 0.29

Tablo 11-(devam). Genel veri tablosu (Endoskopik skor, rinometrik ölçüm, görsel analog skala)

30 72547 K ZÖ 56 68 61.7 9 3 2 3 2 0.39 0.47 0.39 6 3 3 3 3 0.51 1.07 0.51 31 545372 E ĠG 42 60.7 25 8 2 2 3 2 0.17 0.12 0.12 9 2 2 3 2 0.16 0.16 0.16 32 640980 E TE 27 85.8 59 7 3 2 2 2 0.34 0.1 0.1 7 3 3 2 2 0.55 0.43 0.43 33 555580 E DD 32 53.9 65.5 4 3 2 2 2 0.57 0.5 0.5 3 2 2 2 2 0.26 0.17 0.17 34 30078 E NA 52 66.7 56.3 6 3 2 3 2 0.59 0.56 0.56 6 3 2 3 2 0.55 0.53 0.53 35 597363 E ĠB 30 62.5 71 7 3 2 4 2 0.53 0.49 0.49 8 3 3 4 3 0.48 0.52 0.48 36 634456 E NA 54 59.2 57.9 4 3 3 3 3 0.56 0.54 0.54 4 3 2 3 2 0.63 0.54 0.54 37 211042 E ED 39 73.6 68.4 8 4 2 3 2 0.42 0.35 0.35 9 4 2 3 2 0.41 0.35 0.35 38 600152 E HO 49 74.8 63.2 8 3 3 3 3 0.57 0.72 0.57 7 3 2 3 2 0.51 0.46 0.46 39 529971 E ME 45 35.2 24.3 7 3 2 3 2 0.86 0.69 0.36 5 2 2 3 2 0.26 0.2 0.2 40 591900 E ġT 61 83.8 0 8 3 3 3 3 0.6 0.5 0.5 5 3 2 3 2 0.41 0.28 0.28 41 174473 E MA 42 59.4 60.6 6 2 2 3 2 0.41 0.33 0.33 8 3 2 3 2 0.23 0.17 0.17 42 589505 E ME 38 88.9 64.2 3 3 2 4 2 0.54 0.94 0.54 4 3 2 4 2 0.58 0.5 0.5 43 420854 E RS 59 69 63.1 5 3 2 3 2 0.46 0.14 0.14 5 2 2 2 2 1.23 0.14 0.14 44 612023 E HZ 47 23.3 32.6 8 3 3 3 3 1 0.85 0.85 7 3 2 3 2 0.75 0.67 0.67 45 144094 E LEE 51 21.2 43.9 2 3 2 3 2 0.95 1.13 0.95 4 3 2 3 2 0.76 1.19 0.76 46 223065 E OO 34 14.6 53.3 6 3 2 4 2 0.54 0.67 0.54 8 4 4 4 4 0.49 0.7 0.49 47 20728 E Aġ 44 14.5 60.8 7 3 2 3 2 0.66 0.52 0.52 8 3 3 3 3 0.63 0.58 0.58 48 599083 K ġD 65 14.2 67.5 6 3 3 3 3 0.54 0.59 0.54 4 3 2 3 2 0.42 0.57 0.42 49 572431 E RÖ 48 23.4 33.6 6 3 2 3 2 0.44 0.4 0.4 8 4 4 4 4 0.76 0.86 0.76 50 452514 K YD 37 12.6 56.6 7 3 2 3 2 0.79 0.63 0.63 8 3 2 3 2 0.49 0.43 0.43 51 528202 K SN 56 14.2 36.3 5 2 3 4 2 0.7 0.69 0.69 5 2 2 4 2 0.74 0.72 0.72 52 127834 E AS 54 29.4 33.5 6 3 2 3 2 0.66 0.49 0.49 6 3 2 3 2 0.46 0.36 0.36 53 340768 K ĠT 49 24.2 42 8 4 4 4 4 0.66 0.76 0.66 5 4 3 4 3 0.3 0.36 0.3 54 588744 E EA 55 20.8 45.3 8 3 3 3 3 0.71 0.69 0.69 6 2 2 3 2 0.64 0.41 0.41 55 595418 K FK 49 27.9 42 7 2 3 3 2 0.39 0.41 0.39 7 2 2 3 2 0.35 0.62 0.35

Tablo 12. Genel veri tablosu-fizik muayene bulguları

MS: Mallampati skoru, TS: Tonsil skoru, US: Uvula skoru, FD: Farengeal derecelendirme, MG: Makroglossi , RDI: Respiratory disturbance index

No Protokol Cins Ad YaĢ RDI REM RDI MS TS US FD MG

1 572451 E SE 27 92.3 63.2 3 2 3 3 0 2 539897 E RS 46 78.6 71 4 1 2 3 0 3 214783 E CA 45 32.7 38.6 2 2 2 2 0 4 43275 E ĠD 45 72.6 68.3 4 1 3 2 0 5 98871 E YÇ 62 48.3 53.8 4 1 1 1 0 6 353198 E YSF 45 66 56.6 4 2 3 2 0 7 6414 E Fġ 43 101.3 88 4 2 2 3 0 8 617986 E MV 63 74.5 56.5 4 2 3 2 0 9 441672 E MB 48 44 47.3 4 2 4 2 0 10 358132 K AG 55 55.8 69.9 3 2 2 3 0 11 603120 E OK 25 38.5 28.7 3 1 2 2 0 12 120993 E MO 61 37.3 22.5 3 1 2 1 0 13 600379 E ST 27 31.1 44.6 3 1 3 2 0 14 20545 K ZA 55 79.2 72.1 2 3 2 2 0 15 604446 E MB 48 35.7 42.1 3 2 1 2 0 16 323206 E AÇ 55 60.9 55.1 2 2 2 3 0 17 69115 E ÇD 52 51.5 63.8 3 1 1 1 0 18 397599 E HÖ 62 38.3 60 3 1 2 2 0 19 263372 E MA 56 38 41.8 4 2 2 2 0 20 89097 E NÖ 37 66 49.4 1 2 2 2 0 21 173022 K RG 51 50.5 0 1 2 2 2 1 22 266689 E MA 48 73.2 67.2 3 1 2 1 0 23 546197 E CE 45 68.3 60 3 2 3 3 0 24 147788 E DD 46 58.6 67.8 3 2 3 3 0 25 539873 E MÖ 60 59.8 52.7 3 2 3 2 0 26 401461 E YK 52 67.5 0 3 1 3 2 0 27 552643 K GS 61 98.9 81.3 3 1 1 3 0 28 109857 E MKY 59 73 82.4 4 1 2 1 0 29 603879 E RA 42 69 67.7 2 2 4 3 0 30 72547 K ZÖ 56 68 61.7 4 1 3 2 0 31 545372 E ĠG 42 60.7 25 3 2 2 2 0 32 640980 E TE 27 85.8 59 3 2 3 2 0 33 555580 E DD 32 53.9 65.5 2 2 2 3 0 34 30078 E NA 52 66.7 56.3 3 0 2 3 0 35 597363 E ĠB 30 62.5 71 1 2 3 3 0 36 634456 E NA 54 59.2 57.9 4 2 3 2 0 37 211042 E ED 39 73.6 68.4 4 2 4 3 0 38 600152 E HO 49 74.8 63.2 4 1 2 2 0 39 529971 E ME 45 35.2 24.3 2 0 3 3 0 40 591900 E ġT 61 83.8 0 4 2 3 2 1 41 174473 E MA 42 59.4 60.6 4 2 2 2 0 42 589505 E ME 38 88.9 64.2 3 2 4 2 0 43 420854 E RS 59 69 63.1 3 1 1 2 0 44 612023 E HZ 47 23.3 32.6 3 2 2 3 0 45 144094 E LEE 51 21.2 43.9 3 2 2 2 0 46 223065 E OO 34 14.6 53.3 4 1 3 3 0 47 20728 E Aġ 44 14.5 60.8 2 2 2 3 0 48 599083 K ġD 65 14.2 67.5 4 1 2 3 0 49 572431 E RÖ 48 23.4 33.6 3 1 3 2 0 50 452514 K YD 37 12.6 56.6 2 2 4 2 0 51 528202 K SN 56 14.2 36.3 3 2 3 1 0 52 127834 E AS 54 29.4 33.5 4 2 4 3 0 53 340768 K ĠT 49 24.2 42 4 1 2 2 0 54 588744 E EA 55 20.8 45.3 4 1 4 2 1 55 595418 K FK 49 27.9 42 4 1 3 1 0

TARTIġMA

Tıkayıcı uyku apne sendromu, uyku sırasında tekrarlayan üst solunum yolu obstrüksiyonu, solunum hızında ritminde değiĢiklik, uyku derinliğinde değiĢimlerin olduğu ve sıklıkla kan oksijen desatürasyonunun eĢlik ettiği bir sendromdur. Tanısı uyku çalıĢmaları ile konmaktadır. Tanıdaki altın standart uygulama polisomnografi değerlendirmeleridir. Prevelansı yaĢ ve cinsiyet ile değiĢmekle birlikte erkeklerin %4, kadınların %2’sini etkilemektedir (14,98). TUAS’nun en etkin tedavisi CPAP uygulamasıdır. Ancak birçok hastada cihazdan kaynaklanan hoĢnutsuzluklar ve intolerans görülmesi ve değiĢken hasta uyumu hastaların CPAP tedavisini bırakmalarına neden olmaktadır (5). Burun tıkanıklığı ve nazal havayolunda darlık CPAP intoleransına neden olan önemli semptom ve bulgulardır. Bu birçok çalıĢma ile ispatlanmıĢtır (99-104). TUAS ile iliĢkili hastalıklar içinde üst solunum yolu patolojileri en sık görülen grubu oluĢturmaktadır. Üst solunum yolunu daraltan pek çok anatomik bozukluk TUAS için predispozisyon oluĢturur (6). Bu yüzden TUAS’lu hastalarda KBB muayenesi önemli bir yer tutmaktadır. Ancak gerek uygulamada, gerek mevzuatta zorunlu olmayıp, gerek görüldüğünde baĢvurulmaktadır. ÇalıĢmamızda KBB muayenesinin, CPAP uygulanacak hastalardaki patolojileri önceden belirlemek ve bu patolojileri gidererek CPAP uyumunu arttırmak için gerekliliğini değerlendirmeye çalıĢtık.

Burun tıkanıklığını değerlendirmek için bu zamana kadar birçok çalıĢmada birçok yöntem kullanılmıĢtır. Bu yöntemlerin bazısı subjektif, bazısı da objektif yöntemlerdir. Biz çalıĢmamızda subjektif olarak görsel analog skala ve endoskopik değerlendirmeyi, objektif yöntem olarak akustik rinometri yöntemini kullandık. Literatürde GAS ile akustik rinometrik ölçümleri karĢılaĢtıran birçok çalıĢma vardır. ÇalıĢmaların bir kısmında GAS ile MCA değerleri arasında korelasyon saptanırken (44,105-107), bir kısmında korelasyon

saptanmamıĢtır (108-110). EriĢkin TUAS olgularında GAS ile endoskopik değerlendirmeyi karĢılaĢtıran herhangi bir çalıĢmaya ise rastlanamamıĢtır. ÇalıĢmamızdaki GAS değerlerine göre 11 olguda burun tıkanıklığı değerlendirmesi vardı (%20). Yalnızca 7 olgu iki taraflı burun tıkanıklığı algısına sahipti (%12,72). Kırkaltı olguda en az bir nazal havayolunda düĢük endoskopik skor yani darlık bulgusu vardı (%83,63). 17 olguda her iki burun havayolunda darlık bulgusu vardı (%30,9). GAS ile endoskopik değerlendirme skorları arasında istatistiksel olarak anlamlı düĢük bir korelasyon saptanmıĢken GAS ile akustik rinometrik değerler (MCA) arasındaki korelasyon istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıĢtır. Ancak endoskopik değerlendirme skorları ile akustik rinometri (MCA) değerleri arasında istatistiksel olarak anlamlı korelasyon saptanmıĢtır. Bu veri de bize burun tıkanıklığını değerlendirirken subjektif değerlendirme yöntemlerinden GAS yerine endoskopik muayene kullanmak gerektiğini göstermektedir. Bu hastalarda GAS’nın nazal havayolu değerlendirmede baĢarısız sonuç vermesinin nedeni bu hastaların azalmıĢ nazal havayoluna alıĢmıĢ olması ve bunun normal olduğunu düĢünmesi olabilir.

Akustik rinometri ölçümlerimizde MCA1 ortalaması 0.54 (±0.21) cm2, MCA2 ortalaması 0.57 (±0.59) cm2 _{ve MCA ortalaması 0.46 (±0.19) cm}2 _{bulunmuĢtur. Bu değerler}

Twu ve ark. (111)’nın burun tıkanıklığı ve nasal patolojisi olmayan sağlıklı 45 kiĢinin katıldığı çalıĢmasındaki ortalama 0.67 ± 0.15 cm2

bulunan MCA1 ve ortalama 0.64 ± 0.28 cm2 MCA2 değerlerinin altında değerlerdir. Aynı Ģekilde Grymer ve ark. (44)’nın 21 hasta ve 21 kontrol grubundan oluĢan çalıĢmasındaki MCA ortalama değeri olan 0.70 cm2’nin altındadır. Huang ve ark. (112)’nın burun tıkanıklığı ve nasal patolojisi olmayan sağlıklı 89 kiĢinin katıldığı çalıĢmasında MCA ortalaması 0.75 ± 0.02 cm2

bulunmuĢtur. Corey ve ark. (47)’nın akustik rinometrinin normal değerlerini bulmak için yaptığı 53 beyaz ırktan olgunun katıldığı çalıĢmasında MCA ortalama değeri 0.52 ± 0.12 bulunmuĢ, MCA normal değer aralığı 0.57-1.45 olarak hesaplanmıĢtır. ÇalıĢmamızdaki MCA değerlerini Corey ve arkadaĢlarının yapmıĢ olduğu çalıĢmadaki normal aralık ile karĢılaĢtırırsak 81 nasal pasajın MCA değeri bu aralığın altında bulunmuĢtur. 55 olgunun 49’unda (%89) en az bir burun havayolunun MCA değeri normal değer aralığının altında saptanmıĢtır. Yani 49 olguda en az bir burun havayolunda darlık bulgusu (düĢük MCA değeri) vardır. GAS ile yapılan değerlendirmede 11 olguda en az bir havayolunda tıkanıklık saptanmıĢtır. Biz bu olguları CPAP’a yönlendirirken yalnızca yakınmalarını dikkate alsaydık önemli bir hasta grubu yetersiz burun havayolu açıklığı ile CPAP uygulaması olmuĢ olacaktı.

Tıkayıcı uyku apne sendromunda mallampati evrelemesi ile TUAS Ģiddeti arasındaki korelasyonu gösteren birçok çalıĢma mevcuttur. Barcelo ve ark. (96)’nın yaptığı çalıĢmada AHI < 5 olan grupta mallampati evre 3-4 olgu yoktu. TUAS tanısı konan olgu grubunda mallampati evresi ortalama 2.53 bulunmuĢtur. Evre 3-4 olgu tüm TUAS hastasının %50.8’ini oluĢturuyordu. Bizim çalıĢmamızda ellibeĢ olgunun mallampati evrelerinin ortalaması 3.12 ± 0.86 bulunmuĢtur. Olguların 3’ünde mallampati evre 1 (%5.45), 8’inde evre 2 (%14.54), 23’ünde evre 3 (%41.8), 21’inde evre 4 (%38.1) olarak tespit edilmiĢtir. Olguların 44’ü evre 3-4 (%79.9) olarak tespit edilmiĢtir. Bizim çalıĢmamızda mallampati ortalaması ve evre 3-4 olgu yüzdesi daha yüksek bulundu. Bunun muhtemel nedeni bizim olgularımızın çoğunun ağır TUAS olmasıdır. Bu da TUAS Ģiddeti arttıkça mallampati evre 3- 4 sıklığının arttığını göstermektedir. Bizim çalıĢmamızda mallampati evrelerinin olguların %79.9’unda evre 3-4 olması TUAS’nda KBB sahasındaki patolojik bulgu sıklığına bir baĢka örnektir.

Tonsil boyutu ile TUAS arasındaki iliĢkiyi ve TUAS’nda tonsil evre sıklığını inceleyen birçok çalıĢma mevcuttur. Zonato ve ark. (113)’nın yaptığı çalıĢmada apnesi olmayan olgularda evre 1-2 tonsil oranı %75, evre 3-4 tonsil oranı %1 bulunmuĢken, TUAS’lu olgularda evre 1-2 tonsil oranı %65.2, evre 3-4 tonsil oranı %14.4 bulunmuĢtur. Erdamar ve ark. (114)’nın yaptığı çalıĢmada ise TUAS’lu olgularda evre 1-2 tonsil oranı %81.1, evre 3-4 tonsil %19.9 bulunmuĢtur. Bizim çalıĢmamızda ellibeĢ olgunun tonsil değerlendirmesinde 2’sinde evre 0 (%3.63), 21’inde evre 1 (%38.1), 31’inde evre 2 (%56.3), birinde evre 3 (%1.8) saptandı. Evre 4 olgu yoktu. Evre 1-2 grubunda 52 (%94.4) olgu saptandı. Evre 3-4 grubunda 1 olgu (%1.8) saptandı. Bizim çalıĢmamızda da evre 1-2 tonsil oranı daha fazla bulunmuĢtur. Bu da TUAS lı olgularda tonsil boyutu ile ilgili patolojilerin yüksek sıklıkta olmadığını gösteriyor.

Uvula uzunluğu TUAS hastalarında araĢtırılan bir baĢka KBB muayene bulgusudur. Farklı değerler bulunmakla birlikte birçok çalıĢmada uzun uvula sıklığı normal popülasyona göre sık bulunmuĢtur. TUAS’nda uzun uvula sıklığı Barcelo ve ark. (96)’nın yaptığı çalıĢmada %46.5, Schellenberg ve ark. (97)’nın çalıĢmasında %52.5, Lee ve ark. (115)’nın çalıĢmasında ise %42.2 bulunmuĢtur. Lee ve arkadaĢlarının çalıĢmasında TUAS olma riski düĢük olan olguların uzun uvula sıklığı %18.9 bulunmuĢtur. Bizim çalıĢmamızda ellibeĢ olgunun uvula değerlendirmesinde 5’inde evre 1 (%9), 24’ünde evre 2 (%43.6), 19’unda evre 3 (%34.5), 7’sinde evre 4 (%12.7) saptandı. Yirmialtı (%47.2) olgu evre 3-4 saptandı. ÇalıĢmamızdaki bu oran diğer çalıĢmalarla benzerlik göstermekte olup TUAS’nda uzun uvula sıklığının TUAS olma riski düĢük olan olgulara göre arttığını göstermektedir.

Yagi ve ark. (95)’nın yaptığı çalıĢmada TUAS’lu olgularda farengeal grade 3-4 sıklığını %62 bulmuĢ, Soga ve ark. (116)’nın yaptığı çalıĢmada %83 bulmuĢtur. Biz çalıĢmamızda 55 olgunun farengeal değerlendirmesinde 7’sinde grade 1 (%12.7), 29’unda grade 2 (%52.7), 19’unda grade 3 (%34.5) saptandı. Hiçbir olguda grade 4 saptanmadı. Evre 3-4 grubunda 19 olgu (%34.5) yer aldı. Bizim çalıĢmamızda farengeal evre 3-4 oranı diğer çalıĢmalara göre daha az bulunmuĢtur.

Zonato ve ark. (113)’nın yapmıĢ olduğu çalıĢmada TUAS’lu olgularda makroglossi oranı %36.3, apnesi olmayan olgularda makroglossi oranı %28 bulunmuĢtur. Schellenberg ve ark. (97)’nın yaptığı çalıĢmada ise uyku merkezine baĢvuran olgularda %78 bulunurken RDI ≥ 15 olan TUAS olgularında oran %86 bulunmuĢtur. Bizim çalıĢmamızda 55 olgunun sadece 3’ünde (%5.5) makroglossi saptanmıĢtır.

Tüm bu sonuçlar birlikte değerlendirildiğinde; TUAS tanısı alıp CPAP tedavisi önerilen olgularda üst solunum yolunda darlık oluĢturan patolojilere yüksek sıklıkta rastlanmaktadır. Daha önce pek çok çalıĢmanın da gösterdiği bu durum hastalığın doğası gereği beklenen bir durumdur. ÇalıĢmamızda değerlendirdiğimiz TUAS olgularında, CPAP kullanımını zorlaĢtıracak ya da engel oluĢturacak patolojiler de küçümsenmeyecek bir sıklıkta saptanmıĢtır. Özellikle burun hava yolunun kısıtlılıkları CPAP kullanımını zorlaĢtıracak ve cihaza uyumu, cihaz kullanım oranını azaltacak bir etken olarak karĢımıza çıkmaktadır. Burun hava yolunun değerlendirilmesinde hasta yakınmalarından yola çıkarak yapılacak değerlendirmelerin yeterince sağlıklı olmayacağı çalıĢmamızda elde ettiğimiz sonuçlarla görülmektedir. Oysa, yine çalıĢmamızda elde ettiğimiz sonuçlar göstermektedir ki; KBB muayenesi (özellikle endoskopik muayene) ile yapılacak değerlendirmeler objektif ölçümlerle uyumlu ve daha güvenilir olmaktadır.

Gerek literatür verileri gerekse çalıĢmamızın bulguları ıĢığında; CPAP uygulanacak hastalarda:

 Tıkayıcı üst solunum yolu patolojilerinin değerlendirilmesinin gerekliliği,  Burun hava yolu hakkında sadece hastanın subjektif değerlendirmesi ile karar

verilmesinin yeterli olmadığı,

 Burun hava yolu değerlendirmesi için KBB muayenesinin gerekliliği açıkça görülmektedir.

Ne yazık ki, gerek uygulamada gerekse konuyla ilgili mevzuatta KBB muayenesi hakettiği biçimde yer bulamamaktadır. TUAS hastalarının değerlendirilmesinde ve özellikle CPAP uygulamaları öncesinde burun hava yolu değerlendirilmesi ve KBB muayenesinin gerekli ve vaz geçilmez olduğunun vurgulanması ve mevzuatta gerekli değiĢikliklerin yapılması için çalıĢmamızın yol açıcı olacağını umuyoruz.

SONUÇ

Tıkayıcı uyku apnesi sendromu tanısı almıĢ CPAP titrasyonu endikasyonu olan hastaların görsel analog skala, burun endoskopisi ve akustik rinometrik ölçüm ile nazal havayolunun değerlendirildiği; tonsil evrelemesi, mallampati evrelemesi, farengeal derecelendirme, uvula skorlaması ve makoglossi varlığının değerlendirildiği bu çalıĢmada aĢağıdaki sonuçlara ulaĢılmıĢtır.

1-Objektif bir yöntem olan akustik rinometi kıstas alındığında GAS, nazal endoskopiye oranla daha az güvenilir bulunmuĢtur.

2-Subjektif değerlendirme olan GAS burun hava yolu açıklığının değerlendirilmesinde güvenilirliği düĢük bir yöntemdir.

3-Sağlıklı bir burun hava yolu değerlendirmesi hastanın yakınması olup olmadığına bakılmaksızın KBB muayenesi ile yapılmalıdır.

4-CPAP endikasyonu konulan TUAS hastalarında burun hava yolu açıklığının azalmasına neden olan KBB patolojilerine sık rastlanmaktadır.

5-ÇalıĢmamızda da sık rastlanan bu tür KBB patolojilerinin CPAP uygulamasını/kullanımını etkileyecek yapıda olduğu bilinmektedir

6-BaĢarılı CPAP uygulamaları ve CPAP kullanım oranı ya da uyumun arttırılması için burun havayolu açıklığını azaltan patolojilerin giderilmesi gerektiği açıktır. 7-Söz konusu patolojilerin saptanabilmesi ve giderilebilmesi için CPAP adayı tüm hastalara KBB muayenesinin rutin olarak uygulanması gerekmektedir.

8-Burun havayolu açıklığını azaltan patolojilerin önceden saptanıp giderilmesinin CPAP kullanımında baĢarı/uyum oranını arttırması beklenir.

9-Söz konusu patolojilerin sıklığı ve pahalı bir cihaz olan CPAP uyumunda nazal patolojilerin etkisi dikkate alındığında CPAP tedavisi verilmeden önce KBB muayenesinin yapılması ve nazal patolojilerin giderilmesi uyumu arttıracağı için daha uygun maliyet sağlayacaktır.

10-Konu ile ilgili mevzuatta gerekli değiĢikliklerin yapılması için giriĢimde bulunulması gerekmektedir.

ÖZET

ÇalıĢmamızda, devamlı pozitif havayolu basıncı titrasyonu öncesinde tıkayıcı uyku apnesi sendromlu hastalarda kulak burun boğaz patolojilerinin sıklığını araĢtırmayı amaçladık.

Prospektif olarak yaptığımız çalıĢmada tıkayıcı uyku apnesi sendromu tanısı alan devamlı pozitif havayolu basıncı titrasyonu endikasyonu olan 55 olgu değerlendirildi. Bu hastaların nazal havayolu subjektif ve objektif olarak değerlendirildi ve diğer kulak burun boğaz muayeneleri yapıldı. Bu muayene bulgularının sıklığını araĢtırdık ve birbirleri ile olan korelasyonunu inceledik.

Nazal değerlendirmede kullandığımız objektif değerlendirme yöntemlerinden olan akustik rinometrik ölçüm sonucunda bu olguların %89’unda, subjektif değerlendirme yöntemi olan endoskopik değerlendirme sonucunda %83,63’nde en az bir havayolunda tıkanıklık saptanırken görsel analog skala değerlendirmesinde %20’sinde en az bir havayolunda tıkanıklık bulundu. Bu sonuçlar görsel analog skalanın nazal havayolu değerlendirmede güvenilir bir yöntem olmadığı, endoskopik muayene ve akustik rinometrik ölçümün nazal hava yolu değerlendirilmesinde daha doğru ve güvenilir sonuçlar verdiği sonucuna vardık. Ayrıca bu hastalarda ileri evre mallampati ve uzun uvula sıklığı normal popülasyona göre yüksek bulundu. Tonsil skoru, farengeal derecelendirme skoru ve makroglossi sıklığında normal popülasyondaki değerlerinden farklılık saptanmadı. Burun tıkanıklığı ve minimal cross-sectional area değerleri düĢük olan hastalarda devamlı pozitif havayolu basıncı uyumunun az olduğu bilinen ve araĢtırmalar ile ispatlanmıĢ bir durumdur. Bundan dolayıdır ki nazal muayene tıkayıcı uyku apne sendromu tanısı almıĢ hastalarda devamlı pozitif havayolu basıncı cihazı almadan önce mutlaka yapılmalıdır. Hatta bu hastalara kulak burun

boğaz hekimi değerlendirmeden devamlı pozitif havayolu basıncı cihaz raporu verilmemelidir.

Anahtar kelimeler: Uyku apnesi, tıkayıcı; rinometri, akustik; burun tıkanıklığı; devamlı pozitif havayolu basıncı

OTORHINOLARYNGOLOGY SYMPTOMS IN OBSTRUCTIVE SLEEP

Belgede Tıkayıcı uyku apnesi olgularında kulak burun boğaz muayene bulguları (sayfa 37-50)